Þjóðviljinn - 17.11.1971, Blaðsíða 3

Miðvifcudagur .33» nótwamiber ÞtJÓíWEtJllsrN —SÍÐA J
AF ERLENDUM VETTVANGl
K/arnasprengjur
og friiarviiræiur
Nixon forsetd virðist, eftir
gangi SAljT-vidrædnanna
að dæma, hafa fullan hug á
að koanast að samkomulagi
við Sovétstjórnina um gagn-
kvæma stöðvun flugskeyta-
bapphlaupsins, og vera mjög
í mun að geta hampað slík-
um samningi, er hann heim-
saekir Moskvu í maímánuði
næstkomandi. Sovétmenn hafa
og greinilega vi’lja til hins
sama. enda væri slíkt sam-
komulag afar mikilveröur
skerfur til ráðstefnunnar um
öry'ggismál Evrópu, sem og
annarra viðræðna stórveld-
anna um afvopnun.
Fulltrúar Bandaríkjanna og
Sovétrikjanna sitja um þess-
ar mundir í Vinarborg og
þinga um mglið, og menn þar
eru yfirleitt bjartsýnir á að
samningar takist, þó að enn
séu fjölmargir hernaðarlegir,
pólitískir og tæknilegir þætt-
ir þess óleystir.
í vor ákváðu stjórnir ríkj-
anna tveggja, að fulltrúamir
skyldu beita sér að takmörk-
un á fjölda varnarflugskeyta,
jafnframt því að kanna. hvort
ekki væri grundvöllur fyrir
svipuðum taikmörkunum, hvað
snertir flugskeyti til árása.
Umræður um síðarnefnda at-
riðið gengu betur en búizt
hafði verið við, þó að sá tími
sem eftir er af árinu, sé ef
til vill fuillnaumur til að
raunhæfur árangur náist.
Samkvæmt þeim skjölum
ráðstefnunnar, sem birt hafa
verið, vilja báðir aðilar setja
reglur um' ' hámarksfjölda
vamarflugskeyta, auk ákvæða
um að aðeins megi hafa þau
um hönd-jjá tilteknum svæð-
um. Nokkurs ágreinings hef-
ur gætt um það hvar þessi
tilteknu svæði eigi að vera.
Sovétstjórnin vill takmarka
flugskeytastöðvarnar við höf-
uðborgirnar Washington og
Moskvu og næsita nágrenni
þeirra, en Bandaríkjastjóm
vill hins vegar fylgja stöðv-
urnum utan um skotpalla
þeirra flugskeyta, sem ætluð
eru til árása.
Nú eru tvö ár liðin síðan
nefndirnar, undir foryistu
Gerard Smiths, ambassadors
Bandarikjanna; og Vladimir
Semjonovs, aðstoðaimtanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna hófu
SALiT-(strategic arms limita-
tions talks)-viðræðurnar í
Helsinki. Sá áfangi viðræðn-
anna, er nú stendur yfir í
Vín, er hinn sjötti í röðinni.
Hinum fimmta lauk í septem-
ber, og hann markaði tíma-
mót í afvopnunarmálum, því
að þótt ekkert endanlegt sam-
komulag næðist um stórmál,
þá varð hann til að brjóta
ísinn og mynda grundvöll
raunihæfari ákvarðana. Stór-
veldin komu sér saman um
ráðstafanir til að draga úr
hættunni af kjamorkustyrj-
öld og gera hvort öðm þeg-
ar viðvart, ef í óeifni kæmi
fyrir sakir slysni til dæmis
ef kjarnasprengja yrði af
tilviljun eða ef óþekktár hlut-
ir sæjust á radarskermum út-
varðstöðva. I>á ættu stjómir
ríkjanna og að gera hvor
annarri viðvart við tilraunir
með flugskeyti, ef ástæða
þætti til, og nýju, beinu síma-
sambandi var komið upp milli
Hvíta hússins og Kremlar, þar
sem endurvarp frá gervihnött-
um er notað til að tryggja
að ekkert færi úrskeiðis.
í afvopnunarviðræðunum
urðu varnarflugskeytin fyrst á
dagskrá, vegna þess að þau
em sá þáttur alþjóðlegs hern.
aðarbrölts sem stórveldunum
er ósárast um, og því þótti
vel til fallið að hefja við-
ræðumar á samningum um
það mál. Næst kemur röðin
að árásarflugskeytum (ICBM),
kjarnasprengjuflugvélum og
kafbátaeldflaugum með
kjamaoddum.
En tækniþróun vígvéla hef-
ur ekki staðið í stað á síð-
ustu tveimur ámm. Tilraunir
Sovétmanna með kjarna-
sprengjur á Novaja Semlja og
Bandaríkjamanna á Am-
chitka«yjum em til marksum
þrotlausa viðleitni hemaðar-
sérfræðinga til að fuUkomna
morðtól sín, og þessar „fram-
farir“ hafa gert viðræðurnar
flóknari en ella, því að alltaf
bætast ný vopn við. sem taka
verður tillit til.
Allglöggar upplýsingar em
til 'um hlutfallslegan hem-
aðarstyrk stórveldanna, og
ýmsar stofnanir birta reglu-
lega skýrslur um tölu og gerð
vígvéla á hverjum tíma. Þann-
ig er nú talið, að Banda-
ríkjaher ráði yfir 1.054 ICBM-
flugskeytum, sem er svipaður
fjöldi og verið hefur siðustu
árin, en Sovétmenn hafa hins
vegar 1.510 flugskeyti til um-
ráða, og hafa þeir því þætt
sem svarar tvö hundmð slík-
um í vopnabúr sitt frá því
á sama tíma í fyrra. Banda-
ríkjamenn standa þeim þó
fýllilega á sporði, og vel
það því að þeir hafa margar
kjamasprengjur innan í sumum
gerðum flugskeyta sinna, auk
þess sem þeir geta státað af
mun fleiri kjamorkukafbátum
en andstæðingamir.
Þessar tölur eru ekki bein-
línis til þess fallnar að vekja
trú almennings á friðarvilja
risaveldanna. En jákvæð þró-
un SALT-viðræðnanna virð-
ist þó benda til þess, að augu
forystumanna þeirra séu löks
að opnast fyrir tilgangsleysi
þrátaflsins í vígfoúnaðarmál-
um, nú þegar sérfræðingar
þeirra hafa af natni og kost-
gasfni komið upp vopnabúri
sem nægir margfaldlega til
að útrýma öllu lífi á jörðu.
(Saman tekið).
BLADDREIFING
Blaðbera vantar í eftir'talin hverfi:
Hjarðarhaga — Kvisthaga —■ Seltjarnarnes ytra —
Suðiurlandsbraut.
ÞJÖÐVILJINN
Sími 17-500.
Fréttabréf frá Vopnafirðl:
Væntum mikils af stjórninni í
óleystum lífshagsmunamálum
Gísli Jónsson sendi okkur
fyrir skömmu ágætt fréttabréf
frá Vopnafirði þar sem hann
fjallar um líf og hagi fólksins
þar eystra. Kunnum við
honum og öðrum bréfriturum
beztu þakkir, en fréttabréf af
liessu tagi em mikið lesin.
Hefst hér bréfið, sem er skrif-
að 3. þessa mánaðar:
Veiðar og öryggis-
mál opinna vélbáta
Seg.ja má, að útgerð hafi
gengið allvel héðan frá Vopna-
firði það sem af er áriruu, þó að
handfæraveiðar smábáta hafi
orðið heldur endasleppar í ó-
gúst og september sökum ó-
haigstæðrar veðráttu. Héðan var
gerður út einn 10 smálesta
delokbátur og aflaði vel þann
stutta tíma sem ftsk var að
fá á færi. Auik þess að í vor
var stunduð á honum grá-
sleppuveiði, fékk hann 20 há-
karla. Óhætt er að fullyrða að
girundvöllur muni vera fcl
reksturs smábáta héðan, einda
allmikill hugur í mönnum í bví
efni, en hingað er nýlega koun-
inn 15 smálesta stálbátur, Dav-
íð Ólafsson NS-77, eigendur
Davíð Vigfússon og fleiri. Er
báturinn búinn öllum nýtfzku
siglingar- og fislkileitartækjum,
6 rafknúnum færavinidum auk
útbúnaðar til línu- og togyeiða.
1 bátnum er 120 hestafla Ka'.v-
invél, sem skilaði honum 9,4
sjómílur í reynsluför. Báturinn
er frambyggður með skuttog-
aralagi, dekkpláss gott og er
hann hið fegursta fley.
Þ’á eru einnig tveir 12 smá-
lesta bátar í smíðum fyrir Vopn-
firðinga og eiga að afhendast i
vetur, en eigi er mér kunnugt
um að fleiri séu hér alvarlega
þenkjandi um smíði smábáta
eon sem komið er.
Trilluútgerð er hér talsVerð
og fisikuðu trillurnar vel í júní
og júlí, en eins og fyrr segir
varð sú útgerð endaslepp vegna
dhagstæðs veðurfars. Trillur
þær, sem héðan eru gerðair út,
eru yfirleitt stórar, eða 5—3
smálestir, enda stundum langt
að sækja, eða allt að 5 tíma
stím, sé farið að Langanesi, og
heldur leiðinleg leið fyrir björg
cg yfir Bakkaflóa, liggi hann
að m,innsta kosti í suð-aust-
iægri átt. Aflahæsta trillan á
handfærunum mun hafa aflað
yfir 50 tonn, auk þess sem hún
fékk 25—30 tunnur af grá-
sleppuhrognuim. Þá voru há-
karlaveiðar einndg stundaðar á
trillunum héðan og fékk sú,
sem mest veiddi, 18 hálkarla, en
samtaíls munu hafa bofizt hér á
land á árinu nær 70 hákarlar.
en mijög er það óvisst fé oig fer
það eftir verkun háfcairlsins,
sem oft vill gianga miisjafnlega
í rysjusamri veðráttu, hvað fyr-
ir hann fæst.
Vart mun hægt að yfirgefa
trillulbátaútgerð okkar Vopn-
firðingla án þess að minnast á
öryggismál opinna vélbáta, en
samkvæmt lögum eru bjarg-
beltin nær því einu öryggistæk-
in, sem nauðsynleg eru í þeim
og verð nothæfra gúmfbáta
gífurlega hátt. Þá er einokun-
artaxti Landsíma Isl. fyrir leigu-
talstöðvar til smábáta hreint
okur, en það tel ég lágmarks
öryggi, að trillukörlum, sem
sækja allt að 5 tíma fyrir opnu
hafi, sé gert kleift að láta vita
af sér og að komast yfir gúmi-
báta, og einnig að kornast vfir
gúmiibjörgunairbáta, þar sem
samkvasmt re,gllum slkipaskoð-
unareftirlitsins mun nær ó-
kleift að fá trillur okkar dekk-
að'ar eftir því sem kunnugir
segja.
Stærsta hluta þess afla, er hér
berst á land hefur togskipið
Brettimgiur fært okkur og má
segja að hér hafi verið næg
atvinna við úrvinnslu afflans og
fleira frá því í apríl í vor,
unz lokað var frystihúsinu
vegna slátrunar sauðfjár íhaust. -
Árstíðabundið
atvinnuleysi og hug.
leiðingar um
skuttogarakaup
Við Vopnfirðingar höfum
lengi búið við árstíðabundið at-
vinnuleysi sem hefur hafizt að
loikinni sláturtíð og staðið allt
fram í apríl—maí á vorin.. Enn
hefur þessum drauig ekki verið
bœgt frá dyrum ókkar, né neitt
raunihæft verið gert til að reyna
að kveða hann niður frá þvi
Fiskvjnmslan h.f. . var stofnuð
1968.
Vopnafjarðarhreppur mun
vera stærsti atvinnurekandinn,
bæði með beiinum framkvæmd-
um svo og með stórum hluta-
fjáreignum í helztu atvinn.u-
fyrirtækjum innan hreppsins
svo sem Tanga h.f. og Fisk-
vinnsluminar h.f. Þrátt fyrir það
virðast hreppsnefndarmenn
sáralítil áhrif geta haft á gang
atvinnumálanna, og líkaira, því
að hér sé einkaframtak alllsráð-
andi, því ekkert er borið uind-
ir hreppsneflnd fyrr en í algjört
óiefni er kornið.
Vonandi bera þeir ágætu for-
ráðamenn Tanga n.Sf., sem nú
athuga skuttogarakaup, gæfu
til að koma fram sem fulltrúar
hreppsheildarinnar, en ekkisem
einkabraskarar, því það mega <S>
þeir vita að í þvi máli erum
vlð öll sem ein heild, svo mik-
ið lífshagsmunamél sem það er
öllum hreppsbúum.
Vopnafjarðarhreppur hefur
staðið í allmiklum holræsa-
framkvæmdum í sumar og
haust, auk þess sem slkdpt hef-
uir veirið um jarðveg í kafla af
aðalgötu þorpsins.
I daig er, eins og fyrr segir,
hið árstíðabundna atvinnuleysi
búið að halda innreið sína í
þorpið. Nær 40 manns eru þe.g-
ar komin á atvinnuleysisisikrá og
margir væntanlegir þar á næstu
daga. A meðan veiðir togskio-
ið okkar, Brettinigur, fisk til að
selja vimium okikar Bretum.
Heppnist þau áform okkar, sem
nú eru í bígerð, um sfeuttogara-
kaup, frystihúsabyggingu og
aukna útgerð smábáta héðan
frá Vopnafirði má þó fullyrða,
að atvinnuleysi muni minnka
stórlega, en hvort þær úrbæt-
ur einar duga til að útrýma
árstíðarbundnu atvinnuleysi
mun timinn leiða í ljós, en
grun hef ég um að gamla mal-
tækið ,.betur má ef duga skat‘
eigi hér enn viö.
Misstu allt að 1000
fjár og var það mjög
tilfinnanlegt tjón
Hér er margt gildra bænda
og má segja að búskapur hefði
gengið allvel þetta árið, ef ekki
hefðd komið til þinn gífurlegi
fjárfellir í óveðrinu, sem geys-
aði hér í endaðan ágúst. Talíð
er að a-m.k. 1000 fjár hafi fennt
og drepizt í ám og vötnum í
veðri þessu. Mun þar vera um
2—3 miljón króna tjón bænd-
anna að ræða og er tjónið mjög
tilfinnanlegt hjá þeim sem mest
misstu, en þess.munu dasmi að
allt að 100 fjár hafi farizt frá
einum bæ. Auk þess hef ég
vedtt því athygli í sléturhús-
réttinni að ófáum ám er lógað
af völdum veðursins, þótt 'if-
andi slyppu.
Heyskapur gekk hér með á-
gætum og má fullyrða að bænd-
ur hér líta . björtum augum t.l
framtíðarinnar , þó óneitanlega
hafi ágústveðrið orðið þeim
mikdll búknekkir, mörgum
hverjum.
1 S'átúrliúsi Kaupfólags Vopn.
firðinga var slátrað 11.225 dilk-
um, en það er um 2000 dilkum
færra en í fyrra. Meðalfall-
þungi var 15,48 kg. en 14,7
í fyrra. Lógað var með alfæsta
móti af fullorðnu fé. Hvað
fækkun sláturfjár viðkemur þá
vantaðí mikið af fjalli eins og
fyrr greinir, en auk þess er
sett á með mesta móti.
Reikna með raforku til
upphitunar húsa
Hér í þorpinu eru í smíðum
4 íbúðarhús og má segja að
í íbúðarbyggingum hafi menn
farið sér fremur hægt hér síð-
ustu árin, þó alltaf sé talsvert
byggt. Þeir sem nú eru að
byggja hafa allir reiknað með
raforku til upphitunar húsanna
og vænta þess að okkar nýi
reforkumélaráðherra sjái syo
um, að þeir fái raforkuna þeg-
ar þeir þurfa á sanngjömu
vérði, þó Lagarfossinn verði
ekki farinn að skila rafmagni
suður fyrir Smjörvatnsheiði.
Álitið er að stofnkostnaöpr við
miðstöðvarlögn, umfram lögn
til rafhitunar. sé um 100 þús-
und kr. pr. hús, svo hér er
um stórt hagsmunamál hlutað-
eigandi að ræða.
Þá er bóndinn í Fremri-
Hlíð að byggja upp bæ sinn,
en hann brann á síðasta vetri
og er það verk vel á veg kom-
ið. Verður hann einnig hitaður
upp með raforku.
Félagslíf má segja fjörugt að
vetrinum til. Hér starfa Lions-
og Kiwanis-klúbbar og koma
þeir saman hálfs mánaðarlega.
Bridgefálag heldur spilakvöld
einu sinni í viku, auk þess
heldur kvenfélagið hálfe mán-
aðarlega vinnufundi yfir vetur.
inn. önnur félög halda svo að
sjálfsögðu fundi eftir þörfum.
Vinstri stjórnin á hér mikl-
um vinsældum að fagna og
vænta menn mikils af henni
í óleystum lífshagsmunamálum
byggðarlagsins, en eins og
Framhald á 9. síðu.
Ný skáldsaga
GUNNAR
OG
KJARTAN
eftir
VÉSTEIN LÚÐVÍKSSON
er komin út.
Verð id. kr. 640,00 — ób. kr. 500,00
HEIMSKRINGL

4