Þjóðviljinn - 05.01.1969, Síða 7

Suminjurilaigiur 5. jaraúar 1969 — ÞJÓÐVIUTNN — SlÐA 'J
?íM#m
lilfi

■

Stríðslokum var einnig fagnað í Berlín þrátt fyrir ósigrurinn.
Siðasta myndin sem tekin var af Franz Ferdinand erkihertoga og konu hans í Sarajevo.
Sveinn Bergsveinsson prófessor
SKOT I SARAJEVO
, Haiustið 1912 lyfti rússiniesk-
ur stórfursti, Nikiuilás Nifcuilás-
som, glasi, hestastoál, með
fcaimpaivíni (ihjanm var þá flull-
trúi zar-dasmisins í Rússtondi)
og segir í hópi firaeskra ofifiséra,
sem hrópuðu húrra ó esfitir af
fögnuði: „Ég drekk skál fyrir
sameigiintleiguim sdgri! Sjáumst
aftur í Berlín, messieurs!
Rússlland. var þó ekiki umdir-
búið að hefja stríð. PraklkiLamd
etotoi heldur.
1 desember bemur Baifcan-
ráðstefman samam í London. Á
dagstoirá er, að kaafa stríðið á
miilii Baikam og Tyrklamds eftir
tillögu Rússiamds. Enda þótt
Þýzkaland og Ausiturrfki risu
gegn því, þá á Tyrkiamd ekki að
ráða yfir nema litLum skilca í
Evrópu, Aibamía að eignast
sjálfsitæöi, þrótt fyrir mótmæli
Baltoianlandamlna, siem viidu
skipta hemni á miffi sín.
Að Tyrkjum sigruðum fara
Serbía og Búlgaría í hár sam-
an út af hanfiamigimu. Grikk-
laind stendur með Serbfu. Rú-
menía, sam áður var hlutlaus,
reynir að fiara aftam að Búig-
atríu til að ná í lamdskika fyrir
sig. Búigaría, sem var bóílverk
gegn Tyrkiandi, bíðuir ósigur.
Serbía hrósair sigri.
Fyrir Lumdún aráðistefmuma,
efltir lamgam aðdraganda, umdir-
skrífuðu framámemn (aðmír-
áiar) enska og framska flotans
í siept. 1912 svofcallaðan sjóiiðs-
sáttmála (Maríne-Konvemition).
Efni hams var, að Engiending-
ar tafca að sór að verja Norður-
sjó og norðurströnd Frakkiamds
og Frakkflamd MiðjairðairhQf
(náttúriega gegn Þjóðverjum).
Þá voru tilraunir gerðar um
samkomuiag míifli ríkiskamzlar-
ans þýzlra, Bethmanns Hoil-
weg, og Haldame lávarðar um
hlufleysi milii EngfLands og
E>ýzfcaiands. Haldame varð að
segja af sór vegna þessara
samnimigsumleitana, því að
ensba stjómim sagði, að með
því gæti elfcki haidázt vimótta
við aðrar þjóöir. Engiand vili að
Þjóðverjar minnki fllota sinn, en
það vilja þeir ekki. Eniglend-
iinigar flliýta sór að né sambamdi
við zarinn í Rússfliamdi. i
Þá er kornið að árinu 1914
Spennan eyfcist. Rússiand fær
miijarðalán frá Frakklandi.
Serbía fær loforð zarstjómar
uim það, að hin aiusiturríska
Botmiía verði senbískt lamd, enda
þótt Rússar hyggi ekki bednt á
stríð að sinni.
28. júní 1914 kveða við
sbammbyssuskot £ Serajeivó,
höfiuðborg Bosníu. Serbneskur
stúdent skaut erkiheirtogiann
Franz Ferdinand og konu hans.
til bana.
Hver var orsökin?
Serbía hafði tekið balkteríu
19. aidar um sjáltfstæði þjóð-
anna. Nú bedð hún með óþreyju
dauða hins aildna Austuirríkis-
keisara, Fnanz Jóseifis. Það stóð
öUum ógn af óstjómn hans, en
Franz FerdinQmd erklprins,
reyndi að hálda þjóðarbrotun-
um saman. Því stóð hamn £
vogi fyfir sjálfsitæðd Serblu —
og varð að hverfa af sviðdnu.
4. júh' 1914 setndir hinn gamli
keisari, sem hafðd lifað svo
mikla harma í einkalífi síriu,
eiginhandarbróf (Handschreib-
en) til lœisaraleigs bandamanns
síns í Beríín og lýsir því yfir
að Ajusituirríska-uinigveirsika keis-
aradæmið geti ekká horft að-
gorðariaust upp á taumilausan
áróður Serba og Rússa á Bailk-
an. Glæpurinn í Sarajevó krefi-
ist hefnda.
Vilhjálmur keisari segir í
svari sínu, að ástandið sé aitivar-
lagt. Og þó fier hann í sína
Norðurlandasiglingu, svo sem
vandi hans var. 1 Þýzkalandi
eru menn oidci sérlega uigigandi
um að haetta sé á ferðum.
22. júlí flytur ausiturríski
sendiihierrann f Berlín þýzku
stjóminni boðskap um úrsdita-
kostima frá Vim (Ulitmatum),
seim séu á leiðimmi til Belgrad.
Kanzlarinn seigir að kostimar
séu nokkuð harðir, hálflmóðgað-
ur segir hann að þeir hefðu
átt að láta hann vita þetta fyrr
Næstu daga skríflar stjáam Ser-
bíu til Péturaflxxrgair og biður
keisarann ráða.
Nú fljúga skieytim aftur og
fram milii Berlímar, Lundúna,
Parfsar, Pétursiborgar, Vínar og
Rómar.
Á að staðbinda deiluna eða
eklld?
England og Þýzkafland gera
nokkra tilraun í þá átt. Afitur
á móti krefjast Bngland og
Rússland, að Austurríki fram-
langi úrslitakostina um tvo
daga. Þj'zica stjómim mælir lfika
með því 1 Vín, en lýsdr greini-
lega yfir, að það sé gegn vilja
hennar að ráð henna^ séu fyrir
borð barin og geti það leitt til
heimsivoða („Wefltbramd"), sem
ekki sé hægt að sjá fyrir end-
ann á. Berlín brefst, að Vín
setji sig sitrax í sambamd við
Pétursborg.
Þessi „nóta“ kemnr of seint!
Rússair' eru flijótari til, Ser-
bfa er viss um stuðming Rússa
og kveður út her. Austurríski
sendiherramn lcrefst skilríkja
sirana og flar flrá Beilgrad 25.
júlí. Viðbragð Austuirrikisíkeis-
ara, Franz Jósefs, er herútboð
gegn Serbíu.
Rússmeski zarinm lék tveim
skjöldum, annars vegár stóð
tiann með Englandi og Þýzlca-
landi að „staðbinda“ deiiluma,
hins vegar geifiur hann út til-
kynnimigu nóttina 25.—26. júli,
sem jaifingilti herkvöð.
Vilhjálmiur II., keisari Þýzka-
lands, er emn í norðurför, en
Vilhjálmur II. á járnbrautarstöðinni í Spa í Belgiu morgnninn
10. nóvember þegar hann afsaiaði sér keisaradómi og hélt til
Hollands.
stendur í símasamlbamdi við zar-
inn, sem virðist flultar friðar-
vilja, enda þóbt hanm haifi sett
nafn umdir stojaíL, sem þýðir ó-
hjókvæmilleigt stríð.
Austurrfki, sem fýlgist með
herkvaðnimigu Serbíu og bíður
árangurslaust eftir sammingatil-
boðum, lýsir yfir stríði við
SerWu 28. júli — og hitear þó.
Austurríki viŒl ektei sitríð við
Rússiland — vanar enn að hasgt
sé að staðbimda deiluna — sé
það litea vilji Rússflamds — em
rússnestoa keisarastjöonnim. neit-
ar.
29. júlí leggja herfyflkingar af
stað frá Odessu, Rfef, Mostevu -
og Kasan. Þrebtán stóríyfltei
(„Korps’’) þramma að ianda-
mærum Austurríkis.
Viðbrögð Austurríkis eru alls-
herjar herkviaðning.
ViHhjálmur heisarí báður zar-
inn enm um að hætba við her- •
útboð. Zarinn fer umdam i
fllæmingi. Á meðan fer fram
hericvaðning alls rússneska
horsins. Þeir ætíla sér foreteot
gagnvart Þýzteaflamdi.
Nú verður voðamum eteki
lengur afetýrt. Snjóboflttnm er
oltinn á stað. England lýsir yfir,
að það standi við sammingana
frá 1912, þe.a.s. að það standi
við hlið Fratekilands ef til stríðs
komi milli Frakklamds og
Þýzkalamds. Framska stjómin
segir hreint og Márt eftir þenn-
an bakstuðming, að hún loö
engu hiutleysi f deflum Rúss-
lamds, Austurrfkis og Þýzka-
lamds, hugsi um eigih hags-
mumi. Með þeim töluðum orð-
um kveður FrakMamd út her.
Kominn er 1. ágúst 1914.
Ennþá einu sdmni spyrst
Framnhald á 9. snðu.
Emilía Söebech
Minningarorð
Fagnaðailætin i I.on'lo A . opnalilésdagmn 11. nóvember 1918.
Emilía Þórðaidóttir fæddist
hér í Reykjavfik 15. júná 1903.
Fareldrar hennar voru Þótnðux
Jónsson fiá Skipanesi í Borg-
arfirði og Sigríður Ölafisdóttir
frá Traðárbatóka á Akranesi.
Föður sinn missti Emilía að-
eins tveggja ára görniul og fllutt-
ist með móður simmi og systur
til Vestmamnaeyja, en þar gift-
ist Sigríður Guðmumdi Magn-
ússyni frá Löndum i Vest-
mannaeyjum. Stjúpföður sinn
dáðu þær systur enda var Guö-
mundur sérstakt Ijúflmenni og
börnum sínum ástkær faðir.
Þau hjónin fluttust til Reykja-
vfkur með fjölskyldu sína, er
Emilía var ,enn ung stúltoa og
áttu hér heima síðan eða bar
lil þau létust árið 1957.
Árið 1930 giftist Emilia Þór-
ami Söetoetíh, ættuðum frá
Reykjarfirði og áttu þau hér
áviallt heima, ef undan em skil-
in fjögur síðustu árin sem Þór-
arimn lifði, er þau bjuggu í
Kópavogi, em Þórarinm lérí 12.
janúar 1962. Hjónaband þeirra
Emiliu og Þórarins var eins og
bezt venður teosið og éwöxtur
þess varð tveir drengir, þeir
Friðrik Ferdinamd og Sigurður
Þór, sem nú eru báðir kvæntir
meinn og margra bama feður.
Bmilia hafði ekki gengið heil
til steógar, í þrjátíu ár hafði
hún þjáðst af erfiðum sjúkdómi
og var vart ferðafær síðustu ár-
in. En Bmilía æðraðist aldrei —
hún var trúuð kona og kjark-
mikil og má segja að trúar-
styrkur hennar hafi hjálpað
mest til að hún fétek nokkra
sjón aflbur, éftir bflindu sem
stafaði flrá sjúkdlómi þeim er
hún gekk með. Hitt stærsta
teiðarljós Emilíu síðustu árin
var sonardóttir hennar, sem hún
ól upp sem dóttur sína; var
mikill kærieikur með þeim og
verður ekki ofeagt að Katrín
hafi orðið augasteinn Bmilíu í
stað þeirra er hún hafði misst.
Elsfcu systir. Það er svo erf-
itt að trú« því að þú sért terin
frá dkteur, — að hitta big swo
káta og hamingjusama á að-
fangadag, og fá svo að vita á
sjáifian jóladaginn, að bú sért
horfin þessum hefimi.
Ég get ékki trúað þvi að hið
daglega samband otekar sé svo
skyndilega rafið og ég fái etóki
að sjá þig hérna megin afbuir.
Elstou Eknilía mfn. um teið og
óg þakíka þér alla ástúð þína,
allan kærleika þinn. hið ég GnfiS
að blessa big og varA'mita. Ég
bið Guð að stvrki= flrengina
þfna, tengdadætur og böm
þeirra og eteki hvað sízt Katrfna
litlu. .
Jóna Guðrún Þórðardóttíto.
i