Þjóðviljinn - 25.07.1970, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÖÐVXLJXNN — Imiigairdasur 25. júli 1970.
— Málgágn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Otgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóris Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýsingastj.: Olafur Jónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýslngar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
UmræBur um sósíalísma
r
[ sólskininu í Reykjavík síðustu daga hafa leið-
arahöfundar morgundagblaðanna Tímans,
Morgunbíaðsins og Þjóðviljans keppzt við að
skrifa um sósíalismann. Þessu ber auðvitað að
fagna — aðeins umtalið er vottur um viðleitni
jafnvel þótt lítið örli á skilningi Morgunblaðsins
á sósíalisma og enda þótt Tíiminn snupri unga
Framsóknarmenn fyrir að taka þátt í ráðs'tefnu
um leið íslands til sósíalismans. Vonandi fer svo,
að skilningur ungra Framsóknarmanna á sósíal-
ismanum verður til þess að þeir sjái snöggu blett-
ina á flokki sínum og Sambandi ísl. samvinnufé-
laga. Því, þó að ritstjóri Tímans hafi allt á horn-
um sér. vegna ráðstefnunnar um leið íslands til
sósíalismans er ekki ólíklegt að aðrir Fraimsókn-
armenn komist í þá snertingu við sósíalíska fræði-
kenningu, að þeir taki áð skynja umhverfi sitt á
hlutlægan hátt.
. f- •.
^nnará er lífleg umræða um sósíalismann lengi
búin að ganga erlendis. í Vestur-Evrópu koma
út ótal bindi bóka og tímarita um vandamál sósí-
alisma og marxisima og ekki seinna vænna að þær
umræður berist hingað til íslands. fslenzkir sósíal-
istar hafa á síðustu árum í vaxandi mæli reynt
að leggja grundvöll að slíkri umræðu í nýjum
stíl. Þánnig hafa birzt ótaldar greinar í Rétti um
sósíalismann og verkalýðshreyfinguna þar sem
reynt er að meta atburði og að setja þá í þjóðfé-
iagslegt samhengi og sögulegt. í næsta hefti Rétt-
ar, sem kemur út innan skamms, eru birtar m.a.
greinar um kjarabaráttuna í vor og uim kosninga-
úslitin í maí síðastliðnum. Tímarit Máls og menn-
ingar birtir jafnan róttæk framlög um þjóðfé-
lagsmál og bókmenntir. Og nú nýlega hafa komið
út tvær bækur í pappírskiljum Máls og menning-
ar, þættir úr sögu sósíalismans eftir Jóhann Pál
Ámason og Frásögur úr byltingunni eftir Che
Guevara. Þessar bækur báðar eru verðmætt fram-
lag til róttækrar þjóðfélagsumræðu, en áður hafði
Mól og menning gefið út tvær bækur í þessum
flokki bóka. Vonandi verður framhald á þessari
útgáfustairfsemi af enn meira krafti en verið hefur.
Jþegar forlagið kynnti í öndverðu þennan bóka-
flokk var þannig til orða tekið: „Nýjum kyn-
slóðum fylgja ný viðhorf og endurmat á eldri
sannindum. Þessi nýju viðhorf geta orðið afl til
breytinga, ef um þau skapast frjálslegar umræð-
ur. Að þessu vill Mál og menning stuðla með út-
gáfu á pappírskiljuim sem geyma og vekja gagn-
rýni.“ S^mkvæmt þessu sjónarmiði ber að starfa
og auknu starfi í þessa átt verður vafalaust fagn-
að af íslenzkum sósíalistum, ekki sízt af yngri
kynslóðum. Því er einnig fagnað þegar Morgun-
blaðið og Tíminn opinbera einfeldni sína í um-
ræðum um þessi mál — þeim fer fjölgandi sem
hafna slíkum málflutningi og kjósa heldur að
taka þátt í vitrænum uimræðum. — sv.
,Barbare!la' fetar í fót-
spor Rósu Luxemburg
□ Svo sem kunnugt er hef-
ur bandaríska leikkonan Jane
Fonda, sem er nýlega skilin
við franska leikstjórann Roger
Vadim, hafið harða baráttu
fyrir málstað indiána í Banda-
rikjunum; hún hefur stutt
hreyfingu Svartra hlébarða og
er ákafur andmælandi striðs-
reksturs þjóðar sinnar i Suð-
austur Asíu. Ilún, sem kunn
er fyrir túlkun sína á snotrum
drósum, hefur nú brugðið sér í
gervi Rósu Lúxemburg. Hér
fara á eftir nokkrar glefsur
úr viðtali sem franska vikurit-
ið L’Express átti við hana ný-
lega.
fannst þetta vera flótti firá
staðreyndum og daig nakkurn
sagði ég við sjálfa mig: „Ef þú
vilt gera eitthvað, þá verðurðu
að gera það í Bandaríkjunum“.
Ég kom til Bandaoríkjanna um
svipað leyti og indíánar tókiu
Alcatraz.
— Hvernig viljið þér aðstoða
indíána?
— Með því að útvega pen-
inga til að borga lögfræðing-
um, sem mundu íjaila um mál-
efni þeirra fxá sjónarmiði lag-
anna. Það er eina baráttan,
sem þeir geta háð, og með að-
stoð laganna hafa þeir getað
„Ef bylting verður í Bandaríkjunum verða það konur, sem
gera hana“.
— Hvenær hófuð þér af-
skipti af stjómmálum?
— Ég hef alltaf baft áhugia
á stjómmálum og talið mig
frjálslynda. Þegar ég bjó í
Bandaríkjunum, var ég aðili
að félagsstoap, sem berat fyr-
ir auknum borgararéttindum
blöktoumanna í Bandaríkjunum,
en það var raiunar vandiamál®'
indíána sem vakti mig raiun-
verulega til umihugsunar um
stjórnmál, enda þótt þaiu vanda-
mál séu ekki af pólitískum toga
spunnin í raun réttri.
— Var það eittbvað sér-
statot, sem olli því að þér lét-
uð stjórnmál til yðar tatoa?
— Það held ég ekki. Ég gerði
mér lengi vei alls ekki grein
fyrir ástandinu í Bandaríkjun-
um. Afstaða mín var bama-
leg sem og flestra Bandaríkja-
manna, eins og afstaða Þjóð-
verja var vafalaust á valda-
tímum nazista. Þegar ég heyrði,
að Bandaríkjamenn hefðu eyði-
lagt borgir og þorp ; Vietnam,
taldi ég víst, að þeir hefðu
gildar ástæður til þess. Þegar
ég fluttist til Frakklands, sá
ég í sjónvarpinu bandarískar
flugvélar varpa sprengjum á
bæi í Víetnam, og það varð mér
hræðilegt áfail. Ég leitaðist við
að fræðast um stríðið og kynnti
mér m.a. Russell-réttarhöldin.
Sl. ár fór éig til Indlands. Ég
var á flótta. Ég vildi einangra
mig gersamlega á ókunnum
slóðum og gera mér grein fyr-
ir hugmyndum mínum. í ein-
verunni.
Á þessari ferð opnuðust augu
mín enn betur. Mér brá illi-
lega, þegar ég sá bandarísk
hippi, sem búa í Nepal, Delhi
og Katmandu við ótrúlega fá-
tæfct og sinnuleysi við hlið
innfæddra, sem þjáðust af
Knnd'r; STiLlcrirmnnirm TVTpr
rétt hlut sinn með ýmsai móti,
m.a. fengið í sínar hendiur yf-
irstjóm skóla í Navajo, sem
börn þeirra sækja. Mér hefur
annars komið í hiug, hvort eina
leiðin til þess að aðstoða indí-
ána sé ekki sú, að breyta
bandaríska kerfinu. Þess vegna
vinn ég einnig með Svörtu hlé-
börðunum og óbreyttum her-
mönnum.
Vandamál Svörtu hlébarð-
anna eru í grundvalliairiatriðum
lík vamdamálum indíána, en
ýmislegt skilur á milli. Svörtu
hlébarðarnir eru miklu her-
skárri og þe®s vegna ex bar-
izt gegn þeitm af hörku. Þeir
eru eini minnihluitahópiuxinn,
sem ekki aðhyllist útilokunar-
stefnu í kynþáttamálum. Þeir
eru mjög framsæknir byltingar-
gjarnir og vilja algerar breyt-
ingar. Þeir kveðja aila til liðs
við sig.
— Hvað finnst yður um hin-
ar nýju kvenréttindahreyf-
ingar?
— Lengi vel skipti ég mér
ekkert af þeim, en dag notok-
um, þegax ég var í Texas að
ræða við hermemn, þá bitti
ég konu, sósíalista., sem kom
til Texas til að kynna þessar
hreyfingar. Þá sá ég fyrst það
byltingargjama við þær og ef
bylting verður einhvern tíma
í Bandaríkjunum, vexða það
konumar, siem gera hana. Kon-
ur eru hin eina kúgaða stétt,
sem ekki er í minnihluta.
— Teljið þér það rétta af-
stöðu hjá forsvarsmönnum
kvenréttindahreyfinganna að
■ fetta fingur út í nektaratiriði
í kvikmyndium?
— Ég vil helzt ekki tala um
það. Ég óska ekki efitir því,
að púrítanískar kvikmyndir
ryðji sér tii rúms aftur. Það
verður einnig að berjast gegn
kúgun í kynferðismálum.
— Hvemig stóð á því, að þér
hófuð fundarhöld með óbreytt-
um hermönnum?
— Áður fannst mér ekki var-
ið í neina hermenn nema lið-
hlaupa. Ég vissi ekki að í hern-
um voru starfand; friðarhreyf-
ingar og gefin út 60 ófögleg
blöð. Rétt áður en ég hóf ferð
mína um Bandaríkin, hitti ég
mann, sem benti mér á toaffi-
stofur, bar sem óbreyttir her-
menn komu saman. Mér varð
fljótt ljóst, hversu mikilvæg
þessi hreyfing í hemum vax og
ákvað því að ferðast milli
herstöðva.
í gervi Barbarellu. „Svona
hlutverk get ég ekki leikið aft-
ur“, segir Jane Fonda,
Jane talar á fundi með banda-
riskum hermöunum.
— Gerir bandaríska sjón-
vaxpið enn veður út af því,
þegar þár hafið mótnfeli í
frammi?
— Þessar fangelsanir eru
orðnar að eins konar leik. Þeg-
ar ég held ræður fyrir málstað
indíána, eru blaðamenn þegar
komnir á vettvang, en láta
hins vegar ekki sjá sig, þegar
ég tala fyrir Svörtu hlébarð-
ana.
— Hvert er næsta áform
yðar?
— Ég er á förum til San
Francisco til viðræðna við lög-
fræðing Svöirtu hlébarðanna.
Nú standa yfir réttarhöld í
tveim málum. Við verðum að
vinna þau.
(Endursaigt).
Eftir hvaða höfunda er mest
þýtt í heiminum nú á dögum
Skýrslur frá UNESCO I Par-
ís herma, að Lenín sé enn
mest þýddi höfundur heims,
næst á undan Shakespeare og
tveim vinsælum höfundum
franskra skemmtisagna, Geor-
ges Simenon og Jules Verne.
Karl Marx og Friedrich
Engels eru mjög ofarlega á
blaði meðal pólitískra höfunda,
en hinsvegar hefur skæruliða-
foringinn Ernesto „Che“ Gue-
vara færzt uppfyrir Maó Tse-
tung. i
Samkvæmt skýrslum þessum,
sem spanna árið 1968 voru
verk Leníns þýdd 225 sinnum.
Næstur toom Shakespeare með
135 þýðingar, Georges Simenon,
höfundur bókanna um Mai-
gret lögregluforingja, kemur
næstur með 134, og einn af
upphafsmönnum vísindaskáld-
sagnanna svonefndu, Jules Ver-
ne.
Maxím Gorkí átti hundrað
ára afmæli árið 1968 og tók
þá undir sig verulegt stökk
úr 32. sæti árið 1967 í sjötta
sæti, en enski bamabókahöf-
undurinn Enid Blyton, sem 1967
var þýdd meira en landi henn-
ar Shakespeare, féll niður í
117 þýðingar árið 1968.
Höfundar ævintýra og skrá-
setjarar halda velli, Grimms-
bræður voru þýddir 70 sinnum
árið 1968 og H. C. Andersen
átti 58 þýðingar sama ár.
Eins og oft áður cru höfund-
ar glæpareyfara ofariega á
blaði. Agatha Christie er með
73 þýðingar, James Hadley
Chase með 58 og Earl Stanley
Gardner (lézt í fyrra) með 49.
Lcnín