Þjóðviljinn - 23.11.1975, Síða 7

Sunnudagur 23. nóvember 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Jósepssonar, sem birtir voru i
októberbyrjun i Þjóðviljanum.
Það sem gera þarf
Þessi risastökk i verðlagmálum
islendinga seinustu 2 árin eru
óneitanlega háskaleg ógnun við
sjálfstæði islensks efnahagsllfs.
Sá hraði, sem nú er á verðbólg-
unni, jafngildir þvi, að verölagið
tvöfaldist á einu og hálfu ári og
hundraðfaldist á aðeins 10 árum.
Það er gifurlegt hagsmunamál
bæði fyrir launafólk og atvinnu-
rekstur, að hægt sé á verðbólg-
unni, áður en i algjört óefni er
komið, og það er vissulega fram-
kvæmanlegt, ef viíji er fyrir
hendi, enda eru nú ekki lengur að
verki neinar teljandi utanaðkom-
andi ástæður, sem kalla á inn-
lenda verðbólgu.
Hitt er annað mál og framhjá
þvi verður ekki gengið, að útilok-
að er, að launþegasamtökin geti
sætti sig við þá fráleitu tekju-
skiptingu, sem nú er orðin.
Vandamálið, sem við blasir i is-
lenskum efnahagsmálum, er þvi
fyrst og fremst i þvi fólgið,
hvernig unnt er að draga veru-
lega úr verðbólgunni, um leið og
kjör fólksins eru leiðrétt, svo að
þau verði i viðunandi samræmi
við sannanlegar heildartekjur
þjóðarinnar.
Þetta er að sjálfsögðu ekki létt
verk, þvi að þess háttar leiðrétt-
ing á tekjuskiptingu hlýtur óhjá-
kvæmilega að hafa einhver verð-
bólguáhrif. t hinu ófullkomna
hagkerfi okkar er erfitt að fram-
kvæma jöfnun i peningakjörum
öðru visi en upp á við, og öllum er
vafalaust ljóst, að verðbólgan
verður ekki stöðvuð á næstu
mánuðum; fyrsta skrefið yrði
fyrst og fremst i þvi fólgið, að
koma verðbólgunni a.m.k. niður
fyrir 20%.
En til þess þarf aðra stjórnar-
stefnu i efnahagsmálum en nú er
fylgt. Til þess þarf ríkisstjórn,
sem hættir að beita gengis-
lækkunarvopninu i innlendum
kjaraátökum til að knýja fram
tekjuskiptingu, sem ekki verður
við unað.
Með endurnýjuðu samstarfi
rikisvalds og verkalýðshreyfing-
ar og samræmdum aðgerðum i
efnahagsmálum er unnt að vinna
þetta verk: að leiðrétta kjör
fólksinsog hægja á verðbólgunni.
En þá þarf jafnframt að lækka
vexti af rekstrarlánum til að auð-
velda atvinnurekstrinum að
greiða hærra kaup. Það þarf að
lækka verðlag á ýmsum sviðum
með beinum ákvörðunum stjórn-
valda til að stöðva dýrtiðarskrið-
una. Það þarf að lækka söluskatt,
afnema tollvörugjald og halda
niðurgreiðslum á landbúnaðar-
vörum óbreyttum. En um leið
verður að skattleggja af fullum
þunga þær gifurlegu tekjur, sem
nema þús. milj. kr., og enginn
skattur er nú á lagður, eins og við
höfum oft sýnt fram á á Alþingi.
Hins vegar er ljóst, að ekki eru
miklar likur á, að núv. stjórn taki
þannig á málum. Hún er staðráð-
in i að beita sér gegn hvers konar
leiðréttingu á launkjörum fólks,
og margt bendir til þess, að ein-
hvers konar löggjöf sé i undirbún-
ingi til að torvelda kjarabaráttu
launþegasamtakanna.
Það getur þó ekki farið fram
hjá neinum, að bak við kröfur
launþegasamtakanna um leið-
réttingu sinna mála er nú meiri
þungi og einbeitni en oftast áður,
eins og berlega hefur komið fram
nú seinustu vikur i aðgerðum
rikisstarfsmanna og sjómanna.
Þaö er þvi bersýnilegt, að vax-
andi likur eru á harðvitugum
kjaraátökum i byrjun næsta árs.
Viðræður við
Alþýðuflokkinn
Við þessar aðstæður er að sjálf-
sögðu mikil nauðsyn, að stjórnar-
andstöðuflokkarnir taki upp nán-
ara samstarf en verið hefur. t
þessu skyni eru nú hafnar viðræð-
ur forystumanna Alþýðuflokks-
ins, Alþýðubandalagsins og Sam-
takanna með þátttöku nokkurra
helstu forystumanna i verkalýös-
hreyfingunni úr þessum flokkum.
Þessár viðræður við Alþýðu-
flokkinn og Samtökin minna okk-
ur á, að það er viðfangsefni okk-
ar að skapa sterka samfylkingu
til vinstri, öflugt hugmyndafræði-
legt mótvægi gegn ofurvaldi auð-
hyggjunnar á flestum sviðum, i
ÁRNI
BJÖRNSSON
SKRIFAR:
BOB DYLAN
OG GYLFI
þeim tilgangi að hafa úrslitaáhrif
á þróun þjóðfélags okkar á næstu
árum. Og til þess þurfum við
bandamenn i öðrum stjórnmála-
flokkum.
Siðan i seinustu kosningum höf-
um við átt nánast samstarf við
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna, enda er stefna þessara
tveggja flokka svipuð i mörgum
mikilvægum málum. Flokkarnir
hafa einkum átt samvinnu á Al-
þingi m.a. i kosningum til nefnda
og ráða. Við undirbúning ráð-
stefnunnar i Stapa nú i haust um
herstöðvamálið og önnur sjálf-
stæðismál islendinga, sem við al-
þýðubandalagsmenn höfðum
frumkvæði um að efnt var til, átt-
um við ágætt og árekstralaust
samstarf við ýmsa helstu forystu-
menn Samtakanna. Samtökin
stóðu tæpt I seinustu kosningum
og eiga vafalaust ekki langa
framtið fyrir sér, en ihaldssam-
vinna Framsóknar getur veitt
þeim nokkra viðspyrnu, og er þvi
erfitt að spá nokkru um það,
hvort Samtökin eiga sér ein-
hverja lifsvon i næstu kosningum
eða hvort á sjötta þúsund atkvæði
vinstri sinnaðra kjósenda falla
þar dauð. En hver svo sem fram-
tið Samtakanna verður, virðist
einsýnt, að við hljótum áfram að
eiga gott samstarf við Samtökin,
forystumenn þeirra og aðra liðs-
menn.
Sambúð Alþýðubandalagsins
við Alþýðuflokkinn hefur aftur á
móti verið stirðari, eins og kunn-
ugt er, en þó farið heldur batn-
andi. Til marks um batnandi
sambúð má nefna allmarga við-
ræðufundi um verkalýðs- og
kjaramál, sem fram fóru á s.l.
sumri, meðan verkföll voru yfir-
vofandi, og viðræðufundina, sem
nú standa yfir.
En ljóst er, að enn er margt
sem torveldar samvinnu þessara
flokka. Þeir hafa lengi háð harða
samkeppni innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og i þeirri bar-
áttu hefur Alþýðuflokkurinn
stuðst við hægri öflin, .ekki sist
erindreka Sjálfstæðisflokksins,
en vinstri öflin hafa fylkt sér um
Alþýðubandalagið. Þessi þróun
hefur orðið Alþýðuflokknum dýr-
keypt, eins og eðlilegt er, og itök
hans i verkalýðshreyfingunni
hafa farið dvinandi. Hins vegar er
ekkert sem segir, að Alþýðu-
bandalagið og Alþýðuflokkurinn
þurfi áfram að vera striðandi
aðilar innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. Þvert á móti er
eðlilegast, að þessir flokkar vinni
saman. Björn Jónsson og fleiri
forystumenn Alþýðuflokksins i
verkalýðshreyfingunni hafa
óneitanlega verið jákvæðari i af-
stöðu sinni til Alþýðubandalags-
ins, nú að undanförnu, en vant er
úr þeirri átt, og fráleitt væri að
reyna ekki að kanna til fulls,
hvort möguleikar væru á nánara
samstarfi. Hitt er ljóst, að sam-
starf getur verið lauslegt, og það
geturverið náið. Úrslitum ræður,
hvort tengsl Alþýðuflokksins við
fulltrúa atvinnurekendaflokksins
i verkalýðshreyfingunni fara
dvinandi með auknu samstarfi
við Alþýðubandalagið — eða ekki.
Þessir tveir helstu stjórnmála-
flokkar verkalýðshreyfingarinn-
ar geta átt timabundið samstarf
sin i milli, eftir þvi sem nauðsyn
krefur, án þess að i þvi felist nein
veruleg stefnubreyting i sam-
starfi þeirra. Hitt væri timamóta-
markandi viðburður, ef þessir
tveir flokkar næðu samstöðu um
að hnekkja itökum ihaldsins inn-
an verkalýðshreyfingarinnar.
En þar skilja leiðir
A flokkspólitiska sviðinu eru þó
enn fleiri vandamál i vegi fyrir
samstarfi Alþýðubandalagsins og
Alþýðuflokksins en innan verka-
lýðshreyfingarinnar. Þessa erfið-
leika má vissulega yfirstiga, ef
vilji er fyrir hendi, en til litils er
að loka augunum fyrir þeim. I
kjölfar samstarfs Alþýðuflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins i
verkalýðshreyfingunni um
tveggja áratuga skeið fylgdi 12
ára samstarf i rikisstjórn, sem
markað hefur Alþýðuflokkinn
djúpum sporum. Flokkurinn
komst siðar i þá einstæðu aðstöðu
fyrir sósialdemókratiskan flokk,
að lenda hægra megin við vinstri
stjórn, og hann átti drjúgan þátt i
að koma i veg fyrir myndun nýrr-
ar vinstristjórnar eftir seinustu
þingkosningar. Enn er það svo, að
þegar formaður þingflokks Al-
Framhald á bls. 22.
Fyrir rúmum mánuði var
haldin ráðstefna um herstöðva-
málin og önnur sjálfstæðismál
suður i Stapa. Þar var margt
gott sagt, ogm.a. bar þar nokk-
uð á góma hættuna á
amerikaniseringu þjóðarinnar,
svo sem verið hefur allar götur
siðanherlið þessarar stórþjóðar
sté hér fyrst fæti á land með sin
útbreiðslutæki.
Það er litlum vafa bundið, að
hersetan er mikilvirkur þáttur i
að ryðja bandariskri lágmenn-
ingu braut hér á landi. Kannski
þó ekki aðallega vegna beinna
áhrifa sinna. Þau koma hvort eð
er fram á ýmsum öðrum vett-
vangi. Sjónvarpið okkar er t.d.
barmafullt af þessari engil-
saxnesku úrgangsmenningu.
Jafnv. tilreiðing erlendra frétta
er ekki miklu lakari eða hlut-
drægari i hermannasjónvarpinu
en hjá okkar eigin opinberu
fréttaskýrendum.
Herbragðið felst hinsvegar i
þvi, að þeir, sem þykjast vera
andvigir amerikanisma, beina
spjótum sinum öðru fremur að
þessum tiltölulega meinlitla
fjölmiðli suður á Rosmhvala-
nesi, en eru andvaralausir og
jafnvel ginnkeyptir fyrir þeirri
flóðbylgju þessa sama isma,
sem skellur á þjóðinni að baki
þeim. Það virðist sumsé allt i
lagi með amrikanismann, bara
ef hann kemur ekki frá hernum.
Þetta minnir á samtök bjór-
bindindiskvenna vestan
Helkunduheiðar i' Guðsgjafa-
þulu, sem sendu skeytið, eftir að
maðurinn hafði dáið af arse-
niki: „Guði sé lof, það var bara
arsenik.”
Bandarisk
verslunarmúsik
Um daginn dvaldist hér
bandariskur þjóðlifsfræðingur
nokkra daga. Hann var á ferð
um Norðurlönd vegna 200 ára
afmælis Bandarfkjanna á næsta
ári, en hugmyndin er, að allar
þjóðir, sem innflytjendur hafa
átti Bandarikjunum, leggi eitt-
hvað af mörkum til sögulegrar
sýningar af þessu tilefni.
„Það er eitt, sem undrar
mig,” sagði hann. „Ég hef ekki
verið hér nema skamma hrið,
en ég fæ hvergi þverfótað fyrir
bandariskri verslunarmúsik,
hvorki inni i veitingahúsum,
búðum né á götum úti. Þetta
geturvarla verið heppilegt fyrir
ykkur þjóðernislega séð.”
Commercial
Protest Songs
Þetta var likt og snýtt útúr
minu nefi. Ég hef lengi furðað
mig á þvf, hvað þeir, sem i orði
kveðnu eru andsnúnir
amerikaniseringu, liggja hund-
flatir fyrir þessum höfuðútflytj-
endum amerikanismans og
þeirra innrætingu. Það er ágæt
hagræðing að nota orðin Bob
Dylan & Co. um þessi fyrir-
brigði, þar sem Bob er vafalitið
hvað fremstur þeirra, sem hér
um ræðir.
Skýringin á að vera sú, að Bob
Dylan og hans likar séu andófs-
menn i bandarisku þjóðlifi.
Þeirra andóf er hinsvegar svo
grútmáttlaust, að aldrei hefur
verið amast við þeim af banda-
riskum yfirvöldum, enda vita
klókari menn en Nixon og Ford,
að þessi skúrgoð æskulýðsins
eru einmitt eitt þeirra sterkasta
vopn. Sögurnarum timabundna
útgáfuörðugleika Bobs eru litið
annað en auglýsingabrella.
Siðan situr hið „unga reiða
fólk” og hlustar aðgerðalaust á
þetta grútmáttlausa væl, þar
sem að vi'su er svolitið ýjað að
þvi, sem miður fer i heiminum.
Og þetta virðist þvi ærin full-
næging f sinu andófi. Það telur
sig lýsa andúð á kerfinu með þvi
að drekka i sig þetta nöldur,
sem minnir einna helst á gagn-
rýni Dagblaðsins á rikisstjórn-
ina. En andúðin birtist ekki i
öðru en framtaksleysi. Kerfið er
látið i friði. Bob Dylan & Co. eru
orðnir hið nýja svefnlyf eða ópi-
um fyrir fólkið.
Þetta er bráðsniðugt fyrir
amerikanismann og auðvaldið.
Hjólin halda áfram að snúast
snurðulaust, og fólk fær það
einna helst I vitund sina, hvað
frelsið sé mikið og ágætt i
bandarikjunum, að svonalagað
skuli þolað átölulaust. Siðan
koma islenskir sporgöngusvein-
ar og semja ljóð og lög i sama
sviplitla anda. Þetta er innræt-
ing i lagi og einhver munur eða
hinn klunnalegi áróður sovét-
manna.
Verkalýðssöngvar i
þágu hámarksgróðans
Skylt fyrirbæri er t.d. banda-
riski „verkalýðssöngvarinn”
Joe Glazer, sem hingað kom i
fyrra. Hann ferðast með gitar-
inn á vegum stéttasamvinnu-
þýðra verkalýðssamtaka milli
vinnustaða i Bandarikjunum og
viðar og syngur meinlausa á-
deiiusöngva fyrir fólkið i kaffi-
timum. Þetta er verkafólkinu
nokkur upplyfting og tilbreytni,
svo það vinnur hálfu glaðara
fyrir auðaldið eftir en áður. Það
hefur fengið svolitla tilfinninga-
lega útrás við aðheyra manninn
syngja um vandamál þess og
unir glaðar við sitt en áður, likt
og kaþólskur maður, sem kem-
ur úr skriftastól. — Þessi Joe
Glazer sýndi annars svolitið inn
i hugskot sitt hér með þvi að
semja yfirborðslegan banda-
riskan þjóðrembusöng um
skákeinvigi Bobby Fischers og
Spasskis.
Niðurlæging
andófsmanna
Það er átakanlegt að sjá
þessa bandarisku einokun á
sönglagamenningunni. Nú eru
til miklu snjallari og beinskeyt-
ari andófs- og mótmælasöngvar
þýskir og franskir, og þarf
raunar ekki að fara lengra en til
Norðurlanda. En þetta þekkja
ekki nema örfáir hérlendis, og
þeim tekst ekki eða hafa ekki
hug á að koma þvi á framfæri.
Sá islenskur söngvasmiður,
sem besta tilburði hefur sýnt i
sömu átt, Böðvar Guðmunds-
son, hann er litt þekktur utan
tiltölulega fámenns hóps og
heyrist varla meðal almenn-
ings. Þar drukknar allt i vell-
unni frá Bob Dylan & Co„ sem
ég hika ekki við að segja, að séu
hættulegri og ismeygilegri
amerikanismi en nokkurn-
timann Keflavikursjónvarpið.
Og grátbroslegast er að sjá,
þegar stórorðir sósialistar og
heimsveldafjendur mæna á
þessa vel tilreiddu meðal-
mennsku eins og einhverja
opinberun.
Bob Gylfan?
Þar sem ræðan hefur borist
að sjónvarpinu, þá má rétt eina
ferðina vikja að misskipting-
unni milli engilsaxnesks úr-
gangsefnis og þætti annarra
þjóða, sem er mjög i stil við
tröllriðuna á sönglagamarkað-
inum. A þetta hefur Gylfi Þ.
Gislason einna siðast bent á i
nýlegum sunnudagsleiðara, þar
sem hann harmar fátækt sjón-
varpsins af þýsku og frönsku
efni miðað við engilsaxneskt.
Og nú slær hugmyndinni
niður.
Þótt Gylfi sé heldur lélegur
stjórnmálamaður, eins og krat-
ar yfirleitt eru, þá hefur hann
löngu sýnt, að hann er þokka-
legur sönglagasmiður og list-
elskur á mörgum sviðum. Söng-
lög láta honum sumsé betur en
landslög.
Það væri án efa skömminni
skárra,að menn hlustuðu frem-
ur á Gylfa en Bob Dylan, það er
a.m.k. ekki verið að leiða neinn
afvega og telja honum trú um
að hann sé að hamla gegn auð-
valdinu og imperialismanum.
þótt hann leiti blárra blðma
með Gylfa og Tómasi. Auk þess
eigum við ágætan Bob. Róbert
Arnfinnsson og mætti sem best
gera úr þeim félögum eitt nafn,
Bob Gvlfan. og tefla þvi' fram
sem tillagi og andsvari islend-
inga gegn sistreymi ámeri-
dvlanismans heimafyrir og
jafnvel viðar á heimskringl-