Þjóðviljinn - 29.11.1973, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 29. nóvember 1973. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
af erlendum vettvangi
’Uppbygging’á kostnað
hinna fátœku
Pinochet
valdið.
kærleikar við auð-
um bandariska dollara i jólagjöf.
A kostnað verkamanna, smá-
bænda og lágtsettra embættis-
manna. Með harkalegum ráðstöf-
unum á að afnema allar þær um-
bætur sem stjórn Allendes kom á.
Til dæmis.
— Launamenn i Chile eiga að
vinna 48 stundir á viku i stað 44
áður og fá engar aukreitis
greiðslur fyrir þær fjórar stundir
sem nú bætast við.
— Sá hállur litri af mjólk sem
börn i fátækrahverfunum fengu
gefins á dag i stjórnartið Allendes
verður frá þeim tekinn.
— Visitöluuppbætur á laun,
sem Allende kom á, verða af-
numdar og öll laun fryst.
— Akvæði þau sem alþýðufylk-
ingarstjórnin setti um námarks-
verð á nauðsynjavöru hafa verið
lýst ,,hlægilegt lýðskrum" og
framleiðendur og innflytjendur fá
frjálsar hendur um verðlagningu.
menn og starfsmenn hins opin-
bera hafa verið reknir úr vinnu
fyrir pólitiskar skoðanir — meðal
þeirra t d. um 800 verkamenn við
É1 Teniente, sem er stærsta kop-
arnáma heims neðanjarðar.
Margir hafa týnt lifi — flestir
þeirra sem herforingjarnir hafa
látið my.rða voru verkamenn úr
fátækrahverfum borganna. Fáir
vita hve margir þeir eru —
bandariska leyniþjónustan segir
þá ekki færri en 2000, og ekki ýkir
hún i þessu tilviki. Nema siður
væri.
Fjandinn
þekkir sina
Eins og fyrr var bent á hefur
herforingjastjórnin sterka
bandamenn — ekki sist þá smá-
borgara og atvinnurekendur sem
með löngum verkföllum og verk-
bönnum (frægast er dæmið af
eigendum vörubifreiöa) reyndu
Eins og menn rekur minni til,
tóku borgaraleg blöð viða um
heim heldur vel i valdarán her-
foringja i Chile. Að minnsta kosti
var ekki mikið um fordæmingar
af þeirra hálfu. Skrif þeirra voru
yfirleitt i afsökunartón: Allende
átti ekki betra skilið,sögðu þau,
sósialistum fylgir svo mikil ó-
stjórn.
Herforingjar i
lausu lofti?
Þegar svo það kom betur á dag-
inn með hverri viku sem leið, að
herforingjarnir i Chile voru ekki
þeir ópólitisku hófsemdarmenn,
sem af var látið, heldur fasistar i
beinni merkinguþess orðs, þá fór
heldur að sljákka i málgögnum
þessum. Blóðsúthellingar og mis-
þyrmingar beint fyrir augum
vestrænna blaðamanna höfðu
meiri áhrif en svo að óhætt væri
talið að taka opinskátt undir fögn-
uð yfir þvi að nú væri „lögum og
reglu” komið á aftur i Chile. Þess
i stað ber talsvert á þeirri til-
hneigingu að ræða um „herfor-
ingjastjórnir” sem einhverja dul-
arfulla abstraksjón sem engin
skýring fæst á. „Herforingja-
stjórnir” eru alltaf svona, segja
menn og yppta öxlum. Allavega
vilja þeir sem minnst af þvi vita,
að hershöfðingjar eru i ósköp
venjulegum stéttarlegum tengsl-
um við auðstéttir heima fyrir og
erlendis og reka erindi þeirra.
Um greiðasemi herforingja-
alræðisins i Chile við frændur
þess i auðstéttum má lesa marg-
an fróðleik i nýlegu Spiegel-hefti,
og verða staðreyndir i þessum
pistli einkum þaðan teknar.
Öllu við snúið
Þau fáu blöð sem út fá að koma
I Chile hafa nú um hrið rekið
mikla áróðursherferð til að þókn-
ast yfirboðurum sinum. Þau hafa
til að mynda sagt ýmsar hjart-
næmar sögur af ungum sveinum,
sem hafa gefið dollarana sina til
endurreisnar þjóðfélagsins, eða
þá borgaralegum frúm sem gefa
skartgripi i sama skyni, og svo
samtökum þýskættaðra manna i
Chile, sem efna til góðgeröaleik-
sýninga til að „við getum hlegið
aftur saman".
En hætt er við, að þeir Chilebú-
ar séu ekki ýkja margir sem hafa
hug á að „hlæja” núna. Allt
beridir til þess, að hinir nýju vald-
hafar ætli að „endurreisa” sam-
félagið fyrst og fremst á kostnað
þeirra, sem enga skartgripi eiga
og ekki ætla að gefa börnum sin-
Itoi'garakerlingar leinja potta sina I tið Allendes:
svartamarkaðsverðlag komið á lifsnauðsynjar.
dró saman seglin og bar fyrir sig
„skort á hráefni”. British Ley-
land, sem er stærsta bilasam-
setningarfyrirtæki Chile, hefur nú
boðað stórfellda framleiðslu-
aukningu á siðustu mánuðum
ársins, en þóttist áður ekkert geta
vegna „skorts á varahlutum".
Það sakar ekki að geta þess, að
Verkamenn að fara niður f E1 Teniente koparnámurnar. 100.000 hafa verið reknir úr vinnu.
1000% verðbólga
Um leið lækkaði stjórnin að
miklum mun gengi escudos gagn-
vartdollar. Innfluttar nauðsynja-
vörur hafa þar með tifaldast i
verði eða meir — eða um
200—1800% eftir vörutegundum.
Kiló af sykri kostaði áður 24
escudos en nú 120. Mjólkurlitri
hefur hækkað úr 8 escudos i 30.
Verkamaður greiðir um það bil
einn tiunda hluta af mánaðar-
launum sinum fyrir eitt kiló af
nautakjöti. Menn muna eftir þeim
kerlingafans úr smáborgarasétt,
sem alltaf var verið að birta
myndir af öðru hverju i Morgun-
blaði og sjónvarpi á dögum All-
endes: hristu þær tóma potta og
bölvuðu vöruskorti. Þetta fólk,
sem hefur fjárráð, leitaði áður á
svarta markaðinn — nú er hið
nýja verðlag á matvöru i ýmsum
greinum orðið hærra en það var
áður hjá svartamarkaðsbröskur-
um. En þeir sem fátækir eru
neyðast einfaldlega til að borða
minna — þeir geta ekki lengur
treyst á verðbindingu lifsnauð-
synja, sem á dögum Allendes var
einatt dreift með samhjálp ibúa
fátækrahverfanna.
' Og þeir geta heldur ekki gert
verkfall, þvi öll verkalýðsfélög
hafa verið leyst upp og verkföll
hafa verið úrskurðuð skemmdar-
verk. Meira en 100.000 verka-
að koma stjórnsýslu Alþýðufylk-
ingarinnar á kaldan klaka.
Við heyrðum það oft um það
leyti að Allende var myrtur, að
framleiðslan i landinu hefði stór-
lega dregist saman. Auðvitað var
marxismanum kennt um. Nú til-
kynnir til dæmis stærsta pappirs-
verksmiðja landsins, Papalera,
að hún hafi aukið framleiðslu sina
á dag um 46% frá sem var fyrr á
árinu, þegar sama verksmiðja
þessi tiðindi gerast án þess að
Papalera hafi flutt inn hráefni
eftir valdatöku hersins, og án
þess að Leyland hafi flutt inn
varahluti á sama tima. Fjandinn
þekkir sina: útibú Leyland i
Chile hefur nýlega gefið stjórn-
inni bila fyrir um tvær miljónir
króna henni til lystisemda.
Kærleikar eru miklir á báða
bóga. Strax fáeinum vikum eftir
valdaránið höfðu fyrri forstjórar
aftur tekið við þeim fyrirtækjum
sem sett höfðu verið undir eftirlit
hins opinberai tið Allendes — ekki
sist til að koma i veg fyrir efna-
hagsleg skemmdarverk eigend-
anna. Nokkru siðar tilkynnti
efnahagsmálaráðherra herlor-
ingjaklikunnar, Eernando Léniz,
sem áður veitti lorstöðu hinum
volduga blaðahring „E1 Mer-
curio", — að þúsund fyrirtæki,
sem Allende hefði þjóðnýtt, yrðu
aftur afhent fyrri eigendum.
Sömu leið fóru ýmsar jarðeignir,
sem teknar höfðu verið eignar-
námi.
Og herforingjastjórnin er þegar
farin að ræða um að greiða
bandarisku auðfyrirtækjunum
Kennecott og Anaconda, sem
námur þeirra i Chile voru þjóð-
nýttar af Allende, meirihátlar
skaðabætur.
Það er og augljóst, að slika
stefnu kunna menn að meta i
ýmsum slöðum. Blaðið Washing-
ton Post segir að „hin efnahags-
lega einangrun”, sem Salvador
Allende hafði afhjúpað á þingi
Samcinuðu þjóðanna fyrir ári sið-
an, „virðist vera undan að siga”.
Bandariska landhúnaðarráðu-
neytið hefur þegar veitt herfor-
ingjunum lán til að kaupa 120 þús-
und tonn af korni. Edward
Kennedy öldungardeildarþing-
maður minnti á það i þessu sam-
bandi, að á þrem árum hefði
stjórn Allendes samanlagt ekki
fengið nema áttunda hluta þess-
arar upphæðar i vöruskiptalán.
„Bandarisk hjálparnefnd” og
Alþjóða gjaldey rissjóðurinn
senda á næstunni sendinefnd til
Chile, hinni nýju stjórn til hress-
ingar, þar á eftir koma sendi-
nefndir lrá Samameriska þróun-
arbankanum og Alþjóðabankan-
um. Eduardo Cano hershöfðingi,
nýr yfirmaður landsbankans i
Chile, hefur heimsótt kollega
sina, einræðisherra Brasiliu, til
að ræða við þá um þróun efna-
hagstengsla milli herforingja-
stjórnanna beggja „á grundvelli
gagnkvæms skilnings og svipaðra
skoðana”.
AB tók saman.

íb

Stjórnmála-
samband við
Kúbustjórn
(Irimur Grimsson spyr:
— Er ekki stjórnmálasam-
band milli íslands og Kúbu?
Ilafi stjórnmálasamhand
vcrið milli rikjanna áður en sc
ckki nú, hvenær rofnaði það og
hvcrs vcgna? Og sé ckkert
st jórnm álasa m band milti
islands og Kúbu, hvenær
verður þvi komið á?
Hörður Helgason i utan-
rikisráðuneytinu svaraði og
sagði að sambandið við Kúbu
væri ágætt og að það hefði
aldrei rofnað. Nýlega hefur
sendimanni verið breytt úr
minister i ambassador, og
mun Haraldur Krojer afhenda
skilriki upp á það bráðlega.
Ambassadorinn mun hafa
aðsetur i Washington. -úþ
Ambassador á Kúbu