Þjóðviljinn - 28.06.1973, Qupperneq 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Mmmtudagur 28. júní 1973.
MÁLGAGN SÓSIALISMA/.
VERKALÝOSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgpfandi: Ctgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: EiOur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson (áb.)
Auglýsingastjtjri: Heimir Ingimarsson
Ritstjórn, afgreiósla, augiýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 Hnur).
Askriftarv.eró Jtr. 300.00 A mánufti.
Lausasöluveró kr. 18.00.
Prentun: Blaóaprent h.f.
ENGIN VERND, AÐEINS BANDARÍSKAR NJÓSNIR
í umræðuþætti sjónvarpsins i fyrra-
kvöld um utanrikisstefnu íslendinga
reyndi málsvari Sjálfstæðisflokksins enn
einu sinni að halda þvi fram, að skilningur
rikti hjá Atlanzhafsbandalaginu á málstað
Islendinga i landhelgismálinu. Taldi Geir
Hallgrimsson sig hafa orðið þess vísari i
veizluferð sinni til Briissel að 12—13 aðild-
arriki Nato reyndu að beita áhrifum sin-
um til að fá Breta til að kalla herskipaflot-
ann heim. Berlega kom i ljós, að ekki gat
þessi Natosinni lagt neinar sannanir fram
með fullyrðingu sinni. En með málflutn-
ingi sinum sýndi Geir Hallgrimsson öllum
landsmönnum hvaða ávinning Nato hefur
af slikum heimboðum og hve auðvelt virð-
ist að sannfæra hina auðtrúa islenzku
Natoþjóna. Geir Hallgrimsson hefði mátt
hafa betur i huga þau varnaðarorð sem
höfundur Hávamála gaf öllum þeim er
þiggja slik gestaboð, en hann kvað svo:
„Ósnotur rriaður
hyggur sér alla vera
viðhlæjendur vini”.
Þegar Geir Hallgrimsson situr með
þaulæfðum herforingjum og heyrir rök
slikra ofbeldisseggja sem reyndir eru i þvi
að kúga smáþjóðir til hlýðni, þá er þess
ekki að vænta að hann hlýði þeirri lifspeki
er löngum hefur dugað islenzkri þjóð hvað
bezt.
Þá kom fram i þessum umræðuþætti að
hernámssinnar gaspra enn um að íslandi
sé nauðsynlegt að hafa herstöð til að
tryggja öryggi landsins. Stutt er siðan
Þjóðviljinn benti á, að herstöðin á Miðnes-
heiði væri nú eingöngu njósnahreiður, er
veitti enga vernd. Þar kom fram, að hér
væru aðeins staðsettir 100 menn sérþjálf-
aðir i vopnaburði og 14 orrustuflugvélar.
Það væri öll verndin. Annað lið hér á landi
gegndi ‘ eingöngu þvi verkefni að
fylgjast með ferðum kafbáta á N-Atlanz-
hafi, svo Bandarikjamenn fengju timan-
lega upplýsingar um árásina sem þeir i
aldarfjórðung hafa beðið eftir. Þessa dag-
ana les almenningur annars vegar um
ástaratlot helztu valdamanna i austri og
vestri, hins vegar um gegndarlausa spill-
ingu valdhafa i Washington i sambandi við
Watergate-málið og kemst að raun um að
ekki er takandi mark á orðum valdhafa
vestur þar.
Upplýsingum Þjóðviljans um hina svo-
nefndu „vernd” á Miðnesheiði hafa her-
námsblöðin enn ekki treyst sér til að
svara, heldur þegja þau þunnu hljóði. Þau
vita upp á sig sökina i öllu öryggistalinu.
Þau hafa verið dyggir lærisveinar mann-
anna i Pentagon og litið hirt um stað-
reyndir málsins. 100 hermenn og 14 orr-
ustuflugvélar veita enga vernd. ísland er
aðeins nýtt fyrir bandariska heimsveldið
og þvi ber eiliflega að þjóna, að dómi þess-
ara manna, glæpir þeirra siðustu ár
breyta i engu afstöðu islenzku hernáms-
sinnanna. En almenningur he.fur að
undanförnu séð áþreifanlega að engin
vörn er i þvi að hafa her á íslandi og vill að
íslendingar hætti að láta land af sinu landi
til að auðvelda bandariskri heimsvalda-
stefnu alheimslögregluhlutverk sitt. Þvi
er það fagnaðarefni að endurskoðun „her-
verndarsamningsins” skuli hafin, og sú
endurskoðun er samkvæmt stjórnarsátt-
málanum framkvæmd i þvi skyni ein-
göngu að herinn hverfi úr landi fyrir lok
kjörtimabilsins.
Ávarp Magnúsar Kjartanssonar heilbrigðisráðh.
við setningu þings norrœnna barnalœkna
Helmingur mann-
kyns býr enn við
ámóta bamadauða
og hér var
á fyrri öldum
Magnús Kjartansson ráóherra.
Góðir áheyrendur.
Mér er það mikil ánægja að
bjóða velkomna til Islands full-
trúana á 15. þing norrænna
barnalækna.
Fyrir nokkrum dögum sýndi
forseti ykkar, Kristbjörn
Tryggvason prófessor, mér
fyrstu bók sem kom út á tslandi
um meöferð ungbarna, litiö fal —
legtog einkar fróðlegt kver. Hún
kom út 1846 og nefndist Hugvekja
um Meðferð á úngbörnum sam-
antekinhanda mæðrum og barn-
fóstrum á Islandi, og höfundur
hennar var Jón Thorstensen
jústitsráð og landlæknir. Vafa-
laust hefur þessi bók komið að
miklu gagni, enda ekki vanþörf á.
Barnadauði var þá hér einhver
hinn mesti i heimi og komst eitt
áriðuppi700afþúsundium svipað
leyti og bókin kom út. Astæðurnar
voru varnarleysi gegn farsóttum,
mislingum, barnaveiki, skarlats-
sótt og öðrum slfkum. I annan
stað var ástæðan fátækt þjóðar-
innar, afar slæm húsakynni, og
oft beinn næringarskortur. I
þriðja lagi kom til fáfræði al-
mennings um hreinlæti og með-
ferð ungbarna, sú dánarorsök
sem landskunnur islenzkur klerk-
ur kallaði „sóðadauða” þegar
hann var að lýsa ástandinu i einni
af sveitum Islands á fyrri hluta
þessarar aldar.
Siöan þessi bók kom út hafa
orðið gagngerar breytingar á
þessu sviði með bættum efnahag
þjóðarinnar, aukinni þekkingu og
skipulagðri heilsuvernd. Samt er
sérhæfing á sviði barnasjúkdóma
og ungbarnaverndar tiltölulega
nýtilkomin hér á landi. Ég get
nefnt það sem dæmi að fyrsti is-
lenzki læknirinn sem varð sér-
fræðingur i barnasjúkdómum,
Katrin Thoroddsen, var um langt
árabil heimilislæknir á heimili
minu. Fyrsta ungbarnaverndar-
stofnunin var sett á laggirnar
1930, og sérstakar barnastofur i
sjúkrahúsi komu til 1940. Siðan
hefur þróunin orðið ör; við höfum
nú mjög myndarlegan barnaspit-
ala og barnadeildir og sú þróun
heldur áfram. Senn kemst til að
mynda i gagnið mjög fullkomin
fæðingardeild, þar sem m.a.
verður góð aðstaða fyrir nýfædd
börn.
öll hefur þessi þróun leitt til
þess að barnadauði á Islandi er —
eins og á öðrum Noröurlöndum —
einhver hinn lægsti i heimi, um 13
af þúsundi siöustu árin. Við erurn
komin nálægt þeim mörkum að
geta tryggt öllum börnum sem
fæöast eölileg lifsskilyrði, og
raunar kann sumum aö virðast að
nú sé farið að leggja ofurkapp og
mikla fjármuni i þá hæpnu iðju að
reyna aö komast út fyrir þau
mörk, tryggja svokallað lif, þótt
eðlileg skilyrði skorti.
Þegar við rifjum upp þessa þró-
un höfum við ástæöu til ánægju,
en hún má ekki snúast upp i sjálf-
umgleöi. Það er hægt að bera
fleira saman en ólik timaskeið i
sögu okkar; okkur ber einnig að
skyggnast i kringum okkur i nú-
timanum. Og þá blasir sú stað-
reynd viö að um helmingur
mannkyns býr við svipuö lifsskil-
yröi og ámóta barnadauða og ég
var að lýsa að verið hefði á ts-
landi um miðja 19du öld. Þriðj-
ungur til helmingur mannkyns
býr viö næringarskort sem bitnar
ekki sizt á börnum. Dag hvern
deyja um tiu þúsundir manna af
næringarskorti eða hungri —
fleiri en nokkru sinni fyrr i sögu
mannkynsins. Á Indlandi einu
saman munu um 50 miljónir
barna deyja úr hungri eða far-
sóttum á næsta áratug. Tveir
þriðju hlutar mannkynsins hafa
meðaltekjur á mann sem jafn-
gilda 50—60 dollurum á ári. Að-
eins litið brot mannkynsins á kost
á sjúkrahúsvist i veikindum. Við
Norðurlandamenn og aðrar þró-
aðar þjóðir búum við mikla for-
réttindaaðstöðu i heiminum. Við
erum um 15% mannkynsins, en
neyzla okkar er um 55% af heild-
arneyzlu ibúa jarðarinnar. Og
þessi ójöfnuður fer ekki minnk-
andi heldur eykst hann ár frá ári.
begar við litum á þróun mann-
kynsins i heild höfum viö sannar-
lega ekki ástæðu til sömu ánægju
og ef við berum saman mismun-
andi timabil i einangraðri sögu
okkarsjálfra. Og við skulum gera
okkur það ljóst að viö getum ekki
haldið störfum okkar áfram i
neinni einangrun; ef sú þróun
helztsem ég hef vikið að mun hún
fyrr eöa siðar leiða til sprenging-
ar sem mun bitna á okkur ekki
siöur en öörum. Þvi hljótið þið,
eins og aðrir, að fjalla um við-
fangsefni ykkar — þann stórfellda
árangur sem þið hafið náö og
næstu verkefni — i tengslum viö
umhverfi ykkar, mannkyniö allt.
Má ég svo að lokum endurtaka
árnaöaróskir minar til ykkar
þegar þið haldið þing ykkar á ts-
landi. Við lslendingar höfum haft
mikla og góða reynslu af nor-
rænni samvinnu, ekki sizt á sviði
heilbrigðismála og félagsmála;
þekking okkar og skipulag hefur
að verulegu leyti verið sótt til
annarra Norðurlandaþjóða.
Smæð okkar gerirþað aö verkum
að við erum oftast fremur þiggj-
endur en veitendur á sviöi nor-
rænnar samvinnu, og þeim mun
frekar kunnum við að meta vin-
arhug annarra Noröurlandaþjóöa
og örlæti i þeim samskiptum. í
þvi sambandi langar mig einnig
hér að bera íram þakkir tslend-
inga fyrir þá næsta einstæðu
efnahagsaðstoð sem okkur var
veitt i sambandi við eldgosið i
Vestmannaeyjum. Ég vil einnig
þakka þann stuðning sem þjóðir
Norðurlanda hafa veitt okkur i
baráttu okkar fyrir stækkun fisk-
, veiðilögsögunnar, þótt við hefð-
um vissulega kosið að sá almenni
stuðningur hefði mótað meir
stefnu rikisstjórnanna. Fyrir
okkur fjallar þessi barátta um
framtið okkar, fiskimiðin eru
grundvöllur að þjóðfélagi okkar
og verði þau eydd með gegndár-
lausri ofveiði er kippt stoöum
undan athöfnum okkar á öðrum
sviðum, einnig á vettvangi heil-
brigðismála.
Jafnframt þvi sem ég vona aö
þing ykkar verði sem árangurs-
rikast óska ég þess að gektirnir
frá öðrum Norðurlöndum hafi á-
nægjulega daga á tslandi og öðlist
nokkur kynni af landi og þjóð.