Þjóðviljinn - 03.06.1971, Síða 7

! Pímmfcadíag«r 3. jtí«f 1971 — IxJÓÐVTLJTNN' — SÍÐA J
r
Heimir Ingimarsson:
Y/£> />Y/ YP /?£>
æ/z ,
rjáæA?/?l/?/Y/9£>M£:æP/)
/ /zoæ£>o>æ2^?A/£>s£ye/?-
&/£/?/ Jzvsrsz/j
Fjármólaráðherra hefux ekki tíma til þess að
sinna smáþorpum á Vestfjörðum — hann
er í framboði í Norðurlandskjördæmi eystra! —
Heimir Ingimarsson frá Bíldudal
skrifar hér grein um Bíldudalsmálið, sem er
spegilmynd af neyðarástandi margra
lítilla kauptúna úti á landi í viðreisnartíð.
Xánsíé —. og sjaldnast fæst
skyldugt franailag ríkisins nema
með eftirgangsmunum við
ráðuneyti, al'þingismenn og
framkivaemdaaðila rikisins. Á
það má og benda í þessu sam-
bandi að íbúar sveitarfélagis-
ins leggja einnig sitt til ríkis-
kiassains til dæmis með tekju-
sköttum og sSXuskiatti svo lítil
dæmi séu nefnd.
um til þess að fá skyldiug
framlög ríkisvaldsins tii fram-
kvæmdia. Þó er vert að komia
hér að einu undantekningar-
tilfelli þar sem er svonefind
Vestfj arðaáætkm. Það liggur
við að henni hafi verið troðið
upp á sveitarstjómir sem eins
konar lokakafla í brennunjáls-
sögu. Þessi áætlun átti að
verða fjörefnasprauta tii sjáv-
arþorpanna, en reyndist þeim,
þegar allt kom til alls, lítið
betur en önnur meðul við-
reisnarst j ómarinnar Aðalgall-
inn var þó auðvitað sá. að
áætlun þessi var unnin og
kortlögð án aMs samráðs vfð
sveitarstjómir viðkomandi hér-
aða.
En fLeira kom tiL EÆ við
tðkum mið af Bíldrjdial, Mtur
dæmið þannig út: Lán til batfn-
arframkvæmdia samkvæmt
Vestfjarðaáætlun voru erlend
lán og hækkanir á erlendum
gjaldeyri batfa orðið gífurleg-
ar, sem kunnu'gt er, þannig að
atfborganir af lánunum til
batfniarinniar nema á þessu ári
1800 þúsundum króna, eða
tæplega 2/3 atf öllum útsvars-
tekjum sveitarfélagsins. Hrepps-
búar á Bíldudal verða þannig
að bera óbætta hækkun lán-
anna úr flóttamannasjóði Evr-
óparáðsins, sem Þorvaldur
Gairðar Kristjánsson ætlaði að
nota til þess að tryggja sér
þingsæti á lista íbaldsins á
Vestfjörðum í kosningunium
1967. Þetta er stóra fyrirgreiðsl-
an sem Bílddælingar hafa not-
ið fró viðreisnarstjóminni, sem
saigt drápsMyfjar afborgana af
erlendum lánium, sem verða að
öllum líkindum þess vaidandi
að hækka verður útsvör um
20% á sama tíma og atvinna
þeirra sem eiga að greiða út-
svörin fer minnkandi og at-
virinufyrirtækjunum er lofcað.
Stærsta atvinnutfyxirtæki stað-
arins, frystihúsið, • veitti,
þegar bezt lét. á annað hundr-
að nianns atvinnu — þar er
unnt að framleiða úr 5000
tonrom hráefnis á ári en langt
er nú umliðið síðan þangað
hafa borizt yfir 2000 tonn. Af
þessari ástæðu — hráefnis-
skortinum — betfur stöðuigt
siigfð á ógæfuMiðinia hin seinni
ár. Margoft hafa verið gerðar
tilraunir til þess að £á fleiri
báta til staðarins, en múrar
banka og stjómarkastala hafa
reynzt ókleifir með öllu. f stað-
inn hafa sörnu bankar og sömu
stjómvöld halliazt að einskon-
ar smáskammtalækningum und-
ir forustu þingmanna stjómar-
flokkanna á Vestfjörðum —
eða þangað til stjómarflokk-
amir og stuðningsmenn þeirra
misstu meirihlutann í hrepps-
nefnd Bdlddælinga í kosning-
unum sL sumiar.
Er nú svo komið, að frysti-
húsið er algerlega lókiað —
ekki einu sinni til peningar
til þess að borga rafimagns-
reikninginn. Forsvarsmenn
Bílddælinga, þar á meðal odd-
viti þeirra, gengu á milli pen-
ingastofnana í Reykjavík í
síðustu viku og leituðu stuðn-
ings, en árangur var ekki telj-
andi. Oddviti þeirra Bjlddael-
inga reyndi að ná tali af fjár-
málaráðherra — það reyndist
ekki hægt nema gegnum síma.
Þar sagði fjármálaráðherra,
staddur á Akureyri, að hann
hefði engan tíma til þess að
sinna smáþorpum á Vestfjörð-
um, hann væri jú i framboði
í Norðurlandiskjördæmi eystra!
Þannig em undirtektir valda-
roanna þegar forsvarsmenn ldt-
iMa þorpa hafa tal af þeim —
atfstaða valdamanna markast
af því í hvaða kjördæmi þorp-
ið er. Magnús Jónsson fjár-
málaráðherra leysir ekki vandia
annarra en vina sinna í Sama,
Slippstöðinni og Norðurverk —
hann skiptir sér éfcki af neyð-
arástandi í öðrum kjördæm-
um
Eima leiðin út úr atvinnu-
málaógöngum Bílddælingia í
dag er sú að gera fjárhag
frystihússins Amfirðings upp
frá grunni og byrja síðan rekst-
ur þess á ný á éðlilegum grund-
veMi. Fyrirtækið verður aldrei
rekið með þann sfcuidahaia
sem það dregur á eftir sér í
diag. En áliikt uppgjör tekur
langan tíima og á meðan ber
stjómvöldum slcylda til að
gera eihhverjiar briáðiabirgða-
ráðstafanir.
Það má ekki dragast fram
ytfir kosningar að eitthvað
verði aðhatfzt til laiusmar
vandtamálium atvinnulífs á
BiIdudaiL
Að emdingu vil ég minna á
það, að sáðasta skipulega
átakið til þess að auka út-
gerð og þar með atvinnu i
þorpunum við sjévarsíðuna var
gert í tið vinstristjórmarinnar
undir forustu Lúðvíks Jóseps-
scmar sjávarútvegsmálaráð-
herra. Alþýðuban d alagi ð er enn
i fylkingarbrjósti fyrir þeim
sem byggja afkomiu sina á sjáv-
arútvegi bæði í land'helgi smál-
inu og með stöðugum tillögú-
flutningi um togarafcaup sem
nú hetfur loksins náð eyrum
stjómarherranna. Raforku-
verið, Mjólkárvirkjun, sem
vinstri stjómin lét byggja,
framleiðir ekki orku fyrir ál-
ver á Vestfjörðum heldur til
þarfa Vestfiiðinga sjálfra.
Alþýðuibandalagið er það
stjómmálaiafl, sem getur vald-
ið breytihgium á fsiandi. í hag
launafólki til sjávar jafnt og
sveita.
Til þess að Skapa íbúum
þorps eins og Bíldudals, mann-
sæmandi lífskjör þarf skilning
í stað fordóma. Á Bíldudal eru
nú ekki miklu fleiri en 200
vinnufærar manneskjur, en
þar eru 4 atvinmifyrirtæki
sem geta tekið nokkum íjölda
fólkis í atvinmiu. Fýrirtækin
sem til em á Bíldudal befðu
getað séð 250-300 mianns fyrir
nægri atvinnu, ef pau hef@rj
fiengið hráefni, — en þetta.
þýðir að framleiðislutaslurL á
staðnum geta séð ajrnk. 600
manna bæjarfélagi fyrir bæri-
legri afkomu. En það tókst
ekki að fá sMIning ráðamanna
á því að fyrirtækin þyrftu
hráefni — engin fyrirgreiðsla
fékkst til þess að koma í kring
skipakaupum sem hefðu tryggt
fyrirtækjunum hróefni. fólkinu
atvinmu og þar með afkomu.
Hins vegtar virtist auðveldara
að ytfirhlaða til muna þá tak-
mönkiðu möguleika sem rækju-
miðin í Amartfirði hafla upp á
að bjóða, þegar tveir lögtfræð-
ingar úr stjómarflokkunum
vildu stoínsetja fyrirtæki á
staðnum, þó búandi i Reykja-
vík. Verður nú ekki amnað
séð en oíveiði blasi við á
rækjumiðunum í Amarfirði og
þá er enn skarð fyrir skildi í
veikburða atvinmuiífi Bílddæl-
inga. /
Vr
Aður var á það minnzt að
eftir^angsmuni hefði þurtft
hjá Mnum litilu sveitarfélög-
70 mamm kór norður og austur
Langardagínn 5. júní fer
manna söngsveit og 3 eim-
söngvarar [ söngför til Austur-
og Norðurlands í tilefni þess
:i5 23. júní nk. verður Kirfcju-
kórasamband ísiands 20 ára.
Söngsveitin samanstendur af
kirkjukórum úr kirkjukóra-
satnböndum Reykjavdfcurpró-
fiastsdæoois og Gullbringusýslu,
en einsöngvarar eru ÁJtfheiður
Guðmundsdóttir, Guðrún Tótn-
asdóttir og Etgiill Bjiamason.
lauigandag, sá fyrri j Vsúaskjiálf
á Egilsstöðum M. 2 e.h. en hinn
sáðari M. 8.30 að kvöldi í Ak-
uxeyrarkirkjiu, og mun organ-
isti kirkjunnar Jakob Tryggva-
soii aðstoða söngsveitina með
orgelundirleik. Ávörp í tilefni
atf 20 ária starfi Kirfcjukórasam-
banás íslands munu þeir flytja
sóknarprestamir séra Einar
Þór Þorsteinsson Eiðum og
séra Birgir Snæbjömsson Afc-
ttreyri.
em fflutt er, er
---- — j—„— GuðrmmdSson
tónskáld — ariur og kórar úr
ónatóríunni Friður á jörðu.
Píanóunidirleik annast Gróa
Hreinsdóttir úr Ytri-Njarðvík-
um, en söngstjóri er Jón ís-
leifipsson, orgianleikari í Reykja-
vífc.
Að þessu sinni verða fluttir
tveir samsöngvar næstkoanandi
í HVAÐA
KJÖRDÆMI
ER Þ0RPIÐ
Asíðustu vikuim hefur mátt
sjá í blöðum að eitthvað
hefiur verið á seyði í litlu sjáv-
arþorpi á Vestfjörðam —
Bdldudal. — Fyrirsagnir blað-
anna hatfa til dæmis verið
þannig: „Rændu skipinu“ eða
„Verkfall á Bíldiudal" og ffleira
i-SÍ^þöSSu .,tagi.
Hver er ástæðan fyrir ödlu
því umróti, sem verið hefiur í
kringum. þetta litla sjávar-
þorp? Hér verður reynt að
svara þeirri spumingu, en til
þess að svara henni til hiliítar
þyrfti langt mál, en í fiáum
orðum má segjia að Bíldudalur
hafi orðið undir j baráttunni
við skilningsliaus stjómvöld,
duttlungafull náttúmöfl og mis-
vitra ráðamenn heimafyrir. At-
vinniulítfi staðarin® er nú svo
komið að fjöldi fólks hyggst
-----------------------------í
íslands- og Græn-
landsflug SAS
að hefjast
Aætlunarflug SAS til Islands
hefst aftur nú um mánaðamót-
in og verður flogið frá Kaup-
mannahöfn fyrir hádegi á
mánudögum og fimmtudögum
og héðan aftur rctt fýrir
kvöldmat sömu daga.
Grænlandsflugið hcfst á saiina
tíma og íslandSíl'Ugið og verða
fiamar tvaer ferðir f vitau héðan
til Narsisarsuak o* hingað atft-
ur á mánudögum oig fimimitu-
dögum. Skoðunarferðir eru
skipulagðar firá Arctic Hotel í
Narssairsiuak.
Heimilt að reisa
sumarhús í Mos-
fellshreppi
LandcigendafiélaK Mostfells-
sveitar vill vekja athygli al-
mennings á að heianilt er að
þyggja sumarhús í Mosfieills-
hreppi, samanber regluigerd nr.
146, 25. maí 1970, um viðaiuka
við byig@ingarsamlþyfckt Mos-
fellshrepps nr. 280/1967. Reglu-
gerðán liggur frammi á skrif-
rtofiui hreppsins að Hlégarði.
tFréttatiIky nning).
flytjast í brott búfierlum, ef
það getur losnað við eignir
sínar, sem er af skiljanlegum
ástæðum fjarri því að vena
auðvelt. Stærsta atvinnufyrir-
tæki staðarins hefiur nú verið
lokað og skipi þess, Pétri
Thorsteinissyni, verið lagt.
Hreppstfétogið byggði hrjað-
frystihúsið 1937 etftir tonga og
bitra reynslu af einkatfram-
takinu, sem hvað eítir annað
hafði sýnt írpm á að það var
ekki því hlutverki vaxið að
stoapa þorpsbúum atvinnuör-
yggi og viðuniandi Mliskjör —
forsvarsmenn þess gáfiuist upp
og stungu af ef á bjátaði.
Xðuiega heyrðist þeirri spum-
ingiu • varpað fram til hvers í
ósköpunum eigi að halda Xíf-
inu í smáþorpum úti á landi.
„Væri ekki Xangbezt að leggja
þau niður fyrir fiullt og allt
og flytja íibúa þeirra tii Reykja-
vikur — jbúar BíldudaXs kom-
ast fyrir í einni blokk.“ Slík-
ar spumingar eru bomar fram
af miklum bamasfcap og þarf
ekki að eyða mörgum orðum
tii þess að svara þeim. Stað-
reyndin er sú að afkoma þjóö-
arinnar hefiur að langmestu
leyti byiggzt á þeim afurðum
sem unnar hafia verið í þess-
um smáþorpum við sjóinn og
enn um langa framtíð miun
svo verða.* Af þekn ástæðum
m.a. er landMgismálið eitt
stærsta mál kosninganna í
dag.
★
Um það rmætti rita langt mál
hvar sfcórinn kreppir að
þessum sjávarþorpum og hvað
þarf til þess að hörmungar-
saga eins og sagan frá Bíldu-
dal endiurtaki sig ekki. Eitt það
fyrsta sem þarf að breytast
. er að íslenzkir valdhafar hætti
að trúa þvá að sérhver smá-
fyrirgreiðsia sem veitt er í pen-
ingamálum til þeirra. sé ölm-
usa rétt fólki sem verðsfculdi
í bæsta lagi vorkunn.
Jafnvel er sagt að þessi smá-
þorp séu baggi á þjóðarbúinu.
Ríkið þurfi að leggja þeim til
flugvelli. hafnarmannvirki,
skóito og meira að segja lækn-
isþjónustu! Satt er það. að rík-
ið leggur fé til þessara hluta,
en í fflestum tilfellum í á-
kveðnum lilutföllum á móti
sveitarfélögunum og oftast ekki
fyrr en þau eru búin að koma
framfcvæmdum í giang með
i
1
i