Þjóðviljinn - 04.10.1968, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVHjJINN — Fösbudagui- 4. október 1968.
Ctgefamdi: Samemingarflokkrur alþýðu — Sósóalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigmröur V. Fridþjófsson.
Augiýsinigastj.: Ólafur Jónsson...
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgredðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 línur). — Ásikriftarvorð kr. 130,00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 8,00.
Innlend skipasmíði
gíðastliðin 5 ár hafa verið flutt inn fiskiskip fyrir 2
miljarða króna og innflutningur 10 ára þar á
undan mun hafa verið svipaður. Afkastageta inn-
lendra skipasmíðastöðva mun vera komin upp í
nálægt 3500 rúmlestir á ári miðað við fiskibáta af
stærðinni 25 til 6Q0 rúmlestir. Til þess að viðhalda
stærð fiskiflotans eins þarf að smíða um 3000 rúm-
lestir fiskiskipa á ári, ef miðað er við að 6% flot-
ans gangi úr sér árlega. Á árunum 1957 til 1967
var brúttóaukning flotans — tréskip og stálskip
— 160 skip, þar af voru aðeins 8 smíðuð innan->
lands, 152 innflutt. Þessum tólum á að vera unnt
að snúa við á næstu tíu árum. Af þeim tölum, sem
hér hafa verið nefndar er ljóst í fyrsta lagi, að ís-
lendingar geta sjálfir endurnýjað fiskiskipaflota
sinn og í öðru lagi að smíði fiskiskipa og strand-
ferðaskipa innanlands hefur í för með sér stór-
felldan gjaldeyTÍsspamað. Enn er þó ónefnd sú
staðreynd að skipasmíði hér á landi veitir hundr-
uðum verkamanna og iðnaðarmanna atvinnu.
Þannig er s'tarfræksla skipasmíðastöðva þýðing-
aximikil fyrir þjóðarheildina einkum nú þegar
gjaldeyrissjóðir þverra, atvinnuleysi fer vaxandi
ög endurnýjun fiskiskipaflotans — einkum þess
hluta hans, sem aflar hráefnis fyrir frystihúsin —
er afar brýn. Enn er þó eftir að nefna þá staðreynd,
að öflugar skipasmíðar innanlands geta ekki ein-
asta verið gjaídeyrissparnaður fyrir íslendinga,
heldur geta skipasmíðarnar einnig skapað gjald-
eyristekjur, þegar innlenda skipasmíðin er orðin
nægilega 'traust.
|jað ætti því að vera sérstök ástæða til þess fyrir
stjqrnarvöld á þeim tímum, sem erfiðleikar,
steðja að, að treysta og efla skipasmíðarnar innan-
lands. En þegar erfiðleikar eru hjá útgerðinni, eru
alltaf líkur til þess að óskir um smíði fiskibáta
verði færri og greiðslugeta minni. Rekstrarfé skipa-
smíðastöðvanna hefur ekki verið annað en það sem
smíðasamningarnir sköpuðu, en enginn banki í
landinu lánar fé til þess að kaupa jám til þess að
hafa á lager. Þetta verður að breytast.
|jær upplýsingar, sem hér hafa verið raktar komu
fram á ráðstefnu málm- og skipasmíðaiðnaðar-
ins á dögunum. Þar kom ennfremur fram að marg-
ar skipasmíðastöðvar búa nú við mikla óvissu um
næstu verkefni, einkum er þó alvarlegt ástand hjá
skipasmíðastöðvum, sem aðeins em búnar til ný-
smíði en ekki viðgerða. Það er skylda stjórnar-
valda að tryggja að rekstur skipasmíðastöðvanna
geti haldið áfram. Þannig getum við áfram veitt
fjögur hundruð manns fasta atvinnu sem fram-
leiða á ári fyrir fjögur hundruð miljónir og spara
með vinnu sinni tvö hundruð miljónir á ári. — sv.
Minning
sánu leyti er brautryöjandiaverk
hérlendis og hefst á ljóði gannla
Kilimé:
Halldóra B. Björnsson
skáldkona
AJlir sönigvar
verða til hjá fóíilkinu úti í
óbyggöuinuini,
stundum bomia þeir til okikiar
eins og grátur,
djúpt úr kvöl hjartajnts,
stundum eins og glaður htléitur,
sprottinn upp í fögmuðinum
sem maðuir finnur tdl
yfir lífinu
Hún var ung, rétt rúmiega
tvitug þegar ég sá hana fyrst;
það var í Borgamesi hausitið
1930. Og ég vedtti hiemmi strax
athyglli, þessari faillegu stúliku
rmeð döikikt byfligjað hár' og djúp
draumlyndisleg augú, hún var
sérstaeð, kvemileg og Ijúf í fram-
komiu. Ég vildi stnax kynmast
herrni, og við áttum mairgt sam-
an að sælda eftir það. Síðan
hafa árin liðið, mörg og löng
ár, og margt á dagana drifið
bæðd gleði og sorg. Við vorum
samt oftasí glaðar, lótum eikki
eftir okikur að vera með óflund
þótt á- mióti blési. En það var
hún sem var gaxld svo [góðri
lund, slkapgerð heranar sérstæð
og vinátta henjnar traust. Hall-
dór% var svo gestrisin að segja
má, að á litlu heimili hennar
væri edtt „Unu!hús“, þar sem
öflQum var jafln vei tekið.
Halldóra Bjömsson var fædd
í Látla-Botni á Hvailfjarðair-
strönd í Borgarfj arðarsýslu 19.
apríl 1907, dóttir hjónanna
Helgu Pétursdóttur á Draighálsi
og Beiniteins Einarssonar, bónda
í Litla-Botni, en þaðan ffluittist
hún með fareldrum sínum aö
GraXardal í Skorradail, þar sem
hún ólst upp og divaldi fram
yfir tvítugsaldur. Minntist hún
æsikusitöðva sinna oft og inni-
lega, það var eins og hún
geymdi sveitina sína. í faðm-
inum aillt flram á síðustu sitund.
Sandamár á Hvalfjarðarströnd-
inni, Litli-Sandur (með álaga-
blettinn) þar sem hún dvafldd oft
í æsku hjá Herdísi móðuirsystur
sinni, og Mið-Saindur, sem báðir
voru teknir undir erlenda her-
skála, voru henni hjartfóiligmr
éíns og lifaihdi veirur, og það
var henind djúpur sérsauiki þeg-
ar verið var að afmá þessi býli
vegna hersetu 'þar. Frá Grafar-
dal fflu'ttist HalWdóra svo með
foreldrum sanum og systkinum
að Geitabergi en þaðan á óðals-
setur Helgu móður hennar að
Draghálsi, þar sem Sveinbjörn
þróðir hennar býr enn. Um
svipað leyti fór Haildlóra að
heiman og vanin nokkur ár við
póstafgreiðsilu í Borgarnesi.
Hinn 26. des. 1937 giftist hún
Karli Leó, syni Guðmundair
Björnssonar sýsflumainns í Borg-
arnesi, áður á Patreksfirði,
ei-gnuðust þau eina dóttur, Þóru
Eflfu, sem gift er Gísla Guð-
mundssymii loftsikieytamanni, og
eiga þau nú fjögur börn. Mann
sinn mdssti Hallldóra 8. júlí
1941, þeigar dóttirin var aðeins
tveggja ára. Þá fóru erfiðdr tím-
ar í hörnd, en hún lét það ekki
buiga sig og hélt áifram rékstri
saumastofu þedrrar er Karl
maður hennar hafðii þá sett A
stoifn. Slíkt starf gaf þó varla
svo mikimn arð að hægt væri
að sjá sér og toarminu farborða
og réðist hún því nokflcrum ár-
um seinraa í þjónustu hjá Al-
þingá og vann þar við skjala-
vörzlu á lesfararsa! um meira en
tuttuigu ár, meðan kraftar ent-
ust, eða þangað til í maí s.l.,
er hún varð að ganga undir
stóran uppsiicurð á sjúkrahúsd og
átti ekiki þaðan afturkvæimt.
Haillldóra B. Björmsson var
landslkunm fysrir Ijóðagerð sína
og ffleiri ritstörf. Fyrsta ljóða-
bók hennar Ljóð kom út 1949
og hflaut hún ágæta dlóma í ís-
lenzkium blöðum. Eitt er það
lamd kom út 1954, Trumiban og
lútan, ljóðaþýðángar 1959, og nú
á s.l. vori kcm út önnur ljóða-
bók hemnar Við samda. í fór-
um sínum átti Halfldóra aulc
þess fúlilunnin veirik óprentuð, oa
vii ég þar tií nefina Ijóðaibáilk-
inn Bjólfsikviðu, sem húm, hafði
að mesitu loikið við að þýða úr
engilsaxnesku. og lagðd síðustu
hönd á það verk heisjúk og
þjáð á síðast iiðnu sumri, og
það virtist gamgia kraftaverki
niæst hve miklu hún gat komið
> til laiðar, eins og heiflsu hennar
var fardð. Einnig rnurn þriðja
ljóðabók hennar nú vera í
■ prentun og ennfremur þættir
úr Hvallfirði. Haflldóra átti fal-
legan lyrdsícain stremig í ljóða-
. gerð sinmi, hún hafðd góð tók á
gera greim fyrir öflluim sitörfum
hennar í þágu lands og þjóðar
í stuttri bflaðaigrein.
Hemmar er nú sárt saíkmBð af
ættinigjum, vinum, kunmingjum
og þeiim sem áttu nánust kynni
vdð hama, einkadóttur, temgda-
syni, og öílilum litíLu hamabörm-
og indæflum lörídum
heimsdns . . .
Ef til vdll er fæst tailið sí
verkum Hailldóru þó getið sé
prentaðma bóka, því hún var
sístarfandi að ritun frumsamins
efinis, þýðínga og firóðeiks sem
ekki náði að koomia fyrir al-
menmíngssjóndr að heoini lif-
andi.
Halldóra átti rfk afsikipti af
málefnum Rithöfundafélage
Islands; var hún nokbur ár í
stjóm féHagsins og formaður
þess um tveggja ára bdl. Fé-
lögum heminar er mú ljúft og
skylt að þakflca hiemni réttsýna
leiðsögn og saimfylgd.
Þorsteinn frá Hamvi
„Bleikra laufa láttti beð
að legstað verða mínum."
Þessar ljóðlínur koma mér i
hug, þegar Haflldóra B. Bjöms-
son er tifl. maldar borim í ldt-
skrúði hins íslenzka hausits. Það
var e.t.v. myndauðgin í vericum
hennar, sem oribaði sterkast á
mamm við lestur þedrra, og var
þar sama hvort hún sfcrifaði um
böm í ísltemzkri sveit eða um
kjör himna unddrokuðu í fjar-
lægum heimshflutum.
En Halfldóra átti ffleiiri sitremgi
í hörpu siinni en sitreng sflcáld-
skapar og mynidauðgi, sá streng-
ur sem hljómaði þar hæst var
stremigur miamnúðar og rótiflætis
og óbrigðuit skyn hemmar á rétt
Halldóra B. Björnsson
Nótt frá þínum þrautadegi
þig hefur leysta, bragadís; —-
með aldurlausúm vinum vís
draums er þér búin vist á vegi.
' ■ (
Og forn af himins brotin bergi
bíður þín stuðlaharpan þar; —
strengjum verður ei stirt um svar,
slagurinn frjáls þér fipast hvergi.
' ' t
En lengi, þar sem' lastu blóm
á sumri fyrr, mun söngvið eyra
í svala og bárulögum heyra
kveða við hennar eftiróm.
Þorsteinn yaldjmarsson.
íslenzkiri tungu og hafðd ágæt.t
brageyra, hið sama mátti segja
uim fflest systkina henmar, eink-
um bræður henmar Pétur, sem
dó ungur, og Sveinbjöm á Drag-
hálsi; þau vomöfll hagimælt, *
mieira og mdnna.
1 æsflcu var Hailldlóira tvo vet-
ur við nám á lýðsfcóflanum á
Hvitárbakka í Borigarfirði og
vairð það henmi drjúgt vegamesti,
enda bætti hún við síðar með
framihaldsnémi í tumgumiáiLum
og ýmsu ffleim, sem kom henmi
að gagni í lífsstarfi hennar.
Hún gegndi og miömgum tirúnað-
arsitörfum, för í sendinefinduim
til Rúmemfu, RáðstjórmamTcj-
anna og Armoníu, húm var uini
skeið formaðu r Memmingar- og
friðarsamitaka íslen2ikm kvemna
og í stjóm og fónmaður Rit-
höfundafélags Isiands. Húrn var
ritstjóri Pennasflóða, smásagma-
safns eítir ísilen2jkar konur og
um aruörg ár í ritstjóm 19. júní
blaðs K.R.F.l.
Halfldóra var svo meric og
miikiflhiæf koma, að erfitt er ad>
unum og afldraðri rnóður. Við
sem áttum hana að vimd höfum
irídsst mikið. Það tjóm verður
okkur afldrei bætt.
Sigríður Einars
frá Munaðarnesi
Við fináiBalil HailLdám B. Bjöms-
som er að salcna samfylgdar-
manns sem með sflcrumilausuim
og hógværum hætti inniti af
hendi þau verkeflni sem fýrir lá
að fjalllla um, sflcorti edgi að
heldur þamm sikaphita er tovedkir
lífvænleg verk. Giflti þar eiinu
um ritstörif hennar, afskipti af
féiagsmálliulm og þá hljlóðlátu
önn hiversidagsins sem seint
verður veigin á metaskálum.
Það sem eftir Halldiáru liggur
á sviðd ritstarfa, ljóð hennar og
bemsfcuiminmmigair, er mótað
vammilausri smeflcikivisi, og leiðd
ég hiugamm þá ednflcuim að þýð-
íngum hemmar á Ijóðum Eski-
móaí Afrikuimanna og Kínverja
í Tramban og lútan siem að
og, ramigt.
Kymmi otokar HáHdóru hóflust
með saimstarfi oflckar í. stjlórm
Mennimgar- og friðarsamitaka
íslenzkra kvenna, erí Hallldára
var ein af stofmendum samitak-
anma og formaður þeirra um
tveggja ára skedð, og átti ég því
láni að faigna að starfa í stjóm-
irnni rrueð hemni síðara árið. Ég
tefl mér það mikinm félagsilegan
ávinnimg, auk þess ávimmings
sem er að kymmast konunni
Halldóru, en vimiátta okkar ent-
ist meðan báðar lifðu. For-
miemnska Halldóru einlkenmdist
af sömu víðsýninni, gáfunum og
saTnviztouseminni og öflfl ömmur
vieric hemnar, aiuk þess var henmi
ákafflega sýmt um að fá félags-
komur til að starfa að mállutm.
af gléðd og áhuga. Haflldóra var
aðeins tvö ár fonmaður í MFÍK,
hún hafði þá skoðun að sama
fálkið ætti etoki að vera allt of
lengi í forystu féilaiga, hún við-
urkenndi að vísu að tvö ér væri
of stuttur tími, en til að leggja
áherzlu á sikoðum síma vildi hún
hefldur sitja of situtt en of lemgi
í formammssæti, þamnig var hún
á undam sinni samtfð í þessu
edns og svo mörgu öðru. Em þó
að Hallldóra Léti af fonmeimnsku
samtatoa okflcar var húm viricur
þátttakamidi í öfllum oflckar störf-
um imeðan kraftamir entust,
hún átti t.d. tvisvar sæti í nefnd
til að undirbúa útvarpsdagskrá
samtakanma og í muörgum flledri
nefndum starfaði hún fyrir
okikur og heill og heiður sam-
taílca okkar bar hún fyrir brjósti
fram á dauð'astumdina. Sóilar-
þrek hemnar var ólbilandd, og
meðan hún beið dauðans á
Landspítalanum í suimar viamm
húh að því ritveríki, sem ejt.v.
á eftir að bera nafm hennar
hæst af öllum hemnar ritverk-
um.
Menningar- og friðarsamitök
íslenzikra bvenma þaflcka Hafll-
dóru öill þau rraikilvægu störf
siem hún hefúr unrnið fyrir okflc-
ur, við kveðjum hana með
klökflcium en þakiklátuim huga, og
eruim stoiltar af að hafa étt
silíka konu í forystu sambak-
anna. Við semdum dóttur hemm-
ar, temgdasyni og bairmabörín-
um okkar innilegustu saimúðar-
kveðjur.
María Þorsteinsdóttir