Þjóðviljinn - 17.07.1968, Síða 5

Miawikudagur 17. jtílí 1968 — SOÖET/ELJTNN — SÍOA 5
Vn era síldveidamar að hefjast og í sumar skiptir það mestu máli að okkur takist að hagnýta hráefnið sem bezt, get-
mtt sajtaö í sem flestar tunnur, i stað þess að fleygja þvi í bræðslu og gera það þannig að margfalt verðtninui vöru.
Valtýr frá Rauðuvík
hefur tekið forustuna
Uto larngt árabil efitir að Norð-
menn hættu að stai'frækja síld-
arsöltunanstöðvar á Norður-
tónidi, voru það Norðlendingar
ög þá mest Eyfirðimgair seim
stóðu eirma fremstir í síidveiö-
um og hagnýtingu aflams seim
þá var n*r eingönigiu söiltun. 1
þessu sambandi er rétt aðnefna
menn eins og Ottó Tulimíus, Ás-
geir Pétursson, siðar Ingvar
Guðjönsson, Steindór Hjailitaiín
óg marga fleiri. Mér þvkir því
fara vel á því, að raú skuli það
vwra Eyfirðinguninn Valtýr Þor-
stéánsson frá Rauðuvík, sem
tékið hefur forusituma þegar
náuðsyn krafðist þess, að leiitað
væri nýrra úrraeða við síldar-
söltun. Valtýr hefur tek-ið á leigu
faéreysikt skip sem er að sögn
í kriiigum 800 rúmdestir, og er
það farið á miðin við Bjarmar-
ey. Þetta er hugsað sem fljót-
andi söltunarstöð og eru sölt-
unarstúlkur um horð. Þá mun
sikdpið lfka hafa méðferðds
haus»kurðairvélar.
Undir þeim kiringumstæðum
sem nú eru fyrir hendi til hag-
nýtingar á síld í manmeldisvöru,
þá ber samnarlega að faigna
slfku framtafci sem þessu. Qg
ég ril segja að Valitýr Þorsteins-
son eigi brós skdílið fyrir að
hafa ráðizt í þetta. Nú skortir
ísiandssfld víða á markaði svo
lítil hætta virðist vera á því,
að fraim'boð verði meira em éft-
irspurn fynst um sdnn..
Þrjár leiðir
Þegar sfldáin heldw siig svo
f jarri okikar lamdi, eins og hún
gérði í fyrra sumar, og virðist
ætla að gera í ár, í það mdnmista
yfir sumairtfmanm, þá verður að
nota ölil úrræði til fraimiéiðslu
á sailtsfld. Eitt úrræðið er að
salta sfldima um borð í flljót-
Vill ekki borgin setja reglur
um meðferd á neyzlufíski?
Við íbúar Reykjavíkurborgar
búum við eina mestu guMbisitu
larídsins, þar sem Faxafllóinn
er. í .Faxaflóa eru skilyrði til
mikillar fjalbreytni í fisikaflla,
svo óviða eru þau betri. Hér
eru því tvímælalaust fyrir
hendi mjög góð skilyrði tál að
háfa á boðstólum fllesta tíma
árs úrvails neyzlufisk fyrir þá
sém í borginni búa. En þessi
góðu skilyrði eru ekki notuð
nema að mjög takmörkuðu leyti.
Og hér er oflt á boðstólum fisk-
ur til neyzlu, sem á engam hátt
uþpfyllir kröfur sem geraverð-
ur í nútímia þióiðflélagi tiil sliíkr-
ar vöru. Þetta er sannleikur
aem við verðum að viðurkenma
fyrir sjélfum okkur þó hart sé.
Hér var á ferð fyrir sikömimu
erlendur ríkisbopgari, sem ég
hafði áður haflt kynni af. Hann
var einn af þessum ferðamönn-
um sem við sækjuimst eftir að
fá til landsins, til að auka við
gjaldeyristek.iur okkar. Þegar
fundum okkar bar saman, þá
var hann búinin að dvelja hér í
borginni nokkra daga. Bitt af
því fyrsta sém þessii ferðalang-
ur kvartaði um við mig, var
Iivað erfitt væri að fá hér
framreiddan á veitimgahúsuim
reglulega góðan, nýjan fisik. Að
sjálfsögðu reyndi ég að bera
fram eimíhverja afsökum, bvi þáð
ér nú jafnan svo, að gagnvart
útlendingi reynir maður í
lengstu lög aö halda uppi sóma
lands síns. Bn í hjarta roiínu
fann ég, hve höllum fæti ég
stóð í vöminni. Ég f^tnn líka,
þama sem ég stóð og talaði við
mannimn, að svona ásökun frá
hains hendi, væri ekki sem bezt
kynndng á okfcmr sem fiskveiði-
þjóð út á við. Þessi flerðalang-
ur bar saimam norskan og ís-
lenzkam nýjan fisk sem hanrn
hafði fengið á ferðailaginu og
sá samanburður var ekki góð
auiglýsing fyrir okikur, sem
fiskveiði- og fiskfnamileiðsluiþjóð.
Ég vissi upp á míma tíu fing-
ur, að ásökun maninsins var
rétt, því ég haifði saninreynt þetta
sama áður. Hann viidii aðeims
segja mér þetta sem góður Is-
landsvinur, því sá er beztur
vinur sem til varnims segir.
En hvað er þá hægt að gera,
til að bæta úr ástandii og gæð-
uim þess ne.yzlufisks sem hér er
á boðstóílum í borgimmi? Það er
orðið meira en tímabært að
þanuig sé spurt. Og úiTæðin ei-u
til, svo framnarlega að yfirvöld
borgarinnar telji ástand í fisk-
sölumálum Reykjavíkur þannig.
að ásteeða sé til að koma þar á
umbótum. Víða í erlenduim
borgum sem hafa góð skiiyrði
til að hafa á boðstólum nýjan
fisk daigiega fyrir íbúana. þa.r
setja borgimar sjálfar reglu-
gerðir um alla meðferð á nýj-
um fiski sem á að setjast á
markað bongarinmar. Oflt eru
þessar regtur talsvert stnangari,

—--------T—...............' --l'l
. '
amdi söltunamstöðvum eins og
Vailtýr huigsar sér að gera. Ann-
að úrræði er að flytja síldina
ísvarða, eða á aininan háitt, og
koma henni til söl tu n arstöðv a
á Austur- og Norðuriaindi, í
sölrtumanhæfu ástandi. Og þriðja
úrræðið er að veiðiskipin sjálf
hagnýti sfld í sölflum um borð
efltir þvn' sem möguileikar frek-
ast leyfa.
Tvö iýiri úrræðin, söltun á
miðuim og fluitniin.guir á sölflum-
arsíld til landstöðva, gieita verið
sflórvink í framkvæmd, ef vel
óg rétt er tril þeiirra úrræða
stofnað. Bn basði þessi úrræði
kirefjast mikils uindiirbúninigs og
góðrar ski.puilaigniinigar ef árang-
ur á að verða svo góðuir sem
hann getur orðið. Þriðja úrræð-
ið, sölitun um borð í veiðisfcip-
um sem stumda veiðar með
snunpunót með k.raifflblöklk, get-
ur aldrei oróið í svo sflómumi
sflfl að það eitt úlaf fyrir sig,
helduir en i'eglur þær sem gefn-
air eru út af viðkomandi fisk-
mafli ríkisins, etnda er þar allt-
af um að ræða lá gmarksregi u r.
Þanmiig hafa ýmsir bæir í
Noregi sebt regliur um mieð-
ferð á neyzluifiski — sem á
að seljast á viðkomamdi stað,
og í öllum tilifellilum er um
sflrangari reglur að ræða held-
ur en gildamdi em á hverjum
tíma hjá norsika ríkdsmatinu. Og
þó er öll meðfevð á rtýjum fiski
samkværot regluim norsika fisk-
miafsims mdkið strangari, en hér.
Sumiir bæir setja trl dæmis eft-
irfaramdi óflrávíkjainileg sk.ilyrði
um neyz1ufi.sk, sem seljast á í
viðkomandi bæ: — I fyrsta lagi
að fiskurinn sé strax blóðgaður
lifandi. An.nað, að hanm sé
silægður strax og hann erdauð-
ur og þá þveginn. 1 þriðja lagi
að hainn sé sflrax að þvottd lokn-
um ísaður í kassa, og það þó
að veiðiferð taki skemmri tíma
heldur en sólarhriinig. Það er
mjög eðliilegt að sflaðir sem búa
við svona regluigerðir og fram-
fylgja þei.m, að þar sé hægt að
fá beflri flisk heldur en aðjafln-
aði en hér á boðsflólum í oklkar
höfuðborg.
Ég vil að geflnu tileflnii og í
fuillri vinsemd, ; beina því til
borgaryfi.rvalda, h\'ort ekki sé
orðið tnmabært og beinilínns að-
kallandi, að samim verði og út-
gefim. íægluigerð, sem haifi inni
að hailda nauðsynieg ákvæði um
alla meðferð á nýjum neyzlu-
fisiki sem selja á í borginni. Ég
held að borgarvfirvöldin geti
hér haflt forusflu í mjög mdkills-
xærðu máli og bessvegma. sendi
ég þetfla frá mér sem nauðsvn-
lega ábendimigu.
geti bjargað okfcar sailfls'íida.r-
íraimileiðslu. Hdhsvegar eru
•mögulleikar till þess, að veiðd-
skip, sem flyflja afllan sjálf að
landi, geti komiið með nokkurt
magn af sfld í flestum fenðum,
siem hæf væri í sölflun, annað
hvort niðunkllæd eða þá salt-
sikúffuð, sem er mjög gömul
aðferð.
Sjálfsagt að hag-
nýta öll úrræði
En eiinis og málið horfir við
nú, þá er sjálfsagt að hagnýrta
alla möguileika sem fyrir hendi
eru tiil söltunar á síldinmi. Rek-
netaveiðair viirðast ailveg vera
hér niður lagðar, en það etr sú
veiðiaðferð, sem heppilegusit er
talin þegar hagnýta á sfld í
sailt um borð í veiðiskipumuim.
Þetta er öllum skii'ljamlegt sem
stundað hafla síldveiðar, en þó
ligguir þeflta aö sjálfsökgðu ljós-
ast fyrir þeim, sem hafa ein-
hvern tíma verið þátttakendur í
sfllda.rsölflun á hafli úti um borð
í veiðisfcipi.
Fraimtak Vatt.ýs Þorsfleinsson-
ar útgerðamanns á Akuneyri
ber að þakka að verðleikuim. Ðn
mér þykir að þvi framflaki
slepptu, sem undiirlbúniinigur að
hagnýtingu síldar til sölflunar
frá f jarlægum mdðum, nú í sum-
ar, sé ekki með þeim glæsdbrag
sem hann heflði þu.rflt að vera,
eins og málin horfa nú við.
Erunlþá má þar máske um bæta,
ef þekfcinig og vilji eiu fyrir
hendi til þess, því venjulega er
það svo, að bezta söltumarsflld-
in aflast í ágúsflmánuðd. Meðþá
reynslu sem fék'kst á sí'ldveið-
unum í fyrrasumar, þá er það
ófyrirgefanleg vamræksla, ef
teflt vei-ður í tvísýnu þeim
möguleikum sem eru tiil sölu á
saltaðri siflld nú í ár.
Við vitum að á því eru tælkni-
legir mögulleiikar, að haignýta
síldi.na í sail-t í sflói’um sflíl, þó
hún haidi sig fjarri landinu á
lfkuim stióðum og í fyrrasumar.
En ti'l þess að það sé mögu-
legt, þá verður að gera öfllugri
ráðsflafanir heldu.r en gerðav
hafla verið till þeissa. Síðari
hlufli júlíimánaðar og áigústmán-
uður alluir, þetfla er sá tími, sem
aflla þa.rf sailtsildairinmar á, ef
fyrirhyggja og úrræði móta þær
framikvæmdir. Að treysfla á
söltum þegar komið er langt
fram á haust eða veflur, það
eru lélegir búskaparheefltir.
Than Hai;
Kennslukona
og nemandi
Kennslukonan unga heldur í hönd
námsmeyjar smwar,
augun flióta 1 tárum. „Hvað getur maður
Hve margoft ár hvért hefur hún ekki séð
nemendur sína yfirgefa skólahn eins og
laufin sem falla af tré.
Ó, þið greindu og gasfu nemendur mínir,
ungir brumknappar sprungnir út að morgni.
Hve hún saknar þeirra! Stutt er síðan skólirm
var opnaður að nýju,
og þau höfðu ekki fyrr sézt en þau voru
öll orðin vmtr.
Nú eru þeir eins og fuglar sem týndusit burt
í stormirm.
Með hverjum degi verður skólinn þunnskipaðri.
Þama em bekkir og borð, en nemendumir horfnir.
Stofan er tóm, og veggimir anda frostnepju.
Stúlkan horfir í innileik á kennsiukonuna
sem heldur í hönd hennar, og langar til að tala.
En konan hefur þegar skilið allt:
Föður stúlkunnar tókst að strjúka úr fangélsmu,
og móðir hennar var handtekm í staðinn.
Kennslukonan sem heldur í hönd némanda síns
reynir að koma upp orði til að lína
hugarkvöl bamsins.
Hún bítur á vör og reynir að halda aftur af
tárunum.
Er það harmur, eða réiði tóm?
Regnið fellur á eldrunnann rauða úöfyrir.
Hún véit að skólinn á eftir að verða enn
og ekki aðéins bekkurinn hennar mun tvísfcrast,
heldur bíða hennar sjálfrar erfiðir dagar
óvssscasmr.
Skyndilega brýzt skser glampi fram í aflægan.
Hún þrýstir hönd litlu stúiktmttar og ségrr
„Néi, við geturn ekki búið við slðct lengur!“
Er þetta heitstrenging ellégar harmastuna?
(1961)
Elí as Mar þýtídL
iHniiuuuiRmnnnnminm
inniMummuuiM
Mikilvægt er að látu vhu
um veiði merktra vutnafíska
Gera má ráð fyrir, að aekk-
uð af merktum laxi og silungi
muni veiðast í íslénzkum ám
og vötnum á þessu sumri, en
Veiðimálastefnunin hefur stað-
ið fyrir umfang'smiklum merk-
ingum á þessum fisktegundum.
Mikilvægt er, að þéir menn,
sem veiða vatnafiska, aðgæti
hvort þeir sóu merktir, og ef
svo er, að þeir geri Veiðimála-
stofmininni riðvart um það.
Við rannsók'nir á æviferiii og
háfltuim fiska er alsengt að
merkja þé tril þess að æflla viAn-
esikiju m.a. um ferðir þeirra uim
ár, vöbn og sjó, um hraða þeirra
á gjön.gu, um vöxt þeirra og ald-
ur og um, hve mrikill hlufli
þeirra komi aiftur fram í veið-
unum. Uax og sjlungur hafa
verið merkflir hér á lamdi til
þess að kynnast áðurnefindum
atriðum og hafa slíkar merk -
ingar verið firaimfcvæmdar af
V eiðim álasflofnuninni.
Lax og silunguir af mismun-
andi sflærðum em merkflir ým-
isfl með því að kilippa af þedim
einn eða fleiri ugga eflflir á-
kveðnum reglum eða mieð þvi
að fesfla á flisfcana merki, sem
geta verið af ólfkum gerðum.
Lax hefúr verið merkflur ým-
ist sem göhigusedði, sem kyn-
þroska lax nýkamiim úr s.ió eða
sem hóplax. Gön'g'jSkeiöd hafa
verið veidd os mérk* í tnfarsa
í Mosféllsevfedt á hvflrju vori
siðan 1947. Flest sedðanná ha£a
verið Miþþt, af þW að þéu érii
of lirtdl tdl þess að béra fíik-
merici. Br mdkil virma vdd að
veiða seiðin, er tilfloluleéá Kt-
ið sem veiðist í þau taifci, séra
tiltæk eru til sliikra véiða. Með
tilikomu fiskeldi ssflöðva þg
fraroledðslu göngusédða í þaim,
heflur opnazt mógulédki á ið
stórauka merkingar á láxaseið-
um af göngusflærð, þar srin flá
má í sflöðvunum mikið áf nógu
srtórum seiðum, sém géfa borið
merkin. Vorið 1966 voiki merkt
rúmlega 8.400 laxasedðd af göhgu-
srtserð með sasnskum fisfcmérfcj-
um, svokölluðum Cáriin-fisk-
merkjum, vorið 1967 um 10.000
gön.guseiðd og í vor édnnig um
10.000 sédðd. Hirium méridu
gönguseiðum héfur verið sleþiþt
í Elliðaámar, f Laxéldisstöð
rikisdns í Kollafirðd, í Dælisá,
Laxá í Kjós, Norðurá, Gljúfurá,
Vart.nsdalsá, Brúará, Sog oig vfð-
ar.
Lax, nýgenginn úr sjó, hefur
verið merkflur í ölfusárósá áx-
lega siðan 1960. Háfa mériciiig-
armar verið framkvásmd ar í
samvdnnu við Veiðifélag Ár-
Framhald á 7. síðu.
i