Þjóðviljinn - 21.03.1970, Qupperneq 4

4 sIöa — ÞUöÐViUfiiNW — Laugardaguie 21. marz 1910.
— málgagn sósialisma, verkalýSshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Útgáfufélag ÞjóSviljanð.
Framkv.stjórl: EiSur Bergmann.
Bitstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundssoa
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstj.fulltrúi: Svavar GesUsoa
Auglýsingastj.: Ólafur Jónsson.
Ritstjórn, afgrelðsla, auglýsingar, prentsmiðja: SkólávörðusL 19. Siml 17500
{5 linur). — Áskriftarverð kr. 165.00 á tnánuðl. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Ósæmilegt banda/ag
0ft hafa þingmenn Sósíalistaflokksins og síðar
Alþýðubandalaigsins krafizt þess að fram færu
á Alþingi almennair umræður um utanríkismál,
svo sem tíðkast í öðrum þjóðþingum. Til allrar ó-
gæfu fyrir Íslendinga hafa stundum valizt óhæfir
menn til að gegna stöðu utanríkisráðherra, og hafa
sumir þeirra brotið gegn landslögum með því að
leggja niður störf utanríkisnefndar og óvirt Al-
þingi með þvl að fara með utanríkismál sem ein-
hvers konar klíkumál þeirra flokka sem sjálfir
kalla sig „vestræna lýðræðisflokka“. Núverandi
utanríkisráðherra hefur að nokkru horfið frá þeirri
óheillabraut og má heita að utanríkismálanefnd
Alþingis sé nú starfandi að utanríkismálum, enda
þótt starf hennar þyrfti að vera mun meira. Það
hefur verið og er krafa AlþýðubandaÍagsins að Al-
þingi sjálft láti sig utanríkismál meiru skipta, og
einn þáttur í því eru ahnennar umræður um ut-
anríkismál á hverju þingi, og ættu þær að vera vel
undirbúnar og gefinn til þeirra rúmur tími.
|Jtanríkismálin eru eitt það svið íslenzkra stjórn-
mála, sem gefa þyrfti miklu meiri gaum en
hingað til, svo mikilvæg eru þau fyrir frelsi og
sjálfstæði þjóðarinnar, viðskipti hennar við önn-
ur lönd í víðtækaisia skilningi þess orðs. Það geng-
ur glæpi næst að velja ofstækismenn og undir-
málsmenn í starf utanríkisráðherra, og íslending-
ar verða að gera sér ljóst að til utanríkisþjónustu
sem á það nafn skilið má ekki horfa í skildinginn.
Þátttaka íslands í alþjóðastofnunum svo sem Sam-
einuðu þjóðunum og stofnunum þeirra þarf að
s’tóraukast og verða fastari í sniðum; í slíkum
t þj óðasamtökum hefur ísland eitt og annað fram
að færa auk þess að kynna málstað sinn og tilveru;
þar á ekki við sú undirmálskennd sem fram hef-
ur komið hjá íslenzkum íhaldsráðherrum að vegna
fámennis þjóðarinnar eigi ísland ekki að tjá af-
stöðu sína né eiga frumkvæði á þjóðþingum.
j hinum almennu umræðum um utanríkismál á
fimmtudaginn kom einkar ljóst fram í ræðu
fulltrúa Alþýðubandalagsins, Gils Guðmundsson-
ar, hversu haldlítil rök hafa fyrr og síðar verið
færð til stuðnings þátttöku íslands í hemaðar-
bandalaginu NATÓ, og fyrir bandarískum her-
stöðvum á íslandi. Engar þær fullyrðingar hafa
*staðizt seim notaðar voTu í upphafi til að réttlæta
inngönguna 1 Atlanzhafsbandalagið 1949 og stjórn-
arskrárbrot Sjálfstæðisflokksins, Alþýðuflokksins
og Framsóknarflokksins, þegar þeir kvÖddu bapda-
rískan her inn í landið og ríkisstjómin samdi um
herstöðvar á íslenzkrí grund 1951 án þess að Al-
þingi væri kva'tt saman. Og heldur ekki er í al-
þjóðamálum nú að finna nokkra haldgóða rök-
semd fyrir því að Íslendingar, vopnlaus friðsöm
þjóð, haldi áfram þeim ósæmilega skrípaleik sem
þátttaka landsins í hemaðarbandalagi hefur ver-
ið og er; engin haldbær rök fyrir því að íslend-
ingar þurfi að þola lengur smán spillingu er-
lendra herstöðva í landi sínu. — s.
AS loknum lestri Skírnis
(Skömmiu ©fltir útlkioimu
Skiímis í votuir, ihiripaði ég
á bJiaö gireinarkomið siem
hér fer á efltir og sendi
einu daigfbttaðdnu í bænum
það tii birtingar í rafob-
dáttkum sínum. Enfoaðhef-
ur ékki séð sér fsart að
hesithúsa svo gálaus sfcrif.
Lái ég því það dklki. Elkiki
vi ég þó áibtyrgjasit, að
þessi grein sé náfcvsömleiga
edns og sú fyrri, bvl afirit
sem gagn er í hef ég ekki
við höndina).
Bóktmienntaiflólagið hafði foað ,
alf í þetta sdnn, að snara Sfcími
og pésum serm honum fylgdu
,út rétt fyrir áraimiótin. Má foað
heita vel að verið, ef miðað er
við það sem stunduna gerðist
áður.
Skiímir er attttmákill á velli
og nldkkur að gaeðumi.
Bjöm K. Þlórólflssori sfcjaJa- .
vörður heflur skrifað stóra bók .
um nokkra Þinigvattttaiflundi.
Hótfst birting hennar í Skími
1966, mdð frásögu a£ fundinum
1883, annar kafli, sem fjaM'ar
um fundinn 1888, er í Skími
að þessu sánni, og bókarlokéru
væntanleg í næsta árgangi, að
söign höfundoT, Xæsfedr bóttoar-
kaflar eru vél unnir sem vænta
mátti, og stórfróðlleglr fyrir þS
sem stjómmiáium sinna, en
þreyta aðra. Og hiæpið er, að
Skímir sé sú kirna sem búta •
á niður í hedlar bækur, sem
. betur færi á að Bókmienntafé-
ía'gið gaafii út í ednu lagi.
Þá sk-ýtur upþ í þesfeum
Skímisárgangi gamiattili hug-
rnynd um þýðingar eriendra
bóka — einkum fræðdlegra —
á íslenzku. Reynt hefur verið
að framíkvæma þé hugmynd
áður, en ekki tékizt, að neinu
miarki og sVo mun enn fara.
Hvað skýldu þeir annars vera
rnargir féiaigamir í Bók-
mienntaifléilaiginu., sem ósttcað
-<$>
Kðsningaritar
r
I
HAAG 19/3 — Þau tíðindi urðu
helzt í bæja- og sveitairstjórniar-
kosningum í Holíandi, að Um-
bótaflokkuxinn tvöfaldaði ait-
kvæðamiagn sitt frá síðusitu þing-
kosningum — fékk 7,7% at-
kvæða, en það er helmingi meira
en í þingkosningunum.
Á vinsi.na armi bottlenzkira stjóm-
mála, serri eru næsia flókin,
gerðusi þau tíðindi, að kommún-
istar uku fylgi sitt úr 2,7% í
4,4% en Friðairsinn.að'ir sósiail-
isitar fengu 1,6% í stað 4,2%.
Fengu 4710
fenn af loðnu
Fyrra sólarhring fengu 18 sikip
4719 tonn af loðnu út af Vík
í Mýrdal og fengu þesisi skip
afla: Þorsteinn 250 tonn, Ásgeir
450 (2 Xandanir), Helg.a Guð-
mundsdóttir 380 (2 landanir),
Gjaflar 320, ísieifur IV 190, ís-
leifur 280, Sigurvon 310 (2 land-
anir), Héðinn 320i, Birtingur
320, Hafrún 120, Magnús 270,
Viðey 210, Þórður Jónasson 250,
Gissur ihivíti 280, Hiailkion 240,
Óskiar Haildóirsision 270, Höfrung-
ur II 200, Huginn II 150 tonn.
Heildaraflinn er nú kominn
nær 130 þúsund tonnum á þesis-
ari loðnuvedði.
LESIÐ
BLS. 3
A
MORGUN
halfa eftir þess konar þýðdng-
um? Fróðlegt væri að fiá svar
við þvx. Ég hef ékki séð þess
geíið í fundargerðum, að sttikar
óskir hafi kiomdð fram,. Og
þetta er elklki lengur hugimynd
eðá fyrirheit, sem félagssitíióm-
in Veltdr fyrir sér. Við höfum
þegar fengið forsmekk afrétt-
unum. Veröld á flllótta hedtir
sá lirfcli skammttur, sem að okk-
ur hefur verið réttur. Brindi
sem nýtlega vom fllutt í út-
varpinu, að vísu vett öig skil-
miariíilega, eri vökitu eriga
hrlfningu. Fyrirheit um fram-
hallddð, eða þær bœkur siem
monn eiga voni é á nasstumán-
uðum, em svo taldar upp í
Skiími og florstöðumaðurinn
kynntur. Kamn að vera, að þær
bæikur veki tilhttölkkuiri, og eft-
irvæntingu hjá einhyerjum, en
tæplega ýfcjá mörgum. Eri ckki
er Vert að hafa í frammd nein-
ar hra/ksipér. Reynslan mun
sfcera úr um hvemiig fyíiirtæk-
ipiu vegnar.
Frá mfnum kofadymm séð,
stæði Bókmenntaféiaginu miklu
nær að beita sér af auknum
krafti að því að láta ijósprenta
þau öindvegisrit sem það gaf
út mieðam það var og hét, og
nutu þeirra vinsælda eö vera
löngu uppseld. Má þar ednkum
tittnefna þau bdndi Fombráfa-
safnsdns, sem þeigar em ófá-
amtteg nerna fyrir okuirverð.
Landfræðisögu Þ. Thoroddsens.
ef tií vill nteð einhverjum
breytimgum og viðaukum, ef
nauðsynlegt þastti ög fær mað- .
ur fengist til þess vegks. — Því
miður er Jón Eyþórsson ekki
lengur .pfiar miofidu til að vinna
það vetk. — Margt ftteiramætti
nefhia, sem BökmenntafélagiinU
stæði nær að láta vinna og
gefa út eri einhverja pésa um
rauiwísindi og hedmspeki, þar
seim eikttd stendur steinn yfir
steini stundinini ttenigur.
En nóg um það. Annað er í
efni. —
Nú kvaö eikfci Vera mdkið
að miarka það sem Ari prestur
Þorgilsson hinri fxióðd og hams
menm segja um landnámið á
Islandd og stofriun allsiherjar-
ríkis siem upp af þiví spratt.
Hinm lærði forseti Bóikirmennta-
félaigsins dregur það laiilt í efa
og telur sig vita betur. Hamn
skrifar langa og geysilega lærða
ritgerð uim það efni í Skími,
mieð tdttvitnunum á báðar hend-
ur í ærinn fjöttda eriendra og
inmlendra vísimdiarita. Niður-
staðan virðist mér helzt vera
sú, að Imgólfur Amarson hafi
aldrei Verið til og fráleitt að
hamn hafl verið fyrsti iand-
námsmaðurinji. Ætt hans er
ekki nógu þéklkt til þes® ogekki
nógu mikið um hann slkrifað,
Svo haifi hann eikki að tilefn-
istt'ausu staöið í bttóðuighm víiga*
ferium upp táll axla, sem vík-
inga var þó siður. — Gott er,
að þessi vísindi koma framáð-
ur en frékari ledt er gerð að
bæjarrústum hans héríReykja-
vík. Það verður lilklega djúpt
á þeim.
Viðttíka.. útreið faar Olfiljótur
kariinn úr Lóni. Það er hettdur
ekki alveg víst, að hann hafi
noklkum tfrna verið til, Frá-
leitt að hann haffd verið send-
ur til Noregs í lagatteit ednn
síns liðs, kotkari úr fámennri
sveit austur á landd í litlum
tengslum við höfðimgjana við
Faxaflóa. Það mundi etkki
þykja tiihlýðilegt nú á dögum,
ef Bjami landsifaðir sendi ann-
am hvorn þedrra Ausflending-
anna, Páll frá Hmappavöttlum
eða Jómas frá Skriðuikttaustri,
einm á bát austur um hiaf sttdkra
erinda. Lastur að líkum að Sig-
urður Líndal hampd ekki slíkri
sendiför. Og guð hjálpi körl-
unum mínura fyrir vestan: Þór-
ólfi simijör, Hx-afna-Flóka og
Herjólfi, sem Landniáma segir
að haffi siglt vestur yfirBreiða-
fjörð óg drepið úr hor í Vatns-
firði. Sannariega tekur ekki að
nefna þá á nafn. Þeir hverfa
án orða úr sögunni. þegar bú-
ið er að leggja meiri gæfu-
menn að vefllli Fyrsti horfell-
irinn á Isttandi er þá væntan-
lega líka úr sögunni — og
hefði fyrr mátt vera.
Eíftir því sem ég skil þessa
skemmtilegiu og athyglisverðu
ritgerð, em attfar sagnir ís-
lendingalb'ófcar og Landnámu
um fyrstu landnámsmennina og
stofnendur aflttsiierjaimílkis hér 1
norðrmu, eins komar ævintýri
eða heflgisaignir, settar saman
einhvern tíma á miðölldum í
ákveðnum póttirtískuim tflgangl í
valdastreitu mililá ætta og höfð-
ingja. — Þedr voru sttyngir
stjórnmáfamiennimir í giamla
daga, emgu síður em nú.
— En eftir er að botna lex-
íuma. Það ber ritgérðaxhöfúmdí
að giera. Bklki er nóg að rtífa
allt niður, sem gert hefur ver-
ið, og skittja eftir rjúkandi rúst-
ir og roifin ein, að þætti vfk-
inga. Skylt er að byggáai upp
aftur, hélzt betur og á tráUstri
grunni én það sem fyrir var.
Nú, þegár Sd'gúirður Líndatt er
búinm að svíða þá Ingólf og
Olfljót svo rækilega, að þeir
bera ékiki sitt barr lengur, ber
honum áð koma með aðra kairia
í þeirra stað. Við, óilærðir Is-
lamdssöglú-unnenidur, bíðumi eft-
ir þeim, Og þégar tailið eó, að
elkttd séu nernia tæp 1100 ár
síðan larnd byggðist, hlýtur svo
dugttegnr rnaður sem Sigurður,
að gieta mokað ofan af þeim
öskumni og leitt þá fraimi í
dajgslljósáð.
Þó að iíði þúsund ár,
þetta er augnablik,
saigði sfcálddð.
Hettzt ber honium að gera
meira. Nú ætti hann að setjast
niður og skrifa nýja Islendinga-
bók og nýja Landnámu ogleiða
þar fram sína fyrstu landnáims-
menn. Þetta eru svo ekki nema
einhiver bókaslitur sem til eru.
Hann getur varla látið annað
um sig spyrjast. Til þess hefur
hann attlla burði: mdikinn lær-
dómi, ritledkni í bezta lagd, út-
gáfuféttag sem hann ræður yfir
oig sjálfsagt haigstæða samninga
við prentverk. Á betri aöstöðu
verður éklld kosdð. Meðan hánn
er að þessu, hilýtur að vera
hægt að flá ednhvem tiil aðpára
niður hæstairéttardómana og
lesa þá í útvarpinu.
Það er ýlmdst í ökla eða eyra
á þessum fræðum, Ekkierýkja
langt síðan að íslendinga-söigur
vom tettmar siem ágæt sagn-
fræði spjafldanna á mdttlli af
öllurn þorra Rnannia — leikum
sem lærðum. Nú á varla að
vera heil brú í þeirn, frásagn-
fræðdttegu sjónarmiði, að ' dómi
lærðra fræðdmannai. Skáldsög-
ur slkulu þær vera, hett'gflsagnir
einhyérs konar, orðnar til fyrir
sterk eriend áhrif. — Veil má
verá, að erlendra áhriffa gæti
í ísttendihigai-sögum og sikáld-
leg tiUlþrif komi þar fyrir. Þser
em eklki verri fýrir því. En
þær em fyrst og freimst sagn-
fræði, íslenzk saignfræði af
beztu tégúnd, blandáðar ýmis-
konar þjóðtrú og þjóðháttalýs-
inigum, sem Ifka er sagníræði
og gerir þœr eftirsóknarverðari
oig verðmœtari heimilddr. Saign-
fræði án skéldskapar er engin
sagnfræði, hettdur ólesandi
þmigtt, Þeigar bezt tekst annál-
ar.
Márgt ftteira er í þessum
þyktoa árg. Skímis, sem ekki
er hægt að baifia orð á hér,
enda Élest lítilsverðara en það
sem nefnt heflur verið.
Hinn nýbaikaði ritstjóri slkrif-
ar furðu lítið, en vonandi
hljóta bólkmienntirinar engan
stoaða a£ því.
Aðrar útgáffubækur félagsins,
er saigt að veröi 7. heílti í 16.
bindd Fbrmforéflasafnsins og Ijós-
prentun síðari Muta gáitna og
leilkjasafns ÓlaÆs Davíðlssoniar.
Nokkrar artkir vom kommar
áður. AJHgóð uppskera, Og það
má Sigurður fbrseti eiiga, að
Bótomenntafélaigið hefur færzt
vemlega í auttcana síðan hann
tók vdð fomsiu þess, en tittfinn-
anlega vantar það flleiri féilags-
miemn. B.Sk.
Auglýsing
um leyfi til síldveiða fyrir Suður- og
.Vesturlandi til niðursuðu og beitu.
Eftir tillögum Hiafirannsótonastöfnunia'rinn'ar, Fis'ki-
félags Islands og Beitunefnidar og samkvæmt
reglugerð nr. 13, 9. janúar 1970 um breytoffu á
reglugerð nr. 7 22. febrúar 1966 um bann við
veiði smósáldar, hefur ráðuneytið ákveðið að leyfa
fyrst um sinn, þar til öðru vísi verður ákveðið,
veiði síldar fyrir Suður- og Vesturlandi til niður-
suðu ög beitu, þrátt fyrir veiðibann samkvæmt á-
kvæðum reglugerðari nnar. Þó er óhehnilt að veiða
meira en 5 þúsund smólesitir sílldar í þessu skyni
meðan veiðibannið varir. Verður auglýst um stöðv-
um veiðanna, þegar leyfilegu síldarmagni hefur
verið landað. Ekki þarf að sækja um sérstök leyfi
til þeseara veiða. Fiskmati rikisins hefur verið
falið að fylgjast með þvi, að síld sú sem veiðist,
verði öll nýtt til niðursuðu og beitu.
Starfsmönnum Hafrannsóknastofnunarinnar skal
heimilt að taka sýnishom úr aflanum.
Athygli skal vakin á því, að Mgmarksstærð síld-
ar, sem leyfilegt er að veíða, er sem fyrr 25 cm.
Sjávarútvegsmálaráðuneytið,
20. marz 1970.
Fundur
verður haldinn í íslenzk-þýzka menningarfélaiginu
sunnudaginn 22. marz kl. 2 e.h. í Lindarbæ uppi.
DAGSKRÁ:
1. Efnahagslíf í DDít — Þýzka alþýðulýð-
vel'dinu, Guðmundur Ágústsson hagfr.
2. Leiklist í DDR — Þýztoa alþýðulýðveldinu.
María Kristjánsdóttir.
3. Kaffi.
4. ???
5. Kvikmynd frá DDR.
Við beinum þeirri ásikorun til félagsmanna að
mæta vel og stundvislega, og tafca með sér gesti.
Stjórnin.