Þjóðviljinn - 26.05.1968, Blaðsíða 5

Sunnudagur 26. maí 1968 — Í>.TÓÐVILJINN — SlÐA J
Á REKNETUM

Framhald af 3. síðu.
bæði komin í eina og sömu
sænigina.
Ekki virtist Steini vera alls-
kostar ánægður með þessa
ráðagerð, en lét þó vera.
Skömmu seinrna kvaddi Stura-
Steini og bauð góða vakt. Er
mér enn í huga mynd hans, er
ég horfði á eftir honum skakk-
skælast fram eftir st.iórnborðs-
ganginum' og hverfa svo á sin-
um silalega seinagangi niður
í lúkarinn.
Næsta dag, er ég hitti skip-
stjórann í góðu tómii, segir
hiann við mig allkankvíslegur
á sviþinn: — Þú munt ékki
bafa verið einsamall á vaktinni
í nótt. )
Varð mér þá samstundis
ljóst, hvað gerzt hafði og við-
urkenndi skipstjóri að Steini
hefði fyrst beðið sig að tala
við Guðfinnu fyrir sig en hann
þá vísað honium til mín á þeim
forsendum, að ég væri lamgtum
betur til þess fallinn að tala
við sitúlkur um ástámál og
giftingar heldur en hann. Varð
svo þetta orsök þess að við ■
skipstjóri lentum þama í há-
fleygum hugleiðingum um kyn-
ferðis-, ásta- og giftingamál og
urðum ekki á eitt sáttir, frern-
ur en stundum endranær. Hann
virtist taka þessi mál mjög
hátíðlega og taldi að allt, sem
gert væri á þessu sviði. yrði
að vera byggt á sann-guðdóm-
legum grundvelli og að ástin
ein og ekkert annað kæmi til
mála sem undirstaða hjóna-
bandsins þegar það væri stofn-
að. Ég kvaðst að vísu hafa
verið á þessari skoðun hér áð-
ur og fyrrum, en nú með öllu
fallinn frá henni,, vegna þeirra
mörgu daglegu dæma. sem vio
hefðum sífellt fyrir augunum
um það að hvorki kristindóm-
■íirinn, ná guð almáttugur
hefðu hina minnstu hönd í
bagga með himum svokölluðu
ásta- eða hjúskaparmálum nú
órðið, hvað sem kynni að hafa
verið á meðan kirkjan og jafn-
vel sjálf kaþólskan hefðu haft
fólkið á valdi sínu. Skípstjór-
inn hristi höfuðið með miklum
vandlætingarsvip og taldi mig
ekki viðmælandi vegn« léttúð-
ar og óguðlegra skoðana og
skoraði mjög á mig að endur-
skoðá afstöðu mína til þessaira
mála, og beina huiganum inn á
alvarlegri og guði þóknanlegri
brautir. heldur en ég hefði
gengið hingað til.
Ég taldi að hér sem oftar
yrði það happadrýgst að láta
sjálf verkin tala. Ég gáeti ,'ekki
betur séð en að hægt væri að
búa til kærustupÖT eða jafnvel
hjón úr hverjum amdskot.amum
sem væri og venjulega væ-ri bá
hvorki guð né neitt sem kall-
azt gaeti ást þar með i verki,’
nema þá í mjög fáu'm tilfell-
um. Venjulega færi þetta fram
á líkan hátt og þegar við
strákarnir í kringum tólf ára
aldursskeiðið hefðum verið að
hafa hnífakaupin og snuðað
hvor annan eftir beztu getu,
Svo hélt þróunin áfram, að
minnista kosti hjá okku-r sveita-
, piltumum. Þegar við Vorum
komnir svona fram um þrí-
tugsaldurinn, þá tóku hrossa-
kaupin við, þ.e.a.s. hrossakaup
í ocrðsins bókstaflegu merkingu,
en þau stóðu svo yfir lenigur
_eða skemur eftir atvikum fram
eftir . þriðja aldursiáratugnum,
en þá tóku kvennamálin við og
þau urðu hjá flestum ógeðeleg-
asta prangið og afdriíaríkasta
■uni illar afleiðin.gar.
Nú bað skipstjórimm mig
blessaðan að hætta, því að það
vaéri orðið hverju guðlasti
verra að hilusta á mig, en ég
bað hann aftur á móti að gera
svo vel og lána mér hlustim-
ar á sér lenigur, hann gæti ekki
búizt við að sleppa svona bil-
lega frá því að hafa semt
Staura-Steina til mín með all-
ar siínar giftingagrillur, svo að
engar yrðu af því afleiðingam-
ar og að réttmætasti mótieik-
urinn gegn honum væri sá að
ég væri búinn að keyra þau
saman í hjómabamd. Guðfinnu
og Staura Steina, að vikunni
liðimni, því það gæti andskot-
ann ekkj orðið neitt verra held-
ur en þrjú siðustu dæmin, sem
ég hefði rekið mig á í ásta-
og kvenmamálum þriggja fyrr-
verandi skipsfélaga minna, en
þau voru í fáum orðiim sagt á
þessa leið:
t>ann fyrstrr jx'irra hitti ég
innarlega á Laugavegi. Hann
bauð mér inn til sin- og gaf
mér skozkt viskí, sem hann
sagði að kærastan hefði leift,
þegar hún hefði farið frá sér
síðast. Ekkert var athugavert
við þenman viskí-slatta í flösk-
ummi mammsins. Hann rataði
rétta boðléið niður í gegn um
hálsinn á mér og varð að til-
ætluðum notum, en þar fylgdi
nú heldur en ekki meinlegur
böggull mögru sk:ammrifi. Til
epdurgjalds fyrir þennan viskí-
sopa varð ég að þola þá kross-
festingu að hlusta á manntetr-
ið í meira en klukkVlím'a þylja
■yfir mér lofgerðarlangloku um
þessa kærustu sina, en í lok
þeirra-r merkilegu lýsingar
virtist mér stúlka þessi . ekki
vera manneskja að hans áliti,
heldur heilagur engill, er stig-
ið hefði niður af himnum einn
góðan veðuitfl'ag af einhverjum
sérstökum ráissikilningi. Þrátt
fyrir alla dýrðina var þó einn
annmarki á þessari dásamlegu
kærustu, en hann var sá, að
hún vildi með engu móti ganga
i hjónabamd með unmustamuim.
Allt annað var honum velkom-
ið frá hennar hendi.
í lok frásaign.ar mannsins um
bessa sína yndislegu, lýsti líð-
an hans og tilfinningar sér í
þvi að ýmist lá hann grátandi
á dívaninum eða gekk um gólf
og barði líkama sinn utan með
báðum hmefum og talaðj helzt
um það að ganga í sjóinn og
drepa sig. Það taldi ég fremur
óráðlegt af homim að gera. því
•að einu sinni hefði vinur okk-
ar Þórbergur Þórðarson áform-
að þet.ta og orðið að hætta við
vegna kulda.
Ég varð þeirri stundu fegn-
astur er ég slapp út á götuna
frá ’þéssum5 vesalinigs mnnni.
Ekki var ég korninm nema
stuttan spöl inn á Rauðarár-
stígifin, þegar ég mætti öðrum
vini mínum og þá var það nú
enginn hégómi sem honum lá
á hjarta. Hann var maður
kvongaður og þrigg.ia barna
faðir. Átti þessa fyrirmyndar
konu, að hann sagði, já hrein-
asta engil. Einn anmarka hafðf
hún þó, en hann var sá að hún
vildi með engu móti gef.a hon-
um eftir skilnað.
— Nú hvað er þetta mað-
ur? Hvemig getur þér dottið
sú óhæfa í hug. að skilia við
þessa ágætu konu? varð mér
að orði.
— Það má ég til með að
gera, því að þó að hún sé
góð, þá elska ég samt aðra
konu ennþá meira, varð svar-
,iá.
Ákvörðun sína um skilnað
frá simmi góðu komu' fram-
kvæmdi maður þessi eftir fáa
daga. Þrátt. fyrir þessa miiklu
kvenhylli mannsins er hann nú
orðinm kostkaupandi í einu af
mat.söluhúsum bæjarins.
Nú varð nokkurt' hlé á raus-
iniu hjá mér. Skipstjóri spýtti
uim töon og gáði til veðurs;
segir síðan með miestu hægð:
— Þú þekfoir auðsjáanlega
ekfoi aðra menn. en ólánsihróka,
gaíilagripi og vandræðaskepn.ur
og miðar svo allar þfnar ályikt-
anir við þaer manniteguindir, og
ekki get óg séð að þessi dæmi
sem þú vanst nú að segja frá,
geti verið neim róttlætmg á því
að fárá að kdúðra þeim i hjóna-
band Guðfinnu og Staura-Steina,
*þó að þú eða aðrir kynnu að
geta það rneð eimhvierjuim brelil-
uim.
— Nú þykir mér skörin ætla
að faira að færast upp í bekk-
imm hjá þér skipsfjóri miiinn,
segi ég. Alltaf ert þú skernmtileg-
ur en líklega er það án vitund-
ar þinnar að þú ert það venju
fremiur núna. Þú nefnir bæði
klúður og brellur í samibandi
við hugsarilegt hjónaband þeirra
Staura-Steina og Guðfínnu, en
þé er mér nú spurn: Hvað er
þetta líf og þessd tilveira okkar
anmað en klúður og brellur? Ein
brellan er það, að þessi bátur
sem við erum á sikuili vera t.il
sem eign þess manns, sem nú
telst eiga han.n, önnur breltan
að bú sikuilir vera með hanin og
þriðja breUan og imesta Múðr-
ið finnst mér vera það að ég
skuli vera að flækjast TVieð þér
hérnia úti í þessuim bát .. En
svo ég slái nú botninn í þessar
klúður- og brolluumræður okk-
a.r fin.n.sit mér rótt að segja þér
síðasta brandarann, sem égrak
mig á núna aWeg nýsfoeð; en
þar eru söguhetjumar piltar
tveir, sem báðir eru fyrrverandi
sjófélagar mínir, nú, og þínir
Ifka að mig minnir.
Það hafði komið fyrir aninan
þeirra, að hann var genginn í
einlhvern aif jx'ssum trúar-
flokfoum sem gora menn rugl-
aða, þannig að þeir halda að
þeir séu oi’ðnir heilagir, réttlát-
ir, sakilausir, ósfoeifouilir, almátt-
ugir, nú cða jatfnvel orðnir að
rniín, það er bezt að þú eigir
hana og hagnýtir þér á sama
hátt efitirleiiðis, eins og þú hef-
ur gert þau 13 ár, sem liðin
eru siðan þú vélaðir hana frá
mér.
Og hvað héldur þú þá að
mannfjandinn geri? Hann rétti
Sigurði höndima og sagði:
— þakika þér fyrir, mikið ert
þú góður maður. Ég held þú
verðir bráðuim heilagur eins og
óg. Ekki þarf ég að tafoa það
fram að Sigurður tók ekki i
þessa frarhróttu lúku mann-
ganrns'ins.
Þegar ég heyrði þessa sögu
varð mér ekki anmað að orði
heldur en þetta: Já ekki var
það ofmæilt hjá Ingimundi fcrð-
um, er hainn sagði: „Þeir hafa
býtti á konuim eins og hross-
uim- þa.r.“
Nei, nú dámar mér fyrst að
draflanum diwigir. Xrennan djöf-
ul hefði óg drepið í Sigurðar
spoioim, elcki fyrir það að véla
frá honum konuna. Það var eng-
in eftirsjá í heiimii fyrst hún var
svona leiðitöm. En þá ósvífni
að bjóða mér hnna aftur hefði
ég engum manni þolað.
— O, láttu ekiki svona. Hvaða
munur er svosetm á þessu og
hnífakaupuim smástrákanina og
hrossakau'puim stói’u strákanna,
stigsmunur lítill, eðlismunur
fara að draga, þvi að belgirn-
ir eru að sökkva. Þótt miMð
standi nú til og keyra eigi
Staura-Steina í heilagt, hjóna-
band, dugar saimrt ekki að láta
sfíddna fara með netin niiður á
sjávarbcntn.
Að þrem dögum liðnum feng-
um við landlegudág og notaði
ég hann til þess að fara í heim-
sókn til | Guðfimmiu og tjá hemni
það að nú væri ég kciminn -til
að biðja hennar. Vesalings
stúlkain varð öll að eimu spurn-
ingarmerki. Sagðist hafa ólitið
að ég væri maður kvongaður
óg bónorð frá • miimmi hendi
kæmi því ekki til greina. Ég
minnti hana á þann gamla ög
góða og um leið sígilda sann-
leika að allir væru ógiítir í ver-
inu, og benti henni á. að þ\>í
til sönnunar hefðum við nú
daglega mörg dæmi fvrir aug-
unum, hvað hún viðurkenndi
rétt vera. Er við svo höfðunn
talað uim dagimin og veginn
þessuim métum viðkomaindi, vék
ég aftur að bónorðinu og saigði
henni að hér væri nú alvara en
ekkert spaug á ferðum. Ég væri
sendur til hcnnar , frá > einum
" mjög áliitlegiuim manni, er hefði
felilt hug til honnar ofi vildi
ólmur fá hana sér. til ekta
kvánar og gnmga með henni í
heilagt hjiónaband:
■ i
: : :
„Trönur“, máiverk eftir Jón E. Guðnuindsson
sjálfum Guði. ■ X>essi vesaiings
maður kom í heimsóikn til min
hérna á dögunum og bað mig
fyrit'gefn'ingar. Ég vissi ekfoert
á hvérju. .Han.n sagðist vitja
ná fuillum sáttum við imiig, en
ég vissi ekki til að við he.fð-
um nokikurn tíma ósáttir verið.
Hann var á allt aniniarri steoð-
un, sagðist muna það að hann
hefði ort uim miig Ijóta vísu,
jafnvel fleiri en eina og að það
* væri mii'kil synd.
Ég saigði manntetrinu eins og
satt 'var, að ég myndi ekki hvo-
ofokar hefði ort fleiri níðvisur
uim hinn oig að ég teldi það
litlu máli skipta; ennfremuir að
ég hefði aldrei verið óvin-ir
hainis, eða ósáttur við hann,
hvoriki atf þessum söfcuim né
öðram. Hlvki gat ég nuddað
manngreýinu út úr dyrunum
fyrr en úg haifði lýstf því há-
tíðlega yf.ir að ég hefði fyrir-
gefið honum aMar móðganir og
væri vimur hans,
En hvað var þessi heiimsókn
hainis til mfn hjá þeirri er hin
sögulhetjan fékfo hjá þessum
sama dreng? Hún var í fáum
orðum á þessa leið: — Sæll
vert þú Sigurður minn. Nú er
ég komiinin til ]iess að biðja þig
fyrirgefninigar og sættast við
þig. Vona ég að þú takir þeirri
■ málaleitain minni vel. Ég ætla
sem sé að sfoilá þér aftur kon-
unni sem óg tók frá þér fyrir
3 árurm. Ég sé það nú að þú
ert réttur edigandi henmar en
ekfod ég.
Mannauminigjanuim, Sigurði,
fé'llustf bæði orð og hendur, en
þegar hann ha-fði áttað sig svar-
aði hann á þessa leið:
— Þú g^tur siparað þér það
ómak að skilla konuirmi aftur til
enigúnn. Bkfoert er að virða,
en-gu að treysta; bykfojan bara
strýkur einn. góðan veðui-dag
aiftur til átthaganna og kaupin
ganga tril baika.
Nú virtist skip-sitjórinn vera
vaikiniaður til nýrra hugleiðinga,
því nú sa-gðist honum á þessa
leið: — Oft hefur mér verið
skemmt með brelluim þínurn og
sti-áfoapöram og þó þú farir
’nokfouð gálauslega að hlutunum,
þá held óg nú að mér fa-ri að
\ærða forvitni á að sjá og heyra
hvað þér verður ágengt í því
að koma þeim saman í . hjóna-
band Staura-Steima og Guð-
fininu, en allt fnam að þessu
mumd-i ég haifa talið það gla-nna-
legan glæp, hver sem hann
fremdi.
— Láttu nú efolki svona stjóri
milnm fþanmig var ég stumduim
vanur að titla sfoiþstfjóramm). Nú
er að smúa sér að máli mól-
anna. Að fáum dögum liðnum
fer trúlofunin fram, en lifolega
verður Steimi nízkur á festfaröl-
ið, en eitthvað verður það þó
að vera. Nú. og svo giftin-gin í
haust, og af því að við eram
nú báðir sjálfkjömir svara-
ir.enm, óg biúðarinnar, en þú
brúðguimans, þó Éeimtum við
auðvitað veizlu, að öðrum kpsti
neitu.m við vendingu. Annars
finnst mér sjáilfsagt að taka
þetta mál alveg kaldur og ró-
legur. Hér er enginm hlutur í
hættu, hvernig sem farið er að.
Staura-Steini væri viss með að
sfojóta sáig, sfoera eða hen-gja, ef
hann héldi sig hafa túfoall upp
úr því, en vegna stfúl'ku drepur
hann sig aldrei, nú og engin
stúlka vei’ður brjáluð Steina
\-egna. En nú hleyp ég fram í
og ræsi karlana. Við verðum að
— Hvaða hetfja ér það nú,
varð stúlikutetrinu að orði, sem
sendd þig til ad reka þetta er-
indi fyrir sig, en gat ekki kom-
ið sjáílfur?
— Þai-na komst þú erimiitft
mieð rétt orð á rétturn tima,
Guðfinma litla. Hvaða hetja er
það, sem sendii miig'til áð biðja
þín sér til ha-nda fyrir edgin-
. konu. Nú ætla- ég að gefa þér
kost á að sýna getspefoi þaina.
í>ú ert viðurkerind sfoarpleiika-
stfúlíka. Látftfu nú sjá að svo sé
og segðu mér nú hver hann er
elsihu-ginn, sem trúði mér fyrir
því að bera fram við þig þetta
þýðinigarmikila stfórmál.
Nú hófstf gietratlnin og taldi
Guðfimna u-pp allá karl-
men.n í bænum, siem hún
þéklkti og gerði ráð fyrir að
þekfotu sig, auðvitað að Staura-
Steima einum undanskildum,
því að hann taldi hún ekki geta
komiið til greiria og datt þ-ví
ekfoi í hug að geta upp á hom-
um. En er ég hafði sagt henni
að það væri nú Staura-Steini
sem ég ætti að flytja bónorðið
fyrir, lentfi vitan-lega allt í hlátri
og -vitleysu, og var alvörublær-
inn, sem ég hafði hingað til
reynt að halda á þessum um-
ræðu-m þar með horfinm, því að
uppgerðaralvaram ein var það
er nokikurntíjria gat komdð þama
til greina.
Ég sé mér nú ekki fært anri-
að en að fara nofokuð flljótt yf-
ir sögu hér efítir. Við Staura-
Steini áttum að vísu nofokur
næturvakt.Tsamtöl um þetftfa
. Guðfinnu'mál og urðum þá aldr-
ei á eitt sáttir. Hann sakaði
mig upi það að vera lélegur
taXsmaður fyrir sína hönd í
þessu máli, en é* hámm aftur
á móti um það að vera alveg
sérstaklegur aiwlóði. einkum í
öllu.m verklegum framkvæmd-
um kvenfólki viðkcm'andi, þvl
að þau ráð og þær leiðbeining-
ar, sem ég hefði gefið mönnum
í þeim efnum hingað til hefðu
orðið öllum þeim mönnum að
gagni, er ráð hefðu sótt til mín,
að honum einum undansikildum.
— Eða heiöur þú kannski
Steina-tetur, sagði ég — að það
geti gehgið að strjúka Guðfíniwx
upp hnakfopmm í stað þess að
strjúka hann niður. Þú veizt
hvaða áhrif það hefur á kött-
inn að str.iúka harm öfugt, en
eins og afíir rita er svo margt
líkt með kettfinum og konunni
að þa>r ber ekkiert á miMi í sum-
um atfriðum. Auk þess hefí ég
samnfréttf það að þegar þú berð
það við að Mappa Finnu notar
þú meira til þess handarbakið
en lófann. Bn handarbakavinna
er eins og allir vita ailtaf ólán,
verður aldrei að gagnd, hvorki
í kvennamálum né öðru. Enda
er það svo, þegar þú ert að
mjmdast við að framkvæma
þau handtök, sem ég hefi kennt
þér að nota og eru þau einu
sem við eiga. Þegar maður er
einn útaf fyrir sig í góðu næði
með stúlku, sem maður. vill eitit-
hvað gera með, þá eru hamd-
tökin þín svo fráleit að úr þedm
verður ekkert annað en kjána-
legar kitlur og hlægilegt fálm,
og sénsinn þar með allur eyði-
lagður.
Þegar svo, að þessari ámirm-
ingarræðu minini endaðri og
Steini hafði ekið sér, tvístígið
<og yppt öxlum noklfcrum sinn-
um, kom ný hugmynd til sög-
itnnar Virtist mér eMci annað
rá'ð v-ænlegra, heldur en að leita
eitthvað út fyrir landssteinana
efltir kvonfangi handa Steina, og
kom þá fyrst og frernst til álita
hafnarborgir En.gltands, bví að
þær voru þeir staðir, er islenzk-
uim sjómönmum vora þá kunn-
astir. En við rökræður um þessi
mál komu í Ijós svo margir ó-
Meifir þröskuldar að ótfækt
þótti að leggja út á- þann úfna
sjó til þess að ná kvonfangi
Steina tffl handa.
í þessuim giftimigamáld Stanrai-
stfeiria sé ég mér, bæði með til-
liti til rúrris' og tflma og einn-
ig af flleiri ástæðum eikkd 'ann-
.að .fært en að hoppa hér yfír
h'éfít ár og stinga þá niður
pennanum í byrjun reknetaveav
tíðarinnar þess árs, em bá er
ég á sama sfoipi og árið áður,
með áhöfln ailri hinni sömn að
öðra leyti en því að nú var
Staura-Ste.ini þgr ekfoí. Af gðð-
um og gildum ástæðratn var
hann aildrei nema eina vertíð í
sama sMprúimi
Fyrsta fovöldið í byrjun þess-
arar vertíðar, er við höfðum
lagt net okfcar 2Ö mílur beint
norður af Stfráfoum í blíðsfoapar-
veðri, var allur mannskapurimn
samankominn í lúkkarnum vfð
kaffidrykkju. Þarna var fremur
gla.tt á hjalila og gás'ki nofokur
í uimræðum, en bær vora þess
efnds að fram var borrin^-van-
traustsyfirilýsáng á mig. sem
gjörsamlega ónýtfan giftingarag-
ent og var vantraustfið mkstutt
með þvi að mér hefði algeriega
mislukkazt áformið með gift-
inguna fyrir Staura-Steina {
fyrra. Ég 'var þaima einn ■(£!
varnar og engiran lagði mér lið.
Ég varð því að bjarga mér eins
og bézt gektk í þessum umræð-
um. Varnir mínar byggði ég
fyrst og fremst á þvf, hversu
geysiimikill rriunur væri á kven-
hyfíi manna og sannaði mál
mitt með því sS benda á þá
staðreynd að ráðleysimgjar sem
ekkert ættu hefðu ávallt talí-
markalausa kvenhylli, en ráð-
deildarmenn eins og Staura-
Steiini, sem væru eflnaðir og ör-
uggir með að sjá sér vel far-
borða fjárhagslega séð. þá vildi
aldrei nokkur kvenmaður. Skoð-
un minni til sönnunar sagði ég
tvær eftirfarandi smásögur.
Fyrir tveiimur áram dvaldist
ég um tíma á einum stórum
stað ekki alllangt frá Heykja-
vik. Þarna dvöldust nokkrir
tugir manma. Allmikill meiri-
hluti karlmenw. Allt heilbrigt
og vinnandi fólk. Meðal þessa
fólks var ednn maður, seen
vakti athygli mína öðram mörtn-
um fremur. Hann var á góðum
giftinigaraldri, ásjálegur í með-
Framhald á 1(>. síðu.