Þjóðviljinn - 22.10.1971, Page 4

4 SfÐA — ÞJOÐVTLimjN — Fosturiagur 22. oítetrilber 1W1.
— Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður Guðmundsson, Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19. Sími IT'SsOO
(5 línur). — Askriftarverð kr. 195,00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12,00.
Hrikalegur viðskilnaður
j gærkvöld var útvarpað umræðum frá alþingi um
fjárlagafrumvarp ríkisstjómarinniar, en í þess-
ari umræðu er jafnan fjallað um stjómmál frá
almennu sjónarmiði — ræðumenn binda sig yfir-
leitt ekki við fjSzlagafrumvarpið eitt. Hagnar Arn-
a,lds, formaöuj. þingflokks Alþýðubandailagsins,
'talaði fyrir hönd flofcks síns í þessuim umræðum.
Minnti Ragniar í upphafi méls síns á að fjárlaga-
frumvarp það sem nú hefur verið lagt fram er að
vemlegu leyti fjárlagafrumvarp fyrrverandi rík-
isstjómar þar sem núverandi valdhöfum gafst
ekki tími til þess fyrr en á miðju ári að fjalla um
fmmvarpið. Þá ræddi Ragnar Arnalds um við-
skilnað fráfarandi ríkisstjómar í ræðu sinni og
komst hann þannig að orði: „Lítum nánar á við-
skilnað fráfarandi stjórnar. Á 12 ára valdaskeiði
hennar var verðbólga hér á landi meiri en áður
hefur þekkzt. Efnahagslífið fór nýja og nýja koll-
steypu svo til á hverju ári. Og tvisvar sinnuim tví-
vegis var gengið fellt. Verðstöðvunin sem á var
sett 7 mánuðum fyrir kosningar, stöðvaði ekki
nema á yzta borði verðbólguskriðu, sem ætt hafði
áfram með jöfnum hraða allan seinasta áratug.
Stórfelldar hækkanir, sem leyfðar vom
skömmu fyrir verðstöðvun hafa aftur kallað á
nýjar hækkanir. Verðlagningarvandamálin hrúg-
ast upp. Afleiðingar hrikalegra gengisfellinga 1967
og 1968 em enn að koma fram með ýmsuim hætti.
Verðstöðvun með fáeinum pennastrikum nokkr-
um mán. fyrir kosningar án nokkurra frekari mót-
aðgerða gegn verðbólgunni hefur því verið lítið
annað en gálgafrestur; biðtími, meðan menn neit-
uðu að horfast í augu við vandann. Þegar nýja
ríkisstjórnin tekur við er enga verðbólgu að sjá.
Dýrtíðarflaumnuim hefur öllum verið safnað sam-
an í stóra stíflu, sem stöðugt hækkar í. Þetta er
eitt af hinum risavöxnu vandamálum sem nýja
stjómin tók í arf frá hinni gömlu og olli miklum
hrolli hreinskilinna stuðningsmanna hennar.
íafnhliða þessu fær svo nýja stjórnin upp í fangið
þann mikla vanda, sem fylgir niðurgreiðslu-
kerfi fráfarandi stjómar. Samkv. því fjárlaga-
frumvarpi sem hér liggur fyrir eru 1600 miljónir
króna ætlaðar í niðurgreiðslur. Langmestur hluti
af þessum niðurgreiðslum var ákveðinn í tíð frá-
farandi stjórnar. En nýja stjómin hefur orðið að
bæta því við, sem fylgdi í kjölfar óhjékvæmi-
legra leiðréttinga í kaupgjaldsmálum. Hér er um
gífurlegt vandamál að ræða, sem enn hafa ekki
verið leyst, en þessi mikla upphæð er til marks
um hvílík nauðsyn er, að allt kerfið verði tekið
til endurskoðunar“.
| ræðu sinni nefndi Ragnar mörg önnur dæmi um
viðskilnað fráfarandi stjórnarvalda. Viðskiln-
aður þeirra var hrikalegur og enn mun langur
timi líða áður en öll þau stóru vandamál sem hún
skildi eftir sig hafa verið leyst að nokkru marki.
— sv.
Úr ræðu Ragnars Arnalds við fjárlagaumræðuna í gærkvöldi:
Dýrtíðarflaumnum hefur verið
safnað saman í stóra stífðu
— og það er eitt af stærstu vandamálunum sem
núverandi ríkisstjórn hefur tekið í arf frá hinni
■ í fynri hluta ræðu sinnar í útvarpsumræðunum í gær-
kvöld fjallaði Ragnar Amalds um fjárlagafrumvarpdð og
viðskilnað fráfarandi ríkisstjómar. í síðari hluta ræðu
sinnar fjaliaði Ragnar um atvinnumálin — en hér er fyrri
hluti ræðunnar birtur. Millifyrirsagnir eru Þjóðviljans.
Lítuxn fyrst á tekjuhlið frv. Að
sjálfsögðu mótast tekjurnar fyrst
og fremst af þeim skattalögum,
sem í gildi eru, og nýja stjórnin
er bundin við, meðan breyting
hefur ekki verið gerð. Endurskoð-
un skattalaganna er nú hafin. En
þar er um gífurlegt verk að ræða
og enn ekki ljóst hvenær því
verður lokið. Hin nýja ríkisstjórn
hefur engu lofað um, að skattar
verði lækkaðir, en því hefur fyrst
og fremst verið heitið, að skipta
byrðinni með réttlátara hætti.
Um útgjöld ríkisins gegnir
svipuðu máli og um tekjurnar.
Gjöldin mótast af gefnum lof-
orðtun, gerðum samningum og
setmm lögum. Fáum getur dulizt
að nýja ríkisstjórnin tekur við
stórfelldum vandamálum, sem
hrúgazt hafa upp á seinusm miss-
eram, og fráfarandi stjórn hefur
skilið eftir sig án þess að gera
nokkra tilraun til að Ieysa.
Þingfréttir
Hannibal Vaildiimarsson
mælti fyrir tveim stjómar-
frumvörpum í neðri deild Al-
þingis í fyrradag. Hið fyrra
var frumvarp til laga um teikj-
ur sveitarfélaga, samkvæmt
gjaldskrám og reglugeröum.'
Frumvarpið er þess efnis, að
tekjur sveitarfélaga sem mið-
ast við fasteignamat, svo sem
vatnsskattur, holræsagjöld,
gangstéttargjöld, sorphreinsun-
argjöld og lóðarleiga skuli vera
óbreytt í krónutölu frá því
sem nú er, þrátt fyrir gíld-
istöku nýs fasteignamats, unz
staðfestar hafa verið nýjar
gjaldskirár og reglugerðlr um
tekjur þessar.
1 athugasemdum við frum-
verpið segir. að áikiveðið bafi
verið að I. jan. 1972 taki gildi
nýtt fasteignamat. Mat þetta sé
mjög miklu hærra en núgild-
andi fasteignamat og nemi
hæiklkiuiniin ca. 15—20 földun.
Megi því búast við óhæfilegri
hækkun á þessum gjöldum,
nema frumvarp þetta verði
lögfest.
Seinna fruimrvarpið var til
laga um sameiningu Borgar-
fjarðarhrepps og Loðmundar-
fjarðarhrepps í Norður-Múla-
sýslu í einn hrepp. Og í at-
hugasemdum segir m.a. að
síðustu árin hafi byggð að kalla
lagst af í Loðmundarfjarðar-
hreppi, því að þar hafi aðeins
dvalist einn maður, bóndinn
að Sævarenda.
I efri deild mælti Eggert G.
Þorsteinsson fyrir frumvarpi
til laga um lcaupábyrgðarsjóð.
Tilgangur sjóðsins skuli vera
sá að tryggja greiðslu launa,
ef atvinnurekandj verður gjald-
þrota, kernst í greiðsluþrot eða
greiðir ekki laun af öðrum á-
stæðum. Frumvarp þetta er
svipað því sem Magnús Kjart-
ansson flutti í fyrra, auk þess
sem í málefnasamningi ríkis-
stjórnarinnar nú er kveðið á
um slíkan sjóð.
VIÐSKILNAÐURINN
Lítum nánar á viðskilnað frá-
andi stjórnar. Á 12 ára valda-
skeiði hennar, var verðbólgan hér
á landi meiri en áður hefur
þekkzt. Efnahagslífið fór nýja og
nýja kollsteypu svo til á hverju
ári. Og tvisvar sinnum tvívegis
var gengi krónunnar fellt. Verð-
stöðvunin, sem á var sett 7 mán.
fyrir kosningar, stöðvaði ekki
nema á yzta borði þá verðbólgu-
skriðu, sem ætt hafði áfram með
jöfnum hraða allan seinasta ára-
mg. Stórfelldar hækkanir, sem
leyfðar voru skömmu fyrir verð-
stöðvun hafa aftur kallað á nýj-
ar hækkanir. Verðlagningarvanda-
málin hafa hrúgast upp. Afleið-
ingar hrikalegra gengisfellinga
1967 og 1968 em enn að koma
fram með ýmsum hætti. Verð-
stöðvun með fáeinum pennastrik-
um nokkrum mánuðum fyrir
kosningar án nokktirra frekari
mótaðgerða gegn verðbólgunni,
hefur því verið Iítið annað en
gálgafresmr; biðtími, á meðan
menn neituðu að horfast í augu
við vandann. Þegar nýja ríkis-
stjórnin tekur við, er enga verð-
bólgu að sjá. Dýrtíðarflaumnum
hefur öilum verið safnað saman
í stóra stíflu, sem stöðugt hækk-
ar í. Þetta er eitt af hinum risa-
vöxnu vandamálum sem nýja
stjórnin tók í arf frá hinni gömlu,
og olli miklum hrolli þegar í
fyrravetur meðal hreinskilnustu
stuðningsmanna fráfarandi stjórn-
ar.
DRASLAST FRAM
YFIR KOSNINGAR
Jafnhliða þessu fær svo nýja
stjórnin upp í fangið þann mikla
vanda, sem fylgir niðurgreiðslu-
kerfi fráfarandi stjórnar. Sam-
kvæmt því fjárlagafrumvarpi sem
hér liggur fyrir, eru sextán hundr-
uð miljónir króna ætlaðar í nið-
urgreiðslur. Langmestur hluti af
þessum niðurgreiðslum var ákveð-
inn í tíð fráfarandi stjórnar. En
nýja stjórnin hefur orðið að bæta
því við, sem fylgdi í kjölfar óhjá-
kvæmilegra leiðréttinga á kaup-
gjaldsmálum launþega. Hér er um
gífurleg vandamál að ræða, sem
enn hafa ekki verið leyst, en
þessi mikla upphteð er til marks
um hvílík nauðsyn er, að allt
kerfið verði nú tekið til endur-
skoðunar.
Auk alls þessa hefur svo nýja
ríkisstjórnin þurft að taka á sig,
ýmiskonar meiri háttar útgjöld
umfram þau sem fyrir vom,
vegna margskonar samninga frá
fyrri tíð Þannig er t. d. búið að
ákveða hækkanir til opinberra
starfsmanna fyrir Iöngu og nema
launahækkanir í ýmsu formi um
900 miljónum króna. Mjög háar
fjárhasðir hefur einnig þurft til
að uppfylla gefin fyrirheit bæði
í tryggingarmálum, heilbrigðis-
málum og ýmsum framkvasmda-
málum.
Viðskilnaður fráfarandi stjórn-
ar er heldur ljórnr og ber því
skýran vott, að lifað hefur verið
fyrir líðandi stund og allt látið
draslast fram yfir kosningar,
meira eða minna stefnulaust.
YTRI AÐSTÆÐUR
HAGSTÆÐAR
Hitt er svo allt annað mál, að
ytri aðstæður fyrir þjóðarbúið
hafa verið einstaklega góðar nú
á seinustu misserum og það hefur
vissulega mildu bjargað.
Árferði til lands og sjávar hef-
ur verið hagstætt, heyskapur mik-
ili og aflafengur heldur góður.
Aflinn á vetrarvertíð náði að vísu
ekki því hámarki, sem hann náði
í fyrra, en sumar- og haustaflinn
hefur verið ágætur. Úrslitum hef-
ur þó ráðið frábærlega gott verð
á erlendum mörkuðum, sem á
mestan þátt í því, að talið er, að
heildartekjur þjóðarinnar muni
vaxa á þessu ári um 11%, en
sjálf framleiðslan er talin munu
aukast um 5—6% á slétm verði.
Varla þarf þó að taka fram, að
gott árferði og hagstætt markaðs-
verð verður hvorki þakkað fráfar-
andi né núverandi ríkisstjórn.
En vegna þessara óvenjulegu
ytri aðstæ-ðna hafa tekjur ríkisins
aukizt meira en nokkurn grun-
aði, innflutningur hefur verið
miklu meiri en áður og þar með
öll umsetning, sem aftur hefur
haft í för með sér stórauknar
tekjur af tollum og söluskatti.
Það er eins ótvírætt og verða
má fyrir hvern, sem vill kynna sér
staðreyndir, að ástandið í pen-
ingamálum ríkis og þjóðar hefði
verið harla ískyggilegt nú í vetr-
arbyrjun, að ekki sé meira sagt,
ef ekki hefði komið til hið hag-
stæða árferði og háa afurðaverð
á erlendum mörkuðum. Þúsundir
miljóna hefðu á vantað til að end-
ar næðu saman, og þetta ver ein-
mitt það sem við blasti, þegar
hrollurinn margumræddi fór um
hagfræðiprófessorinn Ólaf Björns-
son.
ÞEIR GLEYMDUST
■ Ég hef rætt hér lítillega um
viðskilnað fráfarandi ríkisstjórn-
Ragnar Arnalds '
ax. Enn er þó ótalinn sá þátmrinn
í viðskilnaði fyrri stjórnar, sem
sízt af öllu má gleymast, en það
er viðskilnaðurinn við þá ýmsu
hópa þjóðfélagsins, sem minhstar
tekjurnar hafa. Þannig stóð á,
þegar stjórnin fór frá, að þrátt
fyrir stórauknax þjóðartekjur og
mikla tekjuaukningu hjá ýmsum
þjóðfélagshópum, átm flestar
láglaunastéttir þjóðfélagsins eftir
að fá leiðrértingu sinna mála.
Fyrst er eðlilegt að minna á
gamla fólkið og öryrkja, sem allra
minnst hafa, en átm þó ekki að
fá neina leiðréttingu á kjömm
sínum, fyrr en á árinu 1972. Það
var eitt af fyrsm verkum núver-
andi ríkisstjórnar, að láta 20%
örorkubóta og ellilauna koma
þegar til framkvæmda.
Sjómenn á fiskiskipum hafa
lengi verið frámunalega illa laun-
aðir, þótt starf þeirra sé alit í
senn, eitt hið hætralegasta og erf-
iðasta sem hugsast getur, og um
leið hið allra mikilvægasta frá
þjóðhagslegu sjónarmiði. Þegar
í fyrra vemr var farið að bera á
því, að skortur vasri á dugandi
Frambald á 7. síðu.

Tvö írumvörp um skuttumál
sjómunnu komin frum á þingi
Fram eru komin tvö frum-
vörp á Alþingi um skattamál
sjómanna. Hið fyrra er frum-
varp til laga um breytingar
á lögum um tekjuskatt og eigna-
skatt flutt af Benedikt Grön-
dal og fleirum. Leggja flutn-
ingsmenn frumvarpsins til cð
aftan við 14. gr. lagamna komi
ný málsgrein þess efnis, að
sjómenn sem skráðir hafa ver-
ið á íslenzk skip ekki skemur
en 6 mánuði af skattári skuli
vera tekjuskattfrjálsir upp að
tilteknu tekjumarki, sem ríkis-
stjómin ákveöur.
Hitt frumvarpið er einnig til
laga um breytingar á lögum
um tokjuskatt og eignaskatt er
ffliutt af Friðjóni Þórðarsyni og
fleirum. Er þar lagt til að 14.
gr. laganna verði breytt á þann
hátt, að frá tekjum sjómanna
skuli draga kostnað vegna
hlíföarfata, kr. 800 á mánuði.
Að til komi sérstakur frádrátt-
ur 5000 kr. fyrir hvern mánuð,
auk sérstaks frádráttar fyrir
þá sjómenn sem eigi eru lög-
skráðir skemmri tíma en 9
mánuði 90.000 kr. á árl