Þjóðviljinn - 03.06.1971, Side 6

g SfBA — ÞJÖÐV3DLJIWN — Finwntudlaiaur 3. ííktí IffZL

f
Svava Jakobsdóttir:
Staksteinahöíundur
og Sögfræðingarnir 6
MoirigunibiLaðið heffluir nú haf-
ið endiurútgáiu á JRöbbum"
miniuim, en þessi .,röbb“ sfcrif-
aði ég uim nokikm't sikeið i
Lesbók Margunblaiðsins. End-
urútgáfan hefist á fcílausu úr
„rabibi“, setm ég sferifiaði íofet-
óbermánuði 1966 ag fjailar í
firuimútgáfunni um vinniu há-
sfecðastúdenta með námd ag
fruimvarp um aiufeningu náms-
lána til hóskólastúdenta, sem
ríkisstjómin haifði þá nýlega
boðað. Lét égþairiljás bá von
mína, að námslánasjóður næði
tngangi sínum. Á síðasta Al-
bdngi fluttd Albýðubandaiagið
titlögu um, að þessi lánasjóð-
ur yrðd eflldiur og næði end-
anlegu • takmarki sinu eigi
siðar en um áramótin 1973-
74. Þessa, tiliögu felldí við-
reisnarstjórnin. Það er fcamn-
slkd þess vegna sem Mongun-
Wtaðið teJiur ásteeðu til að
rifja upp þetta ,ralbb“ mdtt.
KOausan, sem höflundur Stafe-
steina vitnar í (MbL 2S. mai
s.l.) hljóðar svo: „. . . án
traustrar menntaimannas.tétt-
ar getur engdn þjóð borið
vdrðingu fyrir sjáífri sér. Þeg-
ar allt kernur til allls, er efeki
spurt að því á ailþjóðaþingum,
hvoort fulltrúi Islands hafi
einhvem tíma róið til tfisfcjar
eða gengið fyrir fé — það er
spurt, hvaðharm hafi vitrænt
til málanna að leggja: hversiu
gagnmenntaður hann sé“.
Þessi orð telhrr höfiundiur
Stafcsteina, að sanni ,Jiug“
minn til „hinna vinnandi
handa“, eins og hann arðar
það. Þennan ,.hiug“ sfeUgmn-
ir hann þó efefci nénar, né
hefldur hvað hamn á við með
„vinnandi hendiur“. Teijasí
Id. hendur vélritunarstúíltou
til „vinnamdi hiandla"?
Þessi ummaeli min virðist
hann þó tengja vdð niðunnöð-
un á fnamboðslisita Alþýðu-
bandalagsdns, sem hann telur
bera vott um sivifc vdð verka-
lýðstoreyfinguna. Eitttotvað
bögglast nú atvimmuiEífið fyrir
brjóstinu á Stafcsiteinahöfundi,
af hamm heldiur, að sfcrif um
tímabundna sumarvlnnui néms-
manna til sjávar eða sveita,
fjaUd um atvimnusjómenn eða
bœndur. Eða er MargunlMaðið
að gefa í skyn. að verkaflólk
sfcilji eikfci nauðsyn þess, að
þjóðin éigi trausita mennta-
mannastétt? Betíxr væri, að
SjáHfetæðismenn bæru. jaifn-
mikið traust til monntamanna
og aiþýða í lamdimu gerir, t.d.
í samfoamd'i við mengunarmæl-
iingar í Straumsivík. Áróður af
þvd tagi sem Statosteámahöf-
undur rekiur, orfcar býsna
hlálega á menntaimenn úr
rööum launafólks, og er smán
af versta tagi við íslenzfet
verfcafóllfc.
Bfling námsJánasjóða eða
námslaunafeerfii í cinhverju
formi, er forsenda þess að
aJJir hafi jafna aðstöðu tH
náms án tilíits tiJ efinahags,
og tryggir það, að efnaiitjir
námsmienn geti gefið sig að
námd óskiptir, án þess að
þurfia að rjúifa nám sitt í sí-
felliu, til þess að vinna fyrir
sér. TSl þess að leiða hjá sér
fjáhhagtsJiega hlið þessa rnáls.
hefiur verið reynt aö teJja
mönnuimi trú uim, að temgsJ
^námsmanna við atvinnuJífið
hJjóti öhjéfeiyiæimílega aörofna
aiveg, etf þedr fá að stunda
nám sitt álhyggjuiaiusir urmof-
fcamu sína. Eitthvað í þáátt
virödst vaka fyrir Magrsúsi
Jónssynii, fjáxtmálaráðherra, er
haran segir í miállgagni XjamdS-
sambands íslenzltora merenta-
sfeólaineima: ,,Ég fyrir mátt
leyti hef alltaf verið þedirrar
sfcoðunair, að eitt hið jákyæð-
asta við íslenzíkt sfeólalfcerfi
vætrí það, hve sumarleyfin eru
löng. Námsrejenn geta þáunn-
ið við margvísieg störtf íþjóð-
fléJaginui, þannig að þeir geti
að sem mestu Jeyti framfleytt
sér sjélfir, og um Jeiðkynnzl
atvinnuiliíinu. og ég teJ, að
það bœri að hanrna, ef flrá því
kertfi þyrfti aö hverfla“.
Ég er sammála ráðhetran-
um um að nauðsyndegt sé, að
skólafióillk kynmiiist atvdnreulíf-
ireu, (slbr. ,,irabb“ mitt þ. 19.
júní 1968, sem Morgurehllaðs-
menn geta fllett upp), en
reyndin er samt sú, að hjá
efnaJitlum náimsmörenum
verða þau kyreni lengri og
meiri en hjá hinum, með
þeim aflleiðinguim. að ném
þeima dregst á langinn, og
verður jafnflraimt dýrara. Ég
er mótfallin því, að nauðsyn-
leg þátttalka néimsimarena í
atvmnuJifinu sé notuð sieítn
siðferðileg rök ednungis f þwí
skyni að haida efinaJitLum
námsmönnum niðrf.
SósíaJisitar krefjast þessi, að
böm efinaiítiJJa fioreldra flái
aðstöðu til að tneysta mjennta-
marenastóttina í Jandiinu. Að
reyna að ala á sundirungu máJJi
launaféiks eftir því hvartþað
stureáar andllegia eða likamJega
vinnbt er næsta fámýt iðja
hjá StafcsíeinahöÆundi, eða
hvað segir hann um þessiorð
Jtóres Snorra Þarledifissanar í
ÞjóðvdJjamum þ. 28. maí sl:
,JÉg hef situndum veJt því fyr-
ir mér hvaða hugsanlegum til-
garegd það geti þjónað, að td.
vísindaimienn okfcar, á hvaða
sviði sem er, nýtoomnir frá
dýru nárni, þurfi nauðsynJega
að byrja á þvi aö stareda í
byiggimgu eigin húsnæðis. . .
Er ekfci lifelegra að fcröffltum
þeirrai væri betur variö á því
sviði. sem þeir eru menmtað-
ir t®?“
Ttelur StaJcsteinaihöfumdiui'
það efcki Ibera vott um hnign-
un menntamarmastéttarirenar,
þegar verkajýðsflaringjar eru
fiamir að taJa máJi þeirra?
Og e£ höfiuindiur StaJcstema
teiur óhugsaredi, að meranta-
menn geti beitt sér fyriinnél-
efJnum veribafióIJÐs, þá teJiur
hainn hka útiloloað. að lög-
flræðtíngamir sex í sjö eflstu
sætum framiboðsidsitia SjáJí-
stæðisílókksirLS í Reykjavífc,
gBrt það — ja, nema bamm
teiíji þá eJddtilffnieinnitaimainrea.
i
i

Notkun skölabókasafna er
nauðsynlegur liður í námi
endur sírea fá áfeveðin verk að
Ragnhildur Helgadóttir er
fyrsti Islendingurinn, sem hefur
sérhæft sig í uppbyggingu og
umsjón skólabókasafna og veit-
ir forstöðu bókasafni við Laug-
amesskólann, því fyrsta í
Reykjavík, sem mcð réttu má
gefa nafnið skólabókasafn.
Ragrehildur nam þesi fræði i
Danmörku, en Danir eru há-
þróaðir á þessu sviði skólamála
og hafa rúmlega hálfrar aldar
reynslu í rekstrí skólabóka-
safna. ,
—• En sJdlningur hjá yílr-
mönnum fræðsluffnála rdkisins
hér var af skomum skaffrernti,
— sagði Ragnhildur I stuttu
viðtali við blaðamann Þjóð-
viljans. — Því að þegar ég,
fyrst Islendinga, ákvað að leggja
stund á þessa grein, sótti ég um
þrjá styrfci flrá menntamáJa-
ráðuneytinu og fékk engan
þeirra. Hins vegar voru það
bargaTyfirvöld, sem skildu, um
hve adhyiglisvert og mikilsvert
mál var að ræða, og firá þeim
féfck ég noJdcum námsstyrk.
Retostur skólabótoasafnsins við
Laugamessfeöla er einnig bein-
Jirnis á vegum borgarinnar, því
að það er rékið sem deáld frá
Borgarbókasalfninu.
Gera kennsluna
raunhæfa
— Þar sem rekstur sfeóla-
bókasafna er hér algert ný-
næmi, væri ékld úr vegi, að
þú útskýrðir dláJitið, hvemig
hann fer fram.
— Ég hef reynt að haga upp-
byggingu stoólabókasafnsins í
Laugamesákóla eftir dönskum
fyrirmyndum, en þar sem þetta
var á algeru tilraunastigi í vet-
ur, er starfið efcki fullmótað, ag
sumir þættir þess lítið sem
ekkert verið teknir upp. Venju-
legu skóJabókasafni er skipt í
nofctorar deildir. I tfyrsta lagi
er þar grunnbókasafn, sem er
hinn raunverulegi kjarni sköla-
bótoasafnsins, þar er lestrar- og
vinnuaðstaða, og þar fara út-
lán fram. Þá eru bekkjarbófea-
söfn, þ.e. 30-40 eintök sem eru
láreuð út í befckárea flrá grumn-
bókasafninu tia. lengri eða
skemmri tkna, og skólabóka-
vörður sór xim val bókanna í
samráði við viðitoomandi k©nn-
ara, en þau söfn eru einJcúm
ætluð til þess að styðja lestr-
arkennslu og bókmenntakennslu.
1 hverjum befefc ætti að vera
sérstakt safn handbóka og upp-
sláttarrita til að nota við dag-
lega kennslu, í fjórða lagi til-
heyra sfeolabófeasaffninu Jes-
flofekar, þ.e. 15-30 eintök af
sömu bók, og er þar einkum
um að ræða fræði og sfeemmti-
bœfeur og lofes má netfna sér-
fræðibókasöfn og kennaraibóka-
söfn. Þau fymnefndu edga að
vera í sérkennslustafum sfcól-
anna, m.a. handavinreu- og tón-
listarstofflum, en toennarabókasöfn
innihaííjda ýmiss konar leiðbein-
ingabækur fyrir kennara.
Á grurenbókasafninu fer fram
útlán og þar geta börn fengið
bælcur tiT sfcemmtiléstrar en
nottoun skólaþókasafinsins er þó
eþikum Jiður í skólanáminu.
Hlutverk skólabókasafna eru
mörg og margþætt, m.a. eiga
þau að æfa böm I notkun
þókasafna .við nám Qg dægra-
styttingu, efla lestrarþroska
þeirra og lestrarlöngun, gera
kennsluna riiunhælfa óg þrosfca
hæfilelka nemanda til sjálf-
stæðra athugana svo að dæmi
séu nefnd-
Sjálfstæð vinnubrögð
— Og hvemig fara svo söfn-
in að þvf að sinna þéssium
veigamiklu hlutvorkum?
— Þau gera Það á ýmsan
hátt, og við getum til dæmis
tekið einn Iþátt landafræði-
kenreslu. Kenreariren lætur nem-
vdnna. Tvedr edga að semja dá-
lítinn fiyrirlestur um ItaJíu í
samedningu, og aðrir tveir um
Spén ag þannig koll af kolli.
Kenrearinn lætur bófeavörð vita
um verkefnin með dáJitiium
ffyirirvara, þannig að hann geti
haft tiltækar á safninu nauð-
synlegar bœtour, sem veita ýt-
arlegri upplýsingar um við-
fangsefnin en kennsJubætoumar.
FloWkurinn eða betokurinn kem-
ur síðan inn á safnið og vinnur
úr þessuim gögnum undir hand-
Jeiðslu skólaibófeavarðar. Með
þessu* mióti venjast bömin á
sjálflstæð vinnubrögð, þau þurfa
að velja og hafna og gredna
aðalatriði frá aufeaatriðurei, sem
er mjög mikilvægt í námi og
starfi, og kenresJan verður líf-
rænni og sfcemmtilegri en áður.
Uppsláttar -og handbæfcur eru
bráðnauðsynlegar í nóminu.
KennslubœJcur eru margar
hverjar toommar til ára sinna,
og ýmsar staðreyndir hafa
breytzt, tflrá því að þær voru
skrifaðar. M.a. eru íbúatölur
landa og barga breytiJegar,
landaffnæri færast tiJ, og fledra
mætti nefna. Nýjar handbækur
vedta oft nákvaemari upplýsing-
ar, og það á að temja bömun-
um að notfæra sér þær.
— En er etoJd miOdl vöntun
á hentugum uppslá ttarbókum
fyrir börn?
— Jú, það torveMar oktour
mitoið og við höfum orðið að
grfpa til uppsláttar- og fræði-
bótoa, sem ætiaðar eru full-
orðnum, en í sunrnn tílvikum
notum við kennslulbætour storif-
aðar fyrir flramhaJdsskóJana.
Þetta getur gengið, þ^gar böm-
in eru þrosfcuð og sfcflreingsgóð,
en vandinn er m5k011, þegair
um seireþrostoa böm er að ræða.
Ragnhiidur Helgadóttir.
Á hinium Norðurlöndunum er
rraikið skrifað af góðum upp-
sláttar- og firæðibótoum fiyrir
böm, og væri afihugamdi fyrir
íslenzfca útgefendur að láta
snúa þedrn yfir á íslenztou.
— Geturðu greiret nánar flrá
notfcun bekkjarbókasafnanna?
— Ein og ég mirentist á áðan
eiga þau einfcum að vera til
stuðniregs lestrar- og bók-
menntakennslu, og val bókarena
í befcki fer eiftir aldri barnanrea
og þroska. Kennarinn fær síð-
an hverju bami bók, sem Ihann
teJur að svari til þroska þess
og tourenáttu. Þessi söifn edga
einnig að vera notuð í sam-
bandd við bókmenntakennsJu.
Þau eru mjög nauðsynleg fyrir-
bæri, því að það er ómögulegt
fyrir bókavörðinn að fiylgjast
með lestrarþrosJca mörg hundr-
uð nemenda og vita, hvað er
við hæfi hvers og eins, heldur
þarf kennarinn að vera edns
korear tengiJiður á milHi, og
samstarf skólabókavarðar og
kennara þarf að vera reáið í
hvívetna. Það er óumdedlan-
legt, að með þoim vinnubrögð-
um, sem eru í notuð í samibandi
við slcóJabókasöfn, talka nem-
endumdr mun meiri framförum
en éður, en hjá oQdcur er auð-
vitað aðeins lítil reynsla lcomin
á starfsemi safnsins é svona
sköreureum tfarea.
.......... I...
skuggamyndir og
Ijósmyndir
— Hafið þið saamilegan bóka-
kost?
Rætt við Ragnhildi Helgadóttur
skólabókavörð,
17. mann á G-listanum í Reykjavík
— Safraið á um G.400 bótoa-
tifila, og þegar eitfihwað vantar
á, flæ ég það eflni úr hireum
deildum BargarbóQcasafnsins.
Raunar eiga sJcólafoóltoasölfla að
hafa upp á fledra að bjóða en
bækur og tíffnarit. Eiiendis hef-
ur jalfnvel verið horfið frá því
að fealla þessi söfn bókasötfn,
heldur mediacerater eða jafnvel
pœdagogisk vasrfcsted. Kvik-
myndir, skuggaffnyndir, ljós-
myndir og fleri kennslugögn
ereu nauðsynlegir hlutir á svona
satffoi. Við sJcuIum segja, að
nemanda sé falið að semja og
flytja fiyrirlestur um Fæneyjar.
Þá á hann ekki aðeins að Ihafa
aðgang að sfcrifflegium gögraum
til að nota við samningu fiyrir-
lestursins, heldur ednnig td.
sfeuggamyndium, sem haren getur
breugðið upp til s’kýringar.
— Veiztu tíl þess, að eire-
hverjdr íslendlngar hafi lagt-ut
1 þetta nám' á eftir þér?
— Mór er efelki kunnugt ran
það, en ég vfl. hvetja sem
flesta til þess, því að þetta er
óvenju skemreitíleg groin auito
þess sem þörfin fiyrir menretaða
skóQábótoaverði hlýtur að vesrða
mjög biýn. I frumvarpiniu um
grtmnsikóla er á nofetouð mörg-
um stöðum minnzt é skóta-
bótoasöfln, og talað um, að þam
starfí eftir reglugerð, sem verði
samin á vegum menndamála-
réðuneyfiisins. Ég vil bera flram
þá vore að sú reglugerð veröi
í medra sareiræmd við stainfseimi
nýttfztou og lifandi skólabótoa-
salfna en þau atriði, sem sett enu
fram víða í flnumivaffpireu sjálfta.
— gbe-
Stjórnunarfélag
ræðir um starfs-
mannahald
AðaJfiundiur Stjórraunarfé-
lagsins var haMiffin að HóteJ
Sögiu fötstudiaginn 14. maí og
fllutti fónmaður féJiaigsins Jakob
Gíslason, oritouaaáJiastjóri
sfeýrslu starfBánsins.
Á aðaJÆundinum fJutti Sveinn
Bjömsison fnaffnikvaamdiastjóri
IMSÍ erindi, er nefndist:
Dneifing menretareaa: og starfs-
þjéJlfiunar yfiir starfsævina.
FjaJJiaði ræðumaður um það
að erlendis værd ví@a vierið
að endunmeta allla mennfcun og
starfsþjálifun, með það fyrir
auguan að þefckingaröflun
einstajdingsdns væri á toerfis-
bundinn hátt dnedtft yfir aJJia
starfsseviraa. Hann taldí að
ereginn vatfi viæri á þvá að
stjórraarvöJid, laiuraþegan og
vinreuveitendur hér á landi
rrauindu eirtnig beiraa athygli
sinni að þessani þróun í vax-
anrii ffreæJi.
Stjóriiuniaitfléilaig ísJiands er
reú að undirbúia semímar sem
hiaJda á diagana 19, til 22. júní
ffneð prótfessorunum Kaplan og
Weirestein frá Camegie MeJlon
Univeraity í Bandiairífejiunum,
en þeim tiJ aðstoðar verður dr.
Guðmundiur Magnússon, prótf-
essor.
Verður á þessu semíreari
fjiaJlað um starfsmannahald í
tvo diaiga en seinni hluta sem-
ínarsins verða fjárhagsáætlan-
ir og áJcvaiðamataJca eflst á
baugi.
Vilja fá að s/á átboðs- og
smiðalýsmgar
Blaðireu hefur borizt aftir-
fararedi ályktun frá sitjórn Far-
manna- og fiskimanraasambanids
Islands:
..Stjórraairifuredur PFSI 27. 6.
1971.' flagnar þvtf að innlend
stoipasreiiðasfiöð sfeuJi hafla treysit
lér tiJI að anna smtfði tveggja
nýtízfeu skuttogara og að vænt-
anlegir eigendur skipanna sltouJi
hafa faJIizt á þá þjóöhagslegu
ffáðstöðun og árnar hvorum-
tveggja aðiluim alira heiQIa í
þessu samtandí.
Með tilvfeun til samþyfekta
síðösita þings FFSl fer siijám
fískiskipanna
FFSÍ þess á leit við háttvirtan
sjávarútvegsráðherra, þegar um
er að ræða fisQdskipabyggingar
á vegum rfkisms eðameðmitolu
rdtoisfraimJaigi, að háttvdrfiur ráð-
herra hlutisit til um að stjórn
Farmanna- og fiskimannasam-
bandsins verði sendar útboðs- og
sreiíðalýsing á slíkum sfeipum,
til afihuigunar og uipsagnar og
lýsir um leið vanþófcnun yfir
þvf að þetta sQculi eJdci hatfa
vérið gert sivo býðingaiimikið
sltoref, sem fiskiskipabyggingav
eru fyriir þjóðdna og fisfei-
tnannaifélögm 4 sambandinu^.