Þjóðviljinn - 16.02.1969, Síða 6

*
0 SIÐA — ’ÞJÓÐVTLJrNrN — Sumnudajgiar 16. felbróar 1969.
Ráðherra svarar
Bökavar&aféiagí
Eíns og getið hefur verið í
fréttum hefur verið lagt fram
á Alþingi stjórnarfrumvarp um
yfirráðarétt íslenzka ríkisins
yfir iandgrunninu umhverfis is-
land.
I aithuigasettndum við laga-'
fmimrvarpið segir:
Ásitæða þess, að æsMegrt. er
að samlþyMct sé frumvarp «n
lrigsögu ísÆenzika r£kisins_ yfir
lattidgmxnninu umhverfis ísilaind
er fyrst og fremst sú, að með
vaxandi taekni er nú hægt að
vinna þær auðtLimdir, sem i
landgrurmi kumna að felast, alit
út á 200 m. diýpi. Innan fárra
ára verður vænrtanllega unmit að
vtnna efni gruainsdns á enn
meira dýpi. Hafa l>ví æ flleiri
ríki á síðustu árum lýst yfir
lögsögu sinni á lamdgrunni T>v{,
siem ligigur undan ströndum
■þeirra, að því er varðarrann-
sóknir og nýtinguauðæfaland-
grunnsins.
Með því er tryggt að heima-
þjóðinni fellur áBlur réttur til
þeirra verðmæta, siem í land-
grunninu kunna að fetlast og
jafnframt er útiiokað að aðrar
þjóðir knmi og hefji fram-
kvæmdir nær upp i lamdstein-,
um land'grunnsrfkisins.
í>að er einnig miilkilvægt ör-
yggisatriði, að strandríkið geti
ráðið því sjáflift hvaða mann-
virki og tæki eru sett á land-
grunninu undan ströndum þess,
og þá bawnað öðrum þjóðum
þar mannvirkjagerð, m.a. þá
mannvirkjagierð, sem af hern-
aðaríegum toga er spunnin.
Með þyj að samlþykkja lög
um yfirráðarétt íslenika ríkis-
ins yfir landgrunninu umihverf-
is Island yrði Islendingum ein-
um heimilt að framikvæma þar
rannsóknir og útlendingum það
aðeins bært samkvæmt ieyfi ís-
lenzkra stjómvalda. Jafn-
framrt yrði tryggt að Islemd-
ingar einir ættu þær auðlind-
ir, sem í Menzka land,grunn-
inu kunna að felast. Islenaka
landgrunnáð er enn álgjöríega
ókannað og því ekfci vitað hvort
þar er að finna nein verðmæt
jarðefni. Sýnist það þó sjálf-
sagt öryggisaitriði að leggja
Dandgrunnið undir íslenzka lög-
sögtu, því ektoi er vitað hvað
stfðairi rannsóknir toumna «ð
lieáða í ljós í þessu eifini.
Meö landgiruninssaffimingmim,
sem samlþykktur var á Genf-
arráðstefnunnd fyrri 1958. var
strandráfcinu hedmiluð lögsaga
yfir landgrunninu undan strönd-
um sjnum. Island er ekki aðili
að landgruíihssámniijgii^þqssiym,
Því er tailið rétt að til korrii
lög samlþyklkt af Alþingi, sem
lýsi yfir rétti þjóðarininar til
grunnsins og þess, sem í þvi
býr. Slík lög yrðu fuilllnægjandi
heimild að þjóðarétti um lög-
sögu Isliendinga á þessu sviði.
í fruimvarpinu er gert ráð fyrir
að yfirráð ríkisins nái bæði til
ólífrænma og lífrænna auðæfa
Iandgrunnsins. Botnföst sjávar-
dýr og þau, sem aðeins hreyfast
i föstu saffnbandi við botninn,
myndu heyra undir ákvæði
fruimvarpsins.
Þá skail vikið að því, að
seftniing landigruinnslaga myndi
ektoi á notokum hátt getatúlk-
azt sem á hlut amnairra þjóða
vaari gengið, eða getfa tilefni
til mótmgéla. Það er þegar við-
uirkennt að þjóðum sé heimilt
að fraimlkvæma áltfka róttar-
gjörð, enda haifia mjög margar
þjóðir sett sflik lög síðustu ár-
in. Væri því efcki hætta á að
neinir úfar risu imieð Islendimg-
um og öðrum þjóðum atf þessu
tilefni.
Þá skál á það toent, aösetn-
ing uimuæddira lagia myndi ekki
sem ríík hafa nein útgjöld í
för með sér fyrir ríkissjóð. —
Engin skýlda fýligir lagiasetn-
ingunni um að hefjast handa
um rannsóknir á efinum land-
grunnsins af okfcar háHfú. Væri
þó vitanlega æökilegt að eítoki
liði langur tími þar til ein-
hverjar frumirannsókindr væru
gerðar. Bn huigsanlega skapast
hér tekjulliður á hinn bóginn
fyrir ríkissjóð. Aðrar þjóðir,
svo sem Norðmenn og Bretar
selja rannsóknairíeyfi á land-
grunni stfímu til eríendra oginn-
lendra firma, sem leita vilja
þar að verðmætum efnum. Getfa
rannsókmiarleyfi þessd nokfcrár
tekjur í ríkissijóð. Mætti taka
upp sama fjtrirtooimiullag hér á
landi. Ef að því kæmi, aðein-
þver verðmæt etfni fyndust í
landgrunninu er ljóst, að ríkið
gæti hatft verutegar tekjur af
vinnslu þeárra, þe. fyrir vinnBlu-
leyfin, sem vinnsdutfiíwniun fineifta.
Efcfcert er í lagatflrumvarpinu
uim það saigt hve ianigt frá
ströndum landgrummið skuli tal-
ið ná í toíllióimietrum, Það er
vegna þess, að ekki hefiur tek-
izt að setja um það enn éikveðna
alþjóðlega regllu, en þetta við-
fangseíni er eitt atf stærstu verk-
efnúm háfsbotnshefndár þéirrar,
sem kjörin var 1968 á vegum
Saimednuðu þjóðanna. Er í
frumvarpinu miðað við aninað
viðmiðunarmark Gertfarsamn-
ingsins frá 1958, viirunslumaiik-
ið, en ekki minnzt á hitt, 200
metra dýptarlínuna. En etfmið-
að er við 200 mietra dýptahlín-
una myndi landgrunnssvæðið
umhverfiis Isdand, aílllt fró
ströndum, nema sairotalls 115
þús. ferídlámetruirn, eðanototoru
stærra svæði en landið er sjállft.
Nú er vitað að ýmsar þjóðir
tólja 200 metra dýpbairíínuna,
of þrönga og er rastt um 4-500
metra línuna. Skýrir Hatfrann-
söknarstofnunin svo flró, að
laffidgrunnsffnyndunin ísttemzka
nái ailmennt út að 400 metra
dýptarlíniunini, svo efcki sýmst
frálLeitt að máða við það mark
af okfcar hátttfu síðar meir.
Þá sifcal aö loáiium titt. fróð-
leiks gerð greám fjrrir því hvað
Norðuirliöndin og önnur ríki
hafá aðhatfzt í þessium málum.
Aðgjörðir stjómvallida Noregs
í landgrunnsmóllum hófiust með
því að getfinn var út konumigs-
úrsfcurður þann 31. miaí 1963
um nýtóngu nátiúruaaiðæfa
landgrunnsins. 1 úrstourði þess-
um var því ttýst yfir, að Nor-
egiur færi með ríkisvald yfir
landgrunn inu utan stranda
Noregs í þessu etfini svo langt
út fró itrönduim, sem vinna
mætti fýrrgreind náttúruauð-
æfi, án tillits til landhelgis- og
fisfcveáðitaikmarltoa. Hinn 21.
júní 1963 samlþýtototi Stórlþdngið
síðan sitfk lög um nýtinguland-
grunnsins. 1 lögunum er svo
kveðið á, að jhri mörk grunns-
ins stoutti teljast þau, sem um
er getið í únsltourðinum, vinnslu-
mörkin. Er þar saigt, að rétt-
urinn til lamdígrunnsaiuðllind-
anna tillheyri ríkinu.
Þann 31. maí 1963 tfuttttgilti
Danmörk Gentfarsamninginn um
landgrunnið. Vitou síftar, þann
7. júní, var getfinin út konungs-
úrskurður um yfirróð Dan-
mertour ytfir landgrunninu. I
úrsfcurði þessium er því lýst,að
Dammörk fari með jtfirráð að
þvi er snertir nýtdngu auðæfa
þess landigrunns, sem ríkiniu
tilheyri, samikvæmt ákvæduim
hans um landamörk gaignvart
öðrum rífcjum.
Sviar settu lög um nýtingu
sænsika lanidgirunnsins 3. júní
1966. Br þar sagfc að rikis-
stjómin áfcveði hvað teljast
sfculi landgrunm, í saimræmi
við Gentfarsamniníginn umland-
grunnið frá 1958.
Finnar settu lög um land-
grunnið 5. mairz 1965. Er við
ákvörðun landgirummssvæðisms
stuðzt við áttcvæði Gemfairsamn-
imigsins.
Bandaríkin tófcu sér lögsögu
jtfir bandairíska landgrunninu
mieð Trumanjtfirlýsingunni svo-
neílndu, 28. septsmiber 1945. —
Var með henni lýst rótti Banda-
ríkjanna til aiuðlinda affils banda-
ríslka landgrunnsdns.
Bretar setbu sín landgrunins-
lög 15. apríl 1964, og gáfu út
tittskipun um mólið 12. rrtaí
1964 (Continenitail Sheilf (Desdgn-
afcion otf Areas) Order). Er við
mörfcum brezka landgirunnsins
faríð etftir áttcvæðum Genfar-
sammdngsins.
Sovétríkin gáfiu út tittsikipun
Æðstairáðsins um lamdgirummið
þann 6. febrúar 1968. Br ekki
mdnnzt á Gentfarsamninginn í
tilskipuminmi en viðmiðunar-
mörk hans notuð við skilgrein-
imgu lamdgnmnsins (200 roetra
dýpi eða vinnsttuimarfcið).
Fjölmörg ömnur ríkd haíagef-
ið út tilslkipanir eða lög um
yfirráðarétt sinn yfir auðæfium
landgrunnsins. Frá 1958 hafa
efitirfarandd ríki geirt tittloattl til
auðttinda lamdgrunnsins. '
Argentína, Ástralfa, Chile,
Ecuador, Ghana, Iraik, Ítalía,
Kuwait, Maáaysia, Mextfkó, Hol-
land, Nýja Sjáttand, Mippseyj-
ar, S-Afrika, Venezúela og Júg-
óslavía.
Rtfki sem áður hötfðu lýst
landgrunnsiriéttindum sínum,eru
m.a.: Brasilfa, Kaimlbodía, Costa
Rica, E1 Salvador, GuataimaJa.
Honduras, Indlamid, lran, Isra-
el, Kórea, Nioaragua, Fak-
istan, Panaima, Perú, Portú-
gai,
Frá meininitaimiáilaráðuneytinu
hetfur borizt etftirtfarandi:
Menntaimálaráðherra hetfur
hinn 6. þ.m. ritað Bókavairða-
félagi Islands etftimfiarandi bréf:
„Ráðuneytið hefiur móttókið
bréf Bókavarðatfélaigs Islands,
daigs. 21. janiúar, vairðandi skip-
un í stairf bófcatfuttiltrúa rikisins.
Mér er það basði ljúft og skýlt
að gera Bókavarðafélaiginu
grein fyrír þeim meginsjónar-
miðum, sem ég hetfi fylgt við
embættaveitingar og fyttgi enn
við veitingu embættás bókatfull-
trúa ríkisins.
Fyrat þartf að taika afstöðu
til þess, hvort umsækjandi full-
nægi sfcittyrðum, seim vera
kunna í lögum, regllugierðum
eða aiuglýsingu. Ennfremur
þarf að meta, hvort umsækj-
andi verði allímiennt tattinn
hæfur til þess að gegna stöð-
unni. Vélja þartf síðan milli
þedrra umsækjenda sem fulJ-
nægja báðum bessum stoillyrð-
um. Við það vall tel ég, að
fyrst eigi að afchuga, hvort um-
saakjandi hafi nægitteiga rnennt-
un og starfsrejmslu till að gegna
sfcairtfinu. Bf um tvo eða filedri
er að ræða, sem einnig full-
næigja þeim slkittyröuim, tel ég
að taka eigi tillttit til sfcarfsald-
urs, þannig að sá, sem að
öðru jöfinu heíur þjónað rífc-
inu lenigst með óaðllinnanleigum
hætti, eigi að httjóta stöðuna. •
Séu þessi sjónarmdð hötfð í
huiga, tel ég, að veita beri átef-
áni Júttíussyni stöðuna. 1 þessu
tilfettlli er eiklkii um það að ræða,
að í lögum, reglugenðuim eða
augttýsiuigu. sóu sett áltoveðin
skittyrði, sem umsækjanida beri
að fullllnæigja. Elkttci verður held-
ur dregið í efa, að Stetfán Júttí-
usson sé hætfur til þess að
gieigna þessari sfcöðu. Þá kem-
ur mennfcun hans og sfcarfs-
reynsla til athugiunar. Stetfán
Júhússon hefiur kenmarapróf og
B.A.-próf í bóttcmenntum frá
Carleton Cdllege í Bandarfkj-
unum auk framlhaldsnáims í n,ú-
tíma bóttcmenntum við Comell-
hásttcóla. Hlýtur þessd memnfcun
að tettjast nægilegur undirbún-
ingur undir það sfcairí, sem hér
er um að ræða. Varðandi sfcarfs-
Allur ágóði af miðnætur-
hljómleikum, sem haldnir verða
í Austurbæjarbn'ói 26. febrúar
n.k., rennur til Biafrasöfnunar-
innar. Það er söngflokkurinn
Nútímabörn, sem á hugmynd-
ína að þessu hljómleikahaldi,
en þar koma fram ýmsar pop-
híjómsveltir og jafnframt verð-
ur Biafra-vandamálið kynnt á
nástárlegan hátt.
Hljómleittcaimir hefjast ki.
23,30 og standa a.m.k. í 2 tolst.
Hljómsveitimar sem leika þar
eru Fttowers, Rootf Tops, Pops,
Judas og að autoi eru 2-3 lejmd-
anmátt á dagskránni, sögðu Nú-
tímabörn í fyrradag. Alttar
httjómsveitir leika endurgjalds-
laiust að þessu sinnd og ertak-
markið að geta fært Biafra-
söfnuininni 90-100 þúsund kr.
Ætlunin er að sýna slkugga-
mjmdir frá Biatfira á meðan
hljómsveitimair spila. Ætla
umgu hljámttistarmeinnirnir að
nofcfæira sér á þennan hátt að-
stöðu sína til að má til ung-
limganna — og fá þá til að
hugsa um Biafra-vandamáttið
Stefán Júliussori hefur getgimt
störfum kemraara, ytfirkennara
og slkótt'astjóra og nú undamtfar-
in tæp sex ár verið fiorsfcöðu-
maður Fræðsiumymdasafns rík-
isins, en þar er um að ræða
almenna mennimgiarþjónusfcu-
stofmun, sem starfiar að ýmsu
leyti á svipuðum grundvelli og
almemnimgsibókasöfin, nemahvað
segja má, að starfsiemi Fræðsttu-
mjmdasatfnsins sé imiedri en í
yenjulegu bókasatfni, þair eð
stofnunin þjónar öttlu llálndinu,
filytur inn mdikið atf myndaefni
og hefur með handummiikJa út-
gátfu. Varðamdi þefkikingu Stef-
áns Júlíusisonar á bókasöfinum
og starfsireynsilu hans á því
sviði er það að segja, að hann k
var starfsimaður í Bóttcasafni
Hafnarfjarðar árin 1938-41 og
bókavörður síðasfca árið. Enn-
fremur hetfur hann átt sæti í
stjóm bótoasaifinsims í Hafnar-
firði sfðan 1950 og var for-
maður stjómarinnar 1954-62. —
Starfsrejmsla hams verður því
að tettjast meira en nægilieig.
Þá er að síðustu að líta á
sfcairtfsaridur Stefáns Júlíussonar.
Hann er amimar af tveirour op-
irabeium sfcarfsmönnum, sem
um sfcairtflið sæfcja, og er starfs-
alldur hans í þáigu ísttenzka rík-
isins lenigri, þar eð hairan hef-
ur starfað í þágu ríkisins síð-
an 1936. StarfsaJdur ailttra hinna
í þágu þeirra aðila, seffn þeir
hiafa þjónað, er og styttri an
stairfsáldur Stefáns.
Að saðustu er á það að líta,
hvort einhver hirma umsæikj-
endamma hafi þá jriirburði yfir
Stetfán Júliusson á ednhverju
sviði, sem miálld skiptir, að tadca
æfcti hanin firam jriir Stetfán af
þeim söttcum. Kemur þé tiJ at-
huigumar, að Krisfcím Hf, Péfcuxs^
dóttir hetfur eirmig lokið B.A.-
prfótfi í emstou og bóitomenmfcum
við Brenau CottLege í Banda-
ríkjunum og auík þéss próifi í
bóJcasatfnsfræðum frá Háskóla
ísttands og Pratt Imstitute í New
Yorfc. Þá hefiur hún ennfigeffn-
ur sfcarfáð við bókasötfn.
Löggjafinn hetfur ekiki ttitið
þannig á, að nám eða próf í
bóttcasafnsfræðum sé nauðsyn-
legt til þess að gegpa sfcöðu
Framhald á 9. síðu.
Ólatfsson og Snæbjöm Krisfcjáns-
son. Þau hugsa um fileira en
að spila og syn'gja — ogþegja
að þessir hljómJedttcar séu að-
eins byyjunin á því sem þau
ættti sér að firaimkvæma. Einö
og þau komast að orði: — Við
uraglingamir erum sífeflttt að fiá
það í andlitið að við séum rót-
laus, áhugalaus og ábyrgðar-
laus. Vel má vera • að við sé-
um rófclaus, en við pípum á þá,
sem segja, að við. séum áhuga-
og ábyrgðarlaus. Um attlan
heim er ungt fióflk í tuigmiljóna-
tali sem á þá huigsjón æðsta
að byggja upp veröld sem er
andstæða við þá sem við eig-
uim heima í nú. Eða eins og
segir í Young Worlds Mani-
festo, sem samiþyklct var íRóm
16. ottct. 1965: — Jörðinni er að-
attlega stjómað atf föllki sem
er sambandsttaust við hinaungu
veröttd. Þeir vita að menn, Icon-
ur og böm verða hunguirmorða
í miljónataili. Erí þeim finnst
mrkittvægara að frarríleiða byss-
ur, sprengjur og atttts konar
drápstæki. svo við getum ttwirizt
hverjir við aðra, fnamiur en
atftta matar, sttcótta o® stjúlkra-
húsa”.
Bahamar-eyjar, Jamadca,
Failklandseyjar og Brífcish Gui-
,ana.
I söngfildkltonum Nútimabörn
eru firamhalldsskólanemiendur á
alldirinium 18-20 ára: Drífa
Krístjánsdófctir, Ágúst Atlason,
neynsttuna er það að segja, að
Miðnæturtánleikar
/ Austurbæjarbíói
Ómar Valdiroarssoin, Svenrir