Þjóðviljinn - 03.11.1973, Side 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. nóvember 1973.
Laugardagur 3. nóvember 1973. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
I
I rúmt ár hef ég dvalið i há-
skólabænum Lundi i Suður-Svi-
þjóð. Þetta er spölkorn frá Dan-
mörku. Þannig að samhliða er
auðvelt að athuga danskt og
sænskt þjóðfélag. Einn höfuðkost-
urinn við að dvelja um tima er-
lendis er að geta borið saman að-
stæður þar við aðstæður heima á
íslandi. Undanfarnar vikur hef ég
sérstaklega athugað mismunandi
viðbrögð fjölmiðla i þessum þrem
löndum (Danmörku, Sviþjóð og
Isiandi ) við herforingjabylting-
unni i Chile. Af islenskum fjöl-
miðlum hef ég fyrst og fremst
haft aðgang að Morgunblaðinu og
Þjóðviljanum, en vegna sér-
stakra deilna um fréttamennsku
rikisútvarpsins um atburðina i
Chile hef ég einnig fengið nokkra
innsýn i hvernig þeirri frétta-
mennsku var háttað fyrri hluta sl.
septembermánaðar.
Ég vil strax i upphafi skýra frá
þvi, að grundvallarmunur virðist
vera á fréttamennsku islensku
fjölmiðlanna um atburðina i Chile
og fréttamennsku fjölmiðlanna
hér beggja megin við Eyrarsund
um þessa atburði. Ég hef ekki enn
séð neinn danskan eða sænskan
fjölmiðil lýsa yfir „skilningi” á
herforingjabyltingunni, og allir
telja þeir það vera lýðræðislega
skyldu sina að skýra ýtarlega frá
ógnarstjórninni i Chile. A Islandi
er það hins vegar Þjóðviljinn sem
eins og fyrri daginn hefur tekið að
sér það hlutverk, sem lýðræðisleg
og frjálslynd öll gegna i frétta-
miðlun I Vestur- og Norður-
Evrópu. Aðeins i Þjóðviljanum er
hægt að lesa bæði skýlausa l'or-
dæmjngu á herforingjastjór.inni i
Chile og fréttir af hryðjuverkun-
um þar. Að visu hafa birst grein-
ar i Morgunblaðinu, sem gagn-
rýna herforingjabyltinguna, cn I
þcim hluta blaðsins, scm almcnn-
ingur hclst les, frcltunum, cr litið
scm ckkcrt að finna um Chile.
Daglegt blóðbað þar er ekki talin
mikil frétt i Morgunblaðinu. Svip-
aða sögu er að segja um dagblað-
ið Timann.
Vera má að rikisútvarpið hafi
eftir fremur lágkúrulegt upphaf
bætt fréttamennsku sina um at-
burðina i Chile. Af skiljanlegum
ástæðum er ég ekki i aðstöðu til
að dæma um það. Ég mun hins-
vegar i grein þessari fjalla um
fréttamennsku rikisútvarpsins
fyrst eftir að stjórnarbyllingin i
Chile var gerð og hafa þar sér-
Byltingin í Chile og
íslenskir fjölmiðlar
staka hliðsjón af fréttapistli
Gunnars Eyþórssonar 11. sept.
sem birtur var i Þjóðviljanum 3.
okt. sl. og fjalla um leið um við-
brögð vissra yfirvalda vegna
fréttapistilsins. En fyrst örfá orð
um nokkra þætti i atburðunum i
Chile, sem mér finnst þörf að
vekja sérstaka athygli á.
II
1 Chile er tekjuskipting ójafnari
en gerist yfirleitt i Evrópu. Það
sem virðist róttæk aðgerð i Chile
eins og skipting stórjarðeigna
meðal atvinnuleysingja, þætti
hógvær umbótastefna viða i
Evrópu.
t Chile rikti fram til ágústmán-
aðar 1973 svonefnt „vestrænt lýð-
ræði” og það með betra móti en i
t.d. sumum Evrópulöndum er
kenna sig við lýðræði. Helstu and-
stæðingar Allendes fengu að
starfa óáreittir og héldu stöðu
sinni innan rikisvaldsins.
Annars vegar ójöfn tekjuskipt-
ing i vanþróuðu landi og allt, sem
henni fylgir, ungbarnadauði á
háu stigi, engin tök á læknisað-
stoð fyrir stóran hluta ibúanna,
sultur og vesöld meirhlutans, hins
vegar „vestrænt lýðræði” i sinni
fullkomnustu mynd. Gat þetta
tvennt verið hlið við hlið til lengd-
ar?
t tið Allendes voru gerðar mikl-
ar tilraunir til að bæta kjör
þeirra, sem verst voru settir.
Akveðnir andstæðingar Allendes
hafa ekki neitað þvi, að svo hafi
verið. En þeir hafa ásakað hann
fyrir að hafa bætt kjör þeirra „of
hratt” með þeim afleiðingum að
verðbólga, sem mikil var fyrir óx
stórum. Einnig heyrðist gjarnan
sú gagnrýni á félagslegri um-
bótastefnu Allendes að hún drægi
Gísli
Gunnarsson
skrifar frá
Svíþjóð:
úr vinnuvilja og vinnuaga verka-
fólksins.
(Svipuð gagnrýni á féiagsleg-
um umbótum heyrðist oft meðal
. evrópskra ihaldsmanna snemma
á þessari öld)
f siðustu þingkosningum I Chile
fengu stuðningsflokkar Allendes
um 43% atkvæða. En andstæðing-
ar hans voru engin samfelld og
samstæð fylking. Andstöðuhópinn
skipuðu tveir flokkar, Þjóðlegi
flokkurinn og Kristilegi Demó-
krataflokkurinn. Sá fyrrnefndi er
hægri flokkur, sá siðarnefndi er
miðflokkur, sem inniheldur sterk
vinstri öfl. Þessi öfl tilheyrðu
þeini 57%, sem talin hafa verið til
andstæðinga Allendes.
Með byltingu hersins siðastlið-
inn ágústmánuð voru umbæturn-
ar til að bæta kjör þeirra verst
settu afnumdar.
Lýðræði hefur nú verið afnumið
I Chile. Prentfrelsi þekkist þar
ekki lengur. Pyndingar fanga eru
daglegt brauð. Þær þekktust ekki
i tið Allendes. Þúsundir manna
hafa verið drepnar án dóms og
laga. Fátæklingar, sem ekkert
hafa til saka unnið annað en það
að hafa starfað innan ramma hins
vestræna lýðræðis i flokkum sem
studdu stjórn Allendes, eru pynd-
aðir og skotnir og likin látin liggja
i alfaraleið öðrum til viðvörunar.
Heimildir fyrir þessu eru
margar. Heimildir minar eru
danska og sænska sjónvarpið og
öll þau dönsku og sænsku dag-
blöð, sem ég hef séð.
En nú hefur chilenska herfor-
ingjastjórnin hafið herferð gegn
þeim erlendum fréttamönnum,
sem skrifa öðruvisi en stjórnin
telur æskilegt. I röska viku hefur
Bobi Sourander, fréttaritari út-
breiddasta blaðs Sviþjóðar, Dag-
ens Nyheter, setið i fangelsi i
Chile. Bobi Sourander er einnig
fréttamaður fyrir norska Dag-
bladet og danska blaðið Politiken.
Leif Pattersen, fréttaritara aðal-
blaðs sósialdemókrata i Suður-
Sviþjóð, hefur verið visað úr
Chile. Herforingjastjórninni næg-
ir ekki að banna prentfrelsi i
Chile. Hún reynir einnig að kveða
niður gagnrýni erlendis með
ógnunaraðgerðum eins og þeim
að handtaka erlenda blaðamenn.
Samtimis fréttum um ofsóknir
á hendur erlendum fréttamönn-
um, sem voga sér að gagnrýna
hernaðareinræðið i Chile, berast
fréttir um það að herforingja-
stjórnin sé farin að skipuleggja
boðsferðir til „vinsamlegra” er-
lendra fréttastofnana. Frétta-
menn frá slikum stofnunum fá
gjarnan að heyra ibúa fátækra-
hverfanna i Santiago lýsa þvi yfir
i návist hermanna og lögreglu-
manna hve yndislegt það sé að
vera laus við Allende og allt hans
hyski. (Heimild: Viðtöl við flótta-
menn frá Chile i sænska sjón-
varpinu 18. okt.) — Annars vegar
fréttamenn sem handteknir hafa
verið fyrir að gagnrýna herfor-
ingjastjórnina, hins vegar frétta-
menn frá öðrum fréttastofnun-
um i hinum vestræna heimi sem
fara sem boðsgestir þessarar
sömu stjórnar til að lofsyngja
hana eða afsaka. Þannig hafa
andstæðurnar í hinum vestræna
fréttaheimi skerpst.
Ekki hefur heyrst um nokkra
starfsmenn virtra fréttastofnana
i Sviþjóð og Danmörku, sem eru i
hópi boðsgesta herforingjastjórn-
arinnar. En ef til vill má finna þar
höfund greinar þeirrar i Morgun-
blaðinu 4. okt. sl., þar sem bylting
herforingjanna var skilgreind
sem ill nauðsyn. Og fróðlegt væri
að vita hvort chilenska herfor-
ingjastjórnin hafi með aðstoð
UPPREISIN í CHILE
HERINNRÍS UPP GEGN r^\e
"ættaizizr*EORSET í V:

sa!
ms
a:°
OS (V. Ö, ^
3
V C hZ9' W'
landrájiWWM Jf
kaoTu »u* , '0Æ'i »3 .
„^isst^orn rífí SP'O ►
ioirset9 "1 "
eD,

^ i
pmr
.......=Tilrauns«>»
MaroTfíoi .misheppnaðist ^
luarg^isleif vannamQi
í? sojsl S"33
°.S ZÍX &
th $ zltS Pf(•0
ö 5
w .X
~ W!
QJ
WStokaMá |
T3

ri
«I
f«5
■Z
I
«
0
ptw(
iiZ
vina sinna erlendis uppgötvað
vinsamlega fjölmiðla á tslandi.
Fréttapistill Gunnars Eyþórs-
sonar i rikisútvarpinu 11. sept.
er ömurleg lesning. Þar ægir
saman staðreyndabrengli og
rangtúlkunum. Hlutdrægni
fréttamannsins skin alls staðar i
gegn. Þannig varð herforingja-
byltingin „vonum seinna”. And-
staða hans við stjórn Allendes er
augljós. — Annars sé ég ekki á-
stæðu til að tina til ýtarlegar at-
hugasemdir um pistillinn, það
var ágætlega gert i Þjóðviljanum
3. október sl.
Eðlilegt hefði verið að frétta-
stjóri hefði veitt Gunnari ákúrur
fyrir pistil þennan. Útvarpsstjóri
hefði einnig mátt láta málið til sin
taka. En alla vega bar útvarps-
ráði skylda til að vita fréttaflutn-
ing þennan. Útvarpsráð er kjörið
til að vera fulltrúi almennings
gagnvart starfsmönnum rikisút-
varpsins. Þessir starfsmenn hafa
þau sérstöku réttindi að geta
komið sjónarmiðum sinum fram
á áhrifarikari hátt en aðrir borg-
arar. Misbeiting þessara réttinda
er þvi atferli, sem hindra verður.
t Sviþjóð er rannsókn á mis-
beitingu starfsmanna sjónvarps-
ins timafrekasta verkefni út-
varpsráðsins. Ef einhver frétt eða
dagskráratriði er talin striða á
móti reglum útvarpsins um hlut-
leysi eða heiðarlegan málflutn-
ing, birtir útvarpsráö úrskurð
þaraðlútandi i fjölmiðlum. Slikir
úrskurðir eru kveðnir upp nokkuð
oft, og eru auðvitað stundum um-
deildir. llins vegar efast enginn
um rétt ráðsins til að kveða upp
r.lika úrskurði. Svipaðar reglur
munu gilda hjá danska sjónvarp-
inu.
Það helur einnig verið i verka-
hring islenska útvarpsráðsins að
vita dagskrárliði, sem taldir eru
brjóta gegn hlutleysi rikisút-
varpsins. Fram til 1971 var aðeins
„vinstri villa" viðurkennd sem
vitavert athæfi, siðan helur meira
jafnvægi orðið á. Hvað skyldi úl-
varpsráð hafa vitt marga flytj-
endur þátta um „Daginn og veg-
inn” undanfarin 20-30 ár? En
aldrei hefur nokkur til þess vitað
að útvarpsstjóri eða starfsmenn
rikisútvarpsins hafi mótmælt
slikum úrskurði á þeim for-
sendum að fyrst hefði átt að ræða
málið við viðkomandi.
Og þá er komið að kjarna máls-
ins um rétt útvarpsráðs til að
vita dagskrárliði og rétt starfs-
manna til að flytja mál sitt
óáreittir. Útvarpsstjóri og starfs-
menn rikisútvarpsins mótmæla
augsýnilega vitum útvarpsráðs á
hendur Gunnari Eyþórssyni og
fleirum á þeim forsendum að hér
sé um fastráðna starfsmenn að
ræða. En hvi ættu fastráðnir
starfsmenn fremur að vera hafnir
yfir opinberar vitur en lausráðnir
starfsmenn? Er ckki ciuniitt öllu
frckar ástæða til að vita fast-
ráðna starfsnicnn opinbcrlega en
lansráðna, vcgna þcss að við þá
siðarncfndu cr auðvclt að losa
sig, cn ómögulcgt við þá fyrr-
ncfndu?
IV
Framtakssemi úlvarpsstjóra i
þessu máli vekur vissulega
ákveðnar spurningar. Ilann vill
standa vörð um sjálfstæði stofn-
unar sinnar. En hvernig hefur
þt'ssi sami útvarpsstjóri staðið
vörð um sjálfstæði stofnunar
sinnar og lögboðinn einkarétl
gagnvart sjónvarpsstöðinni á
Keflavikurflugvelli?
Allir fréltamenn rikisút-
varpsins nema einn gagnrýndu
harðlega vitur útvarpsráðs.
(Þessi eini var ásakaður um
,,k o m m ú n i s t a þj ó n k u n ” i
Morgunblaðinu. Nær stéltarsam-
staða fréltamanna einnig til
„ofsókna” i fjölmiðlum gegn
honum?) Meðal forsenda gagn-
rýni Irétlamannanna var sú, að
engin rök v/eru lyrir þvi að vita
umrædda Iréttapistla. Telja
fréttamennirnir 17 að Iréttaút-
skýringar Gunnars Eyþórssonar
og félaga hali lullnægt skilyrðum
um óhlutdrægan og heiðarlegan
málflutning i rikisúlvarpi? Eða
telja þeir að útvarpsráð hefði i
vitum sinum átt að tiunda i smá-
atriðum allt sem ráðinu þótti
athugavert i málflutningnum?
Annaðhvort af þessu tvennu
hljöta háltvirtir 17 fréttamenn að
álita.
S.l. vi'tur starl'aði ung stúlka
við gerð barnalima við rikis-
útvarpið. Ekki leið á löngu uns
Morgunblaðið fór að krefjast
brotlreksturs stúlkunnar. Full-
Framhald á bls. 14
Útvarpiö:
Framhaldsleikrit eftir
Gunnar Benediktsson
Fyrir stuttu hófst i útvarpinu flutningur á fram-
haldsleikriti eftir Gunnar Benediktsson, rithöfund i
Hveragerði. Nafn leikritsins er „Snæbjörn galti” og
verður 1. þáttur þess endurfluttur í kvöld kl. 19.20,
en annar þáttur verður fluttur eftir viku, laugar-
dagskvöldið 10. nóvember.
Okkur datt i hug að hafa sam-
band við Gunnar Benediktsson og
spyrja hann litillega um verkið.
— Hvert er efni leikritsins,
Gunnar?
— Leikritið heitir jú „Snæbjörn
galti” og er eins og nafnið bendir
til byggt á efni úr Landnámu um
Snæbjörn galta, en hann var
sonarsonur Snæbjarnar
Eyvindssonar, landnámsmanns
i Vatnsfirði við Isafjarðardjúp,
sem var bróðir Helga magra.
Aðalefni harmsögunnar í Land-
námu er, að Hallbjörn frá Kiðja-
bergi í Grimsnesi giftist Hallgerði
dóttur Tungu-Odds þess, er bjó að
Breiðabólstað i Reykholtsdal.
Hallbjörn fer að Breiðabólstað er
hann kvænist Hallgerði og er þar
eitt ár. í Landnámu segir, að
gengið hafi erfiðlega með sambúð
þeirra hjóna og er látið i það
skina að það hafi verið af völdum
Snæbjarnar galta, sem er þá
kominn föðurlaus með móður
sinni til Borgarfjarðar.
Hallbjörn ætlar sér um vorið til
heimabyggðar sinnar, vegna
erfiðleika i heimilisiifi.og ætlar
að taka Hallgerði konu sina með
sér, en hún vill ekki fara. Þegar
Hallbjörn sækir hana til að leiða
hana til hests, þá slær i þvilika
brýnu milli þeirra, að hann
heggur af henni höfuðið. Þá voru
orð gerð Snæbirni galta, og hann
fer til eftirreiðar og vegur Hall-
björn, þar sem nú heita Hall-
bjarnarvörður á Uxahryggjaleið.
1 leikritinu reyni ég að varpa
ljósi á ástæðuna fyrir þvi, að Snæ-
björn hrekst suður i Borgarfjörð
frá landnámsjörðinni, og hvernig
mál- gátu þróast til þeirra at-
burða, sem sagan greinir frá.
— Hvað er leikritið margir
þættir i flutningi?
— Leikritið verður flutt i 7 þátt-
um. Leikstjóri er Klemens Jóns-
son, en með aðalhlutverk fara
Þorsteinn Gunnarsson, sem
leikur Snæbjörn galta, Helga
Bachman, er leikur móður hans,
Gunnar Eyjólfsson leikur Hall-
björn, Kristbjörg Kjeld leikur
Hallgerði, og hjónin á Breiðaból-
stað, foreldra Hallgerðar , leika
Jón Sigurbjörnsson og Guðbjörg
Þorbjarnardóttir.
— Hvenær samdir þú þetta
leikrit Gunnar, og hvernig kom til
áhugi þinn á þessu efni?
— Leikritið er samið á útmán-
uðum 1966, og svo tekið til endur-
skoðunar nú i vor i samvinnu við
leikstjórann. Það er mjög langt
siðan ég fékk áhuga á efninu.
Ég skrifaði reyndar ritgerð um
þessa atburði fyrir mörgum árum
og birtist hún þá i Skirni, en
þegar ég fór svo að hugleiða efnið
aftur fyrir fáum árum, þá fannst
mér það tilvalið i leikrit. Það var
Efniö sótt í frásögn úr Landnámu
Gunnar Benediktsson
eins og efnið leystist sundur i
þætti i leikriti.
Ég tel að átökin milli kristni og
heiðni komi fram með vissum
hætti i frásögn Landnámu, sem
leikritið byggir á. Það eru tvær
merkustu ættir kristnar, sem
standa að Snæbirni galta. Onnur
er ætt Bresasona af Akranesi, og
svo var afi Snæbjarnar galta Snæ
björn landnámsmaður i Vatns-
firði, einnig kominn vestan um
haf. 1 leikritinu verða átökin milli
kristni og heiðni töluverður
þáttur og valda nokkru um at-
burðarásina.
— Ekki mun þetta vera þitt
fyrsta leikrit, Gunnar, eða hvað?
— Nei, ég skrifaði leikrit, sem
Leikfélag Reykjavikur var búið
að taka til flutnings haustið 1939,
og var Soffia Guðlaugsdóttir leik-
stjóri og átti einnig að leika aðal-
persónuna, en æfingar á þvi leik-
riti voru nú skyndilega stöðvaðar
á dularfullan hátt, og töldu ýmsir
að fjarlægir heimsatburðir hefðu
valdið. Fyrir nokkrum árum
flutti rikisútvarpið leikrit, sem ég
hafði skrifað um Jóru biskups-
dóttur og eitt á ég reyndar i hand
raðanum, sem verið er að athuga
um flutning á. Þar koma við sögu
Sighvatur skáld Þórðarson og
Magnús konungur góði, en segja
má að aðalpersónurnar i þvi
verki séu móðir- Magnúsar kon-
ungs og stjúpan, ekkja Ölafs
konungs digra, þ.e.a.s. drottn-
ingin og ambáttin.
— Með von um að fá að sjá eða
heyra þetta leikrit lika kveðjum
við Gunnar.
Og hvað segir svo
leikstjórinn Klemens?
Við hringdum i Klemens Jóns-
son, leikstjóra, sem leikstýrir
flutningi á leikriti Gunnars,
„Snæbirni galta”, og spurðum,
hvernig honum hefði fallið
leikritið.
Klemens sagði: Ég get með
góðri samvisku hvatt útvarps-
hlustendur til að fylgjast með
þessu framhaldsleikriti. Þetta er
ágætt verk að minum dómi, og
það er reyndar óvenjulegt fyrir
okkur leikarana að fá i hendur
leikrit með sliku tungutaki. Þetta
leikrit er skrifað á afbragðs
fallegu máli. Það er mikil spenna
i leikritinu. Frásögnin i Land-
námu er ákaflega fáorð. Menn
verða að geta i eyðurnar út frá
stuttorðum lýsingum, eins og t.d.
,,og var óástúðíegt með þeim
hjónum” — „og þar var Snæbjörn
galti”. En Gunnar reynir að ráða
gáturnar, og það tel ég að honum
hafi tekist á mjög skemmtilegan
og skáldlegan hátt, en þarna er i
rauninni á ferðinni hinn „eilifi
þrihyrningur”, sem við þekkjum
úr leikhúsunum, bókmenntunum
og stundum úr mannlifinu.
Fyrir leikarana var þetta erfitt
verkefni, en allir hafa haft af þvi
mjög mikla ánægju.
dvt-Atlas zur Astronomie.
Joachim Ilerrmann. Graphische
Gestaltung der Abbildungen:
llarald und Ruth Bukor. Mit 135
farbigen Abbildungsseiten.
Deutscher Taschenbuch Verlag
1973.
dtv hefur gefið út ágætar hand-
bækur og atlasa, svo sem dtv-
Atlas zur Weltgeschichte og dtv-
Lexikon der Physik. Hér er
fjallað um himintungl og geim i
myndum og máli, kómetur og
sólir, tungl og stjörnur og gang
þeirra, gerð og eðli. Rakin er
saga stjörnufræðinnar og lýst
þeim apparötum, sem notuð eru
nú til rannsókna. Myndir og
himinatlasar eru ágætlega prent-
aðir og allar skýringarmyndir
skýrar og til mikils
skilningsauka. Þetta er hin besta
bók fyrir stjörnuglópa og þá sem
áhuga hafa á himingeiminum.
Revelations of Divine
Love.
Julian og Norwich. Translated
into modern English and with an
Introduction by Clifton Woltcrs.
Penguin Books 1973.
Miðaldakirkjan var litið hrifin
af dulrænum fyrirbrigðum, opin-
berunum og dularfullri reynslu.
Sama er að segja um postulann
Pál. Það úði og grúði af fólki á
miðöldum, sem taldi sig hafa
notið guðlegrar náðar eða hafa
orðið fyrir vitrunum. Þetta gerist
einnig nú á dögum, fólk telur sig
hafa orðið vart við yfirnáttúr-
lega hluti, telur sig hafa átt sam-
ræður við látið fólk og hafa tengst
yfirnáttúrlegum fyrirbrigðum; nú
leggja margir kirkjunnar þjónar
blessun sina yfir slikar frásagnir,
oft gagnrýnislaust, og er þar átt
við andatrúarklerka og aðra
ótrúa þjóna guðs kristni. Fyrri
tiðar klerkar höfðu hinn mesta
imigust á öllu andatrúarbrölti og
einnig á vitrunum og til þess að fá
slikt viðurkennt varð að fara
fram nákvæm rannsókn undir
yfirumsjón skeptiskra háklerka,
slik afstaða var og er skiljanleg
öllum skynsömum mönnum, þvi
að bilið kvað vera stutt og óskirt
milli þess, sem talið er guðlegs
uppruna og þess sem rekja má til
neðri byggða eilifðarheimsins.
Þessar opinberanir Móður Julian
frá Norwich hlutu strax viður-
kennigu kirkjunnar, tuttugu ár
liðu þar til hún skrifaði þessa bók
um sýnirnar eða opinberanirnar
og er hún talin meðal merkari
mystiskra bókmennta. Sýnirnar
birtust henni i mai 1373.
Gesta Romanorum.
Gcschicthcn von dcn Kömern.
Ein Er/áhlbiich dcs Mittelalters.
llerausgegebcn von Winfried
Trillitzsch. Insel Verlag 1973.
Þetta er fyrsta fulla þýðingin,
sem kemur á þýsku af þessu vin-
sæla miðaldarriti, sem svo ótæpi-
lega var sótt i af miðaldahöfund-
um. Bókin er þýdd eftir latnesku
útgáfunni frá 1872, kenndri við H.
Oesteriay. Rit þetta á sinn upp-
runa á Engiandi um 1300 og er til i
fjölmörgum gerðum, 203 handrit
eru þekkt og eru þau meira og
minna mismunandi. Bókin var
aukin og breytt þegar aldir liðu og
fyrstu prentuðu útgáfurnar eru
einnig mismunandi, sú fyrsta 1472
i Köln. Samsafn þetta er sótt i
forna höfunda rómverska, oft i
gerðir rita þeirra, sem eru meira
og minna bjöguð, einnig er sótt i
austurlenskar heimildir. Hanni-
bal og Alexander mikli eru gerðir
að rómverskum keisurum i
sumum gerðum og Sókrates að
rómverskum ráðgjafa. Ritið var
lengi alþýölegt fræðslurit, og
margir höfundar sóttu i það efni i
önnur verk, svo sem Boccaccio,
Chaucer, Sachs, og Schiller. Ahrif
ritsins urðu mjög mikil, einkum á
siömiðöldum, og væntanlega má
finna efni úr þessu riti i islenskum
ritum siðmiðalda og jafnvel
siðar, þvi hérlendis teygðist úr
hugmyndaheimi miðalda langt
fram á nýju öld. Þetta vinsæla
alþýðurit er skemmtilegt
aflestrar og þessi gerð þess er
næst þvi að vera sú upprunalega,
þótt erfitt sé að vinsa úr siðari
tima viðbætur. Bókin er
smekkleg að öllum frágangi eins
og hæfir þessu vandaaða forlagi.