Þjóðviljinn - 15.01.1976, Blaðsíða 7

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 15. janúar 1976.

. ■ i'

■
:
■ : ■ ■••

:V .

.

Stöðugar jarðhræringar farnar aö
hafa veruleg áhrif
á sálarástand sumra

Engum varð svefnsam
á Kópaskeri í nótt
Kópasker bar engin ytri einkenni náttúruhamfaranna þegar tlogiö var yfir þorpið.
Kópasker tók sig út eins og litið,
fallegt og ósköp venjulegt islenskt
þorp þegar blm. Þjv. flaug þar
yfir í gær. Veðurguðirnir virtust
handfjatla þorpið af stakri var-
færni og veitti enda ekki af, eftir
þær hörmungar sem yfir ibúana
höfðu gengið deginum áður.
En glaðleg sól á himni og ný-
fallinn fannhvitur snjór á jörðu
geta oft ruglað mann i riminu og
fegrað hluti. Svo var einmitt að
þessu sinni. Hún var viða ljót að-
koman þegar inn i þorpið var
komið og þó einkum ef skyggnst
var um innan dyra.
Við litum fyrst inn i kaupfélag
staðarins. Hillusamstæður höfðu
þar hrunið niður og þær hillur,
sem höfðu haldið velli voru allar
að mestu tómar. Appelsinudjús,
rennilásar, vefnaðarstrangar og
niðursuðudósir lágu eins og hrá-
viði út um allt gólf og svo sannar-
lega var aðkoman á þessum
fyrsta áfangastað ekki glæsileg.
Hún gaf þó aðeins forsmekkinn
af þvi sem eftir átti að koma. Við
gengum niður á bryggjuna, þar
sem Ljósafoss og Þingey lágu hlið
við hlið. Fimm sprungur höfðu
myndast og lengt bryggjuna um
sextiu sentimetra. Skipverji á
Ljósafossi sagði okkur að stýri-
maðurinn þar hefði farið á nýju
hraðameti upp landganginn þeg-
ar jarðskjálftinn varð, enda hafði
stærsta sprungan myndast beint
undir ffitum hans, þar sem hann
stóð á bryggjunni i mesta granda-
leysi.
— Það munaði minnstu að
hann færi i sjóinn, sagði skipverj-
inn. — Ég hugsa að bryggjan hafi
opnað sig á þessum eina stað um
meira en hálfan meter áður en
hún gekk saman aftur. Nú er
sprungan ekki nema svona 15 sm
breið.
Utan við Ljósafoss liggur bát-
urinn Þingey. Hann var i róðri
þegar kippurinn snarpi kom og
skipstjórinn, Auðunn Benedikts-
son, sagði að þeir hefðu meira en
litið orðið varir við kippinn, enda
voru þeir nánast beint yfir upp-
tökustaðnum. Auðunn sagði að
þeir hefðu verið að toga þegar
þetta gerðist, en mannskapurinn
hefði verið niðri i lúkar að snæða
hádegisverð. „Okkur fannst allt i
einu að bátinn steytti á skeri, tvö
mikil högg komu á hann og við
þustum allir upp á dekk sam-
stundis. Sjórinn var einkennileg-
ur þegar við komum upp, það
kraumaði i honum eins og graut-
arpotti. Enginn áttaði sig á hvað
hafði gerst, en við fengum upp-
lýsingar i gegnum talstöð um íeið
og við vorum beðnir að koma
tafarlaust að landi.
Skemmdir víða
ókannaðar
Þótt þegar hafi komið i ljós
verulegar skemmdir á veggjum
húsa, má telja vist, að mikið eigi
enn eftir að sjást til viðbótar.
Snjór er viða upp á miðja hús-
veggi og i jörðinniliggja sprungur
undir mörg húsanna. Þær
skemmdir verða ekki kannaðar
strax en eru vafalaust töluverðar.
Tjónið á húsunum er misjafnt,
sum ónýt, önnur nánast ó-
skemmd, en þau eru þó fá. En
það er innbúið sem fengið hefur
verstu útreiðina þegar á er litið i
fljótu bragði. 1 sumum húsanna
sem litið var inn i stóð ekki neitt á
þreytumerki eru orðin
greinileg á fólki á
jarðskjálftasvæðinu og
í kjölfar jarðskjálftans
stóra hefur hræðslan
aukist mjög
sinum stað. Hjónarúm höfðu
henst til, ljós brotnað umvörpum,
blómsturpottar sömuleiðis,
saumavélar o.s.frv. Leirtau fékk
sömu útreið og á einum stað voru
fjórir bollar það sem eftir stóð
Framhald á bls. 18

/' ‘f-. V,
'X- • mSM ^ l
"""ITfniiÍiii • ■ ***''& mmmtk
1 kaupfélaginu var ljótt um aðlitast, ýmist hrunið úr hillum eða hillusamstæöur hrundar niöur
Skipulagið á
fólksflutning-
unum mjöggott
en því má trúlega velta lengi
fyrir sér hvort þeir
voru bráðnauðsynlegir eður ei
Að sögn Guðjóns Petersen,
fulltrúa frá Aimannavörnum i
Reykjavik, sem staddur er
fyrirnorðan, gekk mjög vel að
fíytja fólk burt frá Kópaskeri.
Þeir fyrstu fóru af stað um
tveimur timum eftir skjálft-
ann og var fóikið flutt á jeppa-
bifrciðum. Guðjón sagði að
aðsetur allra væri skráð, hvort
sem þeir dveldust á hótelum
eða einkaheimilum. Einnig
væri fylgst með fcrðalögum
fólksins til Reykjavikur eða
hvert annað á land scm er.
Hinu má trúlega lengi velta
fyrir sér hvort þessir fólks-
flutningar voru nauðsynlegir.
Að sögn Ilagnars Stefánssonar
jarðskjálftafræðings eru litlar
likur á öðrum sterkum
skjálfta i bráð. Vitað er þó að
sum húsanna þola ekki nema
litið til viðbótar til þess að
eyðileggjast algjörlega en
önnur hafa staðið mun betur
og e.t.v. var ástæðulaust að
flytja fólk úr þeim húsum með
svo miklu skyndi.
En það er vissulega auðvelt
að taka lifinu með ró eftir á og
ihuga þá hvort þetta hafi ekki
verið fljótræði. Vist er að skjót
viðbrögð eru gullvæg í tilvik-
um sem þessum.
MYKlDIR OG TEXTI: GSP
Fimmtudagur 15. janúar 1976. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA
Helga Björnsdóttir heitir ein
þeirra kvenna, sem ekki hafa enn
farið frá Kópaskeri. Þær hafa
staðið i ströngu sem aðrir og
Helga hafði varla vikið úr hótel-
eldhúsinu þegar við tókum hana
tali.
— Ég á ekki til nokkur orð til að
lýsa þessu. Ég var stödd i næsta
húsi við hliðina á þvi sem ég bý i
og á báðum stöðunum er eyði-
leggingin algjör, hreinlega ekkert
heilt. Bæði húsin eru trúlega ónýt
vegna sprungumyndana og mis-
gengis i gólfinu. Þetta hafði svo-
litinn aðdragana, smákippir og
þessi venjulegi þytur sem kemur
á undan. Allt i einu kom siðan
þessi ægilegi kippur, kommóða
hentist til, ljósakrónur brotnuðu
og leirtau allt út úr skápum. Sófa-
sett hentust eins og fiséttir munir.
Ég hentist sjálf yfir myndar-
lega kommóðu sem kom i áttina
til min og flýtti mér inn i herbergi
þar sem litill fimm mánaða snáði
var i körfu sinni. Hún var á hjól-
um og rúllaði milli veggja nokkr-
um sinnum við mikil fagnaðarlæti
þess litla. Ég sá sementsryk þar
inni og taldi fullvist að húsið væri
að hrynja. Ég þreif þvi barnið upp
og flýtti mér út. Ætli viðbrögð
annarra hafi ekki verið svipuð —
þetta var ægileg upplifun og auð-
vitað var maður dauðhræddur.
— Gastu blundað i nótt?
—■ Nei, ekki dúr. Það má ekki
koma smákippur, þá stifnar
maður upp og heldur að nú sé að
koma annar álika og sá stóri. Það
er ekki viðlit að reyna að sofna,
jarðhræringarnar eru svo stöðug-
ar að maður nær þvi aldrei að róa
sig almennilega niður.
— En þú ert ekki farin af svæð-
inu?
— Nei, það var talað um það að
börn og gamalmenni færu fyrst
svo að ég beið róleg. Svo þegar
tók áð liða á fannst mér óþarfi að
fara að svo stöddu, það verður nú
einhver að elda oni kallana og
svoleiðis, þeir kunna það ekki
sjálfir, a.m.k. ekki opinberlega!
,,Það var ekki fyrr en klukkan hálffimm i morgun að kallarnir gáfust
endanlega upp á kaffisullinu og þá var eidaður grautur handa mann-
skapnum” sögðu konurnar I eldhúsinu.
„Ætli það verði ekki
einhver að elda oní
blessaða karlgarmana"
segir Helga Björnsdóttir sem er ein
fimm kvenna, sem eftir urðu á Kópaskeri
„Mitt fólk kemur
varla innan
tveggja mánaða"
segir Gunnar Gunnarsson, sem telur
hús sitt gjörónýtt og aö hruni komið
Sprungan I bryggjunni var allt að
hálfum metra á breidd áður en
hún gekk saman aftur. Skipverji
á Ljósafossi i baksýn.
hálfan metra þegar skjálftinn
kom. Það ber þess enda greinileg
merki. gólfið hefur lvft sér og
veggir eru sprungnir þvers og
kruss. Nei. ég veit ekkert um
tryggingarnar ennþá né heldur
nákvæmlega um skemmdir. Ég
veit þó að húsið er ekki trvggt fyr-
irnáttúruhamförum en það hefur
hevrst að Viðlagatrygging Is-
lands bæti þetta tjón að verulegu
leyti. Maður vonar það að
minnsta kosti.

5 'S' ■.'* . •'•■
* já
Litli snáðinn sem á þessa körfu var trúlega einn af fáum sem hafði
gaman að skjálftunum, þvi karfan hans rann á hjólunum á milli veggj-
anna við fagnaðarlæti stráksins. Faðir hans, Gunnar Gunnarsson, er
einn þeirra sem stendur uppi með gjörónýtt hús.
Þaö var ekki mikið heillegt I húsinu sem Helga Björnsdóttir býr f.
Veggirnir voru ekki upp á marga fiska og ekki er talið líklegt að reynt
verði að gera húsið ibúðarhæft á ný.
— Mér sýnist á öllu að þetta hús
sé gjörónýtt og það hrynur að öll-
um likindum i næsta skjálfta,
sagði Gunnar Gunnarsson. sem
býr i einu þeirra húsa sem verst
urðu úti. — Ég sendi konu og fjög-
ur börn min strax i burtu og eins
og málin horfa við núna kalla ég
það nokkuð gott ef þau koma
hingað aftur innan tveggja mán-
aða. Þau flytja a.m.k. ekki inn i
þetta hús aftur.
Mér er sagt að það hafi lyfst um
Eldhúsin voru nær alls staðar jafn illa leikin.