Þjóðviljinn - 20.09.1969, Qupperneq 3

Éaugardagw 80. september 1969 — ÞJÓÐVItJliNN — SíÐA J
Uppreisn gegn erlendum herstöðvum
Erawígiðí
Eftir að Líbýa fékk sj'álfstœði
árið 1951 fór jafnan miklu minna
fyrir Libýumönnum en hinum
bávaðasömu nágrönnum þeirra.
Eindrægni virtist ríkja í stjórn-
m álum Tripoli-borgar eins og
hávaði stjórnmálalífsins þaign-
aði í víðáttumiklum eyðimörk-
.um liandsins. Hinn aldni Idriss
konungur var orðinn þreyttur
og lasburða og hann lét HaSs-
an Rid'a prins, sem hann ha-fði
kjörið sér fyrir eftirm-ann, eða
einhvern annan náinn samstarfs-
mann sinn um stjórn ríkisins.
Hann vdldi þó minti-a á það öðru
hverju að hann var sá sem hafði
einn völdin í ríkinu. Að minnsta
kosti er það þannig sem menn
útskýra það að nokkuð oft var
skipt um forsætisráðherra, —
ellefu forsætisráðherrar ha-fa
verið við völd í Líbýu síðan
landið fékk sjálfstæði.— þótt lít-
il nauðsyn hafi virzt til þess
og liflar breytingar á stjórninni
og engar breytingar á stjórna-
stefnu hafi fylgt þessum manna-
skiptuim. Síðustu mannaskipt-
in urðu í september 1968, þeg-
ar Ghaddafi varð forsætisiráð-
herra í stað Baccouche.
Það var enn erfiðara að skilja
stjómmál landsins vegna þess
að fáar opinberar skýringar voru
gefnar á þeim atburðum sem
gerðust og erlendir blaðamenn
áttu mjög erfitt með að kynna
sér ástandið. En stjórnmáladeil-
ur eða settbólkadeiilur hurfu
brátt alveg í sikuggann af hinni
miklu efnahagsbyltingu í land-
inu. Þótt Líbýa hafi fengið sjálf-
stæði 1951, er árið 1959 ekki
síður mi'kiilvægit ártal í sögu
landsins: þá hófst sú vipnsla ol-
íulinda, sem breytti fátæku og
lítt þróuðu ríki í vellauðuigt ol-
íuveldi. Þegar svo v*ar komið
mátti svo virðast sem efnahags-
mál væru mikilvsegari en stjórn-
mál og ráðamenn í Tripoli virt-
u-st reyndiar hugsa meira um að
í augum: þótt Lýbía hefði end-
urheimt sjálfstæði sitt fyrst allira
ríkja í Norður-Afríku er það
nú eina landið þar sem eru er-
lendar herstöðvar. Á árunum
eftir 1950 þótti Líþýum það
sjálfsaigt eðlilegt að erlendar
herstöðvar væru í landi þeirra,
því að landið var fátækt og ó-
varið og talsverðar tekjur voru
af herstöðvunum. En þegar fjár-
hagur ríkisins tók að vænkast
virtist þeim herstöðvarnar æ
siður réttlætanlegar, einkum
Bandairíkijainna og Líbýu umiher-
stöðina í Wheelus-Field var Ibr-
ahim Ghalchi vesír og aðalráð-
gjafí. konungs miyrtur 5. október
1954 að undirlagi Mohieddin E1
Senoussi, frænda og stjúpsonar
Skák Guimundar og
Fríiríks í 2. umferð
drottningarinnar, sem talinn var Hvítt: Guðm. Sigurjónsson. 19. Rxd5 c6xR
þjóöernissinnaöur. Konungiurinn Svart: Friðrik Úlafsson. 20. Hf5 Dxb2
hafði þá ordið aö íllýja frá Beng- 21. Rd4 Rb4
hazi og var á báðum áttum SIKILEYJARVÖRN. 22. Hf2 Bd8
noklki’a daga um hvort hann 23. Hc5 Da3
ættí. að segja af sér. 1. e4 c5 24. Rf5 Bf6
I janúar 1964 saimlþykkti Líb- 2. f4 c6 25. Rh6+ Kh8
ýu-þing lög, sem mæltu svofyr- 3. Rf3 Rc6 26. HxRf6 g7xH
ir að allir erlendir hermennættu 4. Rc3 afi 27. Df3 Dal+
að vera konxndr úr landi innan 5. d4 cxd 28. Kf2 Hae8
sex mánaða. Konungurinn sleit 6. Rxd Dc7 29. c3 Rd3+
þá þdnginu, skipti um forsætis- 7. Bc3 b5 30. Ke2 HxBe3+
ráðherra og h:óí sjálfur sarnn- 8. Rb3 Rffi 31. KxH Hfe8+
ingaviðræður við Breta og Banda- 9. Bd3 dfi 32. KxRd3 Dbl+
ríkjamenn. Stúdentar fóru í mót- 10. 0-0 Be7 33. Kd4 He4+
mælaigöngur og nokkrar óeirðir 11. Df3 Bb7 34. Kxd5 Db7+
hlutust af þessu. Lolcs olli sex 12. a3 0-0 35. Hc6 He6
daga striðið nýni stjórnarkreppu 13. Dh3 b4 36. Rxf7 Kg7
í Líbýu: konungurinn neitaði aö 14. axb Rxb 37. KxHe6 DxRf7+
segja upp samningi Bretlandsog 15. e5 dxe 38. Kf5 Dg6+
Libýu, sem heimilaði ríkisstjórn- 16. fxe Dxe 39. Kf4 Dg5+
innii að biðja uim aðstoð Breta 17. Ha5 Bd5 40. Ke4 De5+
eí á landið yrði ráðizt. 18. HxRf6 RxBd3 og svartur fellur á
Olíulindirnar í Líbýu eni einhverjar þær gjöfulustu í heimi.
Landsvirkjun
Frpmhald af 1, síðu.
Þórisósi, jafnfraimt því sem ver-
ið er að leggja 47 krn langa há-
spennuMnu frá Búrfelli um Sig-
öldu að Þórisvatni að sunnan.
Sigölduvirkjun.
Meðfylgjandi miynd er yfirlits-
mynd frá Sigöldiuvirkjun og cr
henni nánar lýst í myndatexta
en rannsóknir og áætlanir hafa
begar verið gerðar. Samkvæmt
þeim er gert ráð fyrir þremur
vélasamstæðum jafnstóium, 135;
þúsund kílóvött saimtals.
Kustnaður
Áætlað er að kostnaður Lan-iís-
virkjunar við þessar fram-
kvaeimdir verði 3000 — 3500 milj.
kr., sem fyrp segir.
Þær áætlanir sem nú liggja
fyrir um rafoi-kuframkvæmdir
virðast í meginatriðum miðast
við svokallaðan orkufrekan iðn-
að erlendra stórfyrirtækja hér á
landi. Áætlunin um Sigöldu-
virkjun er unnin án tillits til
þess hvort fyrir liggur markað-
ur fyrir þá raforku.
Fundur í gær
Framhald af 1. síðu.
fólk svo og byggingu hitaveitu-
geymis í Árbæjarhverfi. Einnig
taldi hann upp fleiri fram-
kvæimdir á. vegum borgarinnar
sem í undirbúningi væri, t.d.
byggingu fjölbýlishúss fyrir eldra
fólk við Norðurbrún, lagningu
Kringlumýrarbrautar frá Sléttu-
vegi að Fossvogslæk o.fl., m.a.
væri verið að athuga möguleika
á hyggingu kornskemmu við
S’mdahöfn.
hagnast á olíuvinnslunni og
framkvæma áætlanir sínar um
þróun landsins en berjast gegn
þeiri’i andstöðu, er kynni að mynd-
ast í landinu vegna fylgispekt-
ar þeirra við Vesturlönd.
En stjórnendur Líbýu höfðu
þó fengið nokkra.r viðvairanir,
sem ekki spurðust út fyrir landa-
mærin fyrr en síðar: meðan sex
daga styrjöldin stóð yfir stóðu
þjóðernissinnaðir ungir menn
og andstæðinga-r heimsvalda-
stefnu fyrir miklum óeirðum til
að sýna andstöðu sína við stjó-rn- !
endur landsins. sem þeir töldu
ekki sýna nógu mikla samstöðu
með öðrum arabaríkj.um, og and-
stöðu sína við herstöðvar Bréta
og Bandaríkjamanna í landinu.
siem þá voru grunaðir um að
veita ísiraelsmönnum aðstoð. f
byr.iun næsta árs varð upþvíst!
um samsæri. og bá voru um |
hundrað manns bæði frá Líbýu
og öðrum arabaríkjum úr hópi
arabískra þjóðernissinna leiddir
f.yrir rétt í Tripoli og dæmdir
til refsingar. Meðal þessara
manna var Habbache, sem nú er
form aður Þ j óðf relsisf ylkingar
Palestínubúa, en bann komst i
fréttir nýlega þegar félagair hans
neyddu bandairísika flugvél til að
lenda í Damaskus.
Hinar skammvinnu en hörðu
óeirðir í júní 1967, réttarhöld-
in í febrúar 1968. orðrómur um
róstur og handtökur víða í land-
inu sýndu að andstaða gegn
stjórninni var að aukast meðal
menntamanna og jafnvel her-
manna. Þeir áttu æ erfiðara með
j að sætta siig við stjóirn, sem var
mjög íbaldssöm að mörgu leyti
! og hafði ekki getað losað sig
við „ leifar nýlendustefnunnar".
! Þessar „leifar“ nýlendukúg-
unarinnar voru einkum þeim
mönnum. sem bafa nú steypt
konungdæminu í Líbýu, þyrnir
þegar arabairíkin fóru að gagn-
rýna Bandaríkin fyrir að styðja
ísrael. ,
Bretar bafa flutt herlið sitt
að mestu úr Líbýu á þremur
siðustu árum og hafa þeir nú
einungis litla flotastöð í Tripoli
og áningarstöð í El-Aden. En
Bandaríkjamenn hafa m.iög mik-
ilvæga herstöð í Wheelus-Field,
sem er mikilvægur hlekkur í
í-ÆÉfo. J /ÍPI
, \
íjéfc&jLií
Itlriss, hinn afsetti kóngur.
íjarskiptakerfi hersins og birgða-
st.öð sjötta flotans,
Libíu reynni í mörg ár að
semja við Bandaríkjamenn um
að þeir legðu niður herstöðina,
bar sem hún er fullögrandi við
irær aðstæður, sem nú ríkja
fyrir botni Miðj arðarhafs En
hún mun naumast hafa gengið
fram ' af neinni hörku í þeim
samningaviðræðum, þar sem hún
villl ekki beita sér gegn hags-
munum Bandaríkjamanna og
stjórninni kom alnrei til hugar
að segja upp samning; Banda-
ríkjanna og Líbýu frá 1954 eins
og þjóðernissinnar vildu.
Þetta herstöðvamál leiddi til
þess að margar kreppur ui’ðu í
stjórnmálalífi Líbýu síðustu
fimmtán ór; eftir hávaðasamar
umræður í líbýska þinginu um
samiþykkt samningsins mdilli
Þjóðhöfðinginn reyndi að
bæta fyrir þessa samivinnu við
Vesturlönd með því ad hefja
mjög nána samvinnu við lönd
A rababandala.gsii ns. Vegna auð-
æfa landsins leit hann á það
sem skyldu sína að aðstoða þær
„frændþjóðir", sem voru ekki
,eins vel staddar: Árið 1967 á-
kvað stjórn Líbýu að greiða þeim
þjóðum sem biðu mest afhroð
í sex daga stríðinu, Egyptum og
Jóixlönum, 45 miljónir punda á
ári. Súðair lýsti stjórnin opinlber-
lega yfir sbuðningi sínum við
málstað Palestínubúa, og það er
sennilegt að hún hafi veitt þjóð-
frelsisihernum fjárhagsstuðning.
En hagsmunir olíufélaganna,
sem urðu æ mikilvægari í Líbýu,
settu óhjákvæmilega vissar skorð-
ur þessari samstöðu með öðr-
um arabaríkjum: á öllum ráð-
stefnum arabaríkja vildi Líbýu-
stjórn iara hægt í sákimar og
svipuð var þá afstaða Túnisbúa,
en Líbýumenn höfðu jafnan ná-
in tengsl við þá.
Líbýa var nýlega orðin olíu-
veldí og vildi ekiki takmarka er-
lend samskipti sín við A'rabá-
bandalagið eitt og samvinnu
sína við Breta og Bandaríkja-
menn. Pess vegna geröu Líbýu-
! menn samning við frönsk olíu-
fyrirtæki og tóku upp samskipti
við ýmds önnur lönd, t.d. Spán.
En með því að reyna að halda
tima.
Ríkisstjórn i jafnvægi í deilunum mdlli Ar-
' abaríkjanna og Vesturlanda og
samræma hagsmuni sína og
skyldur við mólstað araba, hef-
ur konungsstjómin í Líbýu vafa-
laust stuðlað að eigin falli. Hin
Xorna stjórnslcipun landsins beið
ósi'gur fyrir öfl.um, sem menn
vissu ekki að væru eins einbeitt
og raun bar vitni.
(Þýtt úr „Le Monde“l.
Strætisvögnum
Reykjavíkur
Borgarbúum er hér með boðið að koma á fram-
færi ábendingum eða tillögum varðandi leiðakerfi
Strætisvagna Reykjavíkur, sem nú er til endur-
skoðunar.
Þeir, sem vilja, eru beðnir að hringja til Emars B.
Pálssonar verkfræðings í síma 8 33 22 næstkomandi
mánudag eða þriðjudag (22. og 23. sept.) milli kl.
9 og 12 eða 14 og 16.
Einnig geta menn komið til viðtals við hann sömu
daga milli kl. 17 og 19 í teiknistofunni á 1. hæð í
Iþróttamiðstöðinni í Laugardal (við hliðina á
íþróttahöllinni).
Viðkomustaðir strætisvagna næst íþróttamiðstöð-
inni eru þessir:
Á Suðurlandsbraut við Múla:
leiðir 6, 7, 12, 14, 15, 18, 21, 27.
Á Suðurlandsbraut við Hallarmúla:
leiðir 6, 7, 12, 15, 27.
Á Hallanmúla: leið 25.
Á Gullteig við Laugateig: leið 4.
Reykjavík. 1.9. sept. 1969.
EÍRÍKUR ÁSGEIRSSON.
Um leið og við fögnum
ákvörðun ríkisstjórnarinnar um aukið fjár-
magn til húsnæðismála, minnum við hús-
eigendur og byggingaraðila á okkar fjöl-
breytta litaval.
Harpa er gæðamerki þeirra sem til þekkja.
HARPA H.F.
Málverkasýning I Casa Nova Mennta-
Jóns Engilberts skólans v. Lækjargötu
50 málverk fKn
4( ■ ■ m D árum
Opin kl. 14-22 Siðasti dagur er
næstu 2 daga sunnudaginn 21/9