Þjóðviljinn - 23.11.1975, Qupperneq 3

Sunnudagur 23. nóvember 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3
m
HALLGRIM

Vegna umsagnar um
sýningu Þjóðleikhússins á
Carmen (Þjv. 8.11) er vert
að drepa hér á f áein atriði,
sem skýrast mættu við
samanburð.
Vissulega hafa islenskir tón-
listarmenn átt örðugt uppdráttar
á okkar landi, bæði söngvarar,
hljóðfæraleikarar og tónskáld.
Nægir þar að benda á nokkra af
allra bestu tónlistarmönnum ís-
lands. Þjóðskáldið Sveinbjörn
Sveinbjörnsson lifði mestan hluta
ævi sinnar erlendis, afbragðs
pianisti og fyrsta menntaða tón-
skáld okkar. Ómældur er sá skaði
sem hlaust af búsetu hans fjarri
ættjörðinni. Félagslegur þroski
islendinga var ekki svo mikill að
heimta heim til starfa þann stór-
merka tónmenntafrömuð.
Þá má nefna hér fyrsta gagn-
menntaða pianista íslands,
Harald Sigurðsson, sem varð að
setjast að i Danmörku, þar sem
hér heima voru honum engin
verkefni í hendur fengin, verðug
slikum snillingi. I hans stað varð
svo siðar að ráða til landsins er-
lenda kennslukrafta.
Óperusöngvari
og bókari
Ari áður en Sveinbjörn Svein-
björnsson dó i Kaupmannahöfn
lést þar söngvarinn Ari Johnson,
1926, fyrstur islenskra óperusöng-
vara, ættaður frá ísafirði. Næstur
honum verður svo Pétur Á Jóns-
son, hetjutenórinn mikli,
annálaður Wagnersöngvari, sem
siðari hluta ævi sinnar lifði i
Reykjavik sem bókhaldari
borgarinnar. Allir, sem hann
þekktu, dásömuðu mikla mann-
kosti hans, sönggáfu hans og
kennarahæfileika. Þrátt fyrir
mikla reynslu hans á óperusviði,
var aldrei til hans leitað um leik-
stjórn við söngleikjaflutning, en
Ópera og tónmenntir
til fengnir erlendir aðstoðar-
menn.
Þá er ónefndur enn Einar
Kristjánsson, sem allt sitt blóma-
skeið lifði erlendis sem ágætur
lýriskur óperutenór og afbragðs
ljóðasöngvari. Bæta má hér við
Stefáni Guðmundssyni, sem á há-
tindi listar sinnar kom hingað að-
eins sem kærkominn gestur.
Hljómsveitar
draumar
Allir þessir tónlistarmenn
störfuðu erlendis fyrir siðari
heimsstyrjöld, sömuleiöis önd-
vegissöngvari islenskra kvenna,
Maria Markan. Eftir strið varð
mikil bylting á öllum lifnaðar-
háttum. Fjárhagur varð rýmri og
um leið vaknaði löngum til auk-
innar menningar, einnig á sviði
tónmennta Hljóðfæraleikurum
fór fjölgandi. Konserthljómsveit
var stofnuð með ærnum opinber-
um fjárframlögum. Draumur,
sem Jón Leifs hafði birt reykvik-
ingum árið 1926 með komu fil-
harmónisku hljómsveitarinnar i
Hamborg, var orðinn virkileiki.
Nú var eðlilegt að allir fullfærir
hljóðfæraleikarar Islands hrós-
uðu happi og gerðust fastir starfs-
menn i skipulagðri hljómsveit á
öruggum rekstrargrundvelli. Þvi
miður hefur ekki orðið sú raunin
á. Við höfum misst úr landi ágæta
fiðluleikara — áður en hljóm-
sveitin hóf göngu sina þá Einar
Sigfússon og Eymund Einarsson,
og siðar Snorra Þorvaldsson,
Einar Grétar Sveinbjörnsson og
Ingvar Jónasson.
Svo að notað sé orðalag Sverris
Hólmarssonar, þá er auðsætt, að
það má lika ,,reka fólk úr landi
fyrir að spila of vel”. Afleiðing
þessa verður sú, að manna verður
hljómsveit með aðkeyptum út-
lendum kröftum og greiða vissan
hluta kaups i gjaldeyri.
Nauösyn og
möguleiki
söng, hljóðfæraleik og nótna-
kunnáttu.
Engin önnur þjóð i viðri veröld,
jafn mannfá og islendingar, hefir
efni á að reka rikisútvarp, sjón-
varp, þjóðleikhús og rikishljóm-
sveit. Verandi megnug þess, má
það vera stolt einangraðrar ey-
þjóðar, sem vill vera sjálfstætt
riki sem menningarlegt sam-
félag. íslenskt þjóðfélag er nú
statt á háskalegum timamótum.
Sifelldar auknar lifsþægindakröf-
ur geta orðið að kollsiglingu.
Menningarkröfur eru einnig háð-
ar möguleikum atvinnuvega.
Oskhyggja er jafnan óraunsæ.
Framleiðsla er sá raunverulegi
mælikvarði sem hver menningar-
stofnun byggist á og miðast við —
Framhald á bls. 22.
Rekstur á þjóðfélagi verður
ætið að miðast við nauðsyn og
möguleika, svo og allir liðir þess
þvi til uppbyggingar. Vissulega
væri gaman að hafa fastráðinn
flokk óperusöngvara við Þjóð-
leikhúsið. En er það nauðsyn og
möguleiki?
Sinfóniuhljómsveit og óperu-
flokkur eru toppvöxtur tónlistar-
lifs, sem þvi aðeins þrifst til
lengdar að traustur sé grundvöll-
ur undirbyggingar. Á meðan tón-
menntir eru ekki sjálfsagður hluti
almenns skólakerfis verður öll
yfirbygging vafasöm til rétt-
lætingar.
Almennt uppeldi i söng og tón-
menntum er nauðsyn og hún er
vinnanlegur möguleiki.
011 frekari yfirbygging á sviði
tónmennta er viðsjárverð svo
lengi sem ekki er undirstaða
fundin að útbreiddri kennslu á
SINDRA STAL
í dag býður Sindra-Stál h.f. ál til byggingaframkvæmda á
vegum sjávarútvegs, stofnanana og einstaklinga. í birgðastöð-
inni er jafnan úrval af bygginga-áli: — álplötum, flatáli.
vinkiláli, ferköntuðu áli o.fl. Álklæðningar frá Sindra-Stáli h.f.
hafa nú þegar sýnt sig að vera til hagkvæmni jafnt sem
fegurðarauka. Skoðið álklæðningu á nýtízku byggingum og þéi
munuð vera okkur sammála um að „Sindra-ál“ er sérstaklega
athyglisvert.
SINDRASTÁLHE Borgartúni 31 símar 19422-21684
SmíOaO úr ÁLI
Sindra-Stál hf hefur um áraraðir séð íslenzkum byggingariðnaði fyrir járni og
stáli, jafnframt því sem birgðastöð fyrirtækisins hefur kappkostað að hafa ætíð
á boðstólum nýjungar, sem stuðla að betri byggingarháttum.
Menntaskóla
bókin
Um tíma var hann „landsins einasti skóli" og bar
lengi ægishjálm yfir aðra skóla. Hann er tengiliður
menntasetranna fornu og skólastarfs nútímans.
i fyrsta bindi Sögu Reykjavikurskóla er fjallað um nám
og námsskipan í skólanum og um nemendur hans.
Aldrei áður hefur birzt slíkt safn mynda af þekktu
fólki í þjóðilfinu.
Verð þessa bindis er kr. 5.880, en verð til áskrifenda
er aðeins kr. 4.410.
Gerizt áskrifendur aö þessu einstæöa verki og vitjiö
þess á skrifstofu Menningarsjóös aö Skálholtsstig 7.
Sögusjóður Menntaskólans í Reykjavík
Bókaútgáfa Menningarsjóðs