Þjóðviljinn - 28.11.1970, Page 4

4 SlfiA — ÞJÓÐVILJIOTSI — Laiuigardagur 28. nóveimiber 1970.
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Bitstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Bitstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Fréttastjóri: Sigurður V. Friöþjófsson.
Augiýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Bitstjórn, afgreiðsla, auglýsingat, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Sími 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 195.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12.00.
Á eldi óðaverðbá/gunnar
|Jndanfama daga hafa miklar umræður orðið á
þingi um þá tillögu Alþýðubandalagsmanna
að skipuð verði rannsóknamefnd, samkvæmt á-
kvæðum 39du greinar stjórnarskrárinnar, til þess
að kanna aðdraganda verðstöðvunar, óðaverð-
bólguskriðuna í sumar og í því sambandi sér-
staklega afleiðingamar af því háttalagi Jóhanns
Hafsteins forsætisráðherra að boða verðstöðvun-
ina í sjónvarpi með 18 daga fyrirvara, en það er
eitthvert furðulegasta, hneyksli sem gerz't hefur í
íslenzkri stjómmálasögu. Hafa umræður þessar
varpáð skýru Ijósi á alla efnahagsstefnu ríkis-
stjómarinnar og tilgang hennar.
Jgftir kjarasamningana í vor var það skylda rík-
isstjórarinnar að framkvæma verðstöðvunar-
stefnu og kama í veg fyrir að kauphækkunum
launafólks .væri velt út í verðlagið. .Ríkisstjórnin
fór þveröfuga leið. Hún gerði að eigin sögn áætl-
un um- ailsherjar verðhækkanir og varin síðan
markvisst að framkvæmd hennar. Á aðeins fjór-
um mánuðum hækkaði almennt verðlag í land-
inu um því sem næst 12%. Sú hlutfallstala jafn-
gildir því að neyzluvarningur í landinu hækkaði
um 2.000 - 3.000 miljónir króna á ársgrundvelli.
Þetta gerðist á rúmum hundrað dógúm, en það
jafngildir því að verðhækkanir þær sem dunið
hafa yfir neytendur hafa á hverjum degi numið
20-30 miljónum króna á ársgrundvelli. Öll var
þessi óðaverðbólgn, skipulögð af ríkisstjóminni
og stofnunum hennar, og til þess að kóróna óhæf-
una varaði Jóhann Hafstein forsætisráðherra fjár-
málamenn við í sjónvarpi; ef þeir vildu hækka
yrðu þeir að flýta sér, því að svokölluð verðstöðv-
un væri framundan!
þessi óðaverðbólguþróun gerir hina svokölluðu
verðstöðvun nú að sýndarmennsku; að þvi
leyti sem hún er ekki framkvæmd með ósæmileg-
um árásum á samninga verklýðsfélaganna koma
til hrikalegar niðurgreiðslur sem allir sjá að fá
aðeins staðizt skamma stund. Ef ríkisstjómin
hefði hins vegar gripið til verðstöðvunar í vor, og
þótt hún hefði ekki beitt merkilegri aðferðum en
niðurgreiðslum, hefðu horfumar nú verið allt
aðrar. Þjóðarbúskapur íslendinga hefur notið ein-
staklega hagstæðra ytri aðstæðna á þessu ári.
Þjóðarframleiðslan hefur á einu án vaxið um 27%
að krónutölu. Viðskiptakjörin hafa batnað mjög
stórlega; einar saman verðhækkanirnar á útflutn-
ingsvörum okkar hafa fært okkur aukreitis á ann-
an miljarð króna á þessu ári. Ef ekki hefði komið
til óðaverðbólgan hefðu nú verið full rök fyrir
gengishækkun, auknu verðgildi krónunnar og
festu í verðlagsmálum. En þessum tækifærum
hefur ríkisstjómin brennt á báli óðaverðbólgu
sinnar, vegna þess að eina keppikefli hennar var
að grafa undan saimningum þeim sem gerðir vom
í vor. Á sama tíma og ytri aðstæður bjóða upp á
stóraukið öryggi í efnahagsmálum og atvinnumál-
um, er stefnt að nýjum kollsteypum. — m.
Ný sinfónía
Sinfónía nr. 1 op. 12 eftir
Proinnsias O’Duinn, sem 1
fyrraikvöld var frumflutt und-
ir stjóm höfundarins, ber öll
merki góðrar kunnáttu og
virðingar fýrir viðfangsefninu.
í>að er sannarlega enginn
bamaieikur að semja sinfóníu
nú á tímum, og hefur raun-
lar aldred verið, því þó þetta
fórm bjóði uppá næsta óend-
anlega möguleika, er það um
leið hið erfiðasta sem menn
geta tekið • sér fyrir hendur.
Aðal gallinn á verki O’Duinns
var líka, að stundum bar ein-
um um of á erfiðleikunum.
Hugmyndimar áttu í stríði við
að þróast og byggðist spennan,
sem var asði mikil á stundum,
frekar á endurtekingu en tii-
breytni. Stíllinn á sinfóní-
unni er afar venjulegur og
minnir talsvert á margt, sem
góðir og gegnir Ameríkanar
hafa látið frá sér fara (Will-
iam Schumann, Peter Mennin
o.til.). En innan þess ramma,
sem O’Duinn setur sér, má
segja að honum hafi vel tek-
izt. Oft mátti heyra mjög
viðkvaemnislega og þó um leið
einbeitta meðferð hljómblae-
brígða, og leyndi sér auðvitað
hvergi, að tónskáldið þekkir
möguleika hljómsveitar út i
yztu æsar. Eftlr þvi sem bezt
varð heyrt (cg séð) tókst fflutn-
ingur verlísins ágaetlega.
Hljómsveitin lék óvenju
frjálslega og eðlilega, og
hljómaði stundum jafnvel eins
og allt vaeri í lagi.
Á síðari hluta efnisskrárinnar
stjómaði O’Duinn Eroica-sin-
fóníunni, og þar var nú margt
misjafnt á feröinni. Fyrsti

leikinn of hratt, heldur svo
gáleysislega, að stundum ft
bjóst maður við, að dömur J
og herrar áheyrendaskarans B
hlytu að bjóða hvort öðru .
u.pp í einn fjörugan. Skersóið I
var hinsvegar ágaett miðað við "
n
P. O'Duinn
þátturinn var að vísu fullur
af „karakter“ og hraði hans
nokkumveginn að mínu sfcapi,
hefði þó mátt vera enn hæg-
ari. Þess ber hinsvegar að
geta, að flestir stjómendur
flytja þennan þátt miklu
hraðar, og er oft hræðilegt
á að hlýða. Sorgarmarsinn
var þvi miður ansi miikið
út í hött, og ekki aðedns
aðstæður, en því ber ekki að
leyna að strengimir okkar k
valda ekki því, sem er kraf- M
izt í léttleika og spennumjmd-
un, og tréblásaramir, voru
ekki alltaf alveg í takt hver
við annan. Og svo var það
lokaþátturinn, sem er að vísu
glæsilegasti þáttur Eroica en
um leið léttvægastur, og
kannski einmitt þess vegna
erfiðastur í flutningi. Þar
tókst margt með ágætum, en
talsvert vantaði þó á að and-
stæður hans, sem em gifur-
legar, kæmu nógu skýrt í
ljós.
Það má vel vera að edn-
hverjum finnist þetta ailharð-
ur dómur um hljómleikana.
En ég vil þá bæta þvi við,
að þetta var þrátt fyrir allt k
bezti flutningur, sem ég hef ®
enn heyrt á Eroica sinfóní- B
unni hér á landi. Skilji það J
svo hver eftir sínu höfði. LÞ. I
I
Tvö íslenzk smásagnasöfn og
tvær skáldsögur frá Skuggsjá
SfiVVlWAPV-V j
iiiii
□ Skuggsjá hefur sent frá sér þrjár nýjar bækur eftir
íslenzka höfunda: smiásagnasöfn eftir Jakobínu Sigurð-
ardóttur og Jón Helgason ritstjóra og skáldsögu eftir Þor-
stein Antonsson. Þá kemur og út enduiútgáfa af Sturlu
í Vogurn eftir Guðmund G. Hagalín.
Sögur Jakobínu Sigurðar-
dóttur nefnast einu nafni
„Sjö vindur gráar“ — og eru
þær reyndar sjö talsins. Ein
þeirra er þó miklu lengst, sag-
an af Elíasi Elíassyni, sem legg-
ur undir sig nær þríðjung þess-
arar 168 bls. bókar.
Jakobína Sigurðardóttir.
Skiptinemar safna
fyrir Pakistan
I dag hefst almenn fjársöfnun
á vegum skiptinemasamtaka
bjóðkirkjunnar, fyrir hjálpar-
starfsemi vegna flóðanna í Aust-
ur-Pakistan
Þess1 (nun er liður í sam-
starfi hjálparsaimtaka í Dan-
mörku, Þýzkalandi og á íslandi.
Þegar miljónir heimila farast,
svo ekiki sé minnzt á farsóttir.
sem eru fastir förunautar flóða,
þarf vart að ítreka nauðsyn
hjálparstarfsemi sem þessarar,
segir í fréttatilkynningu frá
skiptinemasambandinu. Því er
hjálparbeiðni nú beint til þeirra,
sem látið geta af hendi peninga-
upphasð. hver.su smáa sem hún
er og sýnt þannig hjálparlund.
Leitað verður til almennings
næstu daga.
Jakolbínu Sigurðardóttur er ó-
þarft að kynna lesendum þessa
blaðs. Hún er höfundur þefcktra
ádeilufcvæða, og smásagnas afn -
ið „Punktur á skökkum stað“
staðfpsti í samri svipan góða
greind hennar til sagnagerðar.
Skáldsagan „Dægurvísa“ var
fram horin til verðlauna Nörð-
urlandaráðs, en sú bók hennar,
sem hefur vafcið hvað mesta
abhygli er „Snaran“, stuitt
skáldsaga um Island stóriðju og
hemáms, þar sem samtíma-
ástandi er fylgt eftir til náinn-
ar framtíðar aí skarpskyggni og
miskunnarleysi.
★
Jón Helgason ritstjóri og rit-
höfundur hefur ritað allmargar
bækur, frásagnir úr íslenzfcu
þjóðlífi. Má þar nefna söfnin
Islenzkt mannlíf og Vérlslands
börn, sem hafa veríð rituð af
meiri hæfni og á meira máli
en flest það sem út kemur af
þáttum um „íslenzk örlög“. Þá
átti hann og drjúgan þátt í
hlut að samantekt bókanna um
Aldimar — bæði okkar öld og
þær sem næstar fóru á undan.
Með bókinni „Maðltar í mys-
unni“ fei Jón hinsvegar inn á
nýjar brautir, hún geymir fyrstu
frumsömd-u sögur hans sem^
koma fyrir almenningssjóniir. ^
Bókin geymir níu sögur, og
verður vafalaust forvitnilegt að
sjá, hvemig þessum duglega
höfundi tekst til i nýju hlut-
verki, 1 bókarkynningu er þvi
lofað, að hér sé um mikilúð-
legan skáldskap að ræða og
auk þess iétið að því liggja,
að í þeim kunni að skína í
kunnugleg atvik, sem gætu
þótt í nærgöngulla lagi.
Maðkar í mysunni er 162 bls.
„Innflytjandinn“ nefnist
skáldsaga Þorsteins Antonsson-
ar, sem þegar hefur kvatt sér
hljóðs með einni skáldsögu og
einu ljóðasafni.
Þetta er framtíðarsaga: hún
hefst á þvi að forsætisráðherra
íslands og fulltrúi erlends stór-'
veldis sitja að leynilegri samn-í*
ingsgerð um að koma upp
með leynd kafbátastöð í Hval-
firði — • og fylgir þessu bralli
bagsmunafe, eins og að líkum
lætur. Þetta virðist í fljótu
bragði skoðað spennand:'*
saga, og af upphafinu að dærna
kemur það ekki á óvart þótt
þar komd við sögu „ótrúleg
tæknivæðing og stúdentaóeirð-
ri“. Og eins og að líteum læt-
ur er reynt að vekja upp þá
spumingu, hvort atburðir, sem
þeir er lýsit er í bókinni, geti
raunverulega gerzt.
Innflytjandinn er 165 bls.
Saga Guðmundar HagaMns um
Sturiu í Vogum kom út 1938 og
vafcrti mikla athygli og svo deil-
ur. Margir vitnuðu í bókina
sem „rammíslenzka hetjusögu“
Framhald á 9. síðu.
Jón Helgason.
Nóg vinna a
Egilsstöðum
í vetur
Atvinna hefur verið góð á
Egilsstöðum í haust og vetur.
Er aðallega unnið við byigginga-
fraimkvæmdir á staðnum. Þar
er verið að byggja læknamið-
stöð, skóla og símstöð. Þá er
mikið að gera á þremiur tré-
smíðaverkstæðum á staðnum.
Nóg er að gera hjá prjónastof-
imni og skóveriksmiðjunni. Hef-
ur skóverksmiðjan nýlega bætt
við sig fólki. Nokfcrir vinna við
lagningu raflina að Lagarfossi.
Útlit er gott með vinnu á Egils-
stöðum í vetur.
Ný bók frá Grágás um neðan-
jarðarhrevfinguna i Noregi
Guðmundur G. Hagalín
Þrjár þýddar bækur eru ny-
komnar út hjá Grágás í Kefla-
vík. Skal þar fyrst netfna bók-
ina London svarar ekki eftir
Sverre Midtskau. Þar segir höf-
undur frá neðanjarðarhreyfing-
unni í Noregi á stríðsárunum,
en hann kom sjálfur allmiikið
við sögu hennar. Sverre Midt-
skau var starfsmaður við
norsku upplýsingaþjónustuna í
London á stríðsárunum og var
hann sendur á laun til hemum-
ins Noregs til að skdpuleggja
þar njósnastarfsemi gegn Þjóð-
verjum. Lenti hann þar í
miklum mannraunum, var m.a.
handtekinn, en tókst að flýj.
með reyfaralegum hætti.
Barnfóstran heitir skáldsag
eftir Erling Poulsen. Hún fjall
ar um unga stúlku sem strýku
frá munaðarleysingjaheimili o
ræður sig sem barnfóstru j
herragarð nokkum uíidir fölski
nafni og lendir í miklum ævin
týrum í hinu nýja þlutverki.
Skúraskin heitir skáldsag
eftir Nettu Muskett. ’Hún segi
frá ungum hjónum og hinun
ýmsu práfrunuim, sem aftorýði
semi og vantraust, sem sprottii
er af nýjum kunningjasam
böndum beggja, leggjá í göti
þedrra.
►