Þjóðviljinn - 03.11.1974, Síða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur. 3. nóvember 1974.
RAGNAR ARNALDS:
Nýlega fékk ég i hendur skatt-
skrá 1974 fyrir Reykjavik. Ég
fletti upp i kaflanum um félög og
fór að áætla, hve veltan hefði
verið mikil hjá ýmsum stórfyrir-
tækjum borgarinnar á siöast
liðnu ári. Litum fyrst á:
FIMM SKIPAFÉLÖG Arsvelta:
Fragtskip hf.
Hafskip hf. -
Jöklar hf.
Vlkingur hf.
Eimskip hf.
ca. 20milj.kr.
ca. 370milj.kr.
ca. SOmilj.kr.
ca. 30milj.kr.
ca. 2450 milj. kr.
Og hvað skyldu þessi skipafélög
greiða mikinn tekjuskatt til rikis-
ins? Ekki eina einustu krónu!
Þau sleppa öll við tekjuskatt. Nú
kynnu menn að halda, að á þessu
sviði atvinnurekstrar slyppu
fyrirtækin betur við skatt en á
öðrum sviðum. En litum á versl-
unina:
ATTA
VERSLUNARFÉLÖG Arsvelta:
milj.
Garðar Gislason hf. ca. 85
H. Benediktsson hf. — 110
islenski verðlistinn — 80
« 'f
SUSIB4R
Fjárfesting Silla og Valda I Glæsibæ við Suðurlandsbraut er hin dæmigerða aðferð atvinnurekenda til að sleppa við að greiða tekjuskatt. Silli
og Valdi greiða engan tekjuskatt I ár.
Svikamylla skattalaganna
Silii og Vaidi s.e.f. — 515
Sláturfél. Suðurl. s.v.f. — 1905
Veltir hf. — 420
Verslanasambandið hf. — 65
Þórður Sveinss. & CO — 45
Það ótrúlega kemur i ljós, að
ekkert þessara fyrirtækja borgar
tekjuskatt. Sama er að segja um
fjögur tryggingafélög með tæp-
lega eitt þúsúnd miljón króna
veltu og hótelin, sem kenna sig
við Esju, Borg og Sögu og hafa
samanlagða veltu um 350 milj. kr.
Þau borga heldur ekki tekjuskatt.
Ég hafði heyrt dæmi um fyrir-
tæki, sem slyppu vel frá skatt-
lagningu þessa árs, en niðurstað-
an af þessari athugun kom mér
óneitanlega á óvart. Ef aðeins eru
meðtalin félög i Reykjavik og
hvorki tekin með þau fyrirtæki,
sem rekin eru i nefni einstakl-
inga, né smáfélög með minna en
einnar miljón kr. ársveltu, er
niðurstaðan sú, að félög, sem
engan tekjuskatt greiöa eru um
240. Samanlögð ársvelta þeirra er
örugglega yfir 10.000 miljónir
króna.
íslenskur
Glistrup?
Hvaða ályktanir má nú draga
af þessum staðreyndum? Að
sjálfsögðu kynnu menn að halda
að geysilegt hrun hefði átt sér
stað i islenskum atvinnurekstri á
árinu 1973. Hins vegar sýna opin-
^berar skýrslur, að árið 1973 varð
’atvinnurekstrinum mjög hag-
stætt. Enginn vafi er á þvi, að
flest þessara fyrirtækja hafa haft
dágóöan hagnað. Við getum þar
að auki verið viss um, að þegar
svo mörg stærri fyrirtæki i
Reykjavik eru tekjuskattslaus
(yfir 100 mæla veltu sina i tugum
milljóna) eru hundruð fyrirtækja
um land allt með tekjuskatt-
greiðslur, sem eru I engu sam-
ræmi við hagnað þeirra.
Hver er skýringin á þessu? Höf-
um við eignast islenskan
Glistrup?
Ólöglegar aðferðir til að kom-
ast undan skattgreiðsium eru
vissulega mýmargar. Hér verður
þó ekki fjallað um hin eiginlegu
skattsvik, enda er sannleikurinn
sá, að flest fyrirtæki geta losað
sig við obbann af tekjuskatts-
greiðslum með aðferðum, sem
lögin leggja blessun sina yfir.
Nefna má sem dæmi, að mörg
fyrirtæki hafa i hendi sér að meta
vörubirgðir i lágu verði. Með
þessu geta þau velt á undan sér
miklum tekjum, en það er að
sjálfsögðu mjög hagkvæmt gagn-
vart skatti á verðbólgutimum.
Skyld aðferð, sem tryggingafé-
lögin nota meira eða minna eftir-
litslaust, er heimild þeirra sam-
kvæmt 17. gr. skattalaganna til að
leggja til hliðar vegna ógreiddra
tjóna eða bótagreiðslna. Þannig
skjóta þau undan miklum tekjum,
sem oft eru ekki skattlagðar, fyrr
en löngu siðar með miklu verð-
minni krónum.
Flýtifyrnirigin
En algengasta og auðveldasta
aðferðin til að sleppa við tekju-
skatt er fullnýting heimilda til
fyrninga. Hugsunin á bak við
fyrningareglur er sú, að eigand-
inn geti lagt til hliðar á hverju ári
nokkra upphæð, sem ekki sé
skattlögð, og þannig safnist i sjóð
jafnvirði eignarinnar á sama
tima og hún gengur úr sér eða
verður ónýt.
Viðreisnarstjórnin lét Alþingi
samþykkja ný skattalög I april
1971. 1 þessum lögum fólust stór-
felldar skattaivilnanir til fyrir-
tækja, meðal annars ákvæði um
skattfrelsi arðs af hlutabréfum
og heimild til fyrirtækja að bæta
við venjulegar afskriftir allt að
30% aukafyrningu sem nefnd
hefur verið flýtifyrning. Með
þessum lögum hefði mestur hluti
atvinnurekstrarins orðið tekju-
skattslaus fyrstu árin eftir setn-
ingu laganna, en til þess kom þó
aldrei, þvi Viðreisnarstjórnin féll
sumariö 1971 og Vinstristjórnin
beitti sér fyrir nýjum skattalög-
um.
Við Alþýðubandalagsmenn
kröfðumst þess, við undirbúning
nýju skattalaganna að þessar ein-
stæðu ívilnanir yrðu algerlega af-
numdar, en við fengum þeim
kröfum ekki framgengt að öllu
leyti. Ákvæðin um skattfrelsi
hlutabréfaarðs voru að vlsu felld
niður og fyrningarákvæðunum
var verulega breytt, en eftir stóð,
að til viðbótar venjulegum fyrn-
ingum, sem eru að hámarki 10%
af öðrum byggingum en Ibúöum
og 15% af skipum og vinnuvélum
bætist heimild til flýtifyrningar,
allt að 6% á ári I 5 ár.
Meö þessum reglum geta fyrir-
tæki losnað við að greiða skatt af
hagnaði sínum, sem nemur 16-
21% af verðmæti þess, sem fyrir-
tækið hefur fjárfest á undanförn-
um árum. Oft er þvi um gifurlega
fjármuni að ræða, sem skotið er
undan skatti, þvi að flest
fyrirtæki leitast við að fjárfesta
og útvikka starfsemi sina, eins og
þau framast megna. Að sjálf-
sögðu er fjárfestingin ekki byggð
nema að litlu leyti á eigin fjár-
magni, en langoftast er að mikl-
um meirihluta um að ræöa fjár-
magn úr bönkum og sjóöum hins
opinbera. Eigandinn fær þvi ekki
aðeins að leggja til hliðar skatt-
frjálst andvirði þess, sem hann á
sjálfur i eigninni, heldur fær hann
aö fyrna miklu meiri verðmæti en
hann raunverulega á og þarf að
eiga til að geta endurnýjað hina
forgengilegu eign. A þennan hátt
er fólkið i landinu, hinir almennu
skattgreiðendur, látnir gefa at-
vinnurekendum þúsundir miljóna
á hverju ári út á lán úr opinberum
sjóðum til viðbótar við skatta-
ivilnanir vegna vaxtagreiðslna af
þessum lánum, sem siðan rýrna
með ári hverju og verða aðeins
brot af upphaflegu verögildi við
endurgreiðslu.
Annar leikur
á borði
En þá er ónefndur sá þátturinn i
þessari afskriftaendaleysu, sem
furðulegastur er. Eignir má fyrna
allt að 90% af upphaflegu and-
virði þeirra, en við þaö bætast
hækkanir vegna gengislækkana
eða annarra veröhækkana sam-
kvæmt almennri heimild, sem
fjármálaráðherra veitir á ári
hverju. Eignin er þvi oftast fyrnd
að fullu eftir 5 eða 6 ár. Einhver
kynni að segja, að nú loks fari
atvinnurekandinn að borga
skatta og það mikla skatta, þvi að
hann sé nú loksins búinn aö eyða
öllum fyrningarheimildum á
fáum árum, og standi
nú berskjaldaður gagnvart
skattinum, svo fremi, að
hann hafi ekki bætt við sig
nýjum eignum, sem hann geti
afskrifað. En þetta þarf ekki að
vera rétt. Ef eignin er þess eðlis
að auðvelt er að selja hana á
atvinnurekandinn enn einn góðan
leik á borði til að losna við
skattana. Hann selur eignina og
kaupir sér aðra. Hvort sem hún er
notuð eða ný, þá getur hann
byrjað að afskrifa á nýjan ieik af
fulium krafti.
Tökum dæmi
Til þess að menn geti glöggvað
sig betur á þessari furðulegu, lög-
vernduðu leið til að komast hjá
sköttum, skal ég nú rekja eitt
dæmi:
Útgerðarmaður kaupir nýjan
skuttogara fyrir 200 miljónir kr.
og fær 85% af andvirði skipsins að
láni úr opinberum sjóðum til 18
ára eins og nú tiðkast. Fyrstu árin
borgar hann af láninu 9,5 milj. kr.
á ári, en afskrifar 21% eða 42
milj. kr. Fyrirtækið má sem sagt
græða rúmar 32 milj. kr. árlega
án þess að þurfa að borga
nokkurn tekjuskatt. I þvi tilviki
aö fyrirtækið hafi minni hagnað,
t.d. aðeins 12 milj. kr. á ári,
glymur að sjálfsögðu stöðugt i
eyrum, að skipið sé rekið með
miklu tapi og erþvi ekki óliklegt,
að útgerðarmaðurinn fái styrk af
almannafé frá Matthiasi Bjarna-
syni til að jafna tapið. En
sleppum þvi. Við hugsum okkur,
að reksturinn gangi vel og fullar
afskriftir séu notaðar. Útgerðar-
maðurinn hefur frádregið undan
skatti tekjur að upphæð 168 milj.
kr. á 4 árum, sem jafngildir 89
milj. kr. tekjumissi fyrir rikis-
sjóð. 1 afborganir hefur hann hins
vegar aðeins greitt 38 milj. kr.
Báðar tölurnar hækka hlutfalls-
lega, ef reiknað er með verðbólgu
og gengisfellingum.
Nú er rétti timinn kominn til að
selja skipið og fá sér annað. Það
er engin tilviljun, að útgerðar-
menn skipta oftast um skip eftir
4-5 ár. Þvi valda skattalögin.
Eftir 4 ára eignarhald þarf
seljandi skipsins ekkert að
greiöa i skatt af söluhagnaði, en
hann á lögum samkvæmt að
greiða skatt af flýtifyrningunni,
sem i þessu tilviki er 53% af 48
milj, kr. Og þó ekki! Ef hann
kaupir annað skip fyrir t.d. 300
miljónir króna og byrjar strax að
afskrifa 21% eins og lög heimila,
nema afskriftírnar þegar á fyrsta
ári 63 miljónum kr., og hann má
jafna þessum fyrningum á móti
þvl, sem hann átti að greiða af
gamla skipinu. Hann er þvi enn
skattlaus, og mætti meira að
segja hafa 15 miljónir kr. (63
minus 48) íhagnaðá þessu árinu,
án þess að borga nokkurn tekju-
skatt. Að öðru leyti endurtekur
sagan sig á næstu 4-5 árum, þar til
næstu eignaskipti eiga sér stað.
Engu aö kvíöa
Sjálfsagt vill einhver benda á,
að skip hafi þá sérstöðu, að þau
séu auðseljanlegri en önnur
framleiðslutæki, og þvi sé
eigendum þeirra auðveldara en
öðrum að leika þennan leik. Þetta
er rétt. En eftir stendur að lang-
flest fyrirtæki njóta að einhverju
leyti góðs af þessum fáránlegu
fyrningarreglum, og í krafti
þeirra tekst þeim að velta yfir á
almenning byrðum, sem þau ættu
ella aö bera og nema þúsundum
miljón króna á hverju ári.
Margar eru veilurnar I skatta-
lögunum, en þetta er tvimæla-
laust ein sú versta. Það var við-
kvæðið hjá Halldóri Sigurðssyni,
fjármálaráðherra, þegar við
Alþýðubandalagsmenn
kröfðumst lagfæringar á þessu
atriði og mörgum öðrum i skatta-
lögunum, að við yrðum að biða
eftir „heildarendurskoðun”
laganna, sem unnið væri að i
nefnd. Þetta var hin vænsta
nefnd, enda vel skipuð, en nokkuð
seinvirk eins og margar stöllur
hennar. Hún sendi frá sér skil-
merkilegar skýrslur, en endan-
legar tillögur fæddust ekki. Nú er
Halldór búinn að fleygja frá sér
skattamálunum og kominn á kaf i
annað. Formaðurinn i skatta-
n/jfndinni er fluttur úr landi til
nokkurra ára og nefndin óstarf-
hæf, — ef ekki sofnuð svefninum
langa.
Þaö er þvi heldur liklegt, að
eigendur fyrirtækja, sem ekki
borga tekjuskatt, þurfi litlu að
kviöa i bráð. Hin lögverndaða
svikamylla heldur áfram af
fullum krafti enn um nokkurt
skeið.
Áríöandi tilkynning
um breytt síma-
númer á Akureyri
Simaskráin fyrir árið 1974 tekur gildi að
fullu varðandi Akureyri mánudaginn 4.
nóvember 1974 kl. 8, en samkvæmt henni
breytast simanúmerin 11500 til 12499
þannig að tveir fyrstu tölustafirnir verða
nú 23.
Dæmi:
11500 verður 23500
11869 verður 23869
12499 verður 23499
Eitt þeirra simanúmera, sem breytist er
afgreiðslunúmer Landssimans á Akureyri
12100 sem verður 23100, en þetta sima-
númer er skráð sem 12100 i simaskránni.