Þjóðviljinn - 24.11.1968, Blaðsíða 3

Sannnudaguir 24. nlótvember 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J
kvikmynelir
V : . •' m ■ 'i y K-V «■ ' /. K v : . .í '-'f %
Playtime, ný mynd eftir Jacques Tati
í Hver man ekki eftir frönsku
gamanmyndunum Mon Oncle
(Frændi minn, ’58) og Les Vac-
ances de Monsieur Hulot
(Fransmaður í íríi, 1953) sem
sýndar voru hór fyrir nokkrum
árum. Höfundur, leikstjóri og
aðalleikari þeirra var hinn ó-
viðjafnanlegi Jacques Xati. . Sl.
vor var frumsýnd í París ný
mynd eftir Tati, Playtime, og
hefur hún hlotið fádæma góðar
viðtökur sem fyrri myndir hans
þrjár. Nýja myndin er tekin í
litum á 70 mm filmu með stereo
tóni. Tati lét reisa nýtízku borg
skammt frá París fyrir þessa
mynd, honum fannst ógerlegt
að kvikmynda inni í Parísarborg
sjálfri svo hann tók þetta ráð
og hafði þar allt við höndina.
Þrjátíu hæða skýjakljúfar með
neonljósum, steyptar götur, nýj-
ustu bílarnir, allt saman grátt
og svart, gler og málmur, allt
fullkomið. Eftir að myndatök-
unni lauk var borgin Tativille
jöfnuð við jörðu.
Playtime er í stuttu máli um
hóp bandarískra kvenna á
ferðalagi um Parísarborg. En
auðvitað er Tati með í spilinu
sem Fransmaðurinn Hulot og
flækist í allt mögulegt. Leikar-
amir eru naer allir ólærðir,
fólk sem Tati hefur fundið á
götum úti. En látum nú Tati
segja sjálfan frá: „Gaman-
myndin er komin frá hljóm-
leikasölunum: Þaðan komu þeir
Chaplin og Keaton og miargir
aðrir. Annars er grínið aðal-
lega í fótun.um. Allir þekikja
hvemig Chaplin bremsar sig
skyndilega af þegar hann kem-
ur á hvín-andi fartinni eða
hvemig Keaton snýr sér við. Já,
Keaton var snillingur, í dag er
hann dáður af yngri kynslóð-
inni. Ég á mér enga fyrirmynd,
en ef Chaplin, Keaton og Max
Linder hefðu ekki verið til þá
væri ég ekki eins og ég er. Ég
vil ekki kalla mig gamanleik-
ara. Ég er andstæða þeirra
þriggja. í gamla daga kom
gamanleikarinn fram og sagði:
„Ég er skemmtilegi maðurinn
í þessari mynd. Ég kann að
dansa, syngj-a og leika eða hvað
sem vera skal, og allt snýst um
miig“. En Hulot, hann er lífið
sjálft. Hann þarf ekki að slá
um sig með bröndurum til þess
að viera ákemmtilegur, hann
aðeins gengur í gegnum skrif-
stofubáknin og stórverzlanim-
ar. Hann er aðeins maður.
Byggingarlistin er nú á háu
stigi og alþjóðleg: það er írelsi
einstaklingsins innan ramma
hennar sem ég er að fjalla um
í Playtime. Ég er ekki á móti
nýtízku byggingarlist eða tækni-
nýjungum, alls ekki, hef ég ekki
byggt upp nýtízku umhverfi fyr-
ir myndina? En fyrir mig er það
fólkið sjiálft sem er mikilvægt:
lítill 86 ára gamall iðnaðarmað-
ur, sem hefur aldrei leikið áð-
ur en verður alveg stórkostleg-
ur, Þjóðverji, sem ég valdi af
því að hann lítur út eins og al-
ger ónytjungur, rafmagnsfræð-
inigur með lítið yfirskegg er
leikur mann sem gelur lýsandi
gólfkústa, kona sem var einu
sinni nágranni minn og ég valdi
vegna þess að hún er með sþé-
koppa og hafði aldrei leikið
áður. Ég hef í engu breytt
bandarisku konunum. Þær
'dæðast sínum eigin fötum og
nota sin-a eigin hluti og oftast
sín eigin. orð.
Ég gerði þessia mynd án
bandarísks fjármagns, en slíkt
gerist pú sífellt fátíðara í
frönskum kvikmyndaiðnaði.
Þetta var mikil áhætta en ég
varð að taka hana; hefði ég not-
ið stuðningB þeirra þar vestra
þá hefðu þeir viljað að ég not-
aði einhverjar stórstjömur,
Sophíu Loren t.d„ ég hefði ekki
haft neitt frelsi“.
í fyrri hluta Playtime erum
við stödd í heimi þar sem allt
er teiknað og smíðað til þess
að gera lífið auðveldara en
þessi fullkomnun gerir það í
rauninni erfitt og flókið. Fólk-
ið sem venjulega byggir þenn-
an miskunnarlausa heim er yf-
irleitt orðið sem dauðar brúð-
ur er hegða sér algerlega vél-
rænt. Hulot er ókumnur í þess-
ari veröld, en einfaldleiki hans
og erfiðleikar við að fylgja
þessu öllu koma honum þó
aldrei úr jafnvægi. Hann er
aðeins forvitinn áhorfandi.
Hann gegndr sama hlutverki og
bandarísku túristakerlingamar
(myndin hefst á komu þeirra
og endar á brottför); að tengja
saman röð fjölmargra sikemmti-
legra atvika úr hversdagslíf-
inu.
□
1 seinni hlutanum brýzt hið
mannlega eðli út og varpar
fyrir borð öllum reglum. Svið-
ið er nýtízku veitingastofa sem
verið er að opna, þótt hún sé
alls ekki fullgerð ennþá. Þar
á allt að vera sjálfvirkt og full-
komið, en við opnunima starf-
ar vélin ekki eins og hún á að
gera og hin formlega opnunar-
veizla, en þar eru þær banda-
rísku komniar, leysist smám
saman upp og fólkið fer að
hegða sér eðlilega, losar á
spennunni og skemmtir sér.
Allar siettar reglur þar á staðn-
um gleymast og þama verður
geggjuð gleði, sem endar með
því að loftið hrynur ofan á
mannsfcapinn.
Myndin iðar öll af lífi og
Tati nýtir möguleika breið-
tjaldsins til fullnustu, „70 mm
filman er störkostleg fyrir
gamanmjmdina“, segir Tati.
„Ég vildi óska að ég hefði tek-
Tími úífsins
BÆJARBÍÚ hefur hafið sýningar á nýrri Bergmans-mynd. Varg-
timmen eða „Tími úlfsins“. Það eru ekki nema nokkrir mánuðir
síðan myndin var frumsýnd í Stokkhólmi, og er mikill fengur að
fá að sjá hana hér svo fljótt. Svíar voru ekki á citif sáttir um
þessa nýju mynd Bergmans frekar en aðrar myndir hans, en
margir erlendir gagnrýnendur hafa kallað hana „meistaraverk“,
„snilldarvel gerða hryllingsmynd“, o. s. frv.
Stund úll'anna er tíminn milli nætur og dögunar, á þeirri stundu
deyja flestir menn, þá er svefninn dýpstur, þá er martröðin raun-
verulegust. A þessari stundu þjást hinir vakandi í hræðilegri ang-
ist, þá finna draugar og an3ár~til" mátíar síns. A þessarí stundu
fæðast flest börn. — Nánar á kvikmyndasíðu n. k. sunnudag.
t)r hinni nýju kvikmynd Bergmans, Timi úlfsins. — Myndin er af Liv Ullmann í hlutverki sínu.
Tati í Playtime.
ið Frídaga Hulots á breiðfilmu,
Þá hefði óg getað haft haföld-
urnar öðrum megin og hótelið
í miðjunni, og fjögra rása seg-
ultón með litla stefinu hans
Hulots. — Mig lamigar til að
rannsaka möguleika breið-
tj-aldsins eftir nýjum leiðum, ég
vil gef-a Ijósmyndinni aftur
raunverulegt gildi fyrirmynd-
arinnar. Áhorfanidinn á að
mynda sér skoðanir á því sem
hann sér, ekki því sem hann
þarf að geta sér til um.
Ég ætlaði að kalla myndina
La Récréation (endursköpun-
in), en sá titill hafði verið not-
aður áður. í fyrsta lagi er
myndin auðvitað endurnýjun
fyrir áhorfandann. í öðru lagi
þá lifir fólk nú um allan heim
í umhverfi þar sem allt er miklu
þægilegra og auðveldara en
áður var, vinn-a, heimilislíf,
frídaigar. Þessi auknu þægindi
skapa a-ukna lífsorku. Vanda-
málið er að ráðamennirnir virð-
ast hafa gleymt að skilja eftir
tíma fyrir hugleiðingar og tóm-
stundir. Þrátt fyrir þetta finnst
mér að Frakkar hafi alltaf get-
að samræmt umhverfi sitt eig-
in þörfum og persónuleika.
Þeir virðast ef til vill ta-ka allt
mjög alvarlega, en mi.g langar
til að sýna að gamansemin er
Frökkum í blóð borin“.
Og hver eru svo framtíðar-
áform þessa sérvitra snillings?
Jú, h-ann hefur gert áætianir.
„En ég er ánægður að h-afa
gert fjóra-r kvikmyndir; í raun-
inni ætti hver sá sem hefur
fen-gið tækifæri til að gera
eina mynd að vera ánægður.“
Bandarisk
Viefnammynd
fœr fjúk
Kvikmynd John Waynes The
Green Berets sem er fyrsta
leikna kvikmyn-din úr stríðinu í
Víetnam og áróðursmynd fyrir
Bandaxíkjamenn hefur fengið
lélegar viðtökur og viða hefur
verið efnt til mótmæl-aaðgerða
þar sem hún hefur verið sýnd.
í Frankfurf í Vestur-Þýzka-
landi köstuðu ungir mótmæl-
endiur tómötum og eggj.um á
kvikmyndatj-aldið, báru mót-
mælaspjöld gegn Biandarákjiar
mönnum og sungu Ho Chi
Minh.
Kvikmyndahúsið varð að
hætta sýningum á myndinni
eftir viku, en eigandinn afs-ak-
aði sig með því að hiann hefði
keypt myndina án þess að sjá
hana. „Fyrst það var John
Wayne hélt ég að það hlyti að
vera úrvals kúrekamynd“.
/ stuttu máli
Bandaríski leikstjórinn Mike
Nichols byrjar í þessum mán-
uði að kvikmynda hin.a firægu
skáldsögu Joseph Hellers.
Catch 22. Fyrri myndir Nich-
ols eru Hver er hræddur við
Virginíu Woolf? og The Gradu-
aite.
Rússar eru að kvikmynda
sögu Dostoyevskys, Glæpur og
refsing. Leikstjóri er Lev Kul-
idjanov en meðal leikenda eru
Innokenty Smotktunovsky,
Hamlet þeirra Rússanna. í
myndi-nni eru notaðar sömu
byggimgar, götur og torg í Len-
ingrad, sem sagan segir frá.
Yoko Ono, hin japanska ást-
mær bítilsins John Lennons
hefur vakið nokkra athygli fyr-
ir kvikmyndir sína-r sem hún
kallar Mynd númer eitt, Mynd
númer tvö o.s.frv. Mynd númer
fjögur fjallaði eingömgu um
karlmannarassa og ekkert ann-
að. Sýndi hún á milli tvö og
þrjú hundruð slíka í 70 mín.
Nýjasta myndin, númer fimm,
er 90 mínútma nærmynd af
brosi John Lennon-s, en hann
hefur samið tónlistina við
myndina.
Bandaríski gamanmyndahöf-
undurinn Billy Wilder er í
London að undirbúa töku
mynd-ar sem nefnist Einkalíf
Sherloch Holmes. Robert
Stephens og Colin Blake munu
leika þá félaga Holmes og dr
Wats-on.
Vinnum vel fyrir Happdrætti Þjóðviljans 68