Þjóðviljinn - 15.12.1970, Page 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVUjJIMN — Þxiðjudaiguir 15. diesiemibeir 1970.
— Málgagn sósíalisma, verkalýSshreyfingar og þjóSfrelsis —
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviijans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. lónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Fréttastjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastjórl: Heimir Ingimarsson.
Rltstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavðrðust. 19. Simi 17500
(5 linur). — Áskriftarverð kr. 195.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12.00.
Þurrkví / Reykjavík
Jþegar atvinnuleysi hefur verið hvað naergöngul-
ast við landsmenn síðustu árin, hefur komið í
Ijós að því fer mjög fjarri að atvinnuöryggi sé
meira í Reykjavík en annarstaðar á landinu. Ollu
heldur hefur mönnum orðið ljós sú staðreynd að
atvinnuvegir höfuðborgarinnar hafa þróazt á mjög
óeðlilégan hátt um skeið, þjónusta þanizt út án
eðlilegs samhengis við undirstöðugreinar í fram-
leiðslu. Þar sem svo er ástatt geta hagsveiflur
valdið snöggu hruni, ekki sízt í þjónustugreinum
þetm sem algerlega eru háðar kaupgetu. Því er
mikil nauðsyn að styrkja undirstöður atvinnu-
lífsins í Reykjavík ekki síður en annarstaðar, og
hagnýta í því sambandi sérstaklega gott árferði
eins og iandsmenn njóta nú.
J^yrir alþingi liggur nú frumvarp um stórfram-
kvæmd af þessu tagi í þágu Reykjayikur og
landsins alls. Þingmenn Alþýðubandalagsins í
Reykjavík hafa lagt til að ríkið og Reykjavíkur-
bórg bindist samtokum, ásamt þeim einstakling-
um sem áhuga kunna að hafa, um það stórvirki að
koma upp þurrkví. Þurrkví mundi auka til mikilla
muna öryggi í siglingum til landsins, spara veru-
legan gjaldeyri og verða traustur hornsteinn
máimiðnaðar og skipasmíða hérlendis, en þar er
um að ræða einhverja mikilvægustu iðngrein ís-
lendinga, nátengda fiskveiðum og siglingum. Ó-
bein áhrif slíks fyrirtækis yrðu einnig mjög mik-
ilvæg og mundu stuðla verulega að auknu atvinnu-
öryggi. Allt þetta hefur verið ljóst áratugum sam-
an og ýmsir góðir imenn hafa beitt sér fyrir fram-
kvæmdum. En því miður hefur allt til þessa setið
við athuganir og almennt umtal. Ein ástæðan
fyrir því framtaksleysi hefur síðustu árin íví-
mælalaust verið sú skammsýna afstaða stjómar-
valda að einblína á erlent f jármagn og erlend stór-
fyrirtæki en líta smáum augum á getu og framtak
landsmanna sjálfra.
'jpillaga Alþýðubandalagsimanna um þurrkví í
Reykjavík hefur fengið góðar undirtektir. Geir
Hallgrímsson borgarstjóri í Reykjavík lýsti efnis-
legu fylgi við hana í umræðum á þingi og Morg-
unblaðið hefur tekið í sama streng. Því er ástæða
til að allir þeir sem áhuga hafa á þessu stórmáli
fylgi því fast eftir að teknar verði endanlegar á-
kvarðanir þegar í vetur. Á næsta sumri eru þing-
kosningar og þegar svo er ástatt eru ráðamenn
venjulega viðræðubetri og framtakssamari en
endranær. Líði veturinn hins vegar svo að hug-
myndin um þurrkví drukkni j einu saman umtali
og svokölluðum athugunum, er hætt við að næsta
kjörtímabil þætist við þann umþóttunartíma sem
þegar er orðinn allt of langur. — m.
!
Að þessu sinni fjalla bréf-
ritarar otokar um smjömeyzlu
og útgáfu á verikum ungra
skálda.
Smjöræta skrifar:
Mikið er honum prófessor
Sigurði Samúelssyni illa við
að við borðum smjör. Ætli það
sé af því að hann eigi eiitthvað
í juriasmjöriíkisgerðinni? Eftir
því, sem dagblaðið Vísir segir
frá þann 10. þ. m., er ekiki
annað að sjá en aurinn sé allt
hans líf.
Ég er kominn á áttræðisald-
ur og hef alla tíð etið smjör
ofan á brauð og haft það eins
þykkt og brauðið sjálft. Þó
hefur ekkert gengið að mér
um dagana, alltaf hraustur, og
það hef ég þákkað smjörinu.
Jurtasmjörlíki hef ég aldrei
látið inn fyrir mínar varir.
Smjörætá.
Ég sá mig tilneyddan til að
■stytta bréfið þitt dáiítið
Smjöræta góð. Við verðum að
gæta þess að kveða ekki of
fast ,að orði. Aldrei hef ég
heyrt að prófessorinn eigi hlut
i smjörlíkisgerð, og sú fullyrð-
ing hans að smjör í óhófi sé
ekiki holt er ekki hans einka-
skoðun, heidur hefur þvi sama
verið haldið fram af öðrum
læknum og vísindamönnium.
En ég er sammála þér í því,
að smjör er óhkt bragðbetra
en smjörliki.
Bæjarpósturinn.
★
Kæri bæjarpóstur.
Ég las um daginn viðtal í
Vísi við einn af kunnustu
frumherjum nútímaljóðsins á
Islandi, þar sem hann nefndi
sem dæmi um grósku íslenzkr-
ar ljóðlistar, að á þessu ári
væru gefin út fleiri ljóðasöfn
eftir komunga höfunda en
nokkru sinni fyrr. Þetta er
töluleg staðreynd, sem mér
dettur ekki í hug að neita, né
heldur ályktuninni, sem af
henni var dregin: að ungt fólk
yrki mikið nú á dögum og
undantekningarlaust í hinum
nýja stíl. Hinu hef óg verið
að velta fyrir mér, hvort það
sé velgerningur við hina bam-
ungu höfunda að gefa ófull-
burða æfingar þeirra út í bók,
skilja þá síðan eftir eina úti í
næðingnum og láta guð og
lukkuna ráða, hvernig þeim
famast. Það er einna líkast
því að útgefendur sóu með
slæma samvizku gagnvart
Smjör eða smjörlíki.
í listinni.
þeim brautryðjendum nýju
ljóðlistarinnar, sem í raun og
sannleika höfðu nýjan boð-
skáp að fllytja og hafa sannað,
að í þeim var sá töggur, sem
ekki var hægt að drepa, og
samvizkubitið brjótist út í því
að gefa út hvaða byrjandaverk
sem er til að sanna frjálslyndi
sitt og ábyrgðartilfinningu
gagnvart skáldunum.
Auðvitað getur skáld verið
svo bráðgert, að fyilsta ástséða
sé til að veita því brautar-
gengi strax á fyrstu æskuár-
um, og sum þeirra hafa ekki
beðið af því varanlegt tjón,
jafnvel vaxið við hverja raun
og náð hinum hæsta þroska
(sbr. Halldór Laxness). En
fleiri munu þau þó dæmin
um, að ofdékur við óþroskaða
hæfileika hafi orðið til að
hefta þá — stöðva þann gróð-
.ur, sem vel hefði getað borið
ríkulegan avöxt, hefði hann
fengið að vaxa í kyrrð og
spekt. Fyrir einum 15 árum
birti Magnús Ásgeirsson í
Ljóðum ungra skálda æsku-
verk lítillar stúlku, sem hann
kallaði „undrabarn'*, og vissu-
lega voru ljóðin hennar falleg.
En síðan hefur ekkert til
hennar spurzt, Nokkrum árum
síðar birti Helgafell tvö kver
sama árið eftir aðra ung-
lingsstúlku. Af nýlegu viðtali
— Undraböm ^
Brjóstumkennanlegastir eru þó J
þeir, sem- eftir of bráðan æsku- ■
frama á listabrautinni fara J
með réttu eða röngu sjálfir að B
líta á sig sem misheppnuð k.
skáld og leita sér einhvers
konar uppbótar með setu í
Frumsamin Ijóð og þýðingar:
3 nýjar Ijóðabækur frá AB
Fyrir tveimutr árum hóf Al-
menna bókafélagjð að gefa út
sérstakan flokk nýrra ljóða-
bóka. Var tilgangur félagsins
Ezra Pound
að hj álpa með þessum hætti
ungum höfundum til þess að
„ná tali“ af þjóð sdnni, enda
þótt ekki þætti tiltækjlegt að
bindia flokkinn við verk þeirra
einna. Geri var ráð fyrir
þremur til fjórum bókum ár-
lega, og með því að bafa þæir
samsitæðar að ytrj gerð og Xáita
þær fylgj'ast að hverju sinni,
stóðu vonir til að unnt reynd-
ist að halda veriði þeirra í
sikeíjnm, án þess að slíkur
spamaður bitnaði í einu eða
neinu á frágangi þeirra. Virð-
ist þess tilraiun hafa heppnazt,
og hefur flokknum í heild ver-
ið vel tekið. Eru bæikumiar alls
orðnar sjö á tveimur árum, og
þesisa dagana bætast þrjár nýj-
ar við, en þær eru sem hér
segir:
Nóvember eftir Lárus Má
Þorsiteinsson. Hann er yngsti
höfundurinn að þessu sinni,
fæddnr í Reykjaivík 9. okt.
1952. Hann stundar nám í
menntaskóla og hefur ekki fyrr
birt skáldskap sinn á prenti.
Ljóðagerð hans hefur á sér
svipmót hinnar yngsitu skáMa-
kynsilóðar, en er þó n&umast
bundin jafnþröngu tónsviöi og
þair befur tíðkazt. f mörgum
bvæðunum kennir skemmitl-
legrar huigkvæmni, og þar sem
höfundiuirinn beitir sér við
knappan stíl, nær hann stund-
um markverðum árangrj.
Þytur á þekju eftir Jón Jó-
hannesson. Hann er fæddur í
Skáleyjum á Breiðafirði árið
1903, en hefur frá tvítugsaldri
átt heima í Reykjavík, þar sem
hann var um langt skeið hjúkr-
unarmaður, en síðan árum sam-
an birgðavörður á Hótel Borg.
Hann hefur aflað sér góðrar
menntunar af sjálfsnámi, en er
mianna hlédrægastur og heí-
ur a'ðeins gefjð út tvenn ljóða-
úthlutunarnefnd listamanna-
launa eða sem ritdómarar.
Dæmi hins síðastnefnda má
nær daglega sjá á síðum u
Morgunblaðsins: piltur sem á a
unglingsárum gaf út snoturt 1
Ijóðakver var fyrirvaralítið J
leiddur til öndvegis meðal jjj
Birtingsmanna, en valt fljót- B
lega úr sessi vegna getuleysis ;
Dg leggur síðan í það sína B
litlu oriku að níða fyrri vel- ?
gerðarmenn sína.
Það er vissulega mikið æv- k
intýri, þegar sönn listagáfa |j
skýtur upp kollinum með lít- k
illi þjóð. En aðgát skal höfð \
i nærveru sálar — og því meir ■ k
sem hún er fágætari kiostum "
búin. Útgefendur ættu að hafa fe
sér til hægri handar þroskaða J
bókmenntamenn og góðviljaða, B
sem væru ungum efnismönn- j
um til ráðuneytis um útgáfu- ■
mál. Sjálfsagt kæmi sjálfbirg- v
ingum það að litlu haldi, en q
öðrum gætj það bednt frá L
skerjum, sem margur hefur ^
brotið á prúða duiggu. Þ. E.
kver til þessa, í föln grasi 1953
og Gangstéttavisur 1967, hið
sáðaira á einkaforlagi. Eirihver
fyrstu kvæði sín birti bann fyr-
ir um það bdl 30 árum í Helga-
felli, og aflia tíð síðan hefur
hann varið í góðum meturn
meðal vandfýsinna ljóðvina.
Kvæði hans eiga sér jafnt ræt-
ur í gömlum tíma og nýjum,
eru mörg síkemmtileg afleátr-
ar og hafa yfir sér huigþékkan
brag. *
Þriðja bókin og hin stæmsitia
er Kvæði eftir Ezra Pound í
þýöingu Krisitins Bjömssonar
fyrrv. yfirlæknis. Ezra Pound
er fæddur í Biandaríkjunum
1885, dytaldi í Bretlandj frá
1908 til 1921, en hefur síðan
átt lengstaf heima í Ítalíu. Öt-
Framihaid á 9 síðu.
Mennirnir í brúnni — þættir
af starfandi skipstjórum
Út er komið annað bindi
bókanna Mennimir í brúnni —
þættir af starfandi skipstjórum.
Ægisútgáfan gefur út, en höf-
undar þáttanna eru Ásgeir
Jakobsson, Guðmundur Jakobs-
son og Þorsteinn Matthíasson.
1 bók þeirri sem nú kemur
út eru sjö þættir af þessum
skipstjórum:
Arinbjöm Sigurðsson, Ég geri
eins og ég get — læt guð og
lukfcuna on afganginn. —
Björgvin Gunnarsson, Þetta
hefur allt verið ævintýri. —
Finnbogi Magnússon, Hef oft
elt grátt silfur við sjóræningja.
— Halldór Haildórsson, Kannski
eirihverskonár dulskynjun. —
Sigurður Kristjónsson, Hef orð-
ið að finna minn fisk sjálfur.
— Þórður Guðjónsson, Byrja
aldrei að róa á mánudögum. —
Þorvaldur Ámasion, Fimmtíu
mílur f Bjarg — Fimmtíu mílur
í Jökul.
Um útgáfuna segir á kápu að
bókin sé „samanskrifuð fyrir
þá, sem viilja lesa um og kynn-
ast mönnum, sem sækja sjóinn,
færa björg í bú. og hafa skapað
Island nútímans". — Bókin er
154 bls. með mörgum myndum.
Þorpið eflir Jón
úr Vör komið út
Ljóðabók Jóns úr Vör: Þorp-
ið, er komin á bókamarkaðinn
að nýju. Er það Bókaskcmm-
Jón úr Vör
an, útgáfa höfundar, er að út-
gáfunni stcndur að þessu sinni,
en um hana segir svo á kápu-
síðú:
„Þetta er útgáfan frá 1956.
Upplag var eitt þúsund. Aðeins
helmingur þess var þá búinn
til sölu. Bókin hefiur ekki verið
á markaði í mörg ár. Nú héfur
loks verið gengið frá síðari
hluta upplagsins og bókin sett
í bókaverzlanir“.
1 eftirmála við útgáfuna 1956,
sem var 2. útgófa, gefin út af
Hel-gafelli, segir höfundur svo
um efni og gerð bókarinnar:
„Bók þessi fjallar um upp-
vaxtarár mín og æsku, líflð óg
lilfsbaráttuna í þoarpinu, vega-
vinnusumar fj arrj átthögum, um
venzlafólk mitt og aðra, sem
voru mér á einhvem hátt ná-
komnir. Mágur minn, sem nú
er látinn, gaf mér efnið í sum
sjómennskuljóðin frá stríðsár-
unum. AIls staðar er farið
frjálslega með staöreyndir, enda
þótt hvergi sé í aðalatriðum
hvikað frá hinu rétta.
Fyrri útgáfa kom út haustið
1946, sett saman í Svíþjóð vet-
urinn á undan Hér eru orða-
breytingar á stöku stað og
nokkur ljóð felld burt. Viðbótin
er ort í Stokkhólmi veturinn
1946—’47 og prentuð í bókirini
Með ö-rvarlausum boga.
Þetta er hin endanlega gerð
Þorpsins"