Þjóðviljinn - 23.07.1971, Qupperneq 5

Föstudagur 23. júK 1971 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA g
Fullvinnsla og
mesta hags-
munamálið
• I þættinum í dag er f jallað um möguleika
á lækkuðu olíuverði
• Lánapólitík í saltfiskverkun
• Dugnað Norðmanna í saltfiskvérkun
• Kraftaverk Dana í niðursuðuiðnaði
i
• Nauðsyn á fiskréttaverksmiðju
hér heima
• Kjölfestuna í þjóðarbúskapnum og
• vanmat á gildi undirstöðunnar
Ef koma á umtoótum fmaim,
hvort sem er í fiskiðnaöi eöa
í öðrum greimum aitvintnu-
rekstrar, þá er fyrst aif öllu
nauðsynlegt að gera sér ljósa
grein fyrir þvi, hver staða við-
komandi atvinruugireinar er
taeknilega og relœtriarlega séð.
Þagar um útfilutningsiðnað er
að ræða eins og td. hiniar ýmsu
greinar fiskiðnaðarins hjá okk-
ur Islendingium, þá er þetta
margföld nauðsyn. I fyrsta lagi
vegna þess, að sjávarútvegur
og fiskiðnaður ©r sú undiirstaða
siern við verðum að treysta á til
gjaldeyrisöflunar í þjóðarbú-
skap oktoar. Og i öðru lagi, þá
þurfa þessar samtvinnuðu at-
vinnugreinair að vera sá þuirð-
anás sem reynist þess miegn-
ugur, að standa undir uppbygg-
ingu menninigarþjóðfólaigs sem
er i örum vexti.
Með þessi samnindi í huga,
eigum við að rannsaka stööu
sjávarútvegs okkar og fisikiðn-
aðar, til þess að komið verði á
umibótum bar sem þeirra er
þörf. í nýgerðum stjómairsamn-
ingi er t.d. talað um að athug-
aðar verði leiðir til að gera
olíuverð hagstæðara fyrir sjáv-
arútveginn. betta eir áreiðan-
lega tímaibær tillaga og er bá
haft í huga olíuverð til sjávar-
útvegs í nágrannalöndum. okik-
ar. Eg hef ekiki trú á, að olíu-
hreinsunarstöð hér innanlands
væri bess umkomin að lækka
olíuverð tii sjáva.rútveg.sins, en
áðeins það eitt gæti réttlætt
byggineu slíkrar stöðvar á Is-
landi. Ástæðan fyrir bessu sem
ég ségi. er sú. að árs olíunot-
kun okkar er ekki nóeu mikii
til bess, að hér -ó hægt að
starfrækia slík» stöá af beirri
stærð sem hapkvæmastar eru
taldar. Slík stöð af haigkvæm-
ustu stærði, þarfnast mikið
stærri olíumartoaðar, en hér á
íslandi er til í náinni Æramtíð.
En útfilutninigui’ á hreinsaðri ol-
íu héðan er áireiðanlega vafa-
samur atvinnuvegur. Á hitt hef
ég áður bent hér í þessum þátt-
um mínuim, að ég toldi að þeg-
ar leitað er að leiðum til lækk-
unar á olíuverðii, þá beri að
leggja álherzllu é byggingu olíu-
hafna hér á landi oig um leið,
að olíain yrði flutt hingað í
miaigfalt S'tærri förmum heldur
en nú er geirt. Þetta ætti í
reynd aö þýða lækikuð ffluitn-
ingsgjöld til lamdsins og þar
mieð vaeri kominn raunihælfur
grundvöllur fyrir lækkuðu oil-
íuverði. Mér dettur ekki í hug
að halda þvi fram, að þetta sé
eina fæna leiðin till lækkunar á
olíuverði. En ég gæti þótrúað að
hér væri um áhrifamestu leið-
ina að ræða. Og er þess því að
vænta, að þessi Mið móisins
verði gaumigæfilega rannsökuð
af þeim sem flá þetta mál til ait-
hugunar.
Fullverkun saltfisksins
mikið hagsmunamál
Það er staðreynd sem við
verðum að horfast í auigiu við,
og okkur ber skylda til að leita
úrræða gegn, að við flytjum ut
sáitfiskinn okkar að lang-
stærsta hluta sem hálfunnið
hráefni. Hér er um mifcið mál
að ræða frá þj lóöfél a gslegu
sjónarmiði. Á sama tíma og á-
standið er þannig í okkar salt-
fiskverkunarmálum,, þá leggija
Norðmienn geysilega áherzlu á
að Sullveriíia sinn saltfisk og
flytja hann í því ástandi á
markaöina. Á síðustu árum
hafa Norðmenn byggt hverja
saltfiskþurrkunarstöðina af
annari og sumiar þessaira stöðva
Meta ber störfin eftir gildi þeirra.
eru mjög fullkomina'r og búnar
allri þeirri tækni sem völ er a
í þesisari grein. Hráefnið, ó-
verkaða fiskinn, kaupa þessar
stöðvar á hæsta útflutnings-
gangverði, en seija síðan fisik-
inn ■ fullveirkaðain á erlendum
miörkuðum. Einn aðal markaðs-
sérfræðingur Norðmanna i sailt-
fiski sagði mór á s.l. ári, að
þessd grein norsks fiskiðnaðar
gæti fulllkomlega keppt við
hraðfrystihúsin um þorsklhrá-
efnið og það sem sumir hefðj
haldið að saltfiskverkun og
sa'ltfiskmarkaðir mundu gianga
saman með aiuiknum hraðlflrysti-
iðnaði, þá haifði það reynzt tóm
vitleysa. Þvert á mióti hefðu
saltfiskmarkaðimir stækkað oig
verðið hækkað alveig eins og
á sviði firystu ffiskafurðanna.
Aukin fólksfjölgun væri örari
hefldur en aukin framleiðsila í
fiskiðnaði saigði þessi sérfræð-
ingur.
Ég astla hér að breigða
upp tölum svo menn geti sann-
færzt um stöðu okkar saman-
borið við næstu nágranna okk-
ar Norðmenn í salfcfiskveikun-
ainmálum. Á s.l. ári var út-
fflutningiur okkar íslendSnga af
fulttverkuðum saltfiski sam-
kvæmt því sem Hagtíðindi birta
samt. 3.961,2 t. Stærsta magn-
ið af þessum fuUverkaða salt-
fiski okkar var unnið úr úr-
gangsifiski sem ekki taldist
hæfur til útfflutnings í óverk-
uðu ástandi. Að sjélfsögðu lend-
ir svo þessi úrgangsfiskur þeg-
ar búið er að verka hann í lág-
um gæðafflokkum á mörkuðun-
um og verðdð sem við fáum er
samtovæmt því. Þetta er ekki
rétta leiðin, þegar hún er nær
eimgöngu farin, til að auglýsa
otokar fuilverkaða fisk á mörk-
uðunum. Norðmenn sitja því 1
daig, að öllum beztu mörkuðun-
um fyrir úrvals gæðavöru unna
úr beztu tegund af óverkuðum
saitfiski. Verðið sem þeir fá
er iíka í samræmi við það. A
s.l. ári var lífca útflutningur
Norðnnanna á fuillvcrkuðum
saltfiski 52,539 tonn, á móti
ekiki fullum fjögur þúsund
tonnum hjá okkur Islendingum.
Þetta er sfealktour b.ióðarbúskap-
ur sem verður að leiðréttast.
Og að mínu viti, bá er bað
röng bankamálastefna gagnvart
saltfisikfiramleiðslunni sem er
stærsta orsökin til þess, að
okkur hefur bannig hrakið af
leið í markaðsmólum fyrir full-
verkaðan saltfisk á síðustu
áratuglum. Það em efelti aðeins
óhagkvæmir hóir vextir ef
framleiðslulánum sem orsakað
hafa þessa öfugþróun, heldur
líka að ennþó stærri Muta sú
staðreynd, að íslenzkir bankar
hafa í útlánum sínum til salt-
fisksþurrkunar, engan greinar-
mun gert á því, hvort um hefíur
verið að ræða saltfisk nr: I af
beztu tegund og heppilegustu
stærð 'fyrir markaðina, eða no.
IV, fisk af lötoustu gerð. Lág-
marksupphæð á hvert óverkað
tonn hefur verdð sú sama og
aðeins nægt framleiðandanum
til kaupa á lélegasita hráefninu.
Á þessu er lífsnauðsyn að gerð
verð'i breyting, þvi án hennar
á þróun fullverkunar á íslenzk-
um saltfislki erfitt uppdráttar
samaniborið við keppinauta
okkar Norðmenn. Það má vel
vera að slík hreyfing á lána-
fyrirkomulagi kosti aukna
vinnu frá bamkanna hendi, En
hinsvegar ehu svo mifelir bjóð-
arhaigsmunir hér að veði, að
ekki er horfandi í slíkt.
Og það þarf að gera meira.
íslenzkar saltfiskverkunarstöðv-
ar þar sem saltfiskurinn er
verfcaður og þurrkaður verður
að búa nýjustu tadkni í sam-
Moskvu — Sextiu og átta
lönd taka þátt í Sjöundu ai-
þjóðlegu kvikmyndahátíðinni í
Moslkvu, af þeim eru 47 opin-
berir þátttakendur, en frá 21
landi koma fulltrúar einstafcra
kvikmyndafélaga. Kvifcmynda-
hátíðin er háð undir einkunnar-
orðunum „1 þágu firiðar og
mannúðarstefnu". Erlendir
gestir hátíðarinnar eru um 900.
★
Um 28 leitonar myndir hafa
verið bomar flram til keppni.
Sovétríkin sýna tvær nýjar
kvifcmyndir, „Heill þér, Maria“
eftir Josif Heifets, sem fjallar
um 40 viðburðarík rar í ævi
rússneskrar koniu, og um leið
stórviðburði í sögu þjóðarinnar;
þá verður og sýnd myndin
„Hvítur fugl með svörtu
merki“, sem segir frá öriöguim
rasmi við kröfur okkar tíma,
því slikt er góð og arðsöm
fjárfesting.
Niðursuðu. og niður-
lagningariðnaður
Norðmenn eiga langa þrlóun
að baki í niðursuðu í sínum
fiskiðnaði. Og eins Svíar í sín-
um niðurlagningariðnaöi á síld
og hrognum. Hinsvegar má
segja að Danir tatoi fyrst nið-
ursuðuna í bágu síns fisikiðn-
aðar í nokkrum. umtalsverðum
mæli efitir síðari heimstyrjöld-
ina. En Danir eru mifclir iðn-
aðarmenn í hvaða grein iðnað-
ar sem þeir leggja hönd að
verkL Þannig fiór það einnóig í
niðursuðu; þegar þeir tóku
hana í þágu síns fiskáðnaðar.
Norsfcur niðursuðusérfræðingur
hefur sagt um danska ndður-
suðu í fiskiðnaði að þar hafi
verið unnið hreint kraftaverk 4
þessum vettvamgd, þar sem
Danimir helfðu tileinfcað sér á
örfáum árum mannsaldarlanga
reynslu annarra þjóða á þessu
sviði. Þegar við íslendingar
slkoðum ofckar niðursuðuiðnað
Framhald á 6. síðu.
bændafjölskyldu í Karpatafjöll-
um í hálfa öld.
Konead Wolf frá Austur-
Þýzkalandi sýnir nýja mymd
sína um spánska listamanninn
Goya, og er hún byggð á sögu-
legri skáidsögu Feuchtwanglers.
Vlad'imfr Cedh (Tékkósióvakíu)
sýnir „Lykilinn“, Wajda (Pól-
landi) sýnir „Birkirjóðrið“,
Daniio Damiani kemur frá It-
alíu með „Játningu lögreglufor-
in,gjans“ og Kiaineto Shindo frá
Japan sýnár ,Lifum í dag,
deyjum á morgun“.
29 heimildarmyndir tafca þátt
í keppni og höfundar fcvik-
mynda fyrir börn munu einnig
eigast við. Meðan á hátíðinni
stendur fer fram umræða um
efnið „Kvifcmyndalist í baráttu
fyrir félagslegum framförum“.
— aftn
Kvikmyndahátíð
byrjuð í Moskvu
*

I
l