Þjóðviljinn - 13.04.1973, Qupperneq 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fösiudagur 13. aprfl. 1973.
— eða hvað?
I Þjóðviljanum 28. marz
birtist greinarstúfur eftir
Adolf Petersen, sem ber yfir-
skriftina „Leiörétting eða”.
Astæðan eða tilefni þessa
greinarstúfs er „leiðrétting”
sem ég sendi og fékk birta i
Þjóðviljanum fyrir skömmu
varðandi visu, sem áður-
nefndur greinarhöfundur flutti
i útvarp þá nokkru áður, og tel
ég aö hann hafi ekki fariö rétt
meö og heldur ekki eignað
réttum höfundi. Umrædd visa
er hin alkunna visa: „Ofan
gefur snjó á snjó o.s.frv.”,
eftir Bólu-Hjálmar, sem fjöld-
inn kannast við. Þjóðviljinn er
þvi vinsamlega beðinn að ljá
mér rúm fyrir þessi fáu orð.
Um mislestur þann sem
Adolf eignar mér get ég
raunar verið fáorður. Það er
að visu ekki gott að vera ekki
talinn læs á jafngott mál og
hér um ræöir, en Adolf hefur
kannski ekki vitað fyrr, að til
er nokkuð það sem heitir
prentvilla og það er heldur
ekki gott. En hann veit það þá
núna, og það er vel. Ég verö að
játa það að ég skil ekki Adolf
þegar hann segir að ég hafi
misheyrt. Eg fæ nefnilega
ekki betur séð en að það sem
ég hefi orðrétt eftir Adolf i
minni „leiðráttingu” sé
nákvæmlega eins og Adolf
skrifar það sjálfur i sinni
grein. Hitt þykir mér verra að
mér skuli hafa skotizt yfir það
að f|eira var ekki rétt meö
farið i umræddri visu i um-
ræddum útvarpsþætti en tii
var tint.
Adolf staðfestir einnig að ég
fari rétt með nafn þess
höfundar sem hann eignar
visuna. Um ætt séra Stefáns
Olafssonar hirði ég eigi.
Heldur eigi hvort hann hefur
ort „Björt mey og hrein” eða
„Eg veiteina baugalinu”. Um
þaö var ekki deilt og kemur
þessu máli ekki við. Þó efast
ég ekki um, að Adolf hafi lesið
þetta rétt. Það sannar hins-
vegar ekkert að séra Stefán
hafi ort þessa visu eða hina.
Það segja mér bækur að Bólu-
Hjálmar sé fæddur árið 1796.
Það segja mér einnig bækur,
að hann hafi ort sina fyrstu
visu á fjórða ári, þá
liklega árið 1799. Kvæði
séra Stefáns koma fyrst út
áriö 1823, en það segir Adolf
mér. Þegar þau koma út er
Bólu-Hjálmar búinn að yrkja
visur o.fl. i 23 ár eða þar yfir.
Það er næsta fráleitt að hugsa
sér að sá eða þeir, sem seinna
tóku saman verk Bólu-
Hjálmars og bjuggu til útgáfu
hafi sett þar inn visu sem búið
var að birta annars staðar og
eigna öðrum hafi þeir ekki
verið vissir um að Bólu -
Hjálmar var höfundurinn.
Með öðrum orðum: Þess
munu dæmi að menn hafi
dregið sér annarra sauði úr
safni, en hitt er fátiðara að
þeir hafi sótt sauði i annarra
dilk nema þeir væru vissir um
aö eiga hann. Adólf virðist
vera undrandi á þvi, að um-
rædd visa skuli vera i
heildarútgáfu af verkum
Bólu-Hjálmars. Ég er sam-
mála Adolf um það, að Bólu-
Hjálmar var allra manna
óliklegastur til þess að eigna
sér annarra manna visur og
gera þær að sinum, enda
vandséð að hann hefði átt betri
kosta völ i annarra garði en
sinum eigin i þeim efnum. 1
þvi felst einmitt svarið við
þeirri spurningu sem Adolf
beinir til min að lokum. Það
Frh. á bls. ir>
Getur fiskeldi orðið
arðvænlegt ?
Það er orðiö timabært fyrir
okkur lslendinga að fara nú þegar
að athuga og athuga vel hverja
möguleika við höfum til þess að
gera fiskeldi að arðvænlegum bú-
skap hér á landi.
Það þarf að setja lög um fisk-
eldi og stofnlánafyrirgreiðslu
fyrir þessa búgrein. 1 Noregi eru
nú uppi lalsveröar ráðagerðir um
aö hrinda af stað fiskeldi með-
fram norsku ströndinni innan
skerjagarösins og i fjörðum
Noregs, þar sem svo hagar til að
það teljist heppilegt. Þær fiski-
tegundir sem mest er rætt um aö
rækta, eða réttara sagt ala upp,
eru lax og urriði. Þær tilraunir
sem geröar hafa verið með eldi á
þessum fisktegundum i Noregi
eru sagðar hafa tekizt býsna vel,
og hefur þaö ýtt undir miklar
framtiðaráætlanir i þessu efni.
Við landbúnaðarháskólann i Asi
i Noregi eru þessi fiskeldismál nú
mikið á dagskrá. Prófessor Har-
ald Skjærvold, sem kennir þarna
við háskólann, segir að i sam-
bandi við hreint eldi á laxi, þá séu
vandamálin að niutiu hundraðs-
hlutum sama eðlis og við eldi
annarra húsdýra, og telur hann
að laxeldisbúskapur geti oröið
arðvænlegur búskapur þar sem
vel hagar til frá náttúrunnar
hendi. Hann telur það enga fjar-
stæðu að verði nú farið að skipu-
leggja laxeldi i Noregi, sem bú-
grein þá gæti ársframleiðsla á
laxi og urriða veriö komin upp i 20
þús. tonn i kringum árið 1980 og
3000 fjölskyldur haft lifsframfæri
af þessari búgrein.
Ýmsir telja, þar á meðal sér-
fræðingar i landbúnaöi, að fisk-
eldi, hvort sem er i fersku vatni
eða sjó, sé bezt komið i tengslum
við landbúnaðinn, þar sem land-
búnaðurinn i Noregi hafi nú þegar
i sinni þjónustu menn með sér-
þekkingu á þessu sviði. Þá telja
þessir sömu menn að fiskeldi sé
hliðstætt eldi annarra húsdýra og
landbúnaðurinn ráði yfir svo
miklu magni af úrvals hráefni,
sem nota megi i fiskafóður og eigi
stöðvar sem geti tekið þann til-
búning að sér. Þegar þetta mál er
nú svo mjög á dagskrá i Noregi,
þá ætti að vera timabært fyrir
okkur tslendinga að athuga sams
konar möguleika hér.
Juwel
Stærsti trefjaplast-
bátnr í V-Evrópu
Þann 16. janúar s.l. var stærsti
trefjaplastbátur, sem smiðaður
hefur verið i Vestur-Evrópu, af-
hentur eiganda af skipasmiðastöð
i Bremerhaven i Þýzkalandi.
Þetta er 104 tonna bátur með
kútterslagi og 400 hestafla aðal-
vél, smiðaður til togveiða i
Noröursjó. Trefjaplast ryður sér
nú mjög til rúms við smiði fiski-
báta, svo og skemmtibáta. Þetta
efni er nú viða orðið viðurkennt
byggingarefni i báta af flokk-
unarfélögum og talið að ýmsu
leyti hagstæðara heldur en bæði
járn og tré, sérstaklega hvaö öllu
viðhaldi viðkemur.
Þá eru bátar úr trefjaplasti
sagðir ódýrari i byggingu heldur
en bátar úr tré eða stáli. Þessi
þýzki trefjaplastbátur, sem hlaut
nafnið „Juwel”, er smiðaður til
Norðursjávarveiða og er i
styrleikaflokki G.1. + 100 A 4 M C.
Vorgotsíldin við
sænsku ströndina
— og kenning Finns Devolds fiskifrœðings
Nú á þessum vetri hefur full-
vaxin sild gengið upp að vestur-
strönd Sviþjóðar og þar inn á vik-
ur og firöi. Sviar telja þetta vera
Norðursiávarsild. sem fari aftur
út i Norðursjóinn eftir hrygningu.
Sænskir fiskimenn fóru aö veröa
varir við sild við vesturströnd
Sviþjóðar i byrjun þessa árs, óg i
febrúarmánuöi var þarna um
talsverða veiði hjá reknetabátum
að ræða, sem reyndu veiðar.
Mestur afli fékkst við skerjagarð-
innnokkurnveg noröur frá Gauta-
borg, svo og vestur af Korneyjun-
um. Sjómenn segja þetta vera
vorgotssild, sem þarna hafi
hrygnt i febrúar og i marzmán-
uði. Þá hefur einnig orðið sildar
vart i flotvffrpu inni i Eystrasalti i
febrúarmánuði, og fengu sumir
bátar upp i 1000 kassa af sild eftir
tveggja sólarhringa útiveru.
Þetta er sögð fullvaxin sild sem
þarna hefur fengizt.
Hins vegar hafa sjómenn frá
Borgundarhólmi veitt sild inni i
Eystrasalti sem ekki er sögð eins
stór. Þegar blöð flytja fregnir af
hrygnandi sild við sænsku strönd-
ina, þá rifjast upp fyrir manni sú
kenning sem norski fiskifræðing-
urinn Finn Devold hefur haldið
fram og segist þar styðjast við
sildarsögu Noregs, að með nokk-
urn veginn eitt hundrað ára milli-
bili, þá hverfi norska stórsildin
algjörlega frá hinum hefðbundnu
hrygningarstöövum við norsku
ströndina, en siðar komi hún að
norður-Noregi i einhverjum mæli,
til að hrygna. En sú kenning De-
volds sem mestri mótspyrnu hef-
ur mætt meðal sænskra fiskifræð-
inga, er á þann veg, að stórsildin
komi upp aö sænsku ströndinni og
hrygni þar á timabili i miklum
mæli. Það er þvi ekkert undarlegt
þó blöð á Norðurlöndum hafi nú
að undanförnu rifjað upp þessa
kenningu Devolds, þegar oröið
hefur vart við hrygnandi sild i
nokkrum mæli, bæði viö vestur-
strönd Sviþjóðar, svo og við
austurströnd Suður-Sviþjóðar
inni i Eystrasalti. Finn Devold,
sem nú er kominn á eftirlaun, en
var um fjölda ára einn allra
þekktasti fiskifræðingur Norð-
manna, hefur aldrei fallið frá
þessum staðhæfingum sinum,
sem hann telur vera réttar. Að
hans áliti er hvarf norska stór-
fiskimál
^eftir Jóhann J. E. Kúld^
sildarstofnsins frá norsku strönd-
inni ekki vegna ofveiði, nema þá
að nokkrum hluta. Heldur telur
hann aðalorsökina vera breytingu
á hafstraumum sem verði nokk-
urn veginn reglubundið með
hundrað ára millibili. Það mundi
margur fagna þvi, ef þessi sildar-
kenning Devolds yrði að veru-
leika.
Horn
Guðmundar-
pyttur í
eða Emilsdíki
Alþýðublaðið stynur stóran
af feginleik á þriðjudaginn.
Þvert yfir forsiðu þess, i '
tveimur linum með umfram-
stóru letri. standa þessi þrjú
orð: Herinn fer hvergi! — I
þetta vantar ekkert af hug
Alþýðuflokksmannsins, þvi
feginleikinn vegna þessarar
falsvonar lýsir sér i þvi, að
letur fyrirsagnarinnar var
stækkað um 300% til að koma
boðskapnum á framfæri.
Vissuna fær Alþýðublaðið
vegna fregnar um, að nú sé
blessaður verndarherinn
farinn að taka til hendinni við
byggingu sundlaugar á vellin-
um, svo óþrif þjái ekki lengur
litlu englakroppa verndar-
anna.
Sá hluti fréttar Alþýðu-
blaðsins mun aö visu vera
réttur, og er sannarlega vert
að fagna þvi, að Alþýðublaðið
birti frétt á forsiðu sem talizt
getur að stofni til rétt.
Alþýðublaðið getur þess
réttilega i frétt sinni, að áhugi
verndaranna fyrir böðum og
sundi hafi vaknað á valdatið
Waymouths aðmiráls á vell-
inum og leyfið til laugarbygg-
ingarinnar veitt i stjórnartið
hans þar syðra. Aðmiráll þessi
var yfirmaður i herstöðinni i
Miðnesi frá 1. júli 1965 til 1. júli
1967.
A þessum tima bjuggu
lslendingar við viðreisnar-
stjórn. Timabil af þeim
stjórnarferli var utanrikisráð-
herra maður, frægur að
endemum, skirður Guðmund-
ur ívarsson og er Guðmunds-
son. Sá var krati að atvinnu.
Hraktist hann úr embætti
utanrikisráðherra vegna
skröknáttúru sinnar, en af
embætti lét hann formlega 22.
september 1965. Hans siðasta
embættisverk var að veita
Guðmundi Ivarssyni
Guðmundssyni sendiherra-
stöðu i Lundúnum, daginn
áður en sá hinn sami lét af em-
bætti utanrikisráðherra. Þá
var orðinn aðmiráll i Miðnes-
heiði Waymouth Kani.
Annar maður tók við af
Guðmundi þessum, en hann
vareinnig krati að atvinnu. Sá
hét Emil Jónsson, og gegndi
hann störfum sem utanrikis-
ráðherra þar til viðreisnin gaf
upp öndina á sumarmánuðum
1971. Þá var einnig aðmiráll i
Miðnesheiði sem Waymouth
hét.
Leyfi það sem marg-
umræddur aðmiráll fékk þvi
til sundlaugarbyggingar var
þvi veitt af flokksbroddum
Alþýðuflokksins, sem með þvi
vildu undirstrika þann vilja
sinn, að á tslandi yrði alla tið
her til verndar borgaralegum
hagsmunum og eignarrétti.
En eru slikar heimildir,
veittar i tið fyrri rikisstjórna,
bindandi fyrir þá sem siðar
taka við völdum?
Um slikt er deilt, þótt það sé
skoðun undirritaðs, að brjóti
veitt heimild til eins eða
annars i bága við yfirlýsta
stefnu rikjandi stjórnvalda,
beri að afturkalla slikar
heimildir. Þar af leiðandi bæri
að afturkalla heimild til sund-
p ol 1 a b y g g i n g a r fyrir
Amerikana.
En það bera þvi miður ekki
allir jafn litla virðingu fyrir
gjörðum annarra og undir-
ritaður. Þvi er það, að þeir
sem þannig er ástatt um, bera
einfaldlega þvi við, að þótt svo
eigi að endurskoða hervarnar-
samninginn með það fyrir
augum að segja honum upp og
visa hernum úr landi, beri að
vinna eftir þeim samningi og
þvi samkomulagi sem i gildi
er á hverjum tima. Og þvi
miður er háðungar-
samningurinn um „varnir”
Islands við Bandarikin ennþá i
gildi.
Þvi miður fyrir krata og
Alþýðublaðsmenn styttist
mjög i þá stund, að þeim
háðungarsamningi með þvi
klámlega yfirbragði, sem
löngum hefur einkennt
stjórnmálaafskipti Alþýðu-
flokksmanna, verið sagt upp.
Þá verða hvorki byggðir sund-
pollar né ibúðarhús fyrir
Amerikumenn.
Og þá mun væntanlega
minnka fyrirsagnaletrið i
Alþýðublaðinu, og uppteknir
rammar sorgarinnar.
En vel á minnzt, Mætti ekki
laugarkornið heita
Guðmundarpyttur I eða
Emilsdiki, þarsem vitað er, að
hvorki verður úr fugl né
fiskur?
— ú þ