Þjóðviljinn - 13.03.1971, Side 4

4 SlÐA — ÞUÖÐVTLiJINN — Laugardagur 13. marz l&Tl.
— Málgagn sosíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóöfrelsis —
Otgefandi: Otgáfufélag ÞjóSviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. iónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
SigurSur GuSmundsson.
Rltstj.fuiltrúl: Svavar Gestsson.
Fréttastjóri: SigurSur V. FriSþjófsson.
Auglýsingastjórl: Helmir Inglmarsson.
Ritstjóm, afgreiSsla, auglýsingar, prentsmlSja: SkólavörSust 19. Simi 17S00
(5 linur). — AskriftarverS kr. 195.00 á mánuSL — LausasöluverS kr. 12.00.
40 stunda vinnuvika
J>að er hryggileg staðreynd, að þjóðfélagsaðstæð-
ur og launakjör hafa verið slíkar á íslandi að
eitt stórt baráttumál verkalýðshreyfingarinnar
fyrr og síðar, viðleitnin til að tryggja vinnandi
fólki hæfilegan vinnudag, hefur oft í reynd snú-
izt í andstæðu sína; þegar nóg vinna hefur verið
hafa menn keppzt við að vinna sem lengstan
vinnudag, atvinnurekendur auglýsa stundum eftir
fólki og láta þau meðmæli fylgja að „tryggð“ sé
svo og svo margra klukkustunda vinna fram yf-
ir átta stunda vinnudag. Húsmæður margra heim-
ila vinna heilan vinnudag utan heimilis og heim-
ilisstörfin langmest eða öll að auki; vinnuþrælk-
un þjaikar karla og konur, spillir félagslífi og sam-
skiptum manna, afþreyingu þeirra og gleði. Eftir-
sóknin' eftir vinnu, jafnvel óhæfilegri vinnu, vitn-
ar að sjálfsögðu um þá staðreynd, að laun venju-
legs vinnudags, og eins manns í fjölskyldu,
hrökkva ekki fyrir nauðsynjum og menningar-
þörfum heimilanna. Og á hinu leitinu öryggis-
leysið um vinnu, atvinnuleysishættan alltaf á
næsta leiti, og atvinnuleysi árvisst víða á land-
inu langtímum saman; öryggisleysi alþýðu í auð-
valdsþjóðfélagi þar sem skipulagsleysi og jafn-
framt skipulagning fyrir gróðalýðinn er einkenni.
SJONVARPSRYNI:
Skáld og manneskjur
Suínstaðar hefiur það verið
orðað á sfcundum, að viku-
skipti eða jatfiwel mánaða-
skipti væru að gæðum sjón-
varpsetfnis. Ágætisatriði kæmju
í hrotum, og eyður á miUi.
Altént var það svo í íyrri
viku_ að enginn okjkar stairfs-
bræðra vissi hvað hann áitti
af sór að gera og sumir
tófcu jatfnvel uppá því að
sfcrifa um iþróttir heldur en
eklki neitt. Bn vel á minnzt
fþróttir. Ég hef oftlega verið
keminn á fremsta hlunn með
að taka i lurginn á Ómari
Ragnarssyni fyrir þessa ó-
gætfusamlegu imfoa, sem hann
ku sanda á bakvið í foama-
timum sjónvarpsins. En það
væri víst fuMlanigt mál fyrir
svona sfcvettu, enda „mætti
þar um skrilfa margar bask-
ur“, og þá ekfci sízt varðandi
þær beittu athugasemdir, sem
stundum hrjóta útatf svosem
sexára munni undir þessum
áhorfum. — En þegar Ómar
var að lýsa leifcnum við
Rúmena um daginn. þá var
það meiri stjomuleiikur hjá
honum en nokfcrum öðrum ís-
lendingi eða Rúmena. Hann
eins og sleppti sér, og það er
tiltæki, sem fleiri ættu að
leyía sér, og otftar. Svo hef-
ur Ómar greinilega óforjál-
aða afstöðu gagnvart þeim
mikla andans manni, Múha-
með Alí alias Kassíusi Klei,
sem forást ofcfcur að vísu spld-
ið um daginn, en upp mun
hugann herða eins og við
Órnar foáðir.
En annars upplhófst þessi
vika með hummi Sigurðar
póetu við Guðmund Böðvars-
son póetu á Kirkjufoóli. Og
óneitanlega er það mannfoæt-
andi að hlusta og horfa á
Guðmund, rétt eins og þegar
maður fór á sintfómutónleika
á yngri árum og fannst á
eftir, að maður hefði alla tíð
verið otf slæmur við mömmu
síma. f>að er einhversstaðar
orðað á þá leið, að það sé
erfitt að vera bæði skóld og
manneskja, en Guðmundi
virðist ekiki veitast það sér-
lega þungt. Þessi náttúrlega
afsfcaða til tilverunnar sam-
fara snilligátfunni, hún er
ekfci öllum gefin. Greinilega
eru samt gloppur í Guð-
mundi, hvort sem þær stafa
af athugunarleysi eða með-
fæddum barnaskap, og þess-
vegna fyrirgetfst honum loks-
ins það „sfcemmtilega uppá-
tæfci“ að taka óskýra afstöðu
til skriðdrefcasönnunar
Moskvumanna í Praig árið ’68.
En þá gilti nefnilega reglan:
Óreigar allra landa, samein-
izt — eða ég skýt. — Það er
vissulega ekki úr háum söðli
að detta fyrir undirritaðan,
en öllum skikkanlegum mönn-
um ber vtfst saman um, að
Sigurði Friðþjófssyni hafi
efcki tekizt að leiða fram
nema lítið brot atf þeim per-
sónuleika, sem sól kysstd á
sínum tíma.
Svo kom þátturinn um Nodj
og Krúsa. Og það veröur að
segjast eins og er, að hann
var iilskárri en þeir hafa
verið flestir. Áuðvitað var
þetta eintóm einföldun á hlut-
unum, og aldrei veit maður
með vissu, hvort hér er um
að ræða viljandi forheimsk-
un almennings eða ósjálfráða
forheimskun framieiðendanna
sjálfra. Allavega vantaði það,
sem helföi getað verið „sfcemti-
legast" í þessum dapurlegu
tilfourðum, en það er sú ring-
ulreið í miðstjóm KPS, sem
hlýtur að hafa ollað þessu
sfcringilega framtferði. Það sér
þó hver vitiborinn maður, að
afcburðimir í Búdapest frá 23.
okt. — 4. nóv. 1956 vom ekki
skipulagðir fyrirfram.
Jæja. Ekki bættist um. Næst
kom eitthvað atf auglýsinga-
ættinni, og nú var verið að
reka áróður fyrir því að fá
ríka ameríkana til að drepa
fisk atf tegundinni salmo salar
hér uppá Islandi. Og til þess
ama er fenginn enginn annar
en notalegur kall, sem hór á
árunuim söng fólk í svdfn,
m.a. með irskri vögguvísu, sem
hljóðaði eitthvað líkt og túra-
lúralúra. Manniverður spum:
Qui bono? Og svo er þessi
maður alltíeinu kominn norð-
ur í Þingeyjarsýslu að veiða
lax.
Margir hafa skamað Svía,
einkanlega í Morgunblaðinu,
og svo IGÞ að ég hetfd, en nú
skal tekið undir við þessa
satans menn vegna þessarar
satans myndar, sem var á
sunnudagskvötfdið og hét víst
En satans person. Það var
ljóta uppókoman, og má ég
þá frekar biðja um Kristrúnu
í Hamravík og flest Iþar fyitfr
neðan.
Ekki er ástæða til annars
en horfa tilhlöifckunaraugum
eftir Vanity Fair, því hversu
sem úr rætist, þá er sami
vandviifcnisbragurinn á öll-
um smáatriðum og öðm hjá
BBC. Og masttu sumir taka
sér það til eftirbreytni.
Hemm. Hemm.
Svo skal þess getið undir
Lofcin, að sovézka myndin um
Serjozha var afar mannleg og
eitt af því fáa, sem heldur
enn þeirri von í manni, að
Eyvi fcunni að hnessast þama
fyrir austan, áður en við
verðum altfir útdauðir, sem
vitfdum honum í rauninni vel.
En hágt á ég með að tala
um hundahaldið, þegar ég sé
þesisar eigiigjörnu persónur
tala um þessa frekar óeigin-
gjömu persónu, sem hundur- •
inn er, þá verður orðlfalll.
Þegar það hetfur greypzt inn
í barnssál, hvernig gamli
hundurinn okkar heima í
sveitinni varð smám sarnan
lasburða svo hann gat varla
hjálpað sér sjáttfur, og árum
saman fundu menn sér til
fáránlegar tilviljaniegakennd-
ar afsakanir til að komast
hjá því að skjóta hann. Vask-
ur gamili þefcfcti meira að
segja orðið: þyssa. Og þá
labbaði hann út og lagðist
undir einhvem atfsíðisliggj-
andi kotfavegg. Svo var það,
að sá hraustasti af dfctour
gengur atftan að gamtfa
dren.gnum sofandi útá hól og
skýtur hann í hnakkann. Það
voru allir búnir að taka fyrir
eyrun löngu á undan. Siðan
hitti ég þennan gamtfa vin
mtfnn í ýmsum stórborgium,
þetta blíða aiugnatillit, sem á
sér engan líka. Og þá vakn-
aði spurríngin: Á að leyfa
hundahald í Reyjavík —
hundsins vegna?
Ég hélt reyndar atflta/f, að
forsvarsmenn hundahalds
væru svolítið snarfoorulegir
menn. En það var Jónas
Jakofosson allseltóki, þótt hann
neyndar Iaeddist á. Ennfremur
hatfði ég álitið, að Dagrún
Kristjánsdóttir væri heidur
geðsleg kona, þrátt fyrir
frægar kjánalegar aithuga-
semdir sfnar um kyntflerðis-
uppffiræðsiumál. En að hún
væri slík uppmállun smálleg-
heitanna, sem þama kom
frarn, það sannaði mér enn
einu sinni, að vondur er
margur, en verri er ég.
A. Bj.
Jginstakir þættir í baráttu íslenzkrar alþýðu fyr-
ir styttum vinnudegi hafa orðið mikil átakamál,
svo sem vökulögin; baráttan við staurblint aftur-
hald utan þings og innan sem barðist með hnúum
og hnefum og íhaldsvaldi á alþingi gegn lagasetn-
ingu sem sjómenn kröfðust sér til vemdar. Alþýð-
an knúði þessa löggjöf fram. Á einu stærsta sigur-
ári íslenzkrar verkalýðshreyfingar, 1942, fékkst 8
stunda vinnudagurinn, 48 stunda vinnuvikan við-
urkennd. í kjarasiamningum 1965 var 44 stunda
vinnuvika viðurkennd. Einstök stéttarfélög hafa
komizt lengra í samningum. Nú er 40 st. vinnuvika
unnin á 5 dögum, krafa verkalýðshreyfingarinnar.
Jgðvarð Sigurðsson og Magnús Kjartansson flytja
þetta mál á alþingi, að vinnuvikan skuli ekki
vera lengri en 40 stundir á viku, unnin á fimm
dögum. Þeirri breytingu skuli komið á með ó-
skertu kaupi. í greinargerð er minnt á, að krafa
verkalýðshreyfingarinnar um 40 stunda vinnu-
viku, unna á fimm dögum, sé orðin staðreynd víða
um lönd, og brýn nauðsyn að íslenzk félagsmála-
löggjöf viðurkenni þá kröfu með þeim hætti sem
í frumvarpinu er lagt til. Nýtt sé einnig í málinu
að sjálft ríkisvaldið hafi í nýgerðum samningum
við ríkisstarfsmenn viðurkennt 40 stunda vinnu-
viku, og því megi ætla að ekki þyki frambærilegt
lengur að hafna kröfu verkalýðshreyfingarinnar
um sömu vinnuviku. Verkamenn og aðrir launþeg-
ar munu fylgjast vel með afgreiðslu þessa máls og
afstöðu flokka og þingmanna til þess. Verkalýðs-
hreyfingin mun knýja málið fram á næstunni, ó-
neitanlega væri skynsamlegt að stjórnarflokkam-
ir viðurkenndu nú þegar á alþingi að ekki verður
öllu lengur staðið gegn þessum áfanga. — s.
Helgi Valtýsson
Kveðja frá Ungmennafélagi íslands
Sovétríkin:
Yfírvötöin sluka til
gagnvnrt gyðingum
Einn helzti frumkvöðull og
og forysturaaður ungimennafé-
lagshreyfingarinnar, Helgi Val-
týsson, er látinn í hárri elli.
Það var hinni nýju hreyfingu
mikil gætfa að njóta starfs og
forystu HeLga hin fyrstu og
erfiðu ár og reyndar oflt síðan.
Hann hafði menntazt eriendis
og ffilutti heim með sér voihiug,
þekkingu og víösýni. Hann var
staðráðinn í að beita fcröffitum
sínum til að flá íslenzka æsku
til að brjóta af sér fjötra fá-
tæfctar, menntunarleysis og
þröngsýni og þroska þess í stað
Yfírdekk.ium
hnappa
samdægurs
☆ ☆ ☆
Seljum sniðnar siðbuxur
í öllum stærðum
og ýmsan annan sniðinn
fatnað
☆ ☆ ☆
Bjargarbúð h.f.
Ingólfsstæti 6 -
Sfcni 25760
sál sína og líkama. Hetfgi vair
einn af stofnendum UMFl, og
hann var kosinn sambands-
stjóri UMFl 1908, ári etftir
stotfnunina, og 1909 hleypir
hann af stokfcunum málgagni
samtakanna, Skinfaxa, sem
komið hefur út óslitið síðan.
Helgi var samfoandsstjóri UMFÍ
og ritstjóri Skinifaxa 1908-1911.
Þessi ár réðu sköpum um
framtíð ungmennafélaganna á
íslandi. Þeiu festu rætur Dg
urðu félagslegur og uppeldis-
legur vettvangur aasfcunnar í
hinum dreifðu byggðum. For-
ysta Helga Valtýssonar og ó-
þreytandi starf hans hafði af-
gerandi og ómetanilega þýðingu
fyrir framgang samtakanna.
Efltir þetta dvaldi Helgi oft
langdvölum erlendis, en alltalf
var hugurinn hinn sami í garð
ungmennatfélaganna. Aftur varð
hann ritstjóri Skinfaxa 1920-
1921 og fór á þeim árum í
ermdrekstur á vegium UMFl.
Síðast nú í vetur ritaði hann
Skinfaxa erindi af eldmóði og
bjartsýni, og er það Líklega eitt
það siðasita, sem hann Lét frá
sér fara aif rituðu máli.
Fyrir þetta langa og giftu-
drjúga starf og mikilvæga for-
ystu, stendur ungmennalfélags-
hreyfingin í milfcili þakkar-
sfculd við Helga Valtýsson.
Megi vorfhugur hans og mann-
dómur verða hreyfingunni leið-
arljós í fremtíðinni.
P.h. samban '.sstjórnar UMFl
Hatfsteinn Þorvaldsson.
MOSKVU 11/3 — Mikolai Sjtje-
lokof, innanríkisráðherra Sovét-
ríkjanna hét í dag hópi gyðinga,
sem að undanförnu hatfa efnt til
hungurverkfalla, að umsóknir
þeirra um brottfararleyfi til Isra-
els yrðu teknar til athugunar, og
svars yrði að vænta innan hálfs
mánaðar. Jafnframt skýrði hann
frá því, að ef samkomulag milli
Sovétríkjanna og Israels færi
skánandi gæti svo farið, að gyð-
ingum í stórhópum yrði leyft að
flytjast til Israefe, ef þeir æsktu
þess.
Svo sem, firá hetflur verið skýrt
hóflu 110 swézkir gyðingair hiung-
urveitotföll í húsakynnum æðsta
ráðsins sl. miðvifcudag, og í gær
sóttu þeir in nanríkisráðu neytiö
heim til að leggja áherzlu á fcröf-
ur sánar. Ræddu þeir fyrst við
noifckra emfoættisimenn í ráðu-
neytinu, en loiks t)ók innanrikfe-
ráöherrann málið að sér Ræddi
hann við gyðingana í fullar þrjár
fclukkustundir, og t<5k á móti
kvörtunarbnéfi flrá þeim, þar sem
yfirvöld í heimarfkjum þeirra
eru átailin fyrir að hafla eikki
svarað beiðnum þeirra um brott-
fararleytfi til Israels, en flóllk það
sem hér á í hlut, er flest tfrá
Eystrasaltghéruðunu.m. Málfllutn-
ingur ráðherrans kom fóflkinu
mjög á ótwairt, og aflréð það, að
halda titf síns iheiima, meðan svars
væri beðið. Ráðherrann tók það
fram, að þeir gyðingar, sem é-
kveðna sérþekkingu hetföu,
fengju ekki að fflytjast úr landi,
né heldur þeir, sem gsetu kom-
ið Israelsstjórn að liði í dedlunni
við araba.
Að öðru leytii voru viðbrögð
ráðherrans við máflafleitan gyð-
ingianna jófcvæð, og að viðræðuin-
um lofknum affiiéðu þeir að láta
atf frekaxi mótmælaaðgierðum og
bíða svars tf hedmahéruðum sín-
um. Einn þeárra slkýrði frá, að
aðgerðir myndu þegar hetfjaist
að nýju, ef brottlBararleyflin
fengijust ekfci.
Teija sórflrœðingar viðbrögð
innanríkiisráðherrans vísbend-
ingu um, að sovézk yflirvöíld ætli
að sflaka til gagnivart heriskáustu
gyðingunum í landinu.
Búizt er við nýj-
um átökum á
Norður-Irlandi
BEILFAST 11/3 Bæði mótmætf-
endur og fcaþóflsikir hafa fordæmt
morð þriggja brezífcra harmanna,
sem ekki voru við skyldiustörf, og
hetfur þesisi atburður ordið til
þess, að affitur er mikið rætt um
niöguleilfca á því að heifja virkar
aðgerðdr giegn Irska lýðveldis-
hemum (IRA), sem yr bannaður.
Hermennimdr þrír voru tæld-
ir út af kuá og skotnir til Vana
skammt utan við Belflast IRA er
grunaður um að standa að þess-
um morðum.