Þjóðviljinn - 11.03.1975, Qupperneq 9

Þriðjudagur 11. marz. 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
þeirra-er sárvorkennt allan þann
tima, sem þau eru á dagheimil-
um. Þessum mæðrum hlýtur ,,að
þykja vænna um fiskinn en börnin
sin” svo vitnað sé i barnasögu eft-
ir bóri Guðbergsson og Rúnu
Gisladóttur. í þessari einu setn-
ingu úr nefndri barnabók kemur
skýrlega fram afstaða margra til
atvinnuþátttöku kvenna i þjóðfé-
laginu, og einnig felst i þessu
pinulitil eftirsjá effir hinu göfuga
móðurhlutverki.
Skýlaus réttur barnsins
Það hlýtur að vera augljós
staðreynd að barnauppeldi er
ekki á færi allra manna og það er
siður en svo auðvelt starf eins og
svo margir halda. Þó þykir það
alltaf jafnsjálfsagður hlutur að
allir foreldrar séu jafnhæfir upp-
alendur og ali upp börn sin, þótt
þeir hafi enga menntun á sviði
uppeldismála.
Það er einmitt meinið, fólki
hættir til að lita á barnauppeldi
sem ofureinfaldan hlut. Sem bet-
ur fer hefur þó viðhorf fólks til
dagheimila breyst töluvert sl. 5
ár. Þegar ég þurfti fyrst að hafa
afnot af dagheimili fyrir eins árs
dóttur mina, urðu margir kunn-
ingja minna hissa og spurðu mig
hvort önnur hvor amma barnsins
gæti ekki haft það og hvort mér
fyndist það ekki of mikið álag á
svona ungt barn að setja það á
dagheimili. Min skoðun er sú, að
hvert barn eigi skýlausan rétt á
þvi að njóta dvalar á dagheimili
eða leikskóla um einhvern tlna
áður en það kemst á skólaskyldu-
aldur, þvi það hlýtur bæði að vera
nauðsynlegt og þroskandi fyrir
börn að komast út fyrir þröngan
sjóndeildarhring kjarnafjölskyld-
unnar. Dagheimili hljóta að veita
börnum meiri útrás á athafnaþrá
og sköpunargleði, þar sem betra
tækifæri og meiri aðstæður eru
fyrir hendi til iðkunar leikja og
föndurs en inni á einkaheimilum
og meiri timi vinnst til að sinna
andlegum þörfum barnsins en
hægt er heima hjá þvi. Hlutverk
dagheimila er þvi mjög mikil-
vægt i uppeldislegu tilliti og má
alls ekki lita á þau sem bráða-
birgðageymslu á meðan móðirin
neyðist til að vinna úti. Það
verður að meta það uppeldislega
gildi sem felst i starfrækslu dag-
heimila.
Fjármálin í
fyrirrúmi
Við foreldrar á Krógaseli höf-
um ekki farið út i umræður um
uppeldismál á fundum okkar, þvi
fjármálin hafa alltaf setið fyrir og
komið i veg fyrir allt slikt og hafa
áhyggjur okkar þvi aðallega snú-
ist um þau, sem er auðvitað afar
óæskilegt. Við álitum einnig að
foreldrar og börn verði að kynn-
ast mjög vel áður en farið er út i
uppeldismálaumræðu. Það má
þvi segja að meirihluti tima okk-
ar hafi farið i uppbyggingu og
framkvæmdir frá þvi dagheimilið
var opnað, og erum við ekki enn
búin og verðum liklega aldrei.
Það gefur auga leið, að þegar
börnum á mismunandi aldrei er
blandað saman i einn hóp á einu
dagheimili eins og hjá okkur þá
læra þau yngri af þeim eldri og
þau eldri fá meiri ábyrgðartil-
finningu fyrir þeim yngri að ein-
hverju leyti. Það má lika nefna
sem dæmi um starfsemina i
Krðgaseli, að þegar lesin er saga
fyrir börn á 4—5 ára aldri, þá er
efni hennar jafnóðum útskýrt
fyrir þeim yngri, sem skilja
minna, með skirskotun til mynd-
anna sem prýða söguna. Ég hef
stundum haft áhyggjur af þvi, að
elstu dóttur minni kynni að leiðst,
þar sem hún hefur oft verið ald-
ursforseti barnanna á Krógaseli,
en hún kvartar aldrei undan leið-
indum, sem þýðir að hún hefur
nóg fyrir stafni, þrátt fyrir skort á
jafnöldrum.
Opin öllum jafnt
Mér finnst það óæskileg þróun
að börn foreldra úr sömu stétt séu
saman á einu dagheimili eins og
hefur gerst hjá ýmsum starfstétt-
um. t.d. á dagheimilum Rikisspit-
alanna þar sem ákveðnir starfs-
hópar hafa börn sin, en þvi miður
veita lögin heimild til slikra
stofnana. Þetta getur haft það i
för með sér að börnum væri mis-
munað eftir stéttauppruna sinum
þegar um inngöngu á dagheimili
væri að ræða. I lögum frá 1973 um
hlutdeild rikisins i byggingu og
rekstri dagvistunarheimila segir
i 1. gr.:
Markmið með starfsemi dag-
vistunarheimila er að gefa börn-
unum kost á að njóta handleiðslu
sérmenntaðs fólks I uppeldismál-
um og búa þeim þau uppeldisskil-
yrði er efli persónulegan og fé-
lagslegan þroska þeirra:!
Það er 'min skoðun, að sam-
kvæmt þessu ætti að opna dag-
heimili og leikskóla á vegum
rikisins sem væru opin öllum
börnum sem væru undir skóla-
skyldualdri, án tillits til heimilis-
ástæðna, stéttaruppruna og stöðu
foreldra i atvinnulifinu. öðruvisi
fæst aldrei viðunandi lausn á
vandamálum þeirra sem þurfa á
dagheimilum að halda.
Guðmundur Sigurðsson
er stjórnarmaður í
Verkalýðsfélaginu Fram
á Seyðisfirði. Guðmundur
sat seinni hluta kjara-
málaráðstefnu ASi nú á
dögunum og leit við hér á
ritstjórninni áður en hann
flaug austur á firði.
Guðmundur Sigurðsson
Ver ka lýðshreyf i ngi n
ætti aldrei að vera
samhentari en núna
Við spurðum Guðmund
hvernig honum litist á stöðuna i
kjaramálunum.
— Mér list illa á hana, sagði
Guðmundur. — Ég varð fyrir al-
veg sérstökum vonbrigðum,
þegar ég fór að heyra i framá-
mönnum verkalýðshréyfingar-
innar þarna á ráðstefnunni.
Þeir lögðu fyrir drög að ályktun,
sem ekki mátti siðan breyta
orðalagi á. Mér blöskraði þetta.
— Hvað finnst þér að ályktun-
inni?
— Ja, mér finnst skrýtið að
vera að boða fólk saman og
leggja fyrir það ályktun, sem
samin er áður og segja siðan:
Þið samþykkið þetta, — eða svo
gott sem.
— Komu fram einhverjar
breytingartillögur við ályktun-
ina?
— Já, og orðalagsbreytingar.
T.d. kom fram breytingartil-
laga þess efnis, að orðinu hita-
veitukostnaður yrði breytt i
kostnað við hitun húsa, þvi ekki
hafa allir hitaveitu. Þetta mátti
ekki heyrast nefnt. Það var eins
og oliuhækkunin á dögunum
hefði ekki verið rikisstjórninni
að kenna, þó sú hækkun væri
bein afleiðing af gengisfelling-
unni.
Þá máttu þeir ekki heyra
nefnda tillögu frá Bjarnfriði
Leósdóttur, þar sem hún lagði
til, að sleppt yrði úr orðunum ,,i
áföngum”, þar sem talað var
um að endurheimta það sem af
okkur hefur verið tekið.
— Hvernig likar þér þá orða-
lag og skoðun forseta ASI
Björns Jónssonar, þar sem hann
segir að það sé vafasamur
hagnaður að fá alla kjaraskerð-
inguna bætta i einu?
— Þá fór mér nú ekki að litast
á blikuna, en þá fór ég lika að
skilja ýmislegt. Það er ekki við
miklu að búast af forráðamönn-
um verkalýðshreyfingar, sem
láta hafa slikt eftir sér.
— Hvað heldur þú að sé fram-
undan hjá verkalýðsforystunni?
— Ég gæti vel trúað þvi, að
þeir væru bara að nokkru leyti
búnir að semja. Hins vegar er
rétt að þeir geri sér það ljóst, að
það þrifst ekkert þjóðfélag, þar
sem þjóðfélagsþegnarnir hafa
ekkert handa á milli, og geta
hvorki staðið við að borga sin
gjöld, skatta né annað, sem við-
kemur lifsafkomu manna.
— Hvað finnst þér að fram-
undan ætti að vera?
— Mér finnst ómögulegt ann-
að, en reynt sé allt sem mögu-
legt er og vera ekki með neina
linkind við að endurheimta það,
sem við erum búnir að missa.
Það sér hver maður að verka-
maðurinn getur ekki lifað nú af
þvi, sem hann fær fyrir vinnu
sina. Ég heyrði meira að segja
atvinnurekendur tala um það
áður en ég fór að heiman, að
þeir vissu ekki hvernig þetta
færi, þvi nú væri oliukostnaður
við sum hús orðinn helmingur af
eftirtekjum átta stunda vinnu-
dags.
— Hvernig er atvinnuástand á
Seyðisfirði núna?
— Það er ágætt eins og er, en
það dalar alltaf eitthvað i des-
ember og janúar við fiskvinn-
una. Það er nú það sem heimilin
fljóta á enn, að nóg er að gera og
mikið unnið.
— Lokaorð?
— Ég er nú ekki það vanur að
vinna að þessum málum, að það
sitji á mér að vera að brýna for
ystuna. En mér finnst að við
eigum að halda okkur fast við
það að fá a.m.k. aftur það sem
af okkur var tekið og ekki láta
hafa eftir okkur i blöðum eða út-
varpi að viö séum linir og ófærir
til að berjast fyrir mannsæm-
andi launum.
Það er ástæðulaust fyrir okk
ur að sýna af okkur nokkra
hræðslu vegna harðnandi kjara
baráttu, og er i rauninni aðeins
veikleikamerki, og það mikið.
Þær aðferðir, sem rikisstjórn-
in og atvinnurekendur hafa beitt
gegn kjörum okkar hélt ég að
yrðu til þess að styrkja sam-
stöðu- og baráttuþrek verka
lýðshreyfingarinnar.
Þannig ætti það að minnsta
kosti að vera. ~úþ
Félag íslenskra náttúrufræðinga:
Ályktun um landhelgismál
Félag islenskra náttúrufræð-
inga hélt aðalfund sinn 27.
febrúar sl. Þar var samþykkt
ályktun um landhelgismál og
fagnað stefnumörkum þings og
stjórnar um útfærslu efnahags-
lögsögu i 200 sjómilur hér við land
á þessu ári.
1 þvi sambandi bendir fundur-
inn á að grandskoða beri hver af-
staða Islands verður til miðlina til
annarra grannlanda, eigi þetta
einkum við um Jan Mayen og
Rockall þar sem réttur þeirra
eyja sé mjög á reiki.
Þá segir i ályktuninni að flestir
fiskistofnar við landið séu full-
nýttir eða ofnýttir en að þekkingu
skorti á ýmsum fiskistofnum sem
koma munu i gagnið siðar þótt
sumir þeirra séu þegar nýttir á
50—200 sjómilna beltinu við land-
ið.
Siðan segir: „Fundurinn beinir
þeim tilmælum til rikisstjórnar
og Alþingis aö ekki verði látið
undan frekari krö.fum útlendinga
um fiskveiðiréttindi þeim til
handa innan islenskrar fiskveiði-
lögsögu. Fundurinn leggur rika
áherslu á að skynsamlegri nýt-
ingu fiskistofnanna við landið af
islendinga hálfu verði framfylgt
af festu og framsýni, bæði með
hagsmuni heildarinnar i huga og
ekki siður einstakra byggðar-
lagaá langri strönd landsins.”
Þá bendir fundurinn á að i ljósi
væntanlegs framgangs 200 sjó-
mllna efnahagslögsögu á alþjóða-
vettvangi búi margar þjóðir sem
stunda úthafsveiðar sig undir að
fjárfesta i strandrikjum og bjóða
aðstoð á sviði sjávarútvegs. Eru
Islensk stjórnvöld vöruð við að
heimila slika tilburði hér við land.
Loks er fjallað um hafrann-
sóknir við tsland og bent á að aðr-
ar þjóðir sem tekið hafa þátt i
þeim muni nú draga úr þeim þeg-
ar þær yfirgefa miðin. Þess vegna
sé brýn nauðsyn á auknu átaki á
sviði hafrannsókna hér við land
enda séu þær forsenda skynsam-
legrar nýtingar og stjórnunar á
svo stóru svæði sem 200 sjómflna
efnahagslögsaga er. Auk fiski-
fræðilegra rannsókna þurfi að
koma til vistfræðilegar rannsókn-
Framhald á bls. 12.