Þjóðviljinn - 17.03.1977, Síða 13

Fimmtudagur 17. mars 1977 ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 13
Leikritid í kvöld:
utvarp
Skuldaskil
eftir STRINDBERG
Fimmtudaginn 17. mars kl.
20.05 verður flutt I útvarpinu
leikritið „Skuldaskil” eftir
August Strindberg I islenskri
þýðingu Geirs Kristjánssonar.
Leikstjóri er GIsli Alfreðsson.
Með stærstu hlutverkin fara þau
Gunnar Eyjólfsson, Baldvin
Halldórsson, Sigurður Skúlason
og Helga Stephensen. Flutn-
ingur leiksins tekur um 40
minútur.
Þetta er gamansamt leikrit
öörum þræði. Frægur visinda-
maður kemur heim úr langri
ferö. Hann haföi fengiö lán hjá
bróöu sinum i gamla daga og nú
býst bróöirinn viö aö hann
endurgreiði lánið, enda er
hann á ýmsan hátt illa staddur
vegna þessarar greiöasemi.
Prófessorinn lofar öllu fögru, en
hann hefur i mörg horn aö lita,
þvi aö margir vilja nú þekkja
hann frægðarinnar vegna.
Strindberg fæddist i
Stokkhólmi áriö 1849. Að loknu
stúdentsprófi stundaöi hann
nám i læknisfræði um skeiö, en
fékkst siðar m.a. viö kennslu og
blaöamennsku og starfaöi viö
Konunglega bókasafniö i
Stokkhólmi árin 1874 til 1882.
Fyrsta leikrit hans, „I Rom”,
Geir Kristjánsson
GIsli Alfreðsson.
7.00 Morgunútvarp, Veöur-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Morgunleikfimi kl. 7.15 og
9.05. Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og
forustugr. dagbl), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.50.
Morgunstund barnanna kl.
8.00: Gyöa Ragnarsdóttir
byrjar aö lesa söguna
„Siggu Viggu og börnin i
bænum” eftir Betty McDon-
ald i þýöingu Gisla ólafs-
sonar. Tilkynningar kl. 9.30.
Þingfréttir kl. 9.45. Létt lög
milli atriöa. Viö sjóinn kl.
10.25: Ingólfur Stefánsson
ræöir viö Ingvar Hallgrims-
son fiskifræöing um rækju.
Tónleikar. Morguntónleikar
kl. 11.00: Attilio Pecile og
Angelicum hljómsveitin i
Milanó leika Tilbrigöi l c-
dúr fyrir klarinettu og
hljómsveit eftir Rossini,
Massimo Pradella stj./ St.
Martin-in-the-Fields hljóm-
sveitin leikur Hljómsveitar-
kvartett i D-dúr eftir Doni-
zetti, Neville Marriner stj./
Sinfóniuhljómsveitin i Pitts-
borg leikur Sinfónlu nr. 4 i
As-dúr eftir Mendelssohn,
William Steinberg stj.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Veöurfregnir og fréttir.
Tilkynningar. A frivaktinni.
Margrét Guömundsdóttir
kynnir óskalög sjómanna.
14.30 Spjall frá Noregi.Ingólf-
ur Margeirsson tók saman.
Flytjendur meö honum:
Börkur Karlsson og Stein-
unn Hjartardóttir.
15.00 Miðdegistónleikar.Tékk-
neska kammersveitin leikur
Serenööu fyrir strengjasveit
i Es-dúr op. 6 eftir Josef
Suk, Josef Vlach stjórnar.
John Ogdon og Konunglega
fllharmoniusveitin i
Lundúnum leika Pianókon-
sert nr. 1 eftir Ogdon, Law-
rence Foster stjórnar.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
(16.15 Veöurfregnir). Tón-
leikar.
16.40 öryggismál byggingar-
iðnaðarins. Sigursveinn
Helgi Jóhannesson málara-
meistari flytur fyrr erindi
sitt: Þáttur kemisku efn-
anna.
17.00 Tónleikar.
17.30 Lagið mitt.Anne Marie
Markan kynnir óskalög
barna innan tólf ára aldurs.
18.00 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veöurfregnir. Dagskrá
kv öldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki. Til-
kynningar.
19.35 Daglegt mál. Helgi J.
Halldórsson flytur þáttinn.
19.40 Einsöngur i útvarpssal:
Svala Nielsen syngur lög
eftir Jón Ásgeirsson, Jó-
hann Ó. Haraldsson, Sigurð
Þóröarson, Arna Björnsson,
Skúla Halldórsson og Sig-
valda Kaldalóns. Guörún
Kristinsdóttir leikur á
planó.
20.05 Leikrit: „Skuldaskil”
eftir August Strindberg.
Þýöandi: Geir Kristjáns-
son. Leikstjóri: Gisli Al-
freösson. Persónur og leik-
endur: Axel: Gunnar
Eyjólfsson, Ture: Siguröur
Skúlason, Lindgren: Bald-
vin Halldórsson, Anna:
Helga Stephensen, Ungfrú
Cecilia: Margrét Guö-
mundsdóttir, Kærasti
hennar: Hákon Waage,
Ungfrú Maria: Þóra Friö-
riksdóttir, Kammerjunk-
ari: Bessi Bjarnason,
Þjónn: Randver Þorláks-
son.
20.45 Kammersveitin i Stutt-
gart. Guömundur Jónsson
pianóleikari kynnir hljóm-
sveitina og stjórnanda
hennar, Karl Munchinger, i
tilefni af tónleikum hljóm-
sveitarinnar I Reykjavík i
þessum mánuði.
21.30 Hugsum um það. Gisli
Helgason og Andrea
Þóröardóttir sjá um þáttinn
og ræöa viö fyrrverandi
eiturlyfjaneytanda, sem
segir sögu sina af fikniefna-
neyslu og afbrotaferli. —
Aöur útv. 24. f.m.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Lestur
Passiusálma (34).
22.25 Kvöldsagan: „Sögukafl-
ar af sjálfum mér” eftir
Matthias Jochumsson. Gils
Guömundsson les úr sjálfs-
ævisöguhansogbréfum (9).
22.50 Hljómplöturabb Þor-
steins Hannessonar.
23.35 Fréttir. Einvigi Horts og
Spasskýs: Jón Þ. Þór rekur
9. skák. Dagskrárlok um kl.
23.55.
August Strindberg.
var frumsýnt árið 1870, en alls
skrifaöi hann um 60 leikrit, stór
og smá. 1 hópi þeirra þekktustu
eru „Fröken Júlia”, „Faöir-
inn”, „Sá stekasti” og
„Dauödansinn”, en þau hafa öll
veriö sýnd hér. 1 siöari verkum
slnum fjarlægist Strindberg
veruleikann. Næmur hugur
hans þoldi ekki þá feiknabyrði
sem á hann var lögö. Skáldiö
var slleitandi aö innri friöi, en
tókst aldrei að öölast hann.
Strindberg lést áriö 1912.
Otvarpiö hefur áður flutt eftir
hann „Fröken JúIIu” 1938,
„Páska” 1956, „Fööurinn” 1959.
„Brunarústina” 1962 og
„Kröfuhafa” 1965.
Vid sjóinn:
RÆKJAN
Ingvar Hailgrimsson.
Þátturinn Við sjóinn er á dag-
skrá kl. 10.25. Aö þessu sinni
ræöir umsjónarmaöur hans viö
Ingvar Hallgrimsson, fiskifræö-
ing, um rækjuna sem verður æ
nikilvægari þáttur I veiöum okk
ar og er sérstaklega llfakkeri
nokkurra byggöarlaga á land-
inu.
Spjall frá
Noregi
Frá Noregi.
Ingólfi Margeirssyni er margt
til lista lagt og meöai annars
hafa vel unnir fréttapistlar hans
og þættir frá Noregi I útvarps-
dagskránni vakiö athygli. I dag
kl. 14.30 er Ingólfur enn á ferö-
inni meö Spjall frá Noregi og
kennir þar ýmissa grasa. Flytj-
endur meö honum aöþessu sinni
eru Börkur Karlsson og Stein-
unn Hjartardóttir.
Greek Architecture.
A.W. Lawrence. The Peiican
History of Art. Penguin Books
1973.
Þetta er þriðja útgáfa þessarar
bókar, endurskoöuö. Ritiö
spannar ilmabil griskrar bygg-
inigarlistar frá landnámi hellena
og egiskrar byggingarlistar fram
til valdatöku rómverja á
hellenlsku rlkjunum. Hér er fyrst
rakin saga egiskrar byggingar-
listar I heild fram tii landnáms
hellena, og er þriöjungur ritsins
helgaöur þvl efni. Höfundurinn
rekur þróun hofanna, frá mjög
frumstæöum byggingum til þess
aö þau veröa kórónan á
sköpunarverki hellenskrar
byggingarlistar. Hann rekur
einnig breytingar sem veröa á
skipulagi borga eftir þvi sem
tlmar Uöa og fram á daga
Alexanders mikla. Sérkaflar
fjalla um hringleikahúsin og
varnarmannvirki.
Höfundurinn tók þátt I upp-
greftrinum I Ur, starfaöi sem
kennari viö Cambridge-háskóla
og slöast viö háskólann á Gull-
ströndinni nú Accraháskóla.
Efniö sem hann ræöir I þessari
bók hefur veriö fjölda manna til-
efni til samantekta. og stööugt
bætast við nýjar heimildir um
griska byggingarlist meö
fornleifauppgreftri, svo aö þaö er
engin vanþörf á bók sem þessari.
152 myndslöur fylgja textanum,
s.varthvltar, uppdrættir fylgja
meö textaslöum
Pelican History of Art er
fullkomnasta listasaga sem nú er
aö koma út. Mikill hluti hinna 48
upphaflega ætluöu binda eru nú
komin út og þau eru einnig gefin
út i kiljuformi. Fyrstu útgáfur
ritanna eru uppseldar, nema þau
nýjustu og eru þvi gefin út aftur
endurskoöuð.
Redburn.
His First Voyage. Being the
Sailorboy Confessions and
Reminiscences of the Son-of-a-
Gentleman, in the Merchant
Service. Edited With an
Introduction by Harold Beaver.
Penguin Books 1976.
Allir kannast viö Moby Dick bæöi
á frummálinu og ekki slöur I
ágætri þýöingu þess fyrrum vin-
sæla og ágæta yfirvalds og manns
Júliusar Hafsteins. Þessi saga er
taiin vera skáldsaga aö nokkru
byggö á eigin reynslu, þvl aö höf-
undurinn lét skrá sig sem
„dreng” á seglskipið St. Law-
rence þann 3ja júnl 1839. Skipiö
lagöi út frá New York þann 5ta
júnl og „drengurinn” kom svo
aftur til heimahafnar meö þvi
góöa skipi 1. október s.á. Höfund-
urinn var þegar þetta gerðist 19
ára gamall. Þaö var ekki fyrr en
1849. eftir aö hann haföi gefiö út
tvær metsölubækur og eina mis-
heppnaöa. aö hann tók sig til og
skrifaöi þessa sögu um fyrstu ferö
sina um úthöfin i skáldsögubún-
ingi. Sögunni var tekið ágætlega,
hún kom út 1849 og þaö haföi tekiö
höfundinn tiu vikur aö skrifa
hana.
Hér segir frá messadreng sem
leggur af staö út á hafiö fullur
hrifningar á sjómennsku og sjó-
mannalífi,en snýr aftur vonsvik-
inn og lítt hrifinn af ruddalegu llfi
farmanna á þeim timum og
reynslunni rikari af kynnum sin-
um viö hálflif þaö sem þrúgaöur
öreigalýöurinn liföi I Liverpool og
London. Sagan er gefin út meö
góöum inngangi og athugagrein-
um. Bókin er sú 105ta I bókaflokki
Penguin útgáfunnar „The
Penguin English Library”.
Joseph von Eichendorff:
Samtliche Gedichte. Her-
ausgegeben von Wolf-
dietrich Rasch. Deutscher
Taschenbuch Verlag 1975.
List Eichendorffs er fólgin I
einfaldleika og kliðar málsins
tvinnuö fullkomnun formsins.
Náttúrudýrkunin nálgast það aö
veröa svo samtengd kveikju sinni
aö sumir hafa viljaö nefna list
skáldsins náttúrulist, aörir telja
næturgalann syngja I ljóöum
hans. Þetta er smekkleg og vönd-
uö útgáfa, eftirprentun Carl
Hanser útgáfunnar frá 1971.
ERLENDAR
bækur
A Historyof Christianity.
Faul Johnson, Weidenfeld and
Nicolson 1976.
Paul Johnson skrifaöi fyrir fá-
um árum ágæta bók um englend-
inga, sem hann kallaöi The Off r-
shore Islanders, hanr: hefur einn-
igsett saman bók um Elisabetu I.
Hann var ritstjóri við New States-
man frá 1965-70. Johnson tekur
sér nú fyrir hendur aö semja bók
um sögu kristninnar. Þetta er af-
ar viöamikiö verkefni og krefst
mikiilar samþjöppunar efnis og
úrdráttartækni þegar rekja skal
þessa sögu I einu bindi. Höfundur-
inn segir I formála aö hann leiti
sannleikans eins og sú ieit ætti
einmitt aö votta trúarstyrk krist-
ins manns, allur feluleikur sé rétt
kristnum manni óþarfur. Hann
rekur sögur af klerkum, sem hafi
reynt að forða öörum frá þvi aö
lesa andkristin rit og telur aö þaö
votti ekki aöeins takmarkaö skyn
þeirra heldur einnig trúarveik-
leika. Meö þessum formála hefst
svo ritið, sem spannar rúmar
fimm hundruöslður og veröur þvi
mjög úrdráttarkennt, en höfund-
ur leitast viö aö fjalla um höfuö-
þemun og skýra og skilgreina
hversu kristnin er samtvinnuö
evrópskri menningu og mati, þaö
sé I rauninni litt gjörlegt aö aö-
skilja evrópska menningu krist-
inni menningu.
Fyrsti hluti bókarinnar fjallar
um starf og kenningar Krists og
framhald kenninga hansog viöbót
þá viö þær sem Páll og fleiri
mótuöu. SiÖan rekur hann sögu
kirkjunnar meöan hún starfaöi
neöanjaröar, ofsótt og hædd af
herrum veraldarinnar, til þess, aö
hún er gerö aö höfuöhækju fall-
andi heimsveldis. Siöan hefst
kirkjan til heimsveldis, veröur
yfirbjóöandi kónga og annarra
fursta þessa neims. Sumir höf-
undar héldu þvi fram aö um leið
og kirkjan „eignaöist öll riki ver-
aldar” hafi hún glataö sái sinni.
Hún varö auöugasta stofnun
Evrópu og hlaut þvi aö snúast til
andstööu viö öll þau öfl sem ógn-
uöu auðveldi hennar og áhrifum
og með andstööunni magnaöi hún
andskotaflokkinn. Heimsmynd
hennar úreltist og Iheldni hennar
jók á spennuna milli hennar og
þeirra afla samfélaganna, sem
byggöu á staöreyndum nýrrar
heimsmyndar. Meö siöaskiptun-
um aölagast mótmælendakirkj-
urnar rikisvaldinu og glata sjálf-
stæöi sinu gagnvart þvi, og rétt-
læta ýmis samfélagsfyrirbrigöi,
sem kaþólska kirkjan haföi for-
dæmt. Höfundur ver talsveröu
rúmi til aö fjalla um kirkjuna I
löndum engilsaxa, og lýkur bók-
inni meö útlistunum á hugsanleg-
um gangi mannkynssögunnar án
kristninnar, en visinn aö þeirri
mynd má eygja I ýmsum fyrir-
brigöum tuttugustu aldar.
Evrópubúar og afkomendur
þeirra I öörum heimsálfum hafa
lifaö undir mismunandi irkjuaga I
margar aldir beint og óbeint. Allt
frá þviað mesta bylting veraldar-
sögunnar hófst meö kenningum
Krists og arftaka hans og baráttu
hinnar alþjóölegu kirkju fyrir
breyttu manngildismati hafa
þessar kenningar á löngum tima
■ sett mark sitt á viðhorf manna til
hvors annars, þrátt fyrir öll frá-
vikin og hræsnina. Þrátt fyrir allt
varöveitti kirkjan hugsjónina um
mannhelgina, og nú þegar áhrifa-
vald þessarar fornu stofnunar fer
rýrnandi þá má ætla aö kenn-
ingar gyöingaspámanns frá 19.
öld beri I sér visinn aö næstu stór-
byltingu, sem tryggi efnahags-
legar forsendur mannhelginnar.