Þjóðviljinn - 24.10.1972, Síða 15

Þriðjudagur 24 október 1972. ÞJÓDVILJINN — StÐA 15.
Sigur viss
Framhald af bls. 6.
ályktanir i sumum þessara mála.
Lúðvik Jósepsson sjávarút-
vegsráðherra hafði framsögu
fyrir nefndaráliti að stjórnmála-
ályktun, en meðal ræðumanna
voru Hjörleifur Guttormsson,
Guðmundur Hjartarson, Sigurjón
Pétursson, Rafn Guðmundsson og
Magnús Kjartansson.
Ólafur Jónsson framkvæmda-
stjóri Alþýðubandalagsins kynnti
niðurstöður umræðuhóps um
skattamál og var samþykkt að
visa þeim til miðstjórnar til frek-
ari athugunar. Frá kjöri mið-
stjórnar skýrum við i sérstakri
frétt, en það fór fram á sunnudag.
Ragnar Arnalds formaður
Alþýðubandalagsins sleit flokks-
ráðsfundinum með nokkrum orð-
um. Hann gat þess, að fundinn
sátu um 100 fulltrúar frá yfir 30
flokksfélögum, en þau eru alls um
40.
Formaðurinn þakkaði fulltrú-
um utan af landi sérstaklega
komuna. Hann þakkaði fram-
kvæmdastjóra Alþýðubandalags-
ins ötult starf og minntist sér-
staklega bættrar aðstöðu til
flokksstarfs, er skapazt hefði með
kaupum hússins aö Grettisgötu 3.
Ragnar þakkaði einnig fráfarandi
miðstjórn og ráðherrum flokksins
vel unnin störf.
Að lokum risu menn úr sætum
og sungu Internationalinn
alþjóðasöng verkalýðsins.
Um kvöldið var svo efnt til
kvöldvöku i Glæsibæ við Suður-
landsbraut i Reykjavik fyrir
flokksráðsmenn og gesti þeirra.
Var þar flutt samfelld dagskrá og
rifjaðir upp atburðir frá kreppu-
árunum á f jórða áratug aldarinn-
ar. Guðrún A. Simonar söngkona
flutti nokkur lög, Karl Guð-
mundsson leikari skemmti og
4 raddsterkir félagar,þeir Árni
Björnsson, þjóðháttafræðingur,
Gunnar Guttormsson, blaðamað-
ur, Haukur Hafstað fram-
kvæmdastjóri og Hjálmar
Ólafsson konrektor rifjuðu upp
nokkra gamla baráttusöngva.
Var það mál manna, að þeir
hefðu sjaldan átt ánægjulegri
kvöldstund.
Oddný
Framhald af bls. 9.
Og nú ætla ég að fara að kenna i
Bitru-og Kollafirði. Þar hef ég
verið áður. Það getur ekki kallazt
afskekkt byggð. Hins vegar væri
skólastjórinn i Trékyllisvik vel að |
þvi kominn að fá staðaruppbót.
Ég sá auglýsta kennarastöðu með
staðaruppbót hérna á Seltjarnar-
nesinu i haust.
Þegar kennsluskipan sveitanna
er breytt, er ekki sérstaða hvers
byggðarlags nógu vel athuguð.
Byggð íslands er ekki öll á eina
bókina lærð. Skólabill er ágætur i
snjóléttri og þéitbýlli sveit. Hann
er neyðarúrræði, þar sem snjó-
þyngsli og vegleysur geta valdið
þvi, að börnin verði að dvelja i
bilnum tvo klukkutima á dag. Það
er heldur ekki notalegt fyrir
yngstu börnin, sem ekki þurfa að
vera i mörgum timum, að biða i
skólanum hálfan daginn eftir bil-
ferðinni heim.
Sveitabörnin vantar ekki
verkefni
Sérstaða hvers byggðarlags er
afar þýðingarmikið atriði. En
sveitafólkið hefur heyrt getið um
ýmsar nýjungar og „réttindi”,
sem Reykvikingar njóta, og vill
ekki verða afskipt. En það sem er
nauðsyn i Reykjavik, getur verið
bæði óþarft og óhentugt á öðru
landshorni. Það hefur, til dæmis,
þótt heppilegt, að borgarbörnin
hafi eitthvað fyrir stafni i
september. En sveitabörnin
vantar ekki verkefni i annriki
haustsins. Það sama er að segja
um sauðburðartimann á vorin.
Ég geteinhvernveginn ekki litið á
það sem sérstök mannréttindi
fyrir sveitabörnin, ef þau ættu að
sitja inni hálfan sólskinsdaginn,
meðan sýslað er við lambfé,
gengin varplönd og hlynnt að
gróðri jarðarinnar.
Ég skil ekki þetta kjarkleysi
lærðu kennaranna, sem ireysta
sér ekki út fyrir Reykjavik. Og
þeir, sem uppaldir eru i borginni
og eru ungir enn, hafa ekki nema
gott af þvi að kynnast einhverju
öðru.
Þröstur
Framhald af 12. siðu.
valin þarf að koma hér breyt-
ingum á.
Varanleiki aðgerðanna verður
aðeins tryggður i gerbreytingum
hagkerfisins, bæði hvað snertir
sóun þess óhagkvæmni og brokk-
gengi, og með þvi að efla festu
þess og stöðugleika. Um leið og
við segjum að þörfin sé brýn en
timinn naumur drögum við
athyglina frá stóru vandamálum
framtiðarinnar, hvert eigi að
beina fjármagni okkar og vinnu-
afli, þannig að við fáum sem mest
fyrir ómak okkar.
Þjóðarframleiðsla, ráð-
stöfun og útflutningur.
Efnahagsþróunin 1971 ein-
kenndist af örum vezti fram-
leiðslu og eftirspurnar. Þjóðar-
framleiðslan jókst um 9,5% og
viðskiptakjörin gagnvart út-
löndum bötnuðu verulega þannig
að þjóðartekjur jukust um 12,5%
á árinu, en höfðu aukizt um 10,5%
árið 1970. Meginskýringin á þessu
var mikil aukning útflutnings-
tekna allt frá árinu 1969.
Arið 1971 dró nokkuð úr afla,
þrátt fyrir aukna sókn, en verðlag
flestra útflutningsafurða hélt
áfram að hækka. Hækkun þjóðar-
framleiðslu á yfirstandandi ári er
áætluð um 5,8% én hækkun
þjóðartekna sennilega 4 1/2-5%
f.f. ári vegna versnandi við-
skiptakjara.
Verðmætaráðstöfun innanlands
jókst 1971 um 21,3% að magni og
jókst þannig mun meira en
þjóðarframleiðslan en það kom
fram i halla á viðskiptajöfnuði,
sem var um 4 miljarðar.
Spár fyrir næstu ár gera tæp-
lega ráð fyrir þvi að afkastageta
þjóðarbúsins skili meiri fram-
leiðsluaukningu i heild en sem
svarar 4-5% og ekkert bendir til
þess að viðskiptakjörin batni
þannig að gera má ráð fyrir enn
lægri þjóðartekjuhækkun.
Þessi samdráttur I þjóðarfram-
leiðslu hefur þó ekki haft nein
veruleg áhrif á útflutningsverzl-
unina, þar sem á móti kemur
veruleg aukning frá öörum
atvinnugreinum, sem þó að hluta
byggist á minnkandi birgðum.
Þannig er spáð 8-13% aukningu
útflutningsverðmætis fyrir árið
1971 ef álinu er sleppt þrátt fyrir
4-8% magnminnkun sjávarvöru-
framleiðslu til útflutnings.
Orsök þessa liggur einkum i
verulegri aukningu i útflutningi
iðnaðarvara. Áætluð aukning
fyrir allt árið er um 33% og er þá
bæði áli og barnamold sleppt.
Þróun innflutnings hefur ekki
verið örari en búizt var við i upp-
hafi ársins. Þa hljóðuðu spár upp
á aukningu innflutnings, sem
næmi 28% en, ef hinn svokallaði
sérstaki innflutningur er undan-
skilinn bæði árin nemur aukn-
ingin ekki nema 16,3%. Þannig er
ekki hægt að tala um neina
I skyndilega röskun i utanrikisvið-
skiptum þjóðarinnar, utan þess,
sem hin almenna þensla þjóðar-
búsins segir til um, og þenslu-
merkin voru ekki bara tannfé frá
viðreisninni heldur bundin skipan
okkar efnahagsmála.
En það er þessi þensla ásamt
sveiflu i aflabörgöum, sem
myndar þann vanda, sem leysa
þarf.
Myndazt hefur mikill þjóöhags-
íegur halli, — sem kemur fram i
neikvæðum viðskiptajöfnuði —-
sem lagfæra þarf.
En skoðum nánar verðlags- og
kaupmáttarþróunina að undan-
förnu.
Verðlagsþróun og kaup-
máttur.
I áætlunum, sem unnar voru i
haustbyrjun er gert ráð fyrir þvi
að kauptaxtar launþega hafi
hækkað um 18,5% árið 1971, og
um 30,0% 1972 og er þá miðað við
ársmeðaltöl
Framfærslukostnaður hækkaöi
um 6,8% að jafnaði árið 1971 en
spáö er 10% hækkun hans á yfir-
standandi ári.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna,
en þá hefur verið tekið tillit tií
skattbreytinga vog verðbreytinga
á vörum og þjónustu, hækkar
hvort árið fyrir sig um 15%. í
þessu sambandi er fróðlegt að
geta þess að meðal árleg verð-
lagshækkun á árabilunum 1950 til
1971 er um 11% en meðal árleg
F élagslegar ráðstafanir
setja svip á fjárlögin
Fyrsta umræða um fjár-
lagafrumvarpið fór fram í
sameinuðu þingi í gær.
Halldór. E. Sigurðsson,
fjármálaráðherra, mælti
fyrir frumvarpinu
Ráðherrann gerði fyrst grein
fyrir afkomu ríkissjóðs fyrir árið
1971, en niðurstöður hans (A-
hluti) eru þær, að tekjur reyndust
13.258 miljónir kr. en rekstrarút-
gjöld 13.534 miljónir kr. Halli á
rekstrarreikningi varð þvi 276
miljónir. — Samkvæmt fjárlögum
fyrir áriö ’71 voru heildartekjur
rikissjóðs áætlaðar 11.535 miljón-
ir, Alagðar eða tilfallnar
rekstrartekjur urðu hinsvegar
1.723 miljónum kr. hærri. Inn-
heimtar rikistekjur á árinu
reyndust 12.955 miljónir kr. eða
1.420 miljónir umfram fjárlög.
Fjármálaráðherra sagði, að
verulegrar ónákvæmni hefði gætt
i fjárlögum fyrrverandi rikis-
stjórnar fyrir árið 1971. Hefði þar
verið hvorki meira né minna
en um 1.000 miljóna kr. óná-
kvæmni. Hefði þesarar óná-
kvæmni ekki gætt, hefði orðið um
tekjuafgang að ræöa þrátt fyrir
þá hækkun, sem varð á greiöslum
almannatrygginga á árinu.
Næst vék ráðherrann að horf-
um i rekstrarafkomu þessa árs
(til septemberloka) og sagöi að
ljóst væri að hún yrði erfið, m.a.
vegna þess að hin nýja verka-
skipting milli rikis og sveitarfél-
aga hefði aukið mjög útgjöld
rikissjóðs, og tekjur til að mæta
þessum útgjöldum innheimtust
seint. Staða rikissjóðs gagnvart
Seölabankanaum væri þvi slæm.
Þar væri hinsvegar ekki um neitt
einsdæmi að ræða, eins og látiö
hefði verið af i skrifum sumra
blaða. Gaf ráðherrann yfirlit yfir
stöðu rikissjóðs gagnvart Seðla-
bankanum allt frá árinu 1963, en
samkvæmt þvi var staðan einna
verst á árinu 1967.
Þá gerði ráðherrann grein fyrir
fjárlagafrumvarpinu fyrir árið
1973. Hann sagði, að samkvæmt
þvi væri kostað kapps um aö
vinna að uppbyggingu i þjóöfél-
aginu með skipulegum hætti og
eins miklumhraðaog skynsamlegt
og framkvæmanlegt væri talið.
Heildarhækkun fjárlaganna væri
20.1% , sem rekja mætti til
þriggja meginþátta, launahækk-
ana, hækkana tryggingabóta og
dýrtiðarráðstafana. Fjárveiting-
ar til framkvæmda væru svipaðar
og á yfirstandandi fjárlögum.
Lögð væri áherzla á að nýta
framkvæmdafé sem bezt og
stefna að þvi að ljúka verkum eða
vissum áföngum til þess að
tryggja sem bezt not fjárins.
Ráðherrann sagði að við gerð
frumvarpsins hefði verið reiknað
með óbreyttri kaupgjaldsvisitölu.
Ný miðstjórn
Alþýðubandalagsins
A flokksráðsfundi Alþýðu-
bandalagsins um helgina var
kjörin ný miðstjórn flokksins.
Miðstjórnina skipa alls 32
menn. Þar af eru 5, sem ekki
áttu að ganga úr miöstjórninni
nú, og voru þvi sjálfkjörin að
þessu sinni. Þau eru Ragnar
Arnalds, formaður Alþýðu-
bandalagsins, Adda Bára Sig-
fúsdóttir, Jón Snorri Þor-
leifsson, ritari, Lúðvik
Jósepsson, ráðherra og
Magnús Kjartansson, ráð-
herra.
Nokkrir félagar, sem sæti
áttu i fráfarandi miðstjórn,
voru nú ekki kjörgengir sam-
kvæmt reglum flokksins, þar
sem þeir höfðu setið i mið-
stjórninni i þrjú ár samfellt.
Þeir eru Benedikt Daviðsson,
trésmiður Kópavogi,
Guðmundur Vigfússon, fram-
kvæmdastjóri Reykjavik
Sigurður Björgvinsson, bóndi
Neistastöðum Arnessýslu og
Sigurjón Pétursson, borgar-
ráösmaður, Reykjavik.
Kjörnir voru i miðstjórn nú
27 menn, auk þeirra 5 sem þar
sitja áfram án kosningar — og
10 menn til vara.
Þessir voru kjörnir:
Aðalmenn:
Bjarnfriður Leósdóttir, hús-
freyja, Akranesi Eövarð
Sigurðsson, alþingismaður,
Reykjavik Erlingur Viggós-
son, sjómaður, Stykkishólmi
Gestur Guðmundsson,
háskólanemi, Reykjavik Gils
Guðmundsson, alþingismaður
Reykjavik Guðjón Jónsson,
formaður Félags járniðnaðar-
manna, Reykjavik Guðrún
Hallgrimsdóttir, matvæla-
verkfræðingur, Reykjavik
Guðrún Helgadóttir, hús-
freyja, Reykjavík Haukur
Hafstað, framkvæmdastjóri
„Landverndar” Haukur
Helgason, hagfræðingur,
Reykjavik Helgi Seljan,
alþingismaður Reyðarfirði
Hjalti Kristgeirsson, hag-
fræðingur, Reykjavik Jón
Timótheusson, sjómaöur,
Reykjavik Karl Sigur-
bergsson, skipstjóri, Keflavik
Kjartan Ólafsson, ritstjóri,
Reykjavik Margrét Guðna-
dóttir, prófessor, Reykjavik
Ólafur R. Einarsson, sagn-
fræðingur, Reykjavik Ólafur
Jónsson, framkvæmdastjóri,
Kópavogi Páll Bergþórsson,
veðurfræðingur, Reykjavik
Sigurður Magnússon, rafvéla-
virki, Reykjavik Svandis
Skúladóttir, fóstra Kópavogi
Svava Jakobsdóttir, alþingis-
maður, Reykjavik Svavar
Gestsson, ritstjóri, Reykjavik
Tryggvi Þór Aðalsteinsson,
formaður Iðnemasambands
Islands Tryggvi Sigurbjarnar-
son, stöövarstjóri, Irafossi,
Arn. Þór Vigfússon, mennta-
skólakennari, Reykjavik
Þröstur Ólafsson, hag-
fræðingur, Reykjavik.
Varamenn:
1. Guðmundur Hjartarson,
framkvæmdastjóri, Reykja-
vik 2. Óskar Garibaldason,
formaður verkalýðsfélagsins
Vöku Siglufirði. 3. Loftur
Guttormsson, sagnfræðingur,
Reykjavik 4. Snorri Jónsson,
framkvæmdastjóri ASI,
Reykjavik 5. Stefán Jónsson,
dagskrárfulltrúi, Reykjavik 6.
Guðmundur Ágústsson,
menntaskólakennari,
Reykjavik 7. Guðmundur
Ólafsson, háskólanemi,
Reykjavik 8. Asgeir Blöndal
Magnússon, cand.mag.,
Reykjavik 9. Gunnar Valdi-
marsson frá Teigi, verka-
maður, Reykjavik 10. Jóhann
Ársælsson, sjómaður
Akranesi.
gengisfelling nemur á sama'tima
9,6%.
Þessi verðhækkun var þó
nokkuð minni á fyrri áratugnum
eða 9,8% milli 1950 og 60, en 12,6%
á árabilinu milli 60-71.
Vonandi eru þetta engin álög,
sem þjóöin getur ekki losnaö
úr, en sennilegra er þó að óbreytt-
ur grundvöllur, efnahagslifsins
bjóði ekki upp a annan valkost,
hvort sem okkur likar betur eða
ver.
Ég ætla ekki að fjölyrða um þau
áhrif, sem verðbólgan hefur á is-
lenzkt efnahagslif. Að vissu
marki hefur hagkerfið aðlagað
sig verðbólgunni svo sem i gegn-
um visitölubindingu. Hins vegar
er enginn efi á þvi að veröbólgan
hefur haft i för með sér miklar
eignatiifærslur.
Einkum (á þetta við um til-
færslur frá þeim, sem spara til
lántakanda. t reynd hafa vextir
hér verið afar lágir, og jafnvel
neikvæðir sum árin og væri
athyglisvert að athuga nánar
hverjir hafa hagnað af þvi að
halda þeim svo niöri og fá fjár-
festingar- og rekstrarfé ókeypis,
ef ég má komast svo að orði.
Ég er þeirrar skoðunar að
hækka beri vexti verulega — ef
ekki verður hægt að halda verð-
lagi i skefjum — þótt athuga megi
nánár mismunun vaxta milli at-
vinnuvega meir en nú er. Að öðr-
um kosti er verið að færa hundruð
miljóna árlega i vasa f jármagns-
notenda.
Rikissjóöur og fjárfest-
ingarsjóöirnir.
Þegar núverandi rikisstjórn
settist við völd lofaði hún marg-
vislegum lagfæringum og
breytingum á samfélagi okkar.
Einkum á þetta við um aukningu
á félagslegri aðstoð, sem nú
þegar er orðin rikissjóði dýr.
Einnig var gefið fyrirheit um ým-
iss konar opinberar framkvæmd-
ir.
Fjárlög fyrir 1973 liggja nú
fyrir, þau eru að visu meö nokkr-
um halla. En þau segja ekki nema
hálfa sögu. t þau vantar aö
óbreyttu ástandi nokkur hundruð
miljónir.1
Fátt veldur meiri þenslu i
þjóðarbúinu en framkvæmdir.
Þær hafa áhrif á vinnumarkað,
fjármagnsmarkað, viðskiptajöfn-
uð og allt i gegnum hagkerfið.
Það skiptir þvi miklu hvernig
skipan er á þeim málum, hvort
fjárfestingar- og lánamál þjóöfé-
lagsins ganga algjörlega sjálfala
eða hvort reynt veröur að stjórna
þeim eða hafa hönd i bagga með
þróun þeirra.
Fjárfestingarfyrirætlanir
einka- og opinberra aðila stefna á
mun hærra mark en fjárfest-
ingarsjóðirnir og bankakerfiö
ráða við.
Hér er einnig á ferð mikill
þensluvaldur. Aætlanir gera ráð
fyrir fjárvöntun allt að tveim mil-
jörðum króna.
-..... ■■ ------- • úm
SAMViNNU-
BANKINN
F ramhaldsaðalfundur
VÉLSTJÓRAFÉLAGS ÍSLANDS verður
haldinn að Hótel Sögu, sunnudaginn 29.
október kl. 14.
STJÓRNIN