Þjóðviljinn - 17.03.1970, Síða 12

Tarjei Vesaas
látinn
Binn þok'ktasfci riitíhöíundur
Nordmiainna, Tarjei Vesaas,
!ézt í Vinje á sumuudag, á
sjötugasta og þriðja alduirsári.
Tarjei Vesaas var bónda-
soamr fár Þela/mörk, fæddur
1897. Hu®ur hans sfcóö ekki
til búskapar og eftir skamma
dvöl á lýdháskóla byrjiaði
hann að slkrifa. Pyrsba bók
hans, skáldsagan Menneske-
sonur frá Þelamörk, fæddur
hafa komið út eftir hann 23
skáldsögur, sjö smásagmasöfn,
sex Ijóðasöfn og sextán leik-
rit. Síðasfca skáldsagan hans
„Báten om kvelden“ kom út
í fyrra, og uim áraimót skil-
aðd hann til útgefanda síns
handriti að ljóðalbók. Vesaas
hlaut bókmennfcaiveirðlaun
Norðuriandaráðs 1964 fyrir
skáldsöguna „Klalkahöllin" —
sem síðar kom út í ísílenzikri
þýðángu Hannesar Péturssom-
ar. Verðlaununiumn vairði hann
til að sfcafna sjóð sem verð-
launa slkall nýliða í rithöí-
undastétt.
Fyrsfca bók Vesaas semnáði
verulegri hylli var „Det stoire
speflet“ sem koan út áiriðl934;
er það skáldsaga um lífið á
norskum bóndatoæ um marg-
ar kynslóðir og lögð mest á-
herzla á samspLl mannh'fs og
náttúru. 1940 hefst nýtt skedð
í höfundarskap Vesaas með
„Kimen“, sögu sem full var
með ólhugnanlega fortooða
myrkra tírna. Bftir stríð kom
„Huset í mörket“, sem lýsir
andrúmslofti hemáimsóranna á
þvi fcálknmófli sem Vesaas út-
færði enn betur í öðrum
skóldverkum; „Bleikeplassen".
„Támet“, „Signailet“, „Fugl-
ane“, „Isslottet“ (KjlalkiahötHin).
Síðusfcu bók hans, „Báten om
kvelden" er svo lýst, að hún
rúmist ekki in-nan venjulegra
bókmenntelegira skilgreininga
— þessi bók geymi í senn
mjög persómilegar mdnningar
frá bemskiu og æskuárum tii
hugsana um Mf og dauða, sem
bomar em fram í samiþjöpp-
uðu formd, er mínni á ljóð.
Leiikrit Vesaas hafia notið
vaxandi vinsælda og tvær
skáldsögur hans hafa verið
kvikmyndaðar. Fleira hefur
verið skrifáð um hann en
nok'kurn annan samifcíuniaihöf-
und norskan, og hann var
oftar en ekki orðaður í sam-
bandi við Nóbelsverðlaun.
Fjölbýlishús í Góðvon sprakk í loft upp:
Ungur maður lét lífið
sl. laugardag
2. banaslysið
í vetur
á Reykjanes-
brautinni
Ungur maður, Jóhann Vilberg
Ámason beið bana í bifreiða-
slysi á Heykjancsbraut sj. laug-
ardag. Missti hann stjórn á bif-
reið sinni á Vatnsleysustrandar-
heiði og kollsteyptist hún út af
veginum mcð þessu hörmulegu
afleiðingum.
Jóharm Vidtoerg var á leið frá
Keflavík til Reykjarvíkiur, þegar
slysdð varð. Hann var einn síns
liðs í bdifireið sinini, sem var af
gerðdnmi Pegeot. Ekki er vdfcað
með hvaða hætti slysið varð, en
rannsóknairlögreglan í Hafnair-
firðd skýrði Þjóðvill'jamum frá því,
að sprungið hefði verið á öðru
framhjóffi, og að lilkindum hefði
það orðið til þess að Jóhainn
hertinn mdssti sfcjóm á bifreið-
inni. Þá er einnig fcalið hugsan-
legt að h«nn hafi ekið ögn út
fýrir steyptu brautina, þar sem
jarðvegurinn er mtjög gljúpur og
misst stjómina af þeim sökum,
en sjónvairvottur sagði, aö htann
hefði etoið á mikflum hraða. 80
metra löng hjöllfiör sóust í veg-
arkantinum, þegar komið varað,
en bfHinn haiföi hafinað 8 metra
frá kantinum. Þair skammit frá
lá Jóhann látinn, þegar komið
var að, og er tailið að hann hati
látizt samstundis.
Jótoann Viltoerg var aðedns 28
ára að aldri og leefcur efitir sig
komi og eitt bam. Hann var um
farfð líósmyndari Fálkans ogAI-
Framhald á 9. síðu.
10 er saknað og 27 liggja
nií á sjúkrahúsi í Góivon
— viðtal við íslenzkan verkfræðing
□ Mikil sprenging varð í fjölbýlishúsi í Góðvon á
laugardag og fórust a.m.k. 10 manns og 27 liggja
slasaóir á sjúkrahúsinu í Góóvon.
□ Svo virðist sem gasleki hafi verið í kjallaran-
um og segja sjónarvottar að húsið hafi eins og
lyfzt af grunni við sprenginguna.
□ Björgunarsveitir áttu í erfiðleikum að komast
til slasaðra, sem voru innilokaðir í rústunum,
vegna skorts á krönum og tæknibúnaði. Tók
langan tíma að komazt tii þeirra og unnið var
í hriðarbyl að björgunarstörfum á mánudagsnótt.
□ í' Góðvon er verið að reisa 10 fjölbýlisfaús og
hafa þegar 6 hús verið byggð. Húsið sem sprakk
í Ioft upp er það fimmta í röðinni.
□ Gasið er leitt frá stórum®--------------------------
geymi í jörðu til byggingii-
Þriðjudagiuir 17. marz 1970
ángamiguir — 63. tölublað.
Skattaf ramtöl inn-
flytienda athugui
Uml'angsmikil rannsókn fer nú
fram á því hjá rannsóknardeild
ríkisskattstjóra, hve mikil brögð
séu að því að fyrirtæki sem not-
ið hafa afsláttar hjá skipafélög-
um og tryggingafélögum, hafi
látið hjá líða að gefa afsláttinn
upp til skatts.
Algengt er að bæði stoipafiélög
og tryggingafélög veiti þeim við-
skiptavinum sem við þau eiga
sitór viðstoipti afslátt á flufcn-
ingagjöldum og iðgjöldum, saigði
deildairstjóri rannsóknardeildar.
Ölafur Nflsson; Þjóðviljainum, og
hefur þegar farið íram hjá rík-
isskattstjóra athugun á þessum
afslætti hjá þeim, en verið er
að kanna, hvort afsilátturinn
kemur einnig fram hjá þeimað-
idum sem hans hafia notið.
Elkki vildi Ólafiur játa, að
skattaeftirlitið hefiði neina sér-
staka ástasðu til að ætla að af-
slættinum hefiði verið stungið
undan við slkattaframitöl, en allt-
af væri meiri hætta á að svona
tilfallandi tekjur væru ekki tald-
Hver eru 10
hæstu loðnu-
veiðiskipin?
Á lauigardag var vitað um afla
tíu hœstu skipa á loðnuveiðum.
Þau eru þessi: Súlan frá Akur-
eyri er aifla'hæst með 2974 tonn,
öminn 2705 tonn. Eddtoorgin
2673 tonn (600 tonna afili sdðan),
örfirisey 2508, Gísli Ámi 2318.
Hilmir 2208, Héðinn 2190, Ix>ftur
Baldvinsson 2178, Birtingur 2163,
Gfgjan 2130.
ar fram, sagöi hann. Afsflóttar-
mál þetta snertir mjög marga
aðila og verður kannað hjá öll-
um sem hlut eiga að máli.
llm 105 þúsund
tonn hafa
veiðzt af loðnu
Um helgina höfðu borizt
á land um 105 þúsund tonn
af loðnu að verðmæti 103
miljónir kr. upp úr sjó, en
á sama tíma í fyrra höfðu
veiðzt 107 þúsund tonn af
Ioðnu.
Lönduruairstaðir á Aust-
fjörðum eru frá Seyðisfirðd
og suðuir alla firði til Djúpa-
vogs að undanteikinni Breið-
dalswík. Þá er landað í
Höfn í Homafirði, Vest-
mannaeyjum og Þorláksh.
Etoki er vitað um nemaeitt
skip er hefur landað loðnu
fyrir vestan Þoriókshöfn.
Það er Elliði er landaði 160
tonnuim í Grindavík. Fóru
af þeim afflia 50 tonn <
bræðslu og hitt í beitu til
nærliiggiandi verstöðva á
Reykjanesi.
Hæsti löndunarstaðurinn
er Vestmannaeyjar., en þar
höifðu borizt á land um
helgina 41184 tonn á móti
39118 tonnum á sama tíma
í fyrra.
Þé hafia komið á land
15 þúsund tonn í Esikifiirði
og 11 þúsund tonn í Nas-
kaupstað.
Larsen og Friðrik enn í 1. og 2. sæti
Frá Góðvon.
Bent Larsen og Friðrik Ólafs-
son voru eun í fyrsta og öðru
sæti á stórmeistaramótinu í Lug-
ano, er þeir hófu sdðari skákina
í gær, Lai'sen var með 7'A vinn-
g og biðskák. Friðrik 7 vinn-
inga, og í þriðja sæti vair Þjóð-
verjinn Unzicker með 6 vinninga.
Um helgina vann Friðrik Szabo
og gerði jafntefli við Kavalek.
í 12. umferð gerði Friðrik Ól-
Framhald á 9. siðu.
svæðisins.
flatlendi.
Em húsm reist > Mikið hagsmunamál bænda áleiðis í höfn:
Þjóðviljdnn hafiði tal afi Óliafii.
Gíslasyni, vertofiræðingi í gær, en
hann vann síðastliðið sumar á-
samt 20 íslendingum vdð húsa-
byggingar í Holsteinsborg fyrir
norðan Góðvon í Grænlandi.
Ólafiur vúnnur nú sem verk-
iiræðingiur hjá Breiðholti h.f. og
er kunnugur byggingairhóttum í
Grænlandi.
Fjölbýliishúsiið er spratok í loít
upp í Góðvon er svotoallítð týpu-
hús og eru þau afisstaðar byggð
eins í Grænliandi samikvæmt sam-
þytototum teiikningum G.T.O.,
sagðí Ótafur.
G.T.O. bedtir sér fyrir stöðl-
uðum húsbygiginigum og sarni-
þytokir sérstatoar teikninga;r af
íj öíbýliishú sum, raðhúsum og
einbýlishúsuim og bygigja svo
FraanfoaJd á 9. sfðu.
Búnaðarþingii samþykkti einróma
frumvarpið um llfeyrissjóð bænda
Reykjanes-
kjördæmi
Kjördæmisráð Aíþýðubandal. i
Reykjanesfcjördæmi heldur aðal-
fund laugardaginn 21. marz kl.
14 í Matstofunní Vík, Keflavík.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Áríðandi er, að allir kjördæm-
isráðsmenn mæti.
— STJÖKNIN. —
■ Á búnaðarþingi, sem lauk fyrir helgina, var samþykkt
fruínvarp um lífeyrissjóð bænda, sem er án efa eitt merk-
asta mál, sem bændasamtökin hafa fengið til meðferðar.
Hafði frumvarpið verið undárbúið af sérstakri milliþinga-
nefnd. Frumvarpið var samþykkt samhljóða á þin-ginu, en
mikill ágireiningur var þó u-m ýmis fyrir’komuiágsatriði.
Gert er ráð fyrir að frum-
varpið uim lífieyrlssrjóð bænda
verði fraimtovaamit firá og með
næstu áramótum.
I mifflliþimganefind þein-i er
undírbjó fruimívarpið voru: Gunn-
ar Guðbjartsson, formaður Stétt-
arsamibands bsenda, Lárus Gísia-
son, Miðhúsum, Búnaðarsam-
bandi Suðurlands og Sigurður
Líndal, Lækjamóti,- V-Hún.
Fruimvarp í sinni endanlegu
mynd var á þessa leið:
„Frumvarp til iaga um Iíf-
eyrissjóð fyrir bændur og laun-
i landbúnaði og írumvarp
til laga um breytingu á lögum
nr, 75 frá 27. apríl 1962 um
Stofnlánadeild landbúnaðarins,
landnám, ræktun og byggingar
í sveitum.
Búnaðai'þing mælir með og
skorar á landibúnaðarráðberra að
beita sér fyrir þvi vjð. Allþdngi,
að síumiþytokja' frumvarp til laga
um lífieýríssjóð - fyrir bœndur
landsins í meginatriðum í því
formd, sem miilliþinganefnd Bún-
aðarþings hefur lagit tffl.
í tilefini af því að mól þetta
er nú til meðfferðar hjá stjóm-
skipaðri nefnd bednir Búnaðar-
þing þvi til stjórna Búnaðaríé-
laigs Islands og Sbéttarsamibands
bænda að leita eftir stuðningi
við væntanlegt álit þeirrar nefind-
ar, tedjist það aðgengilegt, að
dómi þessara aðila.
Jafnfiraimt leiti sömu aðilar
eftir því við landbúnaðarráðherra
að aflétt verði gjaildi bænda til
Stotfnlánadeildar landbúnaðarins
samkv. löguim nr. 75 frá 27. apr-
íl 1962.
Fóist etoki jáfcvætt svar við
afinámi Stofnlánadeildargjaldsins,
saimlhfliða þvi, sem álit stjóm-
skipuðu nefindairinnar liggur fyr-
ir verði máli þessu vísað til
búnadairsamlbandanna, er leiti
U'msagnar bænda um bað.
Þó telur þingið eðlilegt, að
saimband verði milli iðgjalda-
greiðslu annars veg-ar og lífeyr-
isgt'eiðslna hins vegar. Þó verði
réttur til lífeyris hlutfallslega
hærri til þeirra baenda, sem hafa
mlnna en meðailbú, en lægri til
þeirra, er hafia meira en meðal-
bú, hlutfallslaga miðað við ið-
gjaldagreiðslur. FUndið verði
sfiigakerfi, er mismunandi lífi-
eyris-réttur ákvai-ðist eftir. og
grundvaillist, t.d. á. eftirgreindum
hlutfaulstölufn:
A. Bóndi. sem hefiur fraim-
leiðsluvei-ðmæti samsvarandi
gi-undvallarverði 400 ærgilda, fái
hlutfaillstöluna 100.
B. Bóndi m-eð 200 ærgillda
verðmæti 70.
C. Bóndi með 600 ærgildaverð-
mæti fái töluna 120.
Tilsvárandi liilutfiaillstölur ið-
gjalda eru: A-100. B-50. C-150.
Þingið telur, að ekki megi
beita sikerðingarákvæðum skv.
16. gr. við áfcvörðun lífieyris stov.
I kafla frumvarpsins.
Iðgjöld verði innheimt sembó-
vörugjatoí".
4