Þjóðviljinn - 05.04.1970, Blaðsíða 6

g SÍBA — ÞJÓÐVILJINN — Siunniudagur 5. apríl 1970.

Orðrómurinn heitir þessi mynd eftir Faul Weber.
:S5S5!sa fratello, sem var mjög hændur
að honum. Og nú byrj ar ,vglæp-
utrinn“ — fjölskylda Sanfrat-
eflo segir að bann hafi verið
hnepptur í. „plagio", andlegan
þrældóm. Sanfratello segir
hinsvegar, að bann bafi ein-
íaldlega . ekki viljað búa hjá
fjölskyldu sinni og farið til
Braibanti af fúsum vilja, vegna
þess að hann talaði við bann
um hluti sem hann bafði ábugia
fyrir, hjálpaði honum að læra
að miála, gerði bonum kleift
að lifa öðru lífi en því, seín
fjö-lskylda bans vildi þröngva
upp á. bann. Sanfratello . var
lö-gráða þegar þetta gerðist.
Hálshefjendur eru ættingjar
þessa unga manns. Þeir rændu
bonum úr pensjónati í Róm,
þar sem bann bjó með Braib-
an-ti, settu bann beint á eink-a-
geðvei-kraspítaila. >ar var bon-
um baldið í 15 mánuði og lát-
inn ganga undir 40 raflost og
7 insúlínlost. Þegar honum var
' loks sieppt var honum bannað
að bafa nokikurt samband við
fyrri vini síh.a né heldur lesa
bækur sem væru yngri en 100
GA LDRARETTA RHÖLD A ITALIU
Rithöfundur dæmdur
í níu ára fangelsi fyrir
glæp", sem ekki er til!
//
Iársloik í fyrra laiuik langvinn-
um og furðulegium réttar-
höldum á ítalíu. Aldo Braib-
anti, ritböfundMr og fræðimað-
ur var dæmdur í níu ára ían-g-
elsi fyrir glæp sem flestir sál-
fræðingar og lögfræðingar
siamitímans viðurkenna etoki að
sé til og þar að auki ekki .sann-
að að bann hafi „framið“.
Á galdraöld var taliað um að
senda illa anda í menn, og í
þpssum réttarböldum var
miárgt sem minnti á móður-
sýki þeirra tíma. Glæpur Braib-
anti-s heiti-r á ítölsku plagio, en
slcv. orðabók getur það m.a.
þýtt „að breyta frjálsum m-anni
i andlegan þræl“ og skv. refsi-
löggjöf þax í landi má dæmia í
fimm til fimmtán ára fan.geiLsi
hvern þann „sem brýtur undi-r
vilj-a sinn aðra persónu með
þeim hætti að hún verður hin-
um seka algjörlega undirgef-
in“.
Nú er í fyrsta la-gi mjög erf-
itt að færa lögfræðilega sönn-
ur á slíkt „andlegt þrælahald"
— en þar fyrir utan kom það
berlega í ljós, að Braibantj var
fyrir rétti ekki satoaður um
„plaigio" heldur fyrir að vera
hómósexú-a-listi, stjómleysingi
og framúrstefnu-höf-undur. Við
réttarhöldin var hann gerður
að skotspæni fyrir batur heill-
ar þj óðféla-gsstéttar á menning-
arlífi á Ítalíu, og það er því
ekiki að undra þótt ítalskir
menningarfrömuðir bafj nú
skipul-agt aðgerðir Braibanti
til aðstoðar. Þeir hafa nýlega
gafið út vamarrit í máiinu og
leg-gja þar fram sinn skerf
þekktir heimispekingar, sál-
fræðingar, rithöfund-ar, þeirra
á meðal Alberto Moravia, sem
siegir að „menningin sat - á á-
kærubekk“ í -þessium réttair-
höldurn.
Aldo B-raibanti er ekki jnjög
þekkt na-fn í ítölsku menn-
ingarlífi, en virtur maður í
sinn hóp. Hann hefur þegar
setið í fan-gelsi í tvö ár og bef-
ur þar skrifað leifcrit, sem senn
verður fl-utt af meirihábbar leik-
fl-okki ítölskum.
Braibanti k-emur fyrst við
sögu á stríðsárumum, þá tók
hann, kornungur maðu-r, þátt
í mótspyrniuhreyfingiu gegn fas-
isan-a, var bandtekinn, píndur,
og sat í fangafoúðum til stríðs-
loka. Eftir fnelsun starfaði
hann í kommúnistaflokknaim
og átti m.a. sæti í miðstjóm
hans. En árið 1948 hætti bann
afskiptum aí fflokkspólitík og
stofnaði eins konar menning-
armiðstöð í gömlum turni á-
samt málaranu-m og gagnrýn-
andanum Salvadori og fleiri
mönnum. Þar komu saman
menntamenn frá Flórens og
Milano, gáfu út vinstrisinnað
títnarit. Braifoantí málaði, orti
og skrifaði leitorit, lauk bá-
skólaprófi í heimspeki og rann-
sa-kaði líf maiuranna. Hann
kom einniig fram sem kennari,
útt-agði Sókrates fyrir ungum
stúdentum, verkamönnum og
bændium, sem kornu í þessa
einkennilegu menningairmið-
stöð, sem var öllum opin. (Þetta
var honum líka laigt til lasts
— við réttarhöldin kom fra'm
að Biraifoanti hafði lesið Ijóð
fjrri-r rafvirkja, dómiaranum
þótti víst að menntamiaður
eyddí ekki skáldskap á svo-
leiðis menn nema í mjög vafa-
sömurn tilgangi).
1954 yfi-rgaf hópurinn turninn
og dreifðist og dreifðist, en
hélt þó saman að nototoru þar
til B-raifoanti var hand-tekinn.
Hann flutti þá til Róm ásamt
ungum ma-nni, Giova-nni San-
ára gamlar (annairs gæti hann
átt það á hættu að ver-a settur
inn aftur). SanfrateUo reyndi
árangurslaust að fá hjálp
dómsyfirvalda, o-g kom fyrir
ekki þótt bann gæti vísað til
vottorðs þetokts geðlækni-s um
gieðheilsu sína.
Undiirstaða dómsins varð
eiginlega sú, að Brai-ban-ti hefði
svipt Sanfratello vditinu með
„pliagio". Öðruvísi væri etoki
hæ-gt að útskýna það að hann
vttdi yfirgefa virðulega, borig-
aralega kaþólska fj-ölskyldu til
að búa við toröpp kjör í sam-
býli við falleraðan rithöfund.
í dómsforsendum, sem eru
sneisafuilliar af ýmsum fordórn-
um sten-dur m.a.: „Braibanti er
stjórnleysingi, vinnu-r geign fjöl-
skyldunni, þjóðfélaginu og rík-
inu, fyrirlítur skóla og þjóðfé-
laig. . . Hann er misheppnaður
maður, stori-far bætour, sem eng-
inn les, og lifir enn við fá-
tæ-kt fimmtugur . . . í Róm
bjó Giovanni með Braibanti í
ednu herbergi við rýran toost,
varð að þvo af sór sjál-fur. . . “
Þetta hlaut sem sagt að by-ggj-
aisit á glæpsamlegri „andlegri
þræltoun“.
Ekki aðeins satoborningur
heldu-r og fjölmörg vitni
verj-andian-s, þ.á.m. margir
Framhald á 9. síðiu.
STARF
MANNSINS
í LISTUM
ALLRA TÍMA
Námavinna, tréskurðarmynd úr ensku blaði frá 1840
Hinn kunni danski listfræð-
ingur, Broby-Johansen, hefur
tekið saman mikið verk og
fróðlegt, sem hann nefnir „Dag-
leg störf um árþúsundir“. Hér
er um að ræða menningarsögu-
legt rit sem fjallar um það,
hvernig vinnu mannsins hefur
verið lýst í myndlist allra
tímaskeiða.
í umsögn Öystens Hjorts um
bókina er það hielzt að henni
fundið, að frágangur og j>rent-
un sé hvergi nærri nóigu góð
á myndaefninu — en hin-sveg-
ar er böfundur talinn sýna
ágæta frammistöðu í því að
vekja skilning og stertoan á-
hiuga á viðfangsefninu. Broby-
Johansen rekur í stórum drátt-
um hreytilega afstöðu til starfs-
ins eins og hún kemrur f-ram
í lisit — tíl vinnunnar sem
leiks, sem eðlilegrar tjáningar,
sem beiztorar skyldu og kú-gun-
ar, og þessari heildarmynd er
haldið saman ailt frá ísöld til
nútímans, og spannar textinn
flest menningarsvið jarðar. í
slíkri skil-greiningu er ekki
rúm fyrir blæbriigði, heldur
efcki fyrdr almennt hjial. Það
sem Broby-Johansen vill segja
er sagt skörulega og í stuttu
máli.
Lýsinig höfundar byjggir á
grundvallarafstöðu til listar,
sem befur mótað höfundstoap
h-ans allt frá því hann fyrir
mörgum árum byrjaði á
greinaflotoki um „Fél-agslega
list“ og storifaði bóto sem hann
nefndí „Listiir og stéttir“.
M-arxísk viðhorf eru ráðandi,
sem eitoki er nema' étýðvd^
undur er hinsvegar satoaður um
að ofmeta byltingarsinnaða list
hér og þar. Eins og við4má'bú-
ast af Broby-Johansen tak-
markar : hann sig ekki við
„venju-legar" greinir myndlist-
ar, málverk, svartlist o.fl. —
hann leitar og til fanga í
brennd-um leir, skreytingum,
rússnestoum byltingairplatoötum,
toínverstoum pappírsmyndum
og því lítou.
Hvað sem einstötoum atnðum
líður, segir ritdómiarinn, hefur
Broby-Johansen unnið mikið og
áhrifasiterkt sc3fnuniarverk af
inmsæi og skilningd. •" Hér er
hiann óumdieilanlega á heima-
slóðum.
Inger Chrístensen
skrífaði hók um
//
alla hlutií senn "
Dianska skáldkonan Inger
Chrisrtensen kom að sögn mjög
til álita við úthlutun bó-k-
xnenntaiverðlauna Norðurlandia-
ráðs fyrir bók sána „Það“. Ing-
er er klæðskeradóttir frá Vej-le,
hrauzt til mennta, gerðist
kennslukon.a, hefur gefið út
áður fimrn bækur. Og á sjö-
unda ári síns höfundskapar á-
tovað bún að safna öllum heimi
saman í eitt kvæði, „Þetta“.
Sú bók varð til í algjörri ein-
veru í Róm, en þar dvaldi hún
fyrir styrk frá listasjóðnum
danska.
— Ég er mest hissa á því,
sagði skáldlkonan í viðtali við
Information, að gagnrýnend-
urnir hafa tekið bókina rétt-
um tötoum, skilið hana sem
heild sam verður etotoi bútuð
niður í smábita. Má vera
þetta komi til af því að þættir
henniar eru tengddr saman
þvers og toruss af ásetitu ráði,
einmitt vegna þess að ég vildi
sýna, hivemig allir hlutir fflétt-
uðust saman í þjóðféla-ginu. í
raunveruieitoanum eru ekkd til
einstafcir aitburðir, hieidiur að-
eins tengsli milli hluita, manma
Inger Christensen: einskonar bylting
og athafn-a. Þetta er ekki heim-
speki heldur miklu fremur
sjálfsagður hlutur.
Þessi bók er að vísu ekki
„um aflt í einu“ eins og ein-
hver ga-gnrýnandi segir, en ég
hef reynt að fá eins mikið með
í þessa bó-k og ég hef getað.
Og reyndar er þessi fullyrð-
ing ekki rétt heldur — ég hefði
getað tekið meira með hefði
eg haldið áfram.
Ég var í þeirri merkilegu
aðsitöðu, að þeg-ar orðin voru
farin af stað á ann-að borð
tóku þau æ ffleiri með sér —
þetta er sumpart eins og sá
fræigi snjóiboiti sem rennur
niður fjallshlíð. Þegar ég bætti
á 240stu síðu samt sem áður,
var það af því að það er ber-
' sýnilega ómö-gulegt að lýsa
heiminum sem heild.
— Af hverju byrjuðuð þér
þá a því?
— Af því mér finn-st að
menn eiigi a,ð reyna að höndla
einni-g það ómögulega, þótt
menn viti fyrirf-ram að það gef-
ur ekki orðið. Þetta er beim-
speki bókarinnar.
Er ekki erifitt -að byrja á
einhverju nýju eftir svo mikið
verk?
— Guði sé lof fyrir að ég
hefi fengið pöntun á útvairps-
leikrití. Þess vegna er ég neydd
til að segja við sjálfa mig:
„In-ger, nú er um að gera að
koma löppunum niður á jörð-
ina aftur og byirj-a að skrifa um
eitttivert horn tilverunnar“.
— Er þetta byltingarsinnuð
bók?
— Sumir gagnrýnendur hafa
skrifað, að hún sé mjög póli-
tísk, þótt mér finnist það ekki
sjálfri. Hún hvetur ekki til að
bylta samfélaginu með brauki
og hramli á hverjum degi. en
samt til einskonar byltingar —
byltingar í einstaklingnum.
— Hvemiig þá?
— Ég hugsa þá til þess, að
menn færi út áihiuig-asvið sín,
buirt frá þessa-ri eilífuxhugsun
um það „hvað græði ég á
þessu?“ Hið toalda umhverfi og
hið kaldia sérfræðingaveldi nú-
tím-a þjóðfélags á svo lítið af-
lögiu af mannlegu viðmótí, að
miaður hlýtur oft að furða sig
á því að menn skúli geta lif-
að þetta a# . . .
t
4
i