Þjóðviljinn - 13.04.1973, Qupperneq 7

Ftistudagur 13. apríl, 1973. ÞJÓDVILJINN — SIÐA 7
Viðreisnarstjórn var kramin eins og
í
lús undir nögl
samskiptum við Breta
Margt er enn ókunnugt og óbirt
varðandi samningagerð við-
reisnarstjórnarinnar við Breta
um landhelgismálið á árunum
1960-61, en með þeim samningum
seldi þáv. ríkisstjórn erlendum
dómstól i hendur allt vald i fisk-
veiðilögsögu okkar Islendinga.
Dómstóllinn hefur nú birt for-
sendur sinar varðandi lögsögu
sina i landhelgisdeilunni — þar
kemur ýmislegt i ljós, sem
stangast algerlega á viö ýmsar
fullyrðingar forustumanna Sjálf-
stæðisflokksins um samningana
og tilgang þeirra.
Hv. þingmaður Gunnar
Thoroddsen hefur haldið þvi fram
að fullur skilningur hafi rikt milli
aðila um það að Bretar ættu að
halda sig utan við 50 milur meðan
Alþjóðadómstóllinn fjallaði um
málið. Hann og aðrir forustu-
menn Sjálfstæðisflokksins hafa
áfellzt núverandi rikisstjórn fyrir
að krefjast þess ekki af Bretum,
að þeir fari út fyrir á þessum for-
sendum. Mbl. segir t.d. i leiðara
þann 29 marz s.l., að það beri vott
um algert gæfuleysi núverandi
rikisstjórnar, að hún skuli ekki
gera þá kröfu til Breta, að þeir
standi við þetta samkomulag um
að halda sig utan 50 milna meðan
dómstóllinn fjalli um málið.
islenzka stjómin bauð
6 mánuði
Dómstóllinn sjálfur og Bretar
hafa hins vegar aðra sögu að
segja. Dómstóllinn skýrir svo
frá: Þann 2. desember 1960 fóru
fulltrúar Breta i samninga-
nefndinni fram á tryggingu fyrir
því að hugsanleg útfærsla
islendinga mundi á engan hátt
taka til brezkra veiðiskipa meðan
dómstóllinn fjallaði um málið.
Þáverandi utanrikisráöherra
tslendinga er sagður hafa svarað
þvi til, að þetta gæti orðið al-
erfiðasti þáttur málsins,að gefa
Bretum tryggingu fyrir þvi aö
engin útfærsla ætti sér stað
meðan beðið væri dómsúr-
skurðar, en daginn eftir þann 3.
desember er í tillögu frá Islenzku
rikisstjórninni komin klausa um 6
mánaða tilkynningarskyldu
Islendinga — að Bretum skuli til-
kynnt með 6 mánaða fyrirvara, ef
Islendingar hugsi til hreyfings i
landhelgismálinu.
Dómstóllinn segir, að 6 mánaða
fyrirvarinn sem isl. rikisstjórnin
bauð hafi þvi að öllum likindum
verið hugsaður i þvi skyni að gefa
aðilum ráðrúm til að semja á
þessu tímabili eða til að leggja
málið fyrir dómstólinn i Haag, og
þar með einnig þvi atriði hvort út-
færslan ætti að ná til Breta meðan
dómstóllinn fjallaði um máliö.
Meö öðrum orðum: Bretar
báðu um tryggingu fyrir þvi að
útfærslan næði ekki til þeirra
meðan dómurinn fjallaði um
málið og 6 mánaöa tilkynningar-
skyldan var boðin fram af hálfu
viöreisnarstjórnarinnar til þess
að veita Bretum þessa tryggingu
— tryggingu fyrir þvi að þeir
þyrftu ekki að hverfa af isl. fiski-
miðum einn einasta dag — fyrr en
þá dómur félli þeim i óhag.
Staðleysur þeirra
Þau orð Bjarna Benediktssonar
sem stjórnarandstaðan vitnar svo
oft i þessa dagana, styðja lika
fullkomlega þennan skilning
Breta og alþjóðadómstólsins.
Bjarni Benediktsson sagði: „Það
sem ákveðið er skv. samkömu-
laginu, er hitt, að viö tilkynnum
Bretum og þar með öðrum þjóð-
um um okkar einhliða útfærslu,
sem tekur gildi að þeim 6 mánuð-
um liönum, ef ekki áðurer búið að
hnekkja henni með úrskuröi al-
þjóðadómstóls”. Hér fer ekki
milli mála, að Bjarni Bene-
diktsson hefur gert ráð fyrir þeim
möguleika, að alþjóðadóm-
stóllinn væri búinn að kveða upp
úrskurð áður en 6 mánuðir voru
liðnir. Enda geröi dómstóllinn
þar einmitt um þetta atriði. Hann
kvað upp úrskurð um rétt Breta
til veiða innan isl. landhelgi áður
en 6 mánuðir voru liönir af til-
kynningarskyldunni. Þann dóm
kvað hann upp i ágúst 1972, þegar
hann ákvaröaði aflamagn Breta
og þar með rétt þeirra innan isl.
fiskveiðilögsögu. Forusta Sjálf-
stæðisflokksins fer þvi með stað-
leysur einar. Hvað þeim gengur
til, vita þeir einir.
er nú útlit fyrir, að við sendum
málflytjanda til Haag”. Þarna
kemur Mbl. óskum brezka
dómarans á framfæri. Bretar og
Mbl. tala einum munni.
Forsendur dómstólsins i Haág
er raunalestur svo ekki sé meira
sagt. Þar kemur greinilega i ljós,
hvernig viöreisnarstjórnin lét
hrekja sig til baka með hvert
einasta atriði sem varðaði rétt isl.
þjóðarinnar, unz ekkert var eftir.
Islenzka rikisstjórnin var kramin
i þessum samskiptum við Breta
hæðnislegt að leyfa mönnum að
byggja sundlaug sem þeir verða
svo til samdægurs reknir upp úr
— og vist hefur dregizt úr hömlu
að loka ameriska sjónvarpinu.
Það er engin ástæða til að láta
mönnum haldast uppi lögbrot á
islenzkri grund jafnvel þótt þeir
séu á förum. En þótt stjórnar-
flokkana kunni að greina á um
atriði sem þessi, þá eru þeir sam-
mála um að efna loforð stjórnar-
sáttmálans — að tryggja brottför
hersins fyrir lok kjörtimabilsins.
Það loforð er einn af hornsteinum
stjórnarsamstarfsins og Alþýöu-
bandalagið leggur rika áherzlu á,
að formlegar viöræður við
Bandarikjastjórn hef jist hið allra
fyrsta.
Stórfelld félagsleg
uppbygging
Samtimis gerbreyttri utan-
rikisstefnu hefur átt sér stað stór-
felld félagsleg unnbygging i
Kæða Svövu Jakobsdóttur, alþin»isnianns,
við ntvarpsuniræðiir frá alþinjíi í gærkvöld
Tala einum munni
Og enn krefst forusta ihaldsins
að við göngum til móts við óskir
Breta og sendum málflytjanda til
Haag. Ekkert væri Bretum
kærara. Brezki dómarinn i
alþj.dóms'tólnum kvartar sáran
undan þvi 1 sérstakri greinargerð
sinni, að Islendingar skuli ekki
reka mál sitt i Haag, en þeir noti
hins vegar hvert tækifæri til að
koma sjónarmiðum sinum á
framfæri, bæði viö dóminn og hjá
Sameinuðu þjóðunum. Maður
gæti freistazt til að halda, segir
þessi brezki dómari, að
Islendingar gerðu þetta til að geta
notið nánast jafngóðrar aðstöðu
og ef þeir heföu raunverulega
mætt fyrir dómnum en jafnframt
haldið þeim möguleika opnum, ef
þörf krefur, að neita aö viður-
kenna lögmæti málsmeðferðar og
dómsúrskurðar.
Þessi brezki dómari við
alþj.dómstólinn segir, að það sé
enn timi fyrir Islendinga að bæta
úr þessu og það er einlæg von
hans að við gerum það. ,
Það var þessi ósk brezka dóm-
arans, sem Geir Hallgrimsson
var að koma á framfæri hér áðan
og gerði hana að sinni.
Og hvað segir ekki Mbl. þ. 29.
marz? Þaö segir: „Sem betur fer
eins og lús undir nögl. Þar þurfti
engar ljónsklær.
Formlegar viðræður
hefjist hið fyrsta
Sams konar þýlyndi ræður i af-
stöðu þessara manna til hersetu á
tslandi. Gagnrýnislaust gera þeir
hagsmuni erlendra herforingja
að sinum og reyna að telja
þjóðinni trú um, að án erlends
hers geti hún ekki lifaö i landinu.
Hvarvetna um Vesturálfu — eru
nú birtar skýrslur og sagnfræðirit
sem afhjúpa þann blekkinga- og
lygaáróður sem talsmenn banda-
riskrar utanrikisstefnu hafa
notaö til að gera smáþjóðir sér
háðar. Þessar uppljóstranir
koma frá þeirra eigin mönnum —
mönnum sem með engu móti
veröa sakaðir um að vera hallir
undir Rússa. En þessar upp-
lýsingar koma ekki I Mbl. Þar er
enn alið á ótta og hatri milli
þjóða.
Stjórnarandstaðan treystir þvi
að rikisstjórnin muni bregðast i
herstöövarmálinu og reynir að
læða að tortryggni hvar sem hún
getur þvi við komið. — Vist er þaö
furöulegt að leyfa sundlaugar-
byggingu á herstööinni einmitt
núna — það virðist nokkuð kald-
stjórnartið núverandi rikisstjórn-
ar. Stjórnin hét þvi að tryggja
jafnrétti þegnanna og stjórna i
anda félagshyggju. Stórmerkir
lagabálkar hafa verið afgreiddir
á þessu þingi til efnda á þessu lof-
oröi. Jafnlaunaráð, sem á að
tryggja jafnrétti kynjanna i at-
vinnulifinu, er orðið að lögum.
Lögfest er hlutdeild rikisins i
byggingu elliheimila og i
byggingu og rekstri dagvistunar-
heimila. Þar hefur eitt stærsta og
merkasta baráttumál kvenna náö
fram að ganga. Lögö voru fram
frumvörp um Lyfjaverzlun
rikisins og Lyfjastofnun rikisins
til efnda á þvi loforði rikis-
stjórnarinnar að koma lyfja-
verzluninni undir félagslega
stjórn. Unnið er áfram að endur-
bótum trygginganna, þar sýna
tölur bezt, hversu myndarlega
hefur verið að staðið. A fjárlögum
1971 i tlð viðreisnarstjórnar, var
veitt 1254.800 kr. til trygginga-
mála — ári siðar, á fyrsta ári núv.
stjórnar.var þessi upphæö meiri
en tvöfölduð. Ef við færum
upphæðina á fjárlögum 1972 og
1973 til verðgildis krónu 1971, þá
er upphæðin 1972 2816.395 og árið
1973 3016.881.
Stjórnarandstaðan kvartar
undan hækkandi fjárlögum og
Svava Jakobsdóttir
vist hækka þau. En þau hækka
meðfram af þessari ástæðu — að
til þeirra,sem minnst mega sin,
fer nú meira fé en nokkru sinni
fyrr. Sú stefna rikisstjórnarinnar
að verja fé til félagslegra umbóta
og aukinnar samneyzlu, á sér
áreiðanlega meiri hljómgrunn en
sérhagsmunastefna hægrimanna.
Við skulum hafa það i huga,
þegar stjórnin er gagnrýnd fyrir
hækkandi fjárlög,að þá er jafn-
framt verið að gagnrýna þær
stórfelldu félagslegu umbætur
sem nú eiga sér stað.
Þrjár þings-
ályktunartillögur
A fundi Sameinaðs þings á
þriðjud. voru 3 þingsálykt-
unartillögur samþykktar.
Fjalla þær um Verðjöfn-
unarsjóð vöruf lutninga,
könnun á samkeppnisað-
stöðu íslenzks skipasmíða-
iðnaðar og samstarf íslend-
inga, Norðmanna og Fær-
eyinga að fiskveiðum og
fisksölu.
Verðjöfnunarsjóður
Þessi ályktun fjallar um það, að
Alþingi skuli kjósa 5manna milli-
þinganefnd, sem kanna á þátt
flutningskostnaðar i mismunandi
vöruverði á landinu og athuga,
hvort unnt sé að jafna kostnað við
vöruflutninga með stofnun verð-
jöfnunarsjóðs. Einnig skal nefnd-
Frh. á bls. 15
Sérstætt „ réttlætismál ”
Skattamál aldraðra til umrœðu
Nokkrar umræður urðu i neöri
deild alþingis i fyrradag, er til
umræðu var frumvarp rikis-
stjórnarinnar til staðfestingar á
bráðabirgðalögum um skattfríð-
indi aldraðra, en þau voru gefin
út I sumar.
Vilhjálmur Hjálmarsson mælti
fyrir nefndaráliti, en hann flytur
sem formaður fjárhags- og
viðskiptanefndar nokkrar breyt-
ingatillögur, t.d. um að gera það
alveg skýrt i lögum að skattafrá-
dráttur sjómanna nái einnig til
Viðskiptahallinn
verður helmingi
kegri en spáð var
Halldór Sigurösson fjármála-
ráðherrra gaf ýmsar tölulegar
upplýsingar i umræöum á alþingi
i fyrradag, þegar verið var að
ræða i efri deild um heimildir til
handa rfkisstjórninni til lántöku
vegna framkvæmdaáætlunar.
Hann sagði að afkoma þjóðar-
búsins á siðasta ári hefði reynzt
mun betri en spáð var af sérfræð-
ingum um tima.
Spáð var viðskiptahalla er
næmi 4300 miljónum, en hann
varð 1770 miljónir. Gjaldeyris-
varasjóðurinn hækkaði um 700
miljónir kr.
Innflutningur varð minni og út-
flutningur meiri en spáð haföi
verið. Skuldaaukning varð um 2
miljarðar. Þaö er vissulega
nokkuð mikið, sagði fjármálaráð-
herra, en þessar lántökur eru
fyrst og fremst vegna gjaldeyris-
sparandi eða gjaldeyrisaukandi
framkvæmda. Þarna er fyrst og
fremst um að ræða uppbyggingu
fiskiskipaflotans og svo lán til
Landsvirkjunar. Slikar lántökur
þurfa ekki að bera vott um slæma
fjármálastjórn, heldur er verið að
búa i haginn fyrir framtiðina.
„landmanna” séu þeir hluta-
ráðnir á fiskiskip og einnig um þá
sem starfa á eigin fiskiskipum.
önnur atriöi voru m.a. um að
kveða skýrar á um að ekki sé
hægt að krefja gjaldanda um
greiðslu skatts, sé sannað að
atvinnurekandi hans hafi dregið
skattinn frá launum viðkomandi,
en vanrækt að standa skil á
honum til skattyfirvalda.
Einnig er lagt til, að heimiluð
veröi sérstök lækkun tekjuskatts,
þegar gjaldþol skerðist verulega
vegna þess aö skattþegn lætur af
störfum.
Hins vegar sagði Vilhjálmúr að
meirihluti nefndarinnar hefði
ekki viljað fallast á tillögu frá
Matthiasi Mathiesen um að allur
ellilifeyrir yrði undanþeginn
skattgjaldi.
Þarna væri ekki réttlætismál á
ferðinni. Mjög verulegur hluti
aldraðs fólks greiddi engan tekju-
skatt, eins og lögum væri nú
háttað. Hins vegar yrðu þeir úr
hópi aldraðra, sem færu yfir
ákveðið tekjumark, að greiða
skatt eins og aðrir þjóðfélags-
þegnar.
Yrði tillaga Matthiasar sam-
þykkt væri þar með verið að auka
kjarabilið milli lágtekjufólksins i
hópi aldraðra og hinna sem hærri
tekjur hafa. Tillagan gerði ráð
fyrr þvi að ivilna sérstaklega
þeim, sem betur megaAn þess að
þeir lakar settu fengju neina
kjarabót i sinn hlut. Slika tillögu
ætti alþingi ekki að samþykkja.
Matthías Mathiesen hvatti
þingmenn óspart til að sam-
þykkja tillögu sina um skattfrelsi
aldraðra. Mátti skilja á máli
hans, að helzta baráttumál Sjálf-
stæðisflokksins væri nú það, að
t.d. hálauna embættismenn, sem
notið hafa fullra launa, þó að þeir
hafi látið af störfum, og þar að
auki fullra eftirlauna, fái nú elli-
lifeyrisaurana, sem enn bætast
ofan á skattfrjálsa, svo að öllu
réttlæti sé fullnægt.
Þessi endemistillaga var felld
að viðhöfðu nafnakalli.
Tillaga Lúðviks:
Skattafrádráttur
vegna
hlifðarfatakaupa
Lúðvik Jósepsson sjávarút-
vegsráðherra hefur lagt fram á
alþ. breytingatillögu við frum-
varp um breytingar á skatta-
lögunum.
Tillaga Lúðviks er á þessa leið:
„Frá tekjum sjómanna lög-
skráðra á islenzk skip skal draga
kostnað vegna hlifðarfata. Frá-
drátturinn ákveðst 800 kr. á
mánuði og miðast við þann viku-
fjölda, sem þeir eru háðir
greiðslu slysatryggingariðgjalda
hjá útgerðinni, enda ráðnir sem
sjómenn.”