Þjóðviljinn - 06.03.1969, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN — Fimimituiclagur 6. marz 1989.
SJÖTUGUR í DAG
RAFNSSON
i
Sú mynd af Jóni Rafnssytni,
sem mér er huigstæðust, ermaið-
ur í kuldaúlpu, sem snarast út
af skrifstoÆu verkfajllsmanna.
Hann er í fylgd með vöskum
drengjum, sem láf' ekki ís-
lenzkt vetra-rveður hindra sig
hiið minnsta að standa vörð um
rétt stéttarinnar.
Þessu lík hefur barátta Jóns
verið adla tíð. Að vísu hafa
eikiki alltaf verið verkföll, og að
vísiu hefur veðrið stundum ver-
ið gott þau 70 ár sem hann
hefur verið að vasast á þessu
kalda lamdi. En jafnvei í góðu
veðri getur á rnóti blásið í ó-
eiginiegum skilningi, og oftar
þarf að siveifLa sverði en rétt í
verkföllum.
Ungiur kynntdst Jón harðri
lífsbaráttu langreyndrar þjóðar.
Þjóðfélagsranglæti, sikortur og
sjúkdómar herjuðu, og sneiddu
ekki hjá ættgarði Jóms. Ðn í
öllum þeim mannraiunum átti
Jóm „bölvabætur”, ekki síður
en Eigill. Hugsjónin mikia um
riki verkamannsins hitaði
hjartarótum hans því betur
sem kuildinm næddi medna hið
ytra, hvort sem var á Hala-
miðum eða i Eyrarvinmu. Sá
eldur logar enn gHatt í brjósti
þessa ósérhlífna og snjaiHabar-
áttumanns, og þrátt fyrir það,
að ekki hafi aJit gemgið svo
til í heiminum sem skyldi, hef-
ur hann ríka ásitæðu að gleðj-
ast yfir sigurvinningum hinna
snauðu í sjö tuigi ára.
Víst hefiur huigsjón sósíal-
ismans veitt Jóni mikiar bölva-
bætur. En jafnframt aiþjóðlegri
stefnu hetfur hann þroskað með
sér fágætlega rammísilenzkan
hugsumarhátt og lagt milda
rækt við þjióðlegar erfðir. —
Tungutak hans er snjáilt og
myndríkt svo af ber, og mín
skoðun er sú, að fáir hafi verið
medri medsitarar íslenzku fer-
skeytkmnar en hann:
Njóla hnuggin fetar frá,
flýja skuggar voga,
skúta ruggar ósl á,
austurgluggar loga.
Þessi vísa úr Rósarímum
Jóns er gott dæmi am þau
stíifögru málverk, sem hamn
getur brugðið upp í skyndi í
kveðskap sínum. Og þótt kenn-
ingar Marx og Eingeils séu hon-
um hugstæðar, hefur hann ekki
siðurvald á „kenningum römm-
uim og fomuirn”, en á þær
bregður hann aft nýjum og
glettnum svip, eins og þetta
mansönigsupphaf sýnir:
Niðri í boðnar Nausti enn á
næturþeli
hampa ég Óðins hanastéli.
Þessi fátæklega kveðja verð-
ur ekki öfllu lengri. En óg vil
þó nota tækifærið að þakka
Jóni langt samsitarf er hann var
starfsmaður Sósíaflistafélags
Rieykjavíkur. Allt hans verk
einkenmdist af „fomum dyggð-
um”, beiðarleik og einstakri ó-
sérhlífni. Og uim ledð og ég
færi honum hflýjar afmæiis-
óskir, tek ég traustataki og sný
upp á hann mannlýsingunni úr
Rósarímum:
Leikur mund af Iífi og sál,
iagið grundað, forðast tál,
hamin lund sem laufans stál,
Iogar undir hjartans bál.
Páll Bergþórsson.
Félagi Jón. Þrátt fyrir þjak-
anidi penmaleti kemsrt ég ekki
hjá því að hiripa þér örfáar
líniur í tilefni af sjötuigsafmæl-
inu, fyrst ég á þess ekki kost
að taka í höndina á þér.
Það hefur margt bmeytzt á
þeim rúmiega 40 árum síðan
fumdum okkar bar fyrst sam-
an og ekkd allt til batoiaðar,
en minnst held ég að þú hafir
breytzt sjáífur. Enmþá átt þú
sama eldbuigann, glaðværðina
og fómfýsdna fyrir ábuigamál-
um þínum, þessa mest áberandi
þætti í fairi þínu. Þegar fund-
um okkar bar fyrst saman var
ég nýliði í baráttunni, en þú
hafðir þá þegar unnið þér
orðstír sem brautryðjandi og
banáttumaður. Ég leit því upp
til þín frá því fvrsta og svo
hefur j'afúam verið síðan, þrátt
fyrir að stundum hafi sýnzt sitt
hvorum og stóru orðim ekki
verið skorin við nögl, að minnsta
kosti af minni hálfu, en það
voru dásamlegar brýnur.
Ég þakka þér félagi fyrir ára-
tuga samstairf og vináttu og
væmti þess að þó að stairfsdegi
okkar sé tekið að balla, eigum
við þó eftir að verða að eim-
hverju liði.
Þó okkur sé farið að förla
eirum við þó enn ekki farnir að
berja í nestið og á meðain aétt-
um við því að geta skemmt okk-
ur saman nœst þegar við hitt-
umst.
Lifðu heill gamlí vinur.
Bjöm Bjarnason.
Fimmtugur í dag
ÓLAFUR JÓNSSON
bæjarfulltrúi í Kópavogi
staðarins Hðlega. þrjú þús., en
Islenákir hafa verið forvitnir
usn hagi ainmarra þjóða frá
fyrstu tíð, svo sem háttar um
eyjaskeggja.
Það teflst því vart til tíðinda,
þótt svo vilji tR, að landar tveir
hittist fyrst og kynnist víðs-
fjarri fósturjörðinni.
Það var ögn utan sjónmáls
Miklagarðs, sem ég varð fyrst
málvmur Ólafs Jónssonar, bæj-
airráðsmanns í Kópavogi, og
forstjóra strætisivagnu héðra
fyrir rúmium háflfum öðrum
áratug. Ég minnist hans frá
þedm tíma — eins og hann hef-
ur reynzt undirteiknuðum hug-
stæður síðan — fyrir sakir ljúf-
mennsku fyrst og fremst —
þokkans, sem prýðir aflfla þá
beztu menn, sem vaflizt hafa til
þjónusitustarfa.
Líður áratugur svo hvorugur
veát af öðrum utan af afspum.
Þá liggja leiðir saman að nýju.
Síðan hefur afmæflisbamið ver-
ið mér til trausts og liaflds, ná-
inn vinur og umburðarlyndur
lærifaðir um sjö ára skeið.
Ólafur Jónsson hefur átt sæli
í sveitarstjóm í Kópavogi í háflf-
an. annan áratug. Sýnir það eátt
Jiæfileika hans, lipurð og dugn-
að. Þegar fliann tekur sæti í
lireppsnefind érið 1954 eru íbúar
nú í dag um eJJefu þusund.
Vöxturinn er mildli, en mest
um vert, að þessi forustumað-
ur kaupstaðarins heflur átt þann
sveigjanleik og viðsýni að
hafa vaxið með bænum síraum.
Ólafur Jónsson er sá maður,
sem hezt fefllur að mírau vitd að
vitnisburði Stepliians G., þar
sem hann segir:
„Þitt er menntað afl og önd,
edgárðu fram að bjóða
hvassan skilning, haga hönd,
hjartað sanna og góða.“
Hér er ekki staður til að
rekja æivisögu Ólafs, enda íiá-
degi stairfsævimnar sízt heppileg
stund til þeirra hluta. Nægir
aðeins að fulflyrða, að fáir sveit-
arstjómarnxenn muni liafa
meiri þekldngu á þeim máflefn-
um eftir gifturík störf uim
fiimmtán ára sflseið.
Hlédrægni Ólafs hefur veirið
mér í senn undrunarefni og að-
dáunar og um leið hef ég skynj-
að sterklega, hve hofllra áhrifa
hans fliefur æitíð giætt. Það er
sem metnaði hans sé bezt borg-
ið í málefnunum, sem hann
fl>erst fyrir.
I löngu samstarfi vieikur það
aðdáun, hve slsýr hamn er í á-
lyiflctunuim, og hafa stönf txæjar-
yfirvaflda í Kópavogi mótazt af
því undanfarin . ár. Skiflningur
ha/ns á viðbrögðum manna er
svo aflhHða og eðHsávísaður að
blöskrun sætir á stundium —
áhugaefnum flians enu Htál tak-
mörk sett, svo sem hæfir sveit-
arstjómarmanni af beztu gerð.
Hu.g manns sigrar hann með
góðvilja, sem er grunntónninn í
skaphöfn lians, að mér finnst.
Jafnan á rraaður fflest ótalað við
hann að slldflnaði. Varfæmin,
sem maður sikynjar í samræð-
unni er sem blásin burt, þegar
liann sitendur upp og fflytur mál
sdtt óg fram kemiur sá sterki á-
hugasami raunsæismaður. Rök-
vísi hans, máilfar og sannfær-
ingarkraftur, en uimfram afllt
sanngimi í málfllutningi og
heilög vandflæting, þegar því er
að skipta — sker ótvírætt úr
um forustuhæfnimia.
Ólafur minnir mig að því
leyti á Stein Steinarr, að hann
er mikilsvirtur og dáður mest
fyrir það, að hann gerir enga
kröfu'til forustuihlutverksinsi, en
situr í öndvegd fyrir sakir vits-
muna sinna og lítiflflætis flidart-
ans.
Hann hefur verið í fluópi
þeirra fruimbyggia og síðbyggja
hér í Kópavogi, sem djarfast og
bjartast hafa hugsað og fram-
lcvaemt og fámazt vel.
Það hefur verið blessun þessa
unga sveitarfélaigs með flcrón-
iska vaxtarverki að hafa átt
marga frábæra starísimienn.
Ólafiur Jónsson er þeirra
fremstur, jafnt í frarakvæmd-
arstjóm tiæijartféflaigsdns sem
einstakri Iiandfleiðsllu á strætis-
vögmum Kópavogs, þar sem
hann giengur í verkin öfll, ekur
vögnunum að staðafldri og gríp-
ur í viðgerðir, ef við þarx,
þeilckir hvem hjartsflátt fyxir-
tældsins.
Það varpar elcki skuiggia á
neinn af öðmum starfsmönnum
bæjarins að viðurkenna yfdr-
twrrði flrans.
Þess vegrta er okkur Kópa-
vogsbúum í dag efst í liuga
þalcíkilæti til hans og'sú ósk að
mega njóta starfsfcrafta hans
sem lengst uim leið og við sam-
gleðjumsf honum og fjölskyldu
lians og mdnnuimst með þökk-
um ótal ánægjustunda á heim-
ili þeirra hjónanna.
Ólatfur er einn þeirra mannia,
sem elcild eru að spyrja hvert
þeir séu að fara, sem haldið
er við fstaðið hjá, þégar þeir
fara á bailí, en eánflivem-
veginn fara þeir margir hverj-
ir þá leið, sem hann helzt kýs.
Til hamingju,
þinn Hjálmar Ólafsson.
Kópavogskaupstaður er yngsta
bæjarfélag á flandimu, stofnsett
árið 1955. Aðeins rúmlega tutt_
ugu ár eru liðin síðan Kópavog-
ur varð sj álfstætt hreppsfélag.
Þá voru íbúamir nálægt sjö
hundruðum. Nú búa í Kópavogi
um efllefu þúsundir maœia.
Hór hefur átt sér stað land-
nám og uppbyggiing með byflt-
ingarkenndum hraða. Risaskref
hafa verið stágdn og möngu
marki náð, sem fjarlægt vixtist
í fyrstra. Ein elcki fljer því að
raeita, að stimdum þjáðist þessi
hraðvaxandi unglingur af vaxt-
arverlcjum.
Slík þró'Un byggðar gerir
strangar kröf ur til aflflra, sem að
starfinu standa. Þar sem afllt
er byggt frá grunni þarf miflda
fyrirhyggju. Ekkert er samfé-
lagi landnema jafn Mfsnauðsyn-
flegt og öruigg, framsýn og dug-
mifldl félagismálafoirusta.
Að vaxtarsögu Kópavogs
liggja margar rætur út í þjóð-
lífið til marrna og málefna, og
sumar langt að.
Fyrir fimmtu árum. eða nán-
ar til tekið liinn 6. marz 1919,
fæddist drenghinokki aiustnr á
Síðu. Foreldrarnix voru flátækt
en dugmikið bændafólk, hjónin
Anna Rristófersdóttir og Jón
Bjarniason, búendur í Hörgsdial
þegar sveinninn fæddist. Hinn
unigi lx>rgairi var vatni ausinn,
svo sem tíðlcað er, og nefndnr
Óflafur.
Eins og algengast var um
snauðra mararaa börn á þeim ár-
um, vandist Ólafur því snemma,
að vinna hörðum höndum jafn-
skjótt og orka leyfði og jafn-
vel fyrr, en neita sér jafnframt
um flest, serai huguiriran girnt-
ist. Skólamenntun af því taigi
sem nú þykir sjálfsögð og er
enda lögboðin, taldist til mun-
aðar, sem fáum einum úr al-
Með
betlistaf
í ræðu sem Bjarni Berae-
diktsson, forsætisráðherra,
flutti á fundi Norðurlandia-
ráðs komst hann svo að
orði að sögn Morgunblaðs-
ins: „í þessu sambandi vil ég
minnast á hvort ekki væri rétt
að við sameinuðumst um að
veita ungu námsfólfld frá
öðrum Norðurlöradum sama
fjárhagsstuðning sem hvert
einstakt land veitir sínu náms-
fólki í formi lána eða með öðr-
um hætti“.
Það vandamál sem hér er
vikið að var ekki til fyrir
tveimur árum. Þá var stuðn-
ingur allra Norðurlandaríkja
við námsmenn mjög hliðstæð-
ur; íslenzlcur námsmaður sem
stundaði framhaldsmenntun t.
d. í Danmörlcu félck mjög svip.
aða fyrirgreiðslu héðan og fé-
lagar hans dansldr höfðu i
heimalandi sínu. En tvær geng-
isflækkanir hafa gert>reytt
þessu ástandi. Þær bafa meira
en tvöfaldað tilkostnað þeiirra
íslenzkra námsmanna sem
dveljast erlendis, og afleið-
iragin hefur orðið sú að fjár-
hagsstuðningur við íslenzka
námsmenn er nú um það bil
helmingur þess sem tíðkast
anniairstaðar á Norðurlöndum.
Með ræðu sinni á fundá Norð-
urlandaráðs er Bjami Bene-
diktsson að fara fram á það
að ríkisstjómir annairra Norð-
urlanda brúi þetta bil. að rík-
isstjóm Svíþjóðar aðstoði ís-
lenzba námsmenn í Svíþjóð
með fjárhaigsstuðnimgi og rík-
isstjómir Dana, Norðmanna
og Finnia vinni hliðstæð Hkn-
arstörf. Oft hafa íslenzkir
ráðamenn gengið með betli-
staf á fund útiendiraga en
sjáldan á aumlcuraairverðari
hátt en Bjami Benedilctsson
að þessu sinni.
Er það ef til viH ætlun rík-
isstjómar íslands að fara fram
á hliðstæða aðstoð á fleixi
sviðum? Má til dæmis vænta
þess að Bjamd Benediktsson
fari fram á það að önnur Norð-
urlandaríki leggi fram fé tifl
þess að íslenzkir verkamenn
fái sömu laun og stéttarbræð-
ur þeirra í Noregi. Danmörku
og Svíþjóð, en þeir eru nú að-
eins bálfdrættinigar? Eða að
viðskiptavinir almannatrygg-
inga hér fái hliðstæðar bætur
og annarstaðar tíðkiast, en
eiranig á þvfl sviði er helmings
munur?
Ræða hiras íslenzka nauð-
leitarmanns Mýtur að líaifa
vafldð þeim mun meiri athygli
hjá stjómmálamönnum ann-
arstaðar á Norðurlöndum sem
þeir hafa nýlega fengið í
hendur sflcýrslu frá Efnahags-
og framfanastafnuninni í Par-
ís um efnahag aðildairrílcjanna.
Þar getur að líta að árið 1967
haifi þjóðarframleiðsla á mann
á íslamdi verið hin þriðja
hæsta í hópi aðildonríkjamna,
ögn lægri en í Svíþjóð en
snöggtum hænri en þjóðiar-
framfleiðsla á mann í Dam-
mörku, Noregi og Finnlandi.
Kann að vera hætta á því, að
ekki verði litið á Bjama Bene-
diilctsson sem raunverulegan
þurfamann heldur sem ó-
prúttinn pflötusflagara?
— Austri.

þýðuistéttunum auðnaðist að
veita sér.
Það átti þó fyrir hanium að
liggja, þesum skaftfellska pilti,
að verða félaigsmáliaforinigi í
fremstu röð og móta, meira en
nokflcnr annar maður, þá upp_
byggingu bæjarfélags í Kópa-
vogi, sem lítiUega er lýst hér
að framan
Ólafur Jónsson ffluttist í Kópa-
vog litlu áður en byggðin gerð-
ist sérstakrt hreppsfélag. Hann
hóf fljótlega þátttöku í félags-
málum og var kosinn í hrepps-
nefnd árið 1954.
Sú hreppsnefnd átti skamrna
setu. Kópavogur Maut kaup-
staðairréttindi árið 1955, edns
og áður segir, og var Ólafur
þá kjörinn í bæjarsfjóm. Hef-
ur hann veirið bæjairfulltrúi og
bæjarráðsmaður alla stund síð-
an.
Auk þesis hefur hann, á þessu
tímabili, gegnt fjöldia amnarra
trúnaðarstairfa, setið í flestum
meiribáttar nefndum bæj ar-
stjomar, lenigur eða skemur,
veirið stjómarfarmaður Bygg-
ingafélags verkamanna um ára-
bil, í stjóm KRON frá 1960 og
driffjöður í ýmsum félögum og
samtö'Icum, pólitískum og ópóli-
tískum, sem hér verða ekld
talin.
Þegar Kópavogskaupstaður
hóf relcstur strætisvaigna sinna
við lítil efini, en mdkinn and-
byr, valdist Ólafur til að veita
því fyrirtæki forystu. Því starfi
liefur hann gegnt síðan með
slíkum ágætum, að ég fullyrði,
og tel á engan haUað, að Stræt-
isvagmar Kópavogs séu l>ezt
reknir af stofnunum bæjarins,
bæði hvað snertir fjárhaigsaf-
komu og þjónustu við almenn-
irag.
Ég hef um langt skeið, eða
frá árirau 1953, haft mlfcil kynni
af störfum Ólafs Jónssonar í
í’ramlhsM á 3. eíðtL