Þjóðviljinn - 17.07.1968, Blaðsíða 4

\J
4 SlÐA — ÞJ<í>E>VTt«JTNN * — MiðwSbmlaguiP 17. jfflí 1968.
CTtgeíandi: SameinmgaríloKKui alþyðu SósialistafloKkurinn.
Ritstjórar: Ivar R. Jónsson. (áb.). Magnús Kjartanseon.
Sigurður Guðmundsson. _ . .
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, aígreiðsla. auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustlg 19
Síml 17500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 120.00 á mánuði. —
Lausasölúverð krórtur 7.00.
—
Einfaldur óróður
JJitstjórar Morgunblaðsins eru mikið gefnir fyr-
ir einfa/ldan áróður. Þessa daga'klifa þeir til dæm-
is imjög á því að flotaæfingar Varsjárbandalags-
ins í Norðurhöfum séu sönnun um herijaðargildi
íslands’og raunar gefa þeir óspart í skyn að trú-
lega myndi floti þessi hertaka ísland ef ekki væru
vaiskir vemdarar fyrir!' Þótt ritstjórar Morgun-
blaðsins séu ofstækisfullir menn, trúa þeir naum-
ast þessum áróðri; hins vegar sannast nú eins og
oft fyrr að þeir hafa háar hugmyndir um trúgimi
lesenda sinna.
JJeræfihgah Atlanzhafsbandalagsins og Varsjár-
bahdáiagsins' í norðurhöfum eru sönnun um
það eitt að stórveldin og bandalög þeirra, halda
enn áfram að flíka valdatækjum sínum til skipt-
is og'ástuhda þá. hervæðingarkeppni sém kölluð
er valdajafnvægi á máli stjórnmálamanna. Þessir
óskemmtilegu tilburðir eru leifar frá tímabili
kalda stríðsins, þegar reynt var að fjötra Evrópu
í tvær gagnstæðar og fjandsaimlegar heildir. Hins
vegar er það mikil firra þegar Morgunbíaðið reyn-
ir að'haída .því fram ,að þvílíkt. vopnaglamur sé
vottuf um viðhorf majma og þróun á okkar tím-
um. . Atburðarásin hefur á undanfömum árum
stefnt í þveröfuga átt. Hernaðarbandalögin bæði
hafa verið að gliðna sundur; Frakkar hafa slitið
allri hemaðarsamvinnu við Atlanzhafsbandalagíð
og afstaða annarra Vestur-Evrópuríkja til banda-
lagsins hefur orðið til muna sjálfstæðari. Hlið-
stæð þróun hefur orðið innan Varsjárbandalagsins;
Rúmenar hafa lengi boðað sjálfstæða stefnu innan
þess og nú taka Tékkar í sama streng á mjög eftir-
minnilegan hátt. Enginn trúir lengur þeim gamia
boðskap herforingja* að ekki megi leggja niður
néina herstöð án þess að svokallað valdajafnvægi
raski$t. Erakkar hafa rekið alla bandaríska heri
úr landi sínu, ásamt aðalstöðvuim Atlanzhafs-
bandalagsins, og öllum ber sámah um að við ]aað
hafi jafnvægi i Evrópu styrkzt til muna. Þau smá-
ríki'sem hæst okkur eru, Noregur og Danmörk,
neituðu Bandaríkjunum um herstöðvar þegar
káldá stiáðið stóð sem hæst, og ráðamenn þeirra
hafa aldrei verið fjær því en nú að heimila slíkar
stöðvar.’ Hvárvetna í Evrópu myndu það þykja
fim-mikil ef einhver dirfðist að flíka svipuðum
kénningum um árásarhættu og þeim sem enn eiga
griðlánd í ritstjórnargreinum Morgunblaðsins.
gngum ér það eins mikil nauðsyn og smáþjóðun-
um, að hernaðarbandalog gliðni sundur og
stöðvar érlendra herja séu upprættar. Því ættu
íslendingar að fylgjast af sérstökum áhuga og á-
nægju með þeirri. þróun til friðsamlegri og eðli-
legrh samskipta sem mótað hefur þróunina ,í Evr-
ópu á undanförnum árum. Þeir merín hljóta að
vera fáir á íslandi sem vilja una því til frambúðar
að hafa erlendar herstöðvar í landi sínu, þótt svo
ömurlega hafi til tekizt að þeir einir eiga fulltrúa
í ritstjómhópi Morgunblaðsins — m.
JONATHAN SCHELL:
rp
| | ■ I m
Þ0RPID SEM VAR
JAFNAÐ VID JÖRÐU
Svt> gerdist baö án íyrirvara,
aö þyrla nr. 47 lenti og áhöfn-
in stökk út báðnmegin og
þusti inn í nýgrafinn eldhús-
garð í Ben Suc, og hafði eng-
inn v þessara manna nok'kru
sinni fyrr komið í víetnaimskt
þorp. Þyrlan hvatlf hegar á
braut, en öniruur kom í staðinn
jafnskjótt. Hermennimir, sem
ég var í fylgd með, hlupu hálf-
bognir í einni lest inn í garð-
inn miðjan, cn svo sáu beir að
yzt í garðinum var röð af lág-
um runnum, og þangað fóru
þeir samstundis, til að ledta sér
fytaisnis, en lentu þá beiint í
fiasið á öðrum hermönnum, sem
lent höfðu lítið eitt fyrr. Fyrst
viar sdlt hljótt. Svo kom þyrla
með skellum og fyrirgangi í svo
sem fifnmtíu metra hasð en
tveir digrir þulir sögðu eitt-
hvað á máli sem átti að heita
víetnamska og höiWuðu sér út
til háMs sinn hvorumegin, aift-
arlega í véiinni, nærri því út
undir sporði. Þessi tilkynning,
sem bandarísiku hermennimir
skildu ekkert í, var svohijóð-
andi: „Halló, fbúar Ben Sucs,
nú eruð þið umkringdir her
stjómar Suður-Víetnams.f og
báhdamánna hénnar. Reynið
ekki að flýja, því ef þið gerið
það verðið þið s'kotnir sem
væruð þið V.C.-menn. Sitjið
kyrrir heima hjá ykkur og
bíðið nánari fyrinskipana". Þessi
málmikennda rödd, sem heyrð-
ist á ökrum, í húsuni og í
trjám, var svo róleg, eins' og
væri hún að boða burtför flug-
vélar atf flugveili. Eftir tíu sek-
úndur var röddin á baik og burt,
bg hermennimir héldu áfnam
begjandi. Áður en tíu mínúfcur
voru liðnar, voru þessir ungu
menn komnir út á leirugan veg
sem lá allt umihverfis þorpið,
sem beir áttu að taka og halda,
en þama var engan hermann
a.'ð sjá nema hinji bandarísiku.
Hermennirnir lögðust niður við
stíflumar og iifil jarðföM á
þessum litia bletti, sem beir
áttu að gæta. Enginn óvinur lét
á sér bæra.
I hnKan annan klu'k'kutíma
réðu þessir menn, sex að töílu,
úr þyrlu nr. 47, yfir litlu svæði
- af grænmetisökrum, sem skipt-
ust i miðju af vegi, á að gizka
50 metra löngum, mjóum og
leirugum, og gat varla vegur
heitið, heldur gsita, en .frammi
fyrir og á báðiar hendur (hegar
þeir sneru andliti að veginum
og höfðu miðbik þbrpsins að
ba'ki) var gatan girt röðum af
litlum húsum og að baki bús-
anna vom runmar af lágium
pálmatrjám og limgirðingum,
en bar fyrir aftetn lítill kirkju-
garður, og við hliðina á honum I'
stór, ræktaöur akur. A'kramir
sem flestir vom ekki nema 150
metrar á hverja hlið, og ófaein-
ar útlínumar, vora aðskildir
hver frá öðmm með grasi girón-
um görð’jm, vel hlöðnum, og
við enda hvers beirra var stíg-
ur. Húsin vom íítil og snbtur.
og flest höfðu engan vegg á
eina hlið. en til hiftfðar gegn
regni slúttu þakbrúnir langt
fram. Þökin vora pr hálmi
Milli húsa vom iimigiðrinigar og
lág tré, svo ekiki S'ást nema ,ó-
glöggt úr 'húsi í hús, en frá
veginn sáust þau varla, og va.r
þetta einna líkast borgarút- 1
hverfi hjá vel megandi fólki í
Bandarikjunum. Við hvert hús
var vel rækta'ður garöur, lítdll,
og f jós handa kúnuim sam-
byggt íbúðarhúsinu. Hingað og
bangað má'tti ^já lágar hvitar
súlur og veggv' hlaðna úr múr-
steinum, ög vom þetta grafir,
og einna lfkastar smámótum af
rústum af dýrðOegum hö'llum
sem lítið stæði eftir af. Allt bar
vott um natni og smekkvisi, en
útlsýniö var ekiki vítt, ekfci
sýndist vera nein örtröð, en
hver blettur nýttur til hins ýtr-
asta.
Fjóram mínútum eftir að lent
var hófst brafe og brestir í ótal
sjáifstýrðum vopnum, sem biésu
frá sér voðanum ekki ýkja langt
frá, líklega í fimm hundrað
metra fjarlaégð. Hermeinnimir,
sem höfðu setið eða kropið,
lögðust nú á grúfu endilangir í
skyndi, og einbMndu á húsin,
lim'girðingarnar og trén fyrir
framatn bá. I útvarpinu var tii-
kynnt, að M-sveit. hefði ,komizt
í kast við óvinasveit. H.u.h. tíu
m.ínútum síðar svipáði í lofti
af stórum sprengingum, og
jörðin skalf einnig. Þota kom
ýlfra.ndi bar að, sem hcrmenn
ofckar lágu, og einn beirra
sagði: „Það á að fara að gera
ldftárás!" Enn skalf jörðin, ofí
hertmennimir þrýstu sér sem
fastast niður, og jarðhræring-
amar sfcullu á andlitum þedrra.
Þyrlur á könnunaríTugi, studd-
ar fótgönguliði fóm að sjást á
laftii yfir skóginum fyrir utan
þorpið, og hellandi úr sér skot-
hrinum með óhljóðum og gný.
Eftir f.ö liðnar vom h.u.b. fimm
mínútur, fór þetta heldur að
fjara út, og hermennimir, sem
visfu það að þesisu var sam-
kvæmt áætlun beint að s’kógun-
um fyrir norðan, fóm nú á
stúfana, risu upp og fóm á-
samt þremur öðrum úr annarri
þyrlu að skoða sig um.
Þrír eða fjórir hermenn fóm
að athuga húsin bak við kjarr-
ið sem á milli bar. Sterklegur
svertmei, þrekinn og eftir því
hár, fór inn um dyrnar á einu
þeirra og hafði byssu sína tii
taks df sikjóta þyrfti. Hann
tnætti ungri konu með ungbam
á handieggnum og leiddi hún
litla stúlku sér við hönd. Kon-
an var berfæt't og klædd hvft.ri
blússu og svörtum buxum vöfð-
um uppum fót.legginn, um hár-
ið var .bundið f skrautiegum
kiút og undið í vöndul í hnakfc-
anum. Hún og bömin gættu
vandlaga að hverju viðbragði
gestsins. Hann sagð'i á ensku:
„Hvar er maðurinn þinn?“ Kon-
an ieit ekki af gestinum og
sagðd eitthva'ð á víetnömsfcu.
Hermaðurintn leit í kring um
sig þama inni f óafþiliuöum
kofanum, benti á bysi~u sína og
sagði: „Áttu nokk.ra bysisu?“
Konan yppti öxlum og sagöi
enn .eiitiíhvað á víetnömsiku.'
Hermaðurinn hristi þá höfuðið
og þreifaði niður í balla fuMan
af þvotti, sem stóð á borði
milli h-ans bg konunnr.ir, en hún
tófc af honum þvottinn og yppti
öxlum aft.ur eins ag hún vi'ldi
segia: „ITvað vilt þú með þetta?
Það eir þvottur og annað eiifci.“
„Hérmaðurinn kinlkaði kolii og
leit* í k'ríng um sig, á báðum
áttum, éins og væri honum um
megn að ráða fram úr þessu
vandamáli. Svo sá hann hvar
ugla vr.n- ncgfd í vegg og á
henni hékk skyrta alf karímanni
dg utanýfirbuxur, nýþvegið pig
var að þörrna. „íívar er hann?“
sagði hann og beniti á fötin.
Konan hél't áfram að tala' víet-
nömsku. Hermaðurinn tók föt-
in atf uglunni og bar þau. út úr
húsinu hvað sem það kann að
hafa átt að þýða, og lagði þau
á grasið.
Það var hreint, loftgott og
bjart í húsinu, og tvennar dyr
hvorar andspænis* öðmm, og
vom aörair opnar að ofan og
sást þar út í grasivaxinn garð.
Á borðdnu stóð s'kál með leifum
af hrísgrjónum og þar .hjá var
þvottaikarfan, sem áður er
nefnd. Lítið hen'girúm, varta
metri á len.gd, hékfc í einu
horninu. öðmmegin við húsið
var lítið þak sem stóð eitt sér
en undir því eldS'tó og þvottur
hengdur upp allt í kring. 1
gluggakarminum vom litlar
byggplöntur nýspfraðar í mold-
arköggli og vafið um pálma-
blaðd, en inni í húsinu var eitt-
hvað sem líktist öfni á .veggn-
um yfir rúmi .fjölskyldunnari ,
og var jrfirbyggingin úr leiri,
bjálkum og stómm steinum. Að
baki hússins var ferhymt op ©g
þar undir jarðhýsið, sem íbúar
hússins höfðu sér til vamar-
byrgis meðan á loftárásum stóð,
og kömust þar margir fyrir.
Úti í garði stóð kýr hjá briðja
vamarbyrginu, það hafði 30
sentimetra þykka vsggi ■ úr
múrsteinum.