Þjóðviljinn - 11.08.1970, Blaðsíða 5

Þrdöjudagur 11. ágjúst 1970 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA g
Grein þessi er eftir hinn kunna
brezka blaðamann Francis Hope og
fjallar um stjórn Boumedienes í Alsír.
Segir þar þó einkum frá afstöðu
stjórnarinnar til nágrannaríkjanna,
byltingarríkjanna annars vegar og
Marokkó hins vegar, þar sem Hassan II er
allt að því einvaldur en valtur í sessi.
Boumediene vill beggja vinur'vera,
en Hope heldur því fram, að honum
verði ekki stætt á utanríkisstefnu sinni,
ef Hassan verði steypt af stóli af
sósíölskum öflum.
pipillip
Fyrsta maí ganga í Alsír — göngumenn bcra sagir scm aáikna að þeir séu aö byggja nýtt þjóðfélag.
ALSÍR OG NÁGRANNARÍKIN
Stjórnarvöld í Alsír lita enn á
Alsírborg som volduga höí-
uðiborg þriðja hoiimsins. Það var
heldur eiklki að ásitæðulausu að
Frantz Fanon settisit þar að og
þar býr ekikja hans enn og
starfar við miáligagn floklksins.
Ennfremuir varð borgin aithvarf
Eldridige Cleavers og margra
afrísikra einanignunarsinna og
byltingarsinna aillt frá Suður-
Afriku norður til Kanaríeyja og
núna nýlega voru 40 pólitískir
fangar frá Brasilíu, sem Játnir
höfðu verið lausir fluttir til
Algeirsborgiar. Stunduim reita þó
valdaimenn í Alsír til reiði önn-
yr píki , þriðja heimsdns vegna
ýtni sinnar. Á þessu ári á að
fara fram í Lusiaka fundur
æðstu tnianna Mutlausira riíkja,
enda þótt Alsínbúuim hafi á
undinbúninigsráð'steÆhu í Dar-as-
Salaiam tekizt að fá fulltrúa
nokkurra bökkunaannarilkja til
að faillast á hugmynd þeima um
að halda fundinn í Alsír.
Skömmu eftir að Gaddafi komst
til vallda í Líbýu fór utanríikis-
ráðhema Ailsír á funid hams með
15 samnámga til umdirritunar, og
Gaddafi varð hiálfundinandi við,
en undiirritaði 9.
etta gietfuir einnig nokbra vís-
bendimgu um, hveirs konar
byltingu BoumedSene reynir að
fraimikvæma. Hann Jegigur meári
áherzlu á efnahaigsmál en stjóm-
raál. Hann rmiðar fremur að
þróun en skiptinigu fjánmuna.
Einmiig er til aisírsk þorgaira-
stétt, sem tókst að koma fjár-
munum sánum undan í stríðinu
og á árunum eftir stríð. Tveir
þættir móta því ailsírskt efna-
hagslíf, annairs vogar opinlbert
fjármagn, seim rekur meiri hétt-
ar iðnað, og hdns vagiair einika-
fjármagn, sem smœnri fyrir-
tæki eru rekin með, þannig að
efnaihaigurinn getur um, skeið
þróazt án þesö að til árekstra
komii miillili opimberrar hug-
miyndaifræði og óopi-nberra stað-
reynda. Og vegur huigmynda-
fræðinnar er heldur ekki svo
ýkja mdkill. Það er sanni nær
að tala um alsírskan sósíalisma
heldur en sósíalisma í Alsír, og
hagsmunir Alsírs eru látnir
sitja í fyrirrúmi fyrir sósía1-
isimianuim.
Verkfræði'nigar njóta mákillar
aðdáunar í Alsír, medri en
læknar og stjórnimálamenn.
• Stjórnaríliakkurinn FLN skortir
að bera áranigur, þ.e.a.s. þau
mega ekki máða að þjlóðfalags-
legri endurskipan einvörðungu.
En flrelsishetjur A'lsír börðust
eklki aðeins fyrir frelsi Handsins
fremur en barizt var íyrirfreilsi
ítailíu einu saman á sínum
tíma.
Litlar uimlbætur vi'rðast hafa
Boumediene.
séu tekin fastari tö'kum en i
tíð Ben Belfa. Hún miklast af
því, að hún hafi staðið við öll
sín loforð frá því að hcnum
var steypt af srtlóCLi og staðið við
alla samninga siínai. En kann-
ski hafa loforðin verið f-ærri en
áður. Ben Beilla dvelst nú í
einhverju húsd og drepur tím-
ann mieð því að (lesa og horfa
á sjónvarp. Það var nýlegahaft
eftir honum, aö Boumediiene
fari stjómin sœmileiga úrhendi.
SjáJfur er Bouimediene lítið í
sviðsljósinu. Nýlega komst sá
orðróimur á kreiik, að hann
hefði kvæinzt, en því
hefur verið neitað opinherlega.
En það hefur á hdnn bóginn
verið staðfest, að hann hiefði
látið giera við tennumar í sér.
svo að hann kæmi betur fýrir
sjónir á myndum, oig að hann
keðjureykti nú vindila í staðinn
fyrir sí'garettur af heilsufarsá-
stæðum, en ekki af því að það
sé fínna. Vera kann að edn-
hverjir hagnist á hinni nýju
stjórnimálastefnu Ailsír, en það
er efcki forsetinn, og þeir sem
það gera, láta íítið á því bera,
og eyða ekfcii fjármunum sfn-
um í einbýJishús og baHa heima
ur sánum sessd sem sterkasta
byltingarríkið í Maghrep. Hún
getur gagnrýnt stjámmálastefnu
Marokkó og Túnis, og fuilyrt,
að Maghreb-sambandið verði
méttlítið, þar til byltingastjóm-
ir taki þar við vöJdum. En
sannJeikurinn er sá, að það eru
hinar hæigri sdnnuðu stjómir
nágrannarikjanna, sem gera
stjórn Aflsír Meift að 'halda sínu
sæti. Ef skugga þeirra nyti ekki
við, myndi stjóm Alsír aðeins
stafa fölum geisJa.
Allt að einu er siamieimng
Maghreb-ríkjanna aðedns fjar-
læg draumsýn. Hugmyndin um
sameiginlegt filuigfélag ríkjanna,
sem annaðist samigöngur á fjar-
lægum flugledðum varð aðengu,
þegar FlugféJa,gið Air AJgérie
kom sér upp heilum flota af
Boeing-vélum. öll telja ríkin
sig réttkjörinn leiðtoga. Stjóm-
méJamaður fra Túnis gaf mér
eftirfarendi lýsdn,gu: „Marokkó
er gamalt konungsvéldi, Alsír
hefur tekið auðugustu svæðin
frá okkur, og við Túnisbúar á-
lítum akkur betur gefha en
hina“, en svo er líka saigt: —
„Marokko er barda'gamaður
Maghreb, AJsír er karlmaður-
En dagar Ben Beflla eru' liðn-
ir og glæsitoragiurinn er
horf'in'n. Stjómarstedina Boume-
dienes er sú, að hagsmunir Al-
sírs skuli sitja í fyrirrúmi. Ben
Bella lofaði Egyptum á sínuim
tíma 100.000 hermönnum í ba,r-
áttunni gegn Israel, en Baume-
diene hefur tefldð þann kostinn
að leiða Falestínuaröibum fýrir
s'jónir, að skylda þeirra sé að
fara að dæmi Afltsiír og frelsa
flönd sín sjálfir. Boumiediiene
saigðd nýlega við franskan
blaðamiann, að rilki, sem reyni
að gcra byltinguna að útflutn-
ingsvöru, draigi úr áhrifámætti
eigin byltingair.
Alsírbúar taka Júgósllavíu
fremur en Burma til fyrinmynd-
ar um hJutleysissitefnu. 3 þús-
und rúsisnasfciir ráðgjalfar eru í
landinu og stjlóimmálasiambaind
við Bandaríkin heDur legið niðri
síðan í 6 daga stríðinu. Sovét-
rikin kaupa helming vínupp-
skem AJsír. Alsírsk vín drukk-
in í Alsír eru gómsæt, en öðm
miáli gegnir, þegar þau hafa
verið flutt á tankskiipum aQia
leið til Kiev. Þess vagna em
Rússar að kama á fót koníaks-
verksmiðju í Alsfr, sem hllýtur
að auka á áfengisvandamiálin í
Sovétríkjunum, sem em þó
nægileg fyri-r. Alsírbúar leika
gjaman þann leik að fá Rúss-
um eða öðmm Austur-Evrópu-
mönnum umisjón með meiri
háttar tæknileguim áætlunum.
og síðan fá þeir bandaríaka
sérfræðdnga til að fara yfir
verkið. Þetta gæti maður kalll-
að fyrirmynd hins jákvæða
hlutleysis.
Fyrir nokkrum árum var Alsir í frétfunum á hver]um degi —
en hvaá er oð gerasf þar i dag?
mjög hæfileikaimenn, en hin
stóm níkisneknu fyrirtæJd eins
og Sonatraöh og SNS getahæg-
lega náð í mestu géfnaljósdn,
sem fyrirfinnast, endia borga
þau þeim Jíka vel. Erlendir ráð-
gjafar fá srvipuð laun og tíðkast
annars staðair í heimimum. Op-
inberir starfsmenn mega ekki
fá hærri lauin en fimnafalt verka-
mamnakauip, en um hómiarks-
laun fyrir kaupsýslumienn er
ekki að ræða, I Alsírsiborg er
allt á ferð og fluigii. Leigubil-
amir eru stærðar Citroen-bílar,
en í Túnis notast leiigubílstjór-
ar við kubbsilega hólfónýta
Renauilt-bíla. Á hóteJum Al-
geirsborgar er að jafnaði urm-
ull eriendra sendinefnda og
kaupsýsflumanna. Verzlun og
viðskipti em afar þýðingarmikil
grein að áliti borgarbúa. Mesta
lmóisyrði, sem ég heyrði um
nokkum stjómmóllamann í Al-
sír var C‘est un teohicien, en
það mundi útlegigjast einhvern
veginn þainnig: Hann veit hvað
hann syngur. Þessi maður er
veralunarmálaráðherra Aflsír og
vgr einimtt að gera sérstakan
sa'mning við EEC í Bmssel.
\Jav það þefta, sem Alsírbiiar
börðust fyrir í sínu blóðuga
stríði gegn nýlenduþjóðinni?
Þjóðfrelsisistríð verða að vera
þjóðleg í eðli stfniu, ef þau eiga
átt sér stað utan Algeirsborg-
ar. Múhaimeðstrúin á sterk ítök
í fólki og kionur em réttinda-
litlar. Úti á landi. em bama-
hjónabönd enn algleng, læknar
em fáir og nýskipan í landbún-
aði em sem fjaríæg hugsjón.
Framleiðsfla hefur minnkað á
búum, sem Alstfrbúar tóku við
af Frökkum. Heildarvínuppsker-
an var 14 — 18 miJjón héktó-
Jítrar á valdaitíimum Frakka, en
árið 1968 var hún rétt rúmlega
10 miljón hektólítrar.
Vinur minn saigðist haifa
komið á búigarðinn Marshal
Juin nálœigt t)orginni Con-
stantine, og saigði að aökoman
þar hafi minnt siig á atriði úr
myndinni „Á hverfandi hveli“.
Maður nokikur, sem verið
hafði J>yltiniga.rieiötogi, sagði
mér, að hann hefði eátt sinn
útvegað fióflíki í fæðinigarbæ sín-
um lyf handa Móðlitlu bami.
Hann kvaðst hafa ráðlagt for-
eldmm þass, að kaupa lifur
handa því í stað venjulegs kjöt-
mietis, en það kom upp úr kaf-
inu, að fóilk þetta hafði elcki
eflni á því að kaupa kjöt nema
í hæsta lagi einu sinni í mlán-
uði.
ÞjóðfrelsisJeiðtogamir eru ein-
lægir umlbóbamenn, en fátækt
er vandamól, sem erfitt er úr-
lausnar. Hins vegar er stjómin
sannfærð um, að vandamóilin
í Alsír, héldur dveljast þedr
einn mánuð á ári í Evrópu í
góöu yfirlæti. Hvergi í hedmán-
um ber minna á almennuim
neyzluvaminigi en í AJsír.
Enda þótt ef til vill sé gengið
of langt í siðvendni á
þennan hátt, er hér een ein
sönnun þess, að Alsírbúar geta
komiið Mutum í verk, fyrst háðu
þeir árangursríkt frelsisstríð, og
síðan hefur þeim tékizt að
stjóma landi sínu ágætleiga.
Andstöðu við stjómina giætir
aðeins lítilleiga í hernum, en
hiuti hans gerði tilraun til
valdairáns í desemiber 1967. Elft-
ir að hún hafði mistékizt, kall-
aði Boumediene saman hótt-
setta aðila í hemum og sagði,
að þann daig sem hann hefði
tékið við völdum, hefðd hann
lagt ednikennisbúning sinn til
hliðar. „Ef þið hygigið á frama
á sviði stjómmóla, ætla ég að
ráðleiggja ykfcur að gera sllíkt
hið sama“. Núna þegar Alsír
hefur með hyggindum Jeyst
landamœradeilur við Túnis og
Marokkio og friðmælzt við
Frakka, getur herinn ekki leik-
ið þjöðhetju. En AJsír staíar
taflsverð hætta af eigin stefnu
í utanríkisimólum. Stjómin get-
ur aðeins rétttætt afskiptalleysi
sitt af mólefnum annarra bylt-
imgarþjóða, meðan AJsír held-
inn, en Túnis konan“. og sú
samflikihg er ékfei hól fyrirTún-
islbúa.
C*tjóm Alsir hefur Marokkó
að sJcálkaskjóli. Meðan Bo-
umediene hefúr Hassan kon-
ung við Mdð sér, getur hann
svarað Jwerrí kröfu um hedms-
býltinigu á hinn giaimJa gtóðaveg:
„Það er aJIt í Uiaigá með mdg, en
tailið við nágranna minn“. Alsír
styður byltingairríki Afrílku, en
þó er sá hængurínn á, að
hvert ríki, sem óvinvedtt er
stjóminni í Marokkó er jafn-
fhamt óvinur Alsírstjómar. Dag-
blöðin í Alsír, sem fýlgjastefnu
stjómarinnar í einu og öJIu,
þora ekki að sagja edtt styiggð-
aryrði um hdna hægri sdnnuðu
stjóm f Rábat. Nýlega kvisaðdst
það út, að fyrr á þessu ári var
gerð tillraun tij vaidaráns í Mar-
oklkö. Tálið er, að um 600 manns
viðriðnir hiana hafi verið tekn-
ir höndum á stfðustu mónuðum.
Ekki aðeins Hassan heldur og
byltingarráðið í AJsír hefur á-
stseðu til að óttast.
Hassan er ungur hæfileika-
maður, mikill aðdóandi De
Gaullle, mdkilll skipuleggjandi og
kemur afburðavel fram í sjón-
varpi. Þegar hann tók viðvöJd-
um af föður sínuim', Múhameð
5, gerði hann sér far um að
vingast við sem iflesita stjóm-
mólamienn í lamdinu. Eftír ó-
eiirðimar 1965 Jiefur hann
stjómað með samfélldu neyð-
arástandd og liefur smóm sam-
a,n gert stjórnimólamiennina á-
hrifalausa. Frelsi í mienningar-
miáJum er bklaga medra í ríki
hans en í AJsír, enda þótt mól-
gagn Þjóðfrelsisiffl'okksins hafi
veirið J>annað og blað Istiqlas
varla þolað. En það er raunar
furðuleigt, Jwe Hassan tékst að
halda vélli í því óitrygiga á-
standii, sem í lamdinu ríkir. Ég
ræddi nýllega við fyrrverandi á-
hrifamann í Marolcko og var
hann héldur daufur í dólkinn.
Hann sagði mér, að æskufólk í
Jandinu vseri þjakað af leiðind-
um, bændur væru álhugaJausir,
millistéttin spillt og stjómin
dugjaus. Ég spurði um hr. X.
Um hann var ékkert að segja.
Hr. Y var enn áhrifalamsari.
Hver stjómar þá landinu?
sipurði ég. Það gerir kóngurinn
og Oufkir hersihafðinigi, innan-
ríkisráðherra landsins, sá sem
mnyrti Ben Barka. Þeir kornu
sér upp gagnkvæmu fjárkúgiun-
arkerfi. Sjaldan hef ég heyrt
átakanlegri lýsingu ftrá nolckru
landi.
Konungurinn í Marokkló, sem
er viðurkenndur hæfileika-
maðuæ jafnjvél af sínum liat-
römmustu andsitæðingum, er í
úlfakreppu. Hann þarf á að
halda efnahagsaðstoö stéttar,
sem gerir tilkall tíl vialda hans,
þegar fram í sæfldir. Borigm-a-
stéttin í Marokko hefiur tæplega
á að skipa efnivið í nýtízkuher,
erlend fjórfesting er mœMl í
landinu og flrönsk mjanning fer
ékfld rétt vel saman við mú-
hameðskan hugsunarhótt ai-
menninigs. NýJega lægði kon-
ungurínn óánægjuöldur borgara-
stéttar með níiflegri kauiphœkk-
un, sem tiorgarasitéttir í öðrum
löndum gætu öfundazt yfir, og
upp í stúdéntana stakk hann
dúsu með því að breyta um
námsefni, enda þóltt mennta-
mólaráðherra landsins hefði
lagt sömu breytingar til rétt áð-
ur og verið reJdnn fyrir Jxragð-
ið. Ennfremur geta Marokkó-
búar, sem eiga undurfagurt
land, stöðugt reitt siig á loomu
eríendra ferðamanna tilaðfýlla
ríkisfjánhirzluimar. En veldi
Hassans stendur vart til lang-
frama. Brlendur sendifuJltrúi
sagði nýtaga um hann: „Þar
sem hann er óvenju kænn, tel
ég að hann géti ríkt í 3 ár í
viðbót“.
En ef honum verður steypt
af stóli, verður Alsírbúum vart
stætt á utanríkisstefnu sinni.
Boumediene vifll sízt af ölflu
uppgjör við önnur byltingar-
ríki, oig að vissu leytí haifa
Bandaríkjamenn rétt fyrir sér,
er þeir áflíta, að þeir og Alsír-
búar hafi gagrakvæman hag af
óbreyttu óstandi. En þedr meta
hlutina frá sitt hvoru sjónar-
hominu. Marokkó er undan-
tekningin, sem styður reglu Als-
ír. Ef til vill hefur Boumediene
þetta að einkunnarorðum. Ríki,
sem treysta sinn eigin sóstfal-
isma, verða tortryggin gagnvart
sósíaflisima annarra. Kannski
hefur þetta éMd verið sagtonð-
rétt, en á bak við þessi orð er
sögulegur sannfeikur.
(Þýtt úr New Statesman).