Þjóðviljinn - 11.07.1968, Blaðsíða 4

4 SÍDA — ÞOÖBVIliJENTJ — Blnimtbudagiir KL j<2í 1968.
Otgeíandl: Samemingarflolikui alþýðu - Sósíalistaflokkurlnn.
Ritstjórar: tvar H. Jónsson. (ób.). Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson
Framkvstj.: Eiður Bergmann
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustig 19
Sími 17500 (5 línur). — Askriftarverð kr. 120.00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7.00,
Ut í ófæruna
rr\
J skýrslu Efnahagsstofnunarinnar um ástand og
horfur í efnahagsmálum er frá því greint að verð-
lag á neyzluvamingi muni í ár verða 13-14% hærra
en það var á síðasta ári. Hækkun kaupgjalds í
krónutölu imuni hins vegar ekki verða meiri en 6-7%
að jafnaði. Launafólk á þannig að bera um það bil
7% hækkun á nauðsynjavörum bótalaust, skerða
lífskjör sín sem því svarar. Með þessu er sagan þó
engan veginn fullsögð. Jafnhliða þessari lækkun
á raunverulegu kaupgjaldi hefur atvinna dregizt
mjög saman, sá hluti ársteknanna sem fenginn Var
fyrir hvers kyns aukavinnu hefur minnkað til mik-
illa muna, svo að lækkunin á árstekjum verður
hjá flestum mun meiri en svarar skerðingu á raun-
verulegum kauptöxtum. í því sambandi má ekki
gleyma þeirri alvarlegu staðreyiid, að í vetur voru
um tvær þúsundir manna atvinnulausar um land
allt, og nú um hábjargræðistímann eru hundruð
skráðra atvinnuleysingja í höfuðborginni og viða
úti um land. Á Siglufirði einum saman er talið að
um hálf miljón króna sé greidd á mánuði í at-
vinnuleysisstyrki.
^llt bendir til þess að kreppuþróunin haldi áfram
að magnast með óbreyttu stjórnarfari. í skýrslu
Efnahagsstofnunarinnar er því spáð að atvinnuá-
standið muni versna í ár í samanburði við ástandið
1 fyrra, vegna þess að nýtt fólk komi á vinnuimark-
aðinn áp þess að því sé séð fyrir verkefnum. Að
því virðist þannig stefnt að tala atvinnuleysingja
geti í vetur komizt upp fyrir þau 2.000 sem vöktu
þjóðinni óhug á síðasta vetri. Ástæða er einnig til
þess að óttast að verðbólguþróunin muni taka ný
stökk á næstunni. Fyrir skemmstu var síldveiðum
komið af stað með því einfalda úrræði að lofa því
að borga í haust af almannafé óskilgreindar upp-
hæðir fyrir bátaflotann og síldarverksmiðjurnar,
en samkvæmt reynslunni í fyrra getur þar orðið
um 200-300 miljónir króna að ræða. í skýrslu Efna-
hagsstofnunarinnar er raunar að því vikið í lokin
að gengisbreytingin í fyrra hafi ekki reynzt nægi-
lega mikil og þannig boðað að ný kollsteypa kunni
að vera framundan í haust.
jþessi kreppuþróun er í sífellu afsökuð með óhag-
stæðunn viðskiptakjörum á mörkuðum erlendis
og minni aflabrögðum. Þær afsakanir eiga vissu-
lega rétt á sér, en þær eru þó aðeins brot af skýring-
unni. Meginóstæðan er viðreisnarstefnan sjálf,
stjórnleysið í efnahagsmálum, hrömun í mikilvæg-
um atvinnugreinum, oftrúin á það að hin svoköll-
uðu frjálsu markaðslögmál henti við íslenzkar að-
stæður. Þessi stefna hefði leitt íslenzkt þjóðfélag
út í ófæru enda þótt engir ytri örðugleikar hefðu
komið til. En þess sjást því miður engin merki að
núverandi ríkisstjóm átti sig á þessari augljósu
staðreynd; hún heldur fast við óbreytta stefnu þótt
allt sé að snarast í þjóðfélaginu. — m. '
EMd eru nema fláeíinjr mán-
udir síðan Ben Suc var vel
megandi þorp imeð 3500 íibúuim.
Skirifaðar heiimiildir uim þefcta
þorp m affcur á átjándu öld otf-
arwerða, en þé var það sem Ng-
uyen -konun gsæfcbi n, sem réð
fyrir hinum suðlægBri héruðum
Viefcnams. tók það herskitdi og
haifði fyrir hierstöð tiR styrkt-
ar viðHeitfmi sinini að kúga iinn-
borna manin í landinu miðju.
Á síðustu árum höfðu íbúam-
ir það hélzt sér tiR atvimnu að
rækta hrísaíkira á bökkum ár-
ionar Saigon, en hún rennur
þarna hægum straumi um flaitt
land, og ris þorpið í einni
bugðunni, og auk þess aðsinna
hrisræktinnii, gættu þedr aldin-
garða þar sem ræktað var
maingió, brauðaldintré og ó-
V'emjuilega sitórar appelsínur,
fræg söluvana á þessum sRóðum.
Auk þessara jarðræktarmanna
voru í þarpinu nakikrir kaup-
menn, fResitdr kínverskrar ættar,
og verzluðu á markaðstorgi, og
var þar m.a. iyfjabúð, þar sam
seld voru núfcíma læknislyf, en
einnig gömuil grasalyf úr rótum
og þlöðum jurta, handa þeim
sem ekki kærðu sig um nýj-
ungar; þar var Ifka reiðhjóla-
vierzlun,, sem seldi nofcuð reið-
hjól, rakari, og, veitimgasitaðuir,
þar sem fátt fékkst nerna núðl-
ur. Kaupmenn þessir vorulang-
rfkastir af öllum í þorpinu, og
áttu jafnvel sumir einkabíla.
Flestir áttu eitthvað af kvikfén-
aði og alifuglum, svín, kjúk-
liniga, endur, eina eða tviær kýr
oð tvo uxa til að draga plóg,
og uppskeran af akri og
grænimetisgarði var venjulega
svo góð, að dálítið gekik af og
var sslt á marlkaðstoirginu.
Markaðurinn var opinn dag
hvem, og kornu þangað til að
verzla bæði bændur úr nálæg-
um þorpuim og fólkið í þess-
um litla bæ, Ben Suc. Meðal
flólksins í Ben Suc voru flleiri
sem aðhylltust kenningu Konf-
úsíusar en Búddihaifcrú, en það
mundi hafa vafizt fyrir ókunn-
uiguim að þekikja þessi tvö trú-
arbrögð að eftir yfcri siðum, þvi
trúarathaiflniirnar voru raunar
heirhafemgnar og að erfðium frá
gamálli tíð. Þeir sem aðhyllt-
ust kenningu Konfúsíusiar báðu
til hans eins og hvers annars
guðs og BúddatrúaTmennimdr
dýrkuðu forfeður sfna til jafns
við hvern hinna, og helgidag-
amir vonu hinir sömu hjá báð-
umv eða því sem næst. Arið
1963 komu nokkrir kristniboðar,
og meðál þeirra bæði Viefcnam-
ar og Bandaríkjamenn, hvað
eftir anniað í þorpið. Einn hóp-
uriin/n hóf trúboð sitt með því
að aka hægt um aðalgötuimar,
sem voru mjóar, og láta hátal-
ara boða fódkinu fagnaðarerind i
af þakinu, en sjálfir sungu þeir
og léku undir á harmoníku. Á
eftir hólt víetnamsfeur prestur
ræðu á torgi í bænuim miðjum.
Hann færði sönnur á tilveru
guðs. Sönnunargagnið var það,
að Vietnamar skyldu alRtaf hrópa
hdð sama: „Troi oi!“ („Ö, Guð!“),
ef þeir dutfcu og meiddu sdg, og
svo sagði ha-nn þeim að syndir
þeirra væru eins margar og
þessi rauðu rykkom, sem lágu
á laufinu um þetta leyti árs,
þegar þurrast er þarna. (Mold-
in umhvierfis Ben Suc er rauð-
leit). Hann sagði þeim að svo
sem enginn gæti þvegið rykið
af nema regnið, - ^efti enginn
þvegið af þeitm syndimar nema
guð, svo ótalmangar sem þær
væru. Að ræðunni afRokdnni
bað hann þá sem vdðstaddir
voru að krjúpa og biðja, en það
gerði enginn. En þegar hann
spurði hvort nokkurvildi hreyfa
mótmælum við því sem hann
hafði sagt eða biðja um skýr-
in-gu, anzaði því enginn nema
gamla fifllið í þorpinu, og hlógu
þá allir, oða réttara sagt þeir
fáu sem komniir voru til að
hlusta á trúboðann. Karlmen.n-
irniir voru vandr að saflnast sam-
an í smáhópa til að skemimta
sér og drekka brennivín sem
þeir brugguðu -sjálfSr. Stundum
stóð þetta flram ’undir morgun.
En stundum fóru þeir að veiða
fisik í ánni, og steiktu svo vedð-
ina sameigimlega og átu hana
saimeiginloga. Það var ýmist
að foreldrar giftu böm sín eða
að þau réðu þessu sjálf. Stund-
um stáluist piltur og stúlka jnn
í bambuslund í hvarf, og þótti
JONATHAN SCHELL:
Þ0RPID SEM VAR
JAFNAÐ VIÐ JÖRÐU
það fremur illt uppátæki, eánk-
um af stúlkunum. Stundum
ætlaði allt vitlaust að veröa
vegna afbrýðisemi, og endaði á
áfllogum í vondu. Foreldrar
kvörtuðu undan spillingu ung-
dómsins, leti og hirðuleysi, og
kölluðu börnin sín hu gao, hrís-
grjónaílát og sögðu þau eikki
duga tiR annars en að éta.
Deild úr her Vietnama (Sai-
auðsótt. Næstu mánuði á efitár
hélt þjóðfrelsisihierinn marga
fundi, og var öllum í þorpinu
boðið að koma. Stumdum byrj-
uðu flundámdr með þvi að for-
ustumenn í>FF héldu elriRegar
ræður og sögðust hafa veitt
Bandarílgarnönnum og „leigu-
þýjum” þeirra harðar árásir, og
lögðu sérstaka áherzlu á það
hve vel hefði tekizt tiR um að
Ohi Minh, 19. maf. Einiu sinnl
var sýndur dans, sem átti að
tákna geireyðileggingu þorps
nokkurs, sem hetfði verið „hem-
aðarlega mikilvægt“. OCtast
voru það konumar í Ben Suc,
sem dönsuðu, en danslistanmenn
Þjóðtf'relsisfylkingarinnar höfðu
kennt þeim dansana. Á fyrstu
stjómarárum ÞFF hötfðu noklfcr-
ir uinigliinigar í þorpunum myndað
með sér hljómsveit, og spilað á
gítar, lúður og ýmiskonair inn-
lend hljóðfæri, é samkomunum,
en við lok ársins 1965 kom í
staðinn hljómsveit, sem ferðað-
ist milli þorpanina til að spila
á samikomum, og kunni þar
hver maður verk sitt vel. Með
þessu móti reynidi Þjóðfrelsis-
fylkingin að glæða hjá fólkinu
eldmóð, ákefð og baráttuvilja,
en bjartsýni og gdaðværð jafn-
framt, svo beitur næðist til
fól'kBimis. Hvenær sem f,æri
gafst var reynt að koma fólkiimi
í skilmimg um það hvilfkt afl
byggi mieð þvi sjállfu ef það
stæði allt saman sem veggúr,
og að hver maður gæti með
framlagi sínu stuðlað að þvi
að stríðið ynrnist.
Þjóðfrelsisfylifcingin sefcti alla
þorpsbúa í ýmiis „félög“, sem
ætlað var að styrkja mótspyrm-
uina gegm suðurhemum. Fjöl-
miennustu félögin voru Æsku-
lýðsfylkimgin, Frelsisfylking
kvenna og BændafyHkingiin.
mmmm
Hvarvetna þar sem Þjóðfrelsisfylkingin hefur haft landsstjórnina í sínum höndum, eins og var í
Ben Suc þar til þorpið var jafnað við jörðu, hefur eitt fyrsta verk hennar verið að koma á fót
skólum.
gonstjómarinnar — Ath. Þjóðv),
Her lýðveldisins Viefcnams,
(skammstafað „ARVN“, en
Bandaríkjamenn báru það fraim
sem Arvin) hólt velli í BenSuc
frá 1955 til loka ársins 1964, en
þá var sú herdeáld stráfelld af
her Þjóðfrelsisfylkingarinnar
(ÞFF), (N.L.F. — National Lib-
eration Front, eða Viet Comg,
V.C.), sem tók höndum og síð-
an af lífli þanin manm, sem
stjómin hafði sikipað stjómanda
þorpsins, og stoflnao" svo stjóm
sjálfur. Þjóðfrelsis'herimm bað
fólkið í þorpimu eikkd eimumgis
um hlutleysi, heldur virkan
stuðming, bæði við þorpsstjórn-
ina og hemaðimm. Þeitta var
eyðileggija þyrlur þeirra ogaðr-
ar fflugviélar sem og brynvagm-
ana. Tveimiur mámuðum efltir
að þorpið var „frelsað“. hratt
þjóðfrelsisherimn smarpri árás
ARVN-mamna, og á fllóttanum
skdldu þeir eftir þrjá brynvarða
M-115 bíla bamdaríska, á vegi
sem lá imn í þorpið. Bílar þass-
ir voru stórskemmdir og einsk-
isvirði að ræðumömnum Viet
Cong þótti tilvalið að bemda
fólfcimu á, að þarna sæist bezt
hve mdfcla yfiirburði þjóðtfrels-
isherimn hefði yfir Bamdairíkja-
menm, hversu lygilega lymsk
og skæð sem vopn þeirra vseru.
Stumdum var komið til Ben Suc
með ilia brenmdam manm eftir
napailmsprengju, eða einhvem
af fönigum stjómarinnar, sem
ARVN-menm hötfðu pymdað, svo
sem til sammdmdamerkis um
grimimd og siðleysi bæði Banda-
ríkjamanna og „Suður-Viet-
nama“, voru kaun þeiirra höfð
til sýnis almennimgi. Þeir sögðu
Ijótt af framtferði Bamdaríkja-
manrta, sögðu þá ekki einumigis
kasta sprenigjum á þorp, held-
ur éta manmaikjöt og rista van-
færar konur á kviðimm. Þeir
luku oftast máli sínu á því að
flytja fram hjartnæima beiðni
uim hjálp í baráttumni, og því
sem þeir kölluðu stumdum „hima
fullkomnu eining og saimstarf
þjóðarinmar við að berjast gegn
bandarískum árásarmönnum og
leppum þeirra“. Að loknum
ræðuhölduim hófst söngur og
dams, ekfci sízt á hátíðisdögum
þjóðfrelsisfylkinigarinnar, svo
sem 20. des., en þá var fylkiing-
in stefnuð, og affimæLisdegi Ho
Þessd þrjú félög héldu flumdi
þrisvar á mámuði, og þegareátt-
hvað ískyggilegt var i aðsigi,
vomu flleári fúmdir haidnir. Á
þessum fundum sögðu forustu-
menmdirmir frá nýumnum siigrum,
og lögðu á ráðim um það sem
gera þurtfti mámuðinm sem i
hömd fór. Til þess hötfðu þeir
umiboð frá hærri stöðuim, og
fyrirmæld. Æskuiýðsfylkingin
heimtaði félagsgjöld af félags-
mönnum, sem svaraði 40 aurum
á mánuði. Flestir borguðuþetta
með matvælum, sem þeirfærðu
hermönnuinuim, eða með því að
vinna fyrir þá, redsa vígi, svo
vegdr yrðu ótfærir jeppum og
illa færir herfllutnimigabifreið-
um, og gratfa göng, siem ætiiuð
voru flóttamönnum, er skyndi-
árás bæri að höndum, em otftast
var þefcta haft fyrir felustaði
eða til að hafa þar særða her-
menm. Stundum voru félags-
menm kvaddir til að flara út á
akra til þess að sækja særða
menn eða d^uða. Félagar 1
Bændafylkingúnini guldu helm-
ingi meira á mánuði, eða sem
svaraði 80 aurum, og auk þess
guldu þeir Þjóðfiredsisfylking-
unni skatt, mest þeir sem rík-
astir voru, hinir fátækustu efek-
ert og fengu þeir jafnvel styrk.
ÞFF lagði áherzlu á það í á-
róðri sfnum, að ríkir bændur,
sem meiru hefðu að tapa við
þá aðferð hennar að styrkja
hina fátaakustiu og veita þeim
„forréttindi", ættu ekki að fá
að sleppa við að taka á sdg sinm
þátt í byrðum stríðsrekstrarins,
né heldur að sitja hjá.
. FRAMHALD