Þjóðviljinn - 24.09.1968, Qupperneq 6

g SlÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Þridjudagur 24. september 1968.
Vandamálin í Þórsmörk
dalur hafi fljótt Mtið á sjá '
aftur etftir verzlunarrruamna-
helgina, enda var landið troð-
ið mjög, baeði efftir vortraðkið
og saimkoimuna.
I tilefni af grein Jóh. Eiriks-
sonar í Þjóðviljanum, dags 15.
september, og einnig vegina
greinar Gests Guðfimnssomar í
Albýðublaðinu 18. ágúst, vil ég
báðja þessi blöð fyTir eftirfar-
amdi greimargerð. Hún getur
varpað nokkru ljósi á þá erf-
iðieiika og þau vandamál,. sem
við er að striða á Þórsmörk.
Þórsmörk og Goðaland voru
fyrst girt árið 1924. J>á lágu
þessi lönd undir skemmdum
og birkið var í yfirvofandi
hættu sakir ofbedtar og þóeink-
um útdgangs, sem þar hafði
tíðkazt um langan aldur. Með
girðingunni var unnt að bægja
útigangimum burt, en aldrei var
oim fullkomma sumarfriðun að
ræða, þvi að í flesbum árum
var fé hleypt í girðinguna á
ýrnsum tímum sumars og að
yfirlögðu ráði. Var mikiill styr
um girðinguna í mörg ár og lá
við borð, að friðun yrði hætt.
Þrátt fyrir hina takmörfcuðu
friðun komst mikið af nýgræð-
ingi upp, og allur sá bdrkigróð-
ur, sem menn hafa nú fyrir
augum á Þórsmörk og Goða-
landi, nema elztu trén, eru ár-
angur friðunarinnar. Án frið-
unardnnar væri þetta land nú
að rnestu auðn ein.. Ég kom
fyrst í Þórsmörk árið. 1926 og
er því dómibasr um þetta.
Bftir 1945 hefur bæði verið
aukið við girðinguna og gamila
girðingin endurnýjuð að mestu,
og reynt hefur verið að bægja
fé á burt eftir mætti. Af því,
sem síðar verður sagt, ætti öE-
um að vera ljóst hversvegna
eridtt er að halda landinu fjár-
Jausu.
jámkeðju til þess að bílarlegðu
ekki leið sdna inn í dalinn og
ækju yfír grasflatimar. Hins-
vegar var gönguhliðið óiæst,
svo að menn hefðu óhindraðan
aðgang. 1 vetur hafði leysinga-
lækur runnið undir og yflr
girðinguna skammit frá hliðinu.
Þeir bílstjórar, som kamu í
Húsadal snemima í vor, gerðu
sér tíðföruit um þetta skarð,
svo að þegar rnenin Skógrækt-
ar ríkisins komu að í j úní var
að hraða verkum, og voru þess-
ir 8 menn að verki fram til 6.
ágúst. Þá var hreinsun lokið
eftir verziunarmannahelgina,
enda vann stór hópur úr hjélp-
arsveit skáta að þessu auk
hinna 8. öll HúsadaJsflötin var
þrautrökuð með A’ntenntum
hrífum. Mátti heita að vel væri
frá öllu gengið að öðru leyti
en því, að eitthvað hllaut' að
verða eftir af fflöskutöppum,
minni háttar glerbrotum, og
2508 manns, en ekki 4000-5000
manns eins og J.E. telur, flæmd-
ist féð mikið út um stoóigirm, en
kom svo aftur er fjölmennið
fór. Það sem til náðist af fé,
var rekið út, en eitthvað hefur
erm verið eftir inni í skóginum.
Þannig stóðu leikar eftir
verzlunarmannahieilgina. En strax
á efitir fór fólk að streyma á
Ég geri ráð fyrir þvi, aðþedr
sem lesa. þetta, munu spyfja
eins og ég, hvernig stendur á
því að margir íslendingar era
elfkir sóðar sem raun ber vitni
um? Og hvernig stendur á þvi,
að menn gera sér leik að því
að hieypa fé í Mörkina tilþess
eins að eyðileggja það, sem
þegar hefur gróið?
Nú viturn við, að það eru
ekki unglingarnir, sem sækja
popphátíðimar á Þórsmörk,
sem spjöllunum valda, enda
þótt cinhverj ir. þeirra kunni
Eftir
HÁKON
BJARNASON
skógræktar-
stjóra
Til þess að gera langt mál
stutt skal vikið að ástandinu á
þessu sumri svo sem skýrsla
skógarvarðarins á Suðurlandi
segir:
Haustið 1967 var bílahliðinuí
Húsadal læst með hengilás og
-<s>
Sagt í Prag
þessa daga
Kennari í tékkneskum 9kóla
spyx dreng í þriðja bekk: Eru
Rússar bræður okkar eða vin-
ir?
Drenigurinn hugsar sig um
og svarar: Þeir eru bræður
okkar.
— Af hverju það?
— Af því að vini sína vel-
ur maður sjálfur.
☆ tV
Meðal plakata á Venceslas-
torgi í Prag var eitt frá fæð-
ingarheámili:
12 andbyltinigarmenn fædd-
ust hér í dag. Sendið skrið-
dreka 'tafarlaust.
☆ ☆ k ☆
í örvæntinigu sinni spurði
Dubcek páfann að þvi hvað
hann ætti að taka til bragðs.
— Það eru aðeins til tveir
möguleiícar, sonur minn, sagði
páfi. Annaðhvort náttúrleg
eða yfimáttúrleg lausn máls-
ins.
Duboek, sem er raunsæis-
maður, kýs heldur þá náttúr-
legu,-
— Hún er sú, segir páfi, að
erkiengillinn Gabríel reki
Rússa á burt með sínu logandi
sverði.
Fyrst svo er vill Dubcek
gjama heyra hina yfimáttúr-
legu lausn.
— Hún er sú að Rússar f-ari
sjálfviljugir úr landi.
Frá Þórsmörk.
ekki sjón að ' sjá Húsadalinn.
Má segja að.ekið hap yerið um
allt, þar sem bóJum' var fært.
Fjöldi bflstjóra hafði hreinsað
ruslið úr bíluim sánum þár sem
þeir stóðu, en fimim þeárra höfðu
skipt um olíu á vélúnum og
látið gömlu oilíuna leka beint
ofan í grassvörðinn.
Dagana 22.-29. júní voru 7
menn frá Skógrækt ríkisins inni
á Þórsimörk. Fyrsta verk þeirra -y
er að gera við girðingu eftir
vetrarsikemmdir. Uim þetta
leyti er fé rekið á fjall, intn á
Almenninga norðan Þórsmerk-
ur, og geta gdrðingarmenn
fylgzt með þvi, að fé sé efcki
skilið eftir innan girðingar, sn
ávaJlit slæðist eitthvað úr rekstr-
unum. Var þannig gengið frá
girðingu, að hún var fjárheld
og slæðingsfé rekið út. Að
því loknu var hreinsað til i
Húsadal og borinn áburður á
graslendi og lítt gróið landyzt
í Húsadal.
Að þessu verki loknu var
HúsadalshJiði lokað á sama
hátt og áður, en nokkru. síðar
komu tveir bílar með skerrumti-
ferðafólk og gerði það sér lítið
fýrir, sprengdi upp, lásinn og
skipaði bílstjórunum aðakainn.
Eftir þetta var Húsadaiur opinn
bílum um nokkra hríð.
Hinn 19. júlí var Þórsmörk
smöluð, og komiu þá um 300
fjár úr henmi, enda hafði hliðið
í Hamraskógum, sem veit að
afrétt Eyfellinga, verið opnað.
Hliðdð var raimmbyggilega lok-
að með margföldum vír, þann-
ig að ekiki var j'auðhlaupið að
því að opna það. Br Ij'óst, að
það hefur verið opnað af á-
settu ráði. Um betta hilið eiga
ékki aðrir erindi en girðingar-
menn Skógraektar ríkisins.
brenndum eldspýbum, sietm 6-
mögulegt er að góma.
"Þess má geta, að níilli 19.
júlí i og verzlunarmannaihelgar
slæddist töluvert fé í Mörkina,
sakdr þess, að Húsadalshliðið
var iðulega skfflið eftir opið á t
þessum tíma, en utan þess er
ávaHt töduvert af rennslisfé.
Meðan á verzlunarmannahel g-
inmd stóð, en hún var sótt af
ný inn í Þórsmörk, og var þar
ávaflt margt manna aJJan ág-
úst og fram í september. Það
er ekkert laumunigarmál, að
stórir félaigshópar fara oft inn
á Mörfc til að dvelja þardæg-
urlangt. Sumir þessara hópa
skilja frámunalega illa við.
enda margir úr hópunum lítt
sjálfbjarga. Þvi skyldi það
ekki undra neinn, þótt Húsa-
rnáske að skiija sóðailega við.
Þetta er öJlu frernur hópferða-
fólkið, sem kemur þangað á
ýrtisum tímum sumars, enda
unnt að færa sönnur á það.
Meðam fjöJmenni er í Húsadal
nota merun salemin, en þegar
færra er f Mörkinni setjast
menn hingað og þangað. og
haga sér í alla staði verr. Það
er von að þetta hneyksli marga.
Frá áramótum og fram að
lokum verzJunarmaninahelgar-
innar hefur Skógrækt ríkis-
ins varið um kr. 230.000 tiJþess
að verja Þórsmörk ágamgi
fjár ' og hreinsa landið eftir
ferðalanga, en enn eru haust-
verkin eftir. Gera má ráð fyrir
að kostnaður af Þórsmörk fari
nálægt kr. 300.000 á þessu ári.
Tekjur af verzlunainmannahel.g-
inni voru kr. 50 af 2508 manns
að viðbættum kr. 9000 fyrir
veitinigasöluleyfi, eða alls kr.
134.000. Mismunur Verður yfir
kr. 150.000.
Það er takmarkað hvað
Skógrækt ríkisins getur lagt af
mörkum til Þórsmerkur á ári
hverju safeir þess, að hún hefur
i mörg horn að lita. Spara
mætti töluvert fé með því að
loka Þórftmörk algérlega fyrir
fólki um lengri eða skemmri
tíma yfír sumarið. En þaðværi
illla gert gagnvart því fólki,
sem kemur þar sér til hress-
ingar. og heilsubótar og geng-
ur prýðilega um landið.
íJn ég sé ekki fram á annað,
að annaðhvort verði að gera,
að hafa stöðugan lögregiuvörð
í Þórsmörk frá Jónsmessu til
jafndægurs á hausti, eða að
banna almenningi alla umferð
um landið nerna stuftan tíma
á sumiri.
Vona ég, að þessar lín-
ur. geti orðið tid þess, að mönn-
um verði ljóst við hvaða eri-
iðledka er að etja i sambamdi
við friðun Þórsmerkur.
Sé ég ekiki ástæðu till að orð-
lengja þetta frekar. Nóg er
komið samt. En vilji þeir Jóh.
Eiríksson, Gesitur Guðfinnsson
eða aðrir vita eitthvað frekar,
skai ég greiða úr því eftir
beztu getu.
Tíu dögum eftir smölun
héldu 4 menn frá Skógrækt
ríkisins aftur inn á Þcrsmörk.
Þeir tóku til við að hreinsa
landið, hrednsa salemi og mála
þau, en þau eru alls 9 í Húsa-
daJ, en ekki eitt, eins og Jóh.
Eiríksson gefur í skyn. En-n-
frernur var gengið frá vatns-
lögnuim, en úrtök á þeim eru
á 4 síöðurn. Hinn 1. ágúst voru
4 menn sendir til vdðbótar til
Minning
Lárus Sigmundsson Knudsen
F. 25. okt. 1891 — D. 24. ágúst 1968
Þriðjudaginn 3. sept. s.l. var
til moldar borinn Lárus Sig-
mundsson Knudsen verkamað-
ur Þrastargötu 7, Reykjavik.
Hann andaðist eftir uppskurð
á Landsspítalanum 24. ágúst
s.l. Lárus fæddist að Svín adals-
seli í Saurbæ i Dalasýsllu 2.5.
okt. 1891. ForeJdrar hans voru
Siigmundur PáilJ, sonur Lárusar
M. Knudsen í Reykjavík, af ætt
Lánusar Knudsens kaupmanns
í Reykjavfk. Er margt merkis-
fólk í Reykjavík af beirri ætt.
Sigmundur var náskyldur Lár-
usi E. Sveinbjörnsisyni háyfir-
dómara.
Kona Sigmundar og móðir
Lárusair var Signý dóttir Indr-
iða alþingismanns að Hvoli í
Saurbæ Gíslasonar sagnaritara
ög fræðaþuls Konráðssonar að
Völlum í Skagafirði. Voru þau
því systkinaböm Indriði Einars-
son lcikritaskáid og Signý. Er
sú ætt fjölmenn í Skagafírði,
'og víðar, og’ er það gáfufólk.
Ungur miissti Láruis föðursinn
og óist upp með móður sinni
í Saurbæ í Dalasýslu og í Bitru-
firði í Strandasýslu. Etoki leyfði
fjárhagúr honum að afla sér
skólalærdóms í æsku og var
hann þó bókhneigður og greind-
ur vel, enda tókst honum að
afla sér þekkingar með lestri
góðra bóka, þótt ekki nyti hann
skólalærdóms. Minni hans var
líka frábært, sem fleiri hans
ættmanna. i
Snemma varð Lárus að sjá
sér sjálfur farborða í lífinu,
þá tjóaði ekki ungmennum að
heimta allt af fóreldrum sín-
um eða vandamönnum, eins og
nú er oft ajgiengit, að æsku-
fóílk nennir ek'ki að hugsa sjálft
um sína hagi, en viJl láta aðra
hugsa fyrir sig og mata sig
eins og hrafnsunga í hreiðri.
Ungur stundaði Lárus sjó, með-
al annans í Vík í Mýrdal.
Lárus sálugi var tvíkvæntur.
Fyrri kona hans var Marta
Jónsdóttir frá Seljalandi undir
Eyjafjöllum. Varð heim 'tveggja
bama auðið, sem bæði eru nú
iátin. Eftir fárra ára sambúð
dó Marta kona hans. Var það
Lárusi mikið áfall, bví hann
hafði viðkvæma lund og rikar
tilfinningar.
Ekki stóð Lárus einn uppi
í lífinu eftir hað.
I Vík í Mýrdal kynntisthann
hinni ágætu konu Sigríði dótt-
tur Jóns í Norður-Götum í Mýr-
dal og lifir hún mann sinn
ásamt 6 börmum þeirra, sem öll
eru uppkomin og hveri öðru
mannvænlegra. Auk hess ólu
þau upp 4 bamaböm sín, sem
einnig eru öll uppkbmin. Má
bað teljast fágætt afrek þeirra
að ala upp 10 börn á tímum
lélegrar atvinnu og dýrtíðar.
Mér er það kunnugt að þau
voru ekki rfk af veraldarauði
og höfðu ekki ætíð úr mitolu
að spila. En þau voru þeim
mun rikari af höfðingslund og
hjartahlýju, er maetti hverjum,
sem að garði bar á heimili
þeirra. Það er sá auður, sem
aldrei rýmar, heldur nær hann
út yfir gröf og dauða.
Sigríður virðdst öðrum fremur
kunna þá fágætu list að gera
mikið úr litlu, enda er hún
ein af hinum ágætuistu kon-
um, sem ég hef kynnzt.
Fer þar saman dugnaður og
hagsýni í hvívetna og á hún
ekki langt að sækja það til
ættmanna sinna. Mestalla sam-
búð þeirra áttu þau heima í
Reykjavík og bair kynntist ég
hessum heiðurshjónum.
I meira en 30 ár vann Lárus
sálugi sem verkamaður hjá
Hafnarsjóði Reykjavítour. Vegna
vanheilsu gat hann ekkert unn-
ið tvö eíðustu árin, en1 hann
bar vanheiLsu sína með æðru-
lausri karimennsku. Frá 1942
til 1965 áttu þau heima á
Bakkastíg 10 í húsi hafnarinn-
ar. Þar var oift gestkvæmt pg
glatt á hjalla. Þar ólu bau
upp höm , sín og bamalböm.
Alsystir Tómasar er frú Jó-
hanna etokja Sigmundar Lýðs-
sonar á Einfaétingsgili f Bitru
í Strandasýslu. Þar búa nú tveir
synir hennar.
Lárus var friður sýnum. vel
meðalmaður á hæð og allþrek-
ihn, og var vel knár á yngri
árum. Að lundemi var
hann „sangvínskur‘‘, ætið glað-
ur, reifur og gamansamur, þótt
lífskjörin væru oft- erfið. Trygg-
lyndur var hann þedm sem
hann batt vináttu við.
Lárus minn. Mér fínnst tóm-
legra að koma til Reykjavfkur,
þegar þú ert fairinn. Margur mun
sakna vinar í stað, þegar þú
ert horfinn.
Ég vil Ijúka þessum fátæk-
legu orðum með því að biðja
algóðan Guð að leiða þig yfir
á land lifenda og blessa þig og
ástvini þína um tíma og ei-
lifð.
Far þú í Guðs friði.
Selnesi á Skaga 12. sept. 1968.
Þinn vinur og frændi.
Jón N. Jónasson.