Þjóðviljinn - 12.07.1977, Page 6

6i SlÐA — ÞJOÐVILJINN, ÞriOjudagur 12. jdll 1977
sigd
Hamar og
í Nató
3SS
f/
irí
Verkamenn: Sparnaður er nauðsyn, en þeir eiga að borga sem hafa
meira.
Þegar Berlinguer og Zaccagnini, formaður Kristilegra demókrata, takast i hendur, gripur and-
arteppa Craxi, formann sósialista.
Fyrir utan höfuð-
stöðvar PSI/ sósialista-
flokksins i Bologna, er
merki flokksins, hamar og
sigð. Fyrsti hamarinn og
sigðin í Nato. En reyndar
er það svo á Italíu, að allir
vinstriflokkar og hópar
nota þetta merki í ýmsum
útgáfum, að undanskildum
mannréttindaflokkinum
Partito Radicale, PR.
Það er sagt um italska
sósialista, að þeir eigi i vist-
kreppu. 1 eina tiö voru þeir vold-
ugur flokkur, það voru þeir sem
skipulögðu verklýðshreyfinguna
og samvinnuhreyfinguna og
byggðu fyrstu alþýðuhúsin. En
ágreiningur hinna róttækari og
hægfara foringja eftir fyrra strið
sem og sigurför fasismans léku
þennan flokk grátt. Kommúnistar
reyndust betur undir það búnir að
takast á viö fasismann, og út úr
striðinu komu þessir flokkar
nokkurnveginn jafnsterkir. t
kosningunum 1946 fengu sósial-
istar 21% atkvæða, en
kommúnistar 19%). En nokkru
siðar hefur kommúnista-
flokkurinn tekið forystuna, og það
bil hefur aukist jafnt og þétt. Nú
hafa kommúnistar 34,4% at-
kvæða, en PSI 9,6. Sósialistar eru
samt þriðji stærsti flokkur
landsins, og engin stjórn er
hugsanleg án þeirra samþykkis.
Vistkreppa PSI er ekki sist i þvi
fólgin, að flokkurinn hefur haft á
vixl samstarf til vinstri og hægri.
Hann hefur lengst af stjórnað
borgum og nú siðast héruðum
með kommúnistum, PCI. En
hann hefur setið I landstjórn með
kristilegum demókrötum, DC. I
stjórnartið þeirra gerðist það ein-
mitt markverðast, að mikilvæg
ákvæði stjórnarskrárinnar um
rétt héraða til sjálfstjórnar voru
loksins látin koma til fram-
kvæmda — en þau ákvæði hafa
einmitt styrkt mjög stöðu
kommúnista i landinu. Sósialistar
eru i verklýössambandinu CGIL
með kommúnistum, en þeir eru
lika i UIL með sósialdemó-
krötum. Þá er einnig að finna i
fleiru en einu samvinnu-
sambandi.
Litli og stóri bróðir
Gianni Ronacallo úr PR segir:
Það er engin leið að reikna það út
fyrirfram, upp á hverju sósial-
istar kunna að taka. Þeir hafa
verið i stjórn I Róm og spillst
drjúgan af þvi. Þeir hafa tilhneig-
ingu til aö vera varfærir og
„ábyrgir” i efnahagsmálum en
harðróttækir i mannréttinda-
málum (hjónaskilnaða-málið,
fóstureyðingar ofl). og
menningarmálum....
Með þessum formála getum við
gengið inn til PSI og rætt um
stund við Roberto Cresti.
Kommúnistar hafa hreinan
meirihluta á héraðsþingi i
Emilia-Romagna eða 26 fulltrúa,
en PSI hefur aöeins þrjá. Engu að
siður hefur PCI sósialista meö I
héraðsstjórn, þar hafa þeir tvo
héraðsráöherra, assessora.
— Finnst ykkur ekki erfitt aö
vera i þessari stöðu „litla
bróður”? spurði ég.
— Við erum reyndar eldri
bróðirinn ef horft er til sögunnar,
sagði Cresti og lét sér ekki
bregða. Og við reynum sem best
að halda sérkennum okkar sem
flokks og hafa sjálfstætt pólitiskt
frumkvæöi. Við teljum, að PSI sé
til dæmis miklu „opnari” flokkur
en PCI. Við höfum reyndar
ákvæði i flokkslögum sem
heimila brottrekstur (ég spurði
eftir þeim hlutum sérstaklega
vegna þess aö hægriblöðin voru
að skrifa um það þessa daga, að
„villta vestrið” væri að reyna að
yfirtaka sósialistaflokkinn innan-
frá). En við höfum hefð i starfs-
háttum sem felur I sér sambýli
mismunandi pólitiskra strauma.
(Þetta þótti mér nokkuð alþýðu-
bandalagsleg athugasemd).
En það er okkur mikill vandi,
hélt Cresti áfram, aö verka-
mannaflokkarnir, PCI og PSI eru
mjög misstjórir. Og meðlimir PSI
eru úr nokkuö öðrum samfélags
hópum en félagar I PCI. Af hálfri
miljón meðlima i sósialista-
flokknum eru um 150 þús. verka-
menn, en mjög mikiö er um
menntamenn og opinbera starfs-
menn. (Þess skal geta til saman-
burðar að um 47% meðlima PCI
eru verkamenn).
Orö í eyra
Viö höldum samt, að við séum
að ná okkur á strik meðal verka-
manna. Þaö kom til dæmis margt
jákvætt upp á verkamanna-
ráðstefnu flokksins sem við
héldum nýlega I Torino. En við
höfum lika fengið orð I eyra fyrir
svik og pretti af þvi að við
féllumst á, að nokkuð væri dregið
úr ákvæðum um verölagsbætur á
kaup (scala mobile — sbr. siðustu
grein). Að þessu leyti erum við I
sama báti og kommúnistar, sem
hafa fengið orð i eyra frá sinum
óbreyttu liðsmönnum fyrir sömu
syndir.
Við erum satt aö segja milli
tveggja elda. Við höfum reynt að
verja verölagsbæturnar fyrir
borgaraflokkunum, sem halda
þvi mjög á lofti aö þær séu sjálf-
virk verðbólguskrúfa, en við
segjum, að þær séu aðeins
varnarvopn verkafólks, enda
vernda þær, einar sér, ekki nema
kaupmátt lægstu launa. Hitt er
svo annað mál, að allt okkar efna-
hagskerfi er svo sniðið, aö það
ýtir mjög undir verðbólguhegðun
fyrirtækja. Við höfum þvi viljað
leggja nokkuö af mörkum til að
stöðva verðbólguna með þvi að
samþykkja lagfæringar á verð-
lagsbótum. Þetta eru óvinsælar
ráðstafanir sem kreppan neyðir
okkur út I — en viö reynum þá að
koma þvi svo fyrir, að þessar ráð-
stafanir séu að einhverju leyti
undirbúningur undir jákvæðar
breytingar til langs tima....
(Hér má skjóta þvi aö, að PSI
hefur um margt svipaða afstöðu
og PCI, en orðar hana öðru visi.
Þessi siðustu ummæliCrestis lúta
t.d. að svipuðum hlutum og hug-
myndir Berlinguers um að sparn-
aðarráðstafanir verði að gæöa
stéttarlegu inntaki — þ.e. beita
þeim verkalýðnum i hag. t báðum
tilvikum er um aö ræða hug-
myndir sem afskaplega erfitt er
að gera að veruleika, þótt það sé
kannski reynandi).
Söguleg málamidlun
— Nú hafiö þið, kommúnistar
og smáflokkar til vinstri, samtals
um 47% atkvæða á ttaliu. Eruð
þið sósialistar sammála Berling-
uer I þvi, að þaö dugi ekki að þessi
fylking fái 51% atkvæða til að
hægt sé að láta vinstristjórn lifa i
landinu? Að þaö þurfi breiðari
samstöðu, (söguiega málamiðl-
un) til að forðast megi skemmd-
arverk alþjóðlegs auðvalds eða
valdarán eins og i Chile og Grikk-
landi á sinum tima?
— Við segjum sem svo, sagði
Cresti, að áöur en við höfum þessi
frægu 51% á þingi, þá þurfum við
að hafa þau vel tryggð i þjóð-
félaginu. Ég á þá við þau jákvæðu
og virku tengsli milli alþýðu og
pólitiskra stofnana sem vinstri-
mönnum I Chile tókst ekki aö
stofna til.
Það væri erfitt aö stjórna hér
með 51% atkvæða að baki, en
enn erfiöara meö 75% atkvæöa að
baki (kommúnistar og kristilegir
saman). Við teljum, aö það væri
hægt að stofna bráðabirgðastjórn
þriggja stærstu flokkanna til aö
komast yfir verstu kreppuna nú.
En síðan yrði að stefna eindregið
á valkost til vinstri.
Langvarandi bandalag milli
PCI og DC (kristilegra) mundi
þrengja mjög að allri stjórnar-
andstööu. Það er slikur sáttmáli,
sem við teljum að mundi hrekja
jaðarfólkið, atvinnuleysingjana,
stúdentana, enn lengra út úr sam-
félaginu og magna þá ofbeldis-
skrúfu, sem við nú þekkjum, enn
frekar en nú er. Þessu höfum við
haldið fram i viöræöum viö ungt
fólk, sem viö höfum opnaö dyrnar
fyrir af sýnu meira umburðar-
lyndi en kommúnistar. (Ég minni
á að þetta viðurkenna óánægðir
stúdentar, en bæta þvi við, að
þetta geti allt eins verið kosn-
ingatöfrar hjá PSI).
Nató og auð-
valdsbrellur
— Þið börðust i eina tiö hart
gegn Nato, en hafiö sættykkur við
það hernaöarbandalag i meira en
áratug. Er Nato enn á dagskrá
sem deilumál innan sósialista-
flokksins?
— Við höfum aldrei litið svo á,
að það mál væri leyst fyrir fuilt og
fast. Þetta er flókið mál, tengt
þeirri skiptingu álfunnar i áhrifa-
svæði sem gerö var i Jalta af
höföingjum stórveldanna, og
henni reynist erfitt að breyta. En
við teljum að Nato eigi að vera
(ekki að svo sé) öryggisstofnun,
en ekki tæki til bandariskra for-
ráða i Evrópu. Við viljum efla veg
Evrópu, áhrif og frumkvæði á
þessum vettvangi sem öörum.
— Hvað um hugsanlegar efna-
hagslegar þvinganir gegn vinstri-
stjórn á Italiu, ég á þá viö m.a.
hótanir hins gjaldeyrisrika
kanslara Þýskalands um refsi-
aðgerðir gegn italskri stjórn, sem
heföi kommúnista innanstokks?
— Við vitum vel, aö hagkerfi
okkar er tengt annarri af tveim
blökkum. Innflutningur okkar,
t.d. á hráefnum, er stundum
óhagstæðari en vera þyrfti vegna
þeirra viðskiptahnúta sem riðnir
hafa verið. Við reynum þvi að
stefna að auknum samskiptum
ttaliu viö þriðja heiminn, teljum
að vel sé hægt að hafa við þau
lönd viðskipti sem byggi á jafn-
rétti en ekki aröráni. I þessu sam-
bandi má minna á að samvinnu-
félög okkar (hið vinstrisinnaða
SÍS, LNCM) taka þátt I að byggja
upp „ööruvisi”, ekki-kapitalisk
hagkerfi i Angólu, Sómaliu og
vlðar. Við leggjum áherslu á
þessi tengsli, þvi með þeim m.a.
má renna stoðum undir „öðru-
vlsi” þróun hjá okkur sjálfum.
Að þvi er varöar likur á
erlendri Ihlutun um okkar stjórn-
mál, þá er þetta Evrópa, ekki
Chile, ttalia en ekki Grikkland.
Við höfum mjög sterka verklýðs-
hreyfingu, kannski þá virkustu I
Evrópu, og hún er okkur mikil
vörn ef I harðbakka slær. Og
gleymum þvi ekki heldur, aö viö
göngum vinstribrautir ekki einir
sér — svipaðir hlutir og hér eru að
gerast og munu halda áfram aö
gerast á Frakklandi og á Spáni.
Nei, við erum ekki einir, non
siamo soli...
Næstikafli: Talað við kristilega
demókrata.
Framhald