Þjóðviljinn - 23.08.1968, Blaðsíða 3

Föstudagur 23. áeúst 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J
Ceteka stöðvar
fréttasendingar
VINAKBORG 2l7S — Hin opin-
bera fréttastofla Tókkóslóvakíu,
Geteka, sendi út þá frétt fyrir
midnætti á midvikudagskvöldið,
að erlendar hersveitir hefðu tek-
ið fréttastofuna á sitt vaild.
Fréttastofan hafði getað sent
út flréttir afskiptalaust þang'að
tol seint uin kvöldið, og hafði
sent út margar tillkyinningair þar
sem innrásin var fordaemd _ og
sovézku hersveitirnair voru kall-
aðar hemámsliið.
Um 20,45 kom svo íregnin um
að fréttastofan hefðd verið her-
tokin. „Á þessu augnabliki hætt-
ir flrjáls fróttaþjónustu Ceteka“,
Kall til mennta-
manna heimsins
PRAG 22/8 — I vikuriti
tékkóslóvaSkra rithöfunda,
Litemy Listy, sem kom út
rétt eftir innmásina, voru
rithöfundar, listamenn og
menntamenn um heim ali-
an beðnir um að láta
Tékkóslóvakiíu ekfci standa
eina. I blaðinu stóð mí. a.:
„Enginn í Tékkóslóvakíu
hefur beðið um þessd af-
skipti eða um nofcfcra aðra
rífcisst.iórn en þá, sem Dub-
cek, Gernik og Smrkovsfcy
veita forystu. Ef önnur rik-
ísstjóm á að stjónna okk-
ur, verður ekki 'hægt að
mynda hana nema með
hótunum um vopnabeitingu.
Látið okfcur eklki standa
eina, látið ekki troða liiður
van tékkóslóvösiku þjóðar-
innar.“ 1 ávarpi til þjóðar-
innar sagðí blaðið: „Við
munum hattda báráttunni
áfram til síðustu stundar s
með hið ritaða orð að
vopni“.
■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•*:
tilkynnti fréttastofan. Síðasta
seitfnimgin, sem ekki varð lokið,
httjóðaði á þessa leið: „Ef frek-
ari fróttaskeyti verða send út,
korna þau efcikj frá. ..“ meira
heyrðist ekki.
Sjónvarpssitöðin Gottwaldiov
hætti útsendingu á miðvikiudag-
inn kl. 17.28 eftir staðairtítoa. —
Þulurinn tillkynnti að stöðin yrði
að hætta útsendingum, þar sam
tilkynint hefði verið að þaðgæti
haft alvarlegar afleiðdngar fyrir
starfefólk stöðvarinnar ef send-
imgum yrði haldið áfram.
Útvarpsstöðdn Cesike budejov-
ice í Suður-Bæheimi tilkynnti
einnig á miðvikudag, að stöðin
hefðd femgið skipanir um að
hætta útsendingum, en, sagðisvo, Tvcir *ðstu menn Tékkósttóvakíu Dubcek og Svoboda sem nú eru
að starfsmenn stöðvarinnar hefðft fangar Rússa. Heiðursmerkin sem Svoboda ber munu mörg sovézk
neitað að hlýðnast skipununum. , en hann var hershöfðingi í her þeirra í Seinni heimsstyröldinni.
Fulltrúi Tékkóslóvaka í öryggisráðinut
Falsanir ai Tékkar
hafí beðii um innrás
NEW YORK 22/8 — Fulltrúi TékkóslóvaMu hjá SÞ mót-
mælti harölega innrás Sovétríkjanna og bandalagsríkj a
þeirra í Tékkóslóvakíu og krafðist þess að hinir erlendu
herir yrðu þegar í staö fluttir á brott, á fundi í örygg-
isráði SÞ í nótt.
Fornir vinir Sovétríkjanna nú fangar
Hernám Tékkóslóvakíu harð-
lega fordæmt víða um heim
□ LONDON '22/8 — Sovétríkin og bandalagsríki þeirra Þýzkaiandi, æm hafi óskað þess
hafa sætt harðri gagnrýni og almennri fordæmingu um stuðnmg smn við her"
heim allan fyrir innrásina í Tékkóslóvakíu og er árásin
rædd í forustugreinum blaða um alla Evrópu. Þá voru
miklar mótmælaaðgerðir í fjölmörgum borgum Evrópu
og þ. á. m. í höfuðborgum allra Noröurlandanna.
Brezk blöð fordæma innrás- 'unum það dagljóst hvílíka ifyrir-
rásdna harðlega og segir The
Times að Sovétríkin eigi nú á
hættu að rnissa forystu í kamim-
únistahreyfihgu Evrópu.
Brezk ’þlöð eru samdáma um
að lítið sé hæst að gera nema
það, að ríkisstjómin í Bretlandi
ög öðrum rífcjum geri Sovétríkj-
Vitum ekki hvað
vii eigum að gera
A/
//
Kaupmannahöfn í gær, frá blaðá-
mannd Þjóðviljans, Vilborgu
Harðardóttur. — Allar fllugferð-
ir héðan til Prag liggja nú niðri
og búast starfcmenn þeirra fllug-
flélaga sem halda uppi áætlun-
axferSum við því að svo verði í
að minnsta kosti tvær vikur.
Ég liedt inn í sendiróð Tókkó-
elóváklu hér í Kaupmannahöfn
í dag. Sendiráðsstarísmennimir
kváðusit efckert samband hafa
Júgóslavar vilja
að hernáminu sé
hætt samstundis
BELGRAD 22/8 — Júgóslavía
fór þess á leit við Sovétríkin, Pól-
land, Austur-Þýzkaland, Ung-
verjaland og Búlgaríu í fcvöld, að
þau gerðu saimsitundis ráðsitafanir
til að binda endi á hið „grimmd-
arlega heimám Tékkóslóvakíu“,
eins og sagt var.
1 yfirlýsingu júgóslavnesku
stjómarinnar stóð, að hin vopn-
aða innrás, sem hafi verið gerð
án beiðni og gegn ósikum tékkó-
slóvösku ríkiisstjómorinnar og
am.arra lögmætra sitofnana, sé
brot á landamæmm fullvalda
ríkis, og brot á viðurkenndum
grundvallarreglum þjóðarréttar
og séttméla Sameinuðu þjóðanna.
Eklkert ríki eða hópur nfkja
hefur rétt til að ákveða örttög
annars ríkis eða þróun þess,
sagði ennfremur í tilkynningunni.
haft við heimaiand sitt eftir sið-
ustu atburði, þeir hefðu enigin
fyrinmæli fengid að heiman. og
væm mjög févana og gætu ékk-
ert aðstoöað þá Tékka sem
staddir væm nú í Ðanmörku
sem flerðamenn, en það er all-
stór hópur.
Sfðar um daigiran átti ég leið
á aðaljámbrautarstöðina og sett-
íst þar á bekk. Miðaldra hjón
sátu þar á bekfcnium og vom að
blaða í vestur-þýzku dagblaði,
Hamborgar-kvöidblaði. ABt 1
einu tók ég eftir því að þau
vom farin að tala tékknesiku
saman. Gaf ég mig á tatt við
þau og spurði hvort þau væm
Tékikar. Þau sögðu að svo vajri,
þau hefðu verið á skemmtiferða-
lagi í Danmöhku og hefðu æto-
að til Praig þá um daginin. —
Nú vituim við ekkert hvað við
eigum að gera, sögðu þau, — en
við emm Tókikar og eigum heima
í Téfcikóslóvafcíu og hvergi ann-
arsstaðar. Eg spurði þau, hvort
þau væm eklœrt kvíðim. — Jú,
svömðu þau, ekfci hvað sízt
vogna þess að við emim búin
að vera í leyfi hér á Vestur-
löndum.
Hjónin lögðu aftur áherzlu á
það aö þau yrðu' að fcomast heim,
og þetta sama viðhorf virðiist
mér rlkjandi meðal þeirraTékka
sem ég hef hitt hér. •
Annars virðast mér allir for-
dæma innrásina í Tékkóslóvakíu
og efnt hefur verið til mikdlla
mótmaelaaðgerða víða í borg-
inni. Á náöhústorgi var haldinn
afarfjölsóttur mótmælafuindur í
dag og þar var Aksel Lairsen að-
alræðumaiðurinn.
litningu athæfi þeirna half'i vafc-
ið.
Brezki kommúnistaffakfcurinn
gagnrýnir harðlega iinnráBina í
Tékkóslóvakíu í yfiríýsingu sem
flokkurinn gaf út í dag. Það er
alveg sama hve skoðanir vom
skiptar í hinum sósíalisfcu lönd-
uim á því hvað var aö gerast í
Tékkóslóvakíu, hemaðaríhlutun
er jafln fordæmanlleg fyrir það,
segir í yfirlýsingunni .
I vestur-þýzfcum blöðum er
mjög harkalega brugðizt við því
að þýzkir hermenn skuli taka
þátt í hemámi Tékkóslóvakiíu 30
ðmm eftir að Hitler hemam
landið.
Spá þýzk blöð miklum viðlsjám
á komandi tímum og telur Fnank-
furter Allgemeine Zeitung að atf-
staða ráðamanna í Washington
titt Mos'kvu muni giörbreytast.
•
1 yfiríýsingu sem gefin var út
eftir fund forsætisnefndar. júgó-
slavnes'ka kommúnistaflokksins
segir að árásin á Téfckóslóvakíu
sé tímamót í samskiptum sósial-
ískra landa.
Finnska blaðið Helsinki Sano-
mat seigir að ástæður hemámsins
séu hugmyndafræðilegar t>g vilji
árásaraðilar gera það lióst í eitt
skipti fyrir öll að s'kilnimgur
Tékkóslóvakíu á sósíalisma sé
rangur.
En það verður að fordæma
kröftuglega öfbeldi sem aðtferð
til að leysa deilumél segir blað-
ið.
Málgagn danskra kammúnista
Land' og BJ>lk segir að ekkert
liisgi fyrir opinberíega sem geti
réttoætt innrásina. Kommúnista-
flokkur Danmerkur telur að
tékkósilóvaska verklýðsstéttin geti
sjálf framkvæmt þær póliitísku
og efnahaglegu umbætur sem
lengi hafa verið nauðiynlogar án
íhluitunar erlendra herja.
Opinber málgögn í N-Vietnam
birtu í daig yfiríýsingu um her-
námið frá Tass fréttastofunni.
Dagblöð í Varsjárbandalags-
ríkjum halda enn í dag áfram
að úlskýra hvers vegina nauðsyn
haifi kirafizt hernaðarfhlutunar í
Tékkoslóvakíu.
Málgagn ’ a-þýzka flofcfcsins
Neues Deutschland sfcýrir fra
þvi að blaðinu hafi borizt mikill
fjðldi símskeyta, bréfla Pg upp-
hrioginga flrá íólki í Austur-
Hundruð þúsunda manna fóru
í mótmælagönigur víða um Evr-
ópu í dag til að sýna fordæmingu
: á tnnrás Sovétríkjanna og ann-
| arna Varsjárbandala'gsrí'kja í
Tékkóslóvakíu.
Á annað hundrað þúsund
manns söfnuðust saman í miö-
borg Stokkhólms í gærkvöld, þar
sem Torsten Ni'lsson uitanrífcils
ráðherra ávarpaði fundinin. og
lagði flram ályktun, þar sem her-
námið er fordæmit og þess knaifiizt
að erlendir herir verði þegar í
stað á brott frá landinu.
Mörg þúsund manns fóru í
mótmælagöngu í Kaupmanna-
höfn og var mikið lögregllulið
kal'lað út til að vernda sovézka
sendiráðið í borginni, en allt fór
friðisamlega fram.
í Hettsinki korri til npfcfcurra
óeirða eftir inifcla mótmætta-
göngu og voru nofckrir miótmæl-
enda handteknir.
Þá voru og meira eða minna
friðsamlegar mótmælaaðigerðir í
V-Þýzfcalandi, London, París,
Róm og Amsterdam.
Ennfremur voru pg mótmæla-
aðgerðir í Bandaríkjunum og
Kanada.
Jan Muzik fulltrúi Tékfcósló-^
vakíu flutti mótmæli sín í örygg-
isráðinu éftir . að ákveðið hafði
verið að taka þetta mál á dag-
skrá þrátt fyrir harða baráttu
fulltrúa Sovétríkjanna og Ung-
verjalands sem sögðu íhlutunina
í Tékkósióvakíu vera innaniands-
mál Tékkóslóvaka.
Muzi'k lýsti þvi yfir að hann
bæri þessi mótmæli fram sam-
kvæmt ótvíræðum fyrirmælum
utanríkisráðherra Tékkóslóvakiíu
Jiri Hajek og vísaði hann ein-
dregið á bug fullyrðinigum Sovét-
stjórnarinnar um að yfirvöld í
Téfckóslóvakíu hetfðu beðið um
sovézkar hersveitir.
Hann lfkti ástandinu nú við
það er Hitler og Chamberlain
þáverandi forsætisráðherra Breta
gerðu Miinchen-samninginn um
Tékkóslóvakíu.
öryggisráðið kom aftur sam-
an til fundar kl. 3.30 að íslenzk-
um tíma í dag og lagði þá Otto
Boreh, fulltrúi Danmerkur, flram
ályktun fyrir hönd ríkisstjómair
sirinar, Brasilíu, Kanada, Frakk-
lands, Paraguy, Bandaríkjanna
og Bretlands, þar sem þess er
krafizt að sjálfstasði og fullveldi
Tékkóslóvafcíu verði virt að fullu.
Skorað er á Sovétrífcin og
bandalaysríki þeirra að gera sig
ekki sek um fleiri ofbeldisverk
eða kúgunaraðgerðir sem geti
orsakað frekari þjáningar og
dauða.
Þegar í stað verður að flytja
sovézka herinin ti'l baka og hætta
allri fhlutun í innanl'andsmálefni
'Tékíkóslóvakíú.
Fuflltrúi Sovétrflkjanna hefur
neitunarvald í öryggisráðinu svo
að ályktunin verður að sjélf-
sögðu ekki samþykkt, en* fllytj-
endur henmar vona að mikill
meirihluti fluilltrúa i öryggisráð-
inu muni greiða henni atkvæði
og fordæma þannig sovéziku í-
hlutunina.
1 ályktuninni er edninig skor-
að á ölll aðildarríki SÞ að hag-
nýta stjómrnálasamsfciptii sínvið
Sovétittkin og ör.nur ríki sem
hlut eiga að máli. til að flá þau
til að fallast á kröfur ályktunar-
innar og jafhframt er U Þant
aðalrítari SÞ beðinn að fylgjast
stöðugt með gangi mála og gefla
öryggisráðinu skýrslur. um fram-
vindu þeirra.
McGovern öldungadeildarmaður:
//
//
Bandaríkin og Sovétríkin
mega læra sömu lexíuna
NEW VORK 22/8 — George S. McGovern, öldungadeild-
armaður, sem gefið hefur kost á sér til framboðs fyrir
Deniókrata í forsetakosningunum í haust og hefur hlotið
stuðning flestra fylgismanna Roberts heitins Kennedys,
hefur látið í Ijós þá skoðun eftir síðústu atburði í Tékkó-
slóvakíu að nú sé orðið Ijóst að Sovétríkin og Bandarík-
in þurfi bæði að læra sömu Iexíuna, nefnilega þá að það
sé erfitt, ef ekki ókleift með öllu, fyrir stórveldi að neyða
smáþjóð til að láta að vilja sínum. McGovern tók undir
þá skoðun, sem t.d. er Iátin í ljós i tveimur helztu blöð-
unum í New York, „New York Times“ og „N. Y. Post“
að stríð Bandaríkjanna í Vietnam komi í veg' fyrir að
þau geti nokkuð aðhafzt vegna Tékkóslóvakíu. Eugene
McCarthy, annar leiðtogi frjálslyndra Demókrata, er einn-
ig þessarar skoðunar. Hann sagði að íhlutim Bandaríkj-
anna í Vietnam, á Kúbu og í Dóminíska lýðveldinu hefði
auðveldað Sovétríkjjlmum að fara sínu fram í Tékkóslóv-
akíu og torveldað Bandarikjamönnum að víta þau fyrir
það.
T ékkósl óvakía...
Framhald af 1. siðu.
Vestur-þýzka fréttastafan ,DPA
segir frá því, að Oldrich Cern-
ik hafi verið flluttur til Ruzyne
flugvaillarins í sovézkuim. bfl efit-
ir hádieigi í dag og filuttur um
borð í fllugivéa, sem fllaug af
stað til óþefckts ákvöiðunairstaðar.
Óstaðfestar fregnir . henma, að
Dubcek og aðrir leiðtogair hafi
verið fluttir burt á sarna hátt,
en Ludvig Svoboda fonseti sé
enn einangi-aður í Hradcamy- l
höliinni- í Prag.
Samfcvæmt fróttum frá ýims-
um frjálsuim . útvarpsstöðrvum
voru árekstrar og skothríðir í
mörgumborgum í Téfckóslóvakíu.
Engar öruiggar tölur eru þó fyrir
hendi um faHma og særða. I
Prag einni er sagit að mdnns.t
sex manns hafi beðið bana og í
Bratislava a.m.k. átta, en fflétta-
maður DPA í brag setgir að aðr-
ar upplýsingar'gefi til kynna að
tala fallimmi sé kannske mikiLu ■
hærri.
Samifcvæmt frétt sem vesitur-
þýzka fréttastofan DPA hefur
eftir tékkneskri útvarpsstöð, hafa
deildir úr tétokóslóvösku leyni-
lögreglunni, sem gengdð hafa í
ldd mied inmrásarmönnum, hand-
tekið ýmsa forustuimenn viða
uim landið í dag.
Svo til aiilt atvinnullíf sböðvaö-
ist í Prag. Eftir háidegi voru
aöeins nofckrar nýlendúvöru-
verzlanir og bakarí opin enfátt
var hægt að ■ kaupa. Fréttamaður
Reuiters sagði, að allsiherjafverfc-
fall virtist þegar viera stoolilið á
í höfuðborginni.
Utvarpið í Prag skýrði fráþví
skömmu áður en það hætti send-
inguiin í dag að Rússar hefðu sett
Duibcek aðalritara þá úrslitalkosti
að hann héldi útvarpsávairp til
þjóðarinnar og hylltó þar hier-
námslið Varsjárbandalagsríkj-
amna sem „firélsaira“.
Ósifcaðfestar fregnir hermdu' að
Pavlovsiki hershöfðingi sovézfca
liðsins hefði gefið þedm leiðtog-
um Tétokóstóvaka sem enn ganga
lauisir fnest fram á kvöld til að
mynda nýja stjórn, edia mundi
hemámsliðið sjálft útneflna hana.
Aðeins tvö dagblöð komuu út í
Prag í morgun, málgaign komm-
únistafttokksins, Rude Pravo, og
Prace, málgagn aiþýðusamibands-
ins. Bæðd blöðin fordæmdu inn-
rásdna. Rude Pravo sagði aðinn-
rásarherinri yrði æ taugaóstyrk-
ari og varaði menn við þvtt að
sýna andspymu, sem gæti toosib-
að mannslíf.
Hékk á glugga-
pósti á 2. hæð
Fimm ára tett,pa var í gærdag
hætt komin, en hún hafði hætt
sér út um glugga á annarri hæð,
og hétok hún á gluggapóstínum
er lögregliuiþjónninn Inigólfur
Sveinssion kom þar að. Bjargaði
hann telpunni sem varð ekki
meint af.
Varð fyrir bíl
Á tólfta tímanum í gærmorg-
un hljóp litil tettpa fyrir bíl og
lenti hún á hægira firamhomi
bfllsins. Hruflaðist teipan í and-
lití og var fllutt á Slysavaiðstof-
una, en ekki voru meiðsli hemn-
ar talin alivairleg.
*