Þjóðviljinn - 02.11.1977, Qupperneq 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 2. nóvember 1977
Að
selja
dagblað
eða
gefa bíl
Auglýstu eldhúsborð 05
ur<pu litsjónvarpstœly
^ y*
> -
X * Sv' v,
AVVt
■

í^>
^vf;
V-KSV ^***
■ XyS'r
4* *fe%
Stœrstu vinninqor í b
getraunum hér ó landi
WoR BÍLAff
^ffSSSSTJS
Sföast liöiö föstudagskvöld
var send út ein ódýrasta sjón-
varpsauglýsing sem um getur.
A ég þar viö „umræöur um
samkeppni siödegisblaöanna”,
sem Guöjón Einarsson stjórn-
aöi.
Sú samkeppni hefur vissulega
tekiö á sig nýstárlega mynd, og
sýnir aö nú er hart í búi hjá
smáf uglunum.
Þeir Olafur og Jónas voru þó
ekki bangnir.ogfullyrti Jónas aö
lögfræðingar hefðu kannað lög-
mæti þeirra aðgerða sem blöð-
in, eða i þessu tilviki Dagblaöið,
hefur gripið til siðustu vikurnar
Isamkeppninni um auglýsendur
og áskrifendur.
Þóer nú svo, að til eru lög nr.
84 frá 1933, og fjalla þau um
ólögmæta verslunarhætti.
Ólögmætir
verslunarhættir
Þessi lög voru sett að frum-
kvæöi Vilmundar Jónssonar
landlæknis, og I 14. grein þeirra
segir:
„Bannað er aö gefa með
verslunarvörum kaupbætis-
miða, happadrættismiöa,
vörugjafir eða annað, sem
dregið getur kaupendur til að
kaupa þá vörutegund vegna
verðmætisiþvi, erhennifylg-
ir. Sömuleiðis eru bannaðar
auglýsingar um þessháttar
kaupbætir-Brot á þessu varða
sektum”.
1 tiö Vilmundar landlæknis
tiðkaðist það að kaupahéönar
gáfu með vöru sinni ýmislegt
smáddt, sem ætlað var til þess
að auka söluna.
Teskeið, merki,
kampavin og bilar
Má þar minna á kaffipakka,
sem i voru kaupbætismiðar sem
framvisa mátti I verslunum og
fáfyrir teskeiðar með kaffibaun
á endanum.
Einnig voru strákar lengi með
hring af málmmerkjum á húf-
um sinum, á merkjunum voru
mindir af Tarsan I trjánum og
komu þær úr óætu komfleksi
sem hét PEP.
Eftir að lögin voru sett hefur
nokkrum sinnum verið sakfellt i
málum sem þessum.
Má þar nefna vörugjafir eins
og vatnsglös i haframjölspökk-
um.
Eitt nýlegasta málið sem sak-
fellt hefur verið 1 var um gull-
smiðabúð, sem auglýsti trúlof-
unarhringi og gaf kaupendum
kampavinsflösku I meögjöf.
Var það dæmt ólöglegt.
Lögin sem um er rættbeinast
að þvi að hindra verslunarmáta,
þar sem vara er keypt vegna
annars en eigin verðleiká. Dóm-
ar sem fallið hafa staðfesta
þann skilning.
,,— án nokkurs
aukakostnaðar”
Visir hefur nú undanfarna 2
mánuði haft i gangi „smá-
auglýsingahappadrætti”. Hver
sá sem auglýsir i smáauglýs-
ingadálki blaðsins er þar með
orðinn happadrættismiðanum
rikari, þvi dregiö er úr nöfnun-
um einu sinni i mánuði og sá
heppni verður skyndilega sjön-
varpinu eða hljómflutnings-
tækjunum rikari.
Ekki greiða menn sérstaklega
fyrir þennan smágreiöa sem
þeim er gerður með happa-
drættinu, enda er hámarks-
auglýsingaverð dagblaða
ákveðið af opinberum aðilum.
Þetta uppátaki þverbrýtur
greinilega áðurnefnda 14 gr.
laga nr. 84 frá 1933, enda hefur
ekki verið sótt um leyfi fyrir
happadrættinu hjá dómsmála-
ráðuneytinu, að sögn Ólafs W.
Stefánssonar.
Dagblaðið tók sig til fyrir viku
eða svo og bauð áskrifendum
sinum til „leiks”. Leikurinn er
fólginn i þvi að vera áskrifandi
að Dagblaðinu.
Ritstjórinn, Jónas Kristjáns-
son, sagði uppátækið viðleitni til
að halda i' þann gffurlega kaup-
endafjölda sem myndast hefði i
verkfalli BSRB, og vinningurinn
er heil bifreið að verðmæti 3.3
miljónir króna.
Hver er ritstjóri
Dagblaðsins?
í fyllingu timans dregur
áskrifendatölvan út nafn hins
heppna. Honum er gert að koma
á skrifstofu Dagblaðsins og
svaraþar spurningu, sem þegar
hefur verið birt: „Hver er rit-
stjóri Dagblaðsins?”
Eftir það getur hann keyrt
heim á bilnum.
Lögfræöingar Jónasar
Kristjánssonar hafa verið held-
ur glámskyggnir, þegar þeir litu
framhjá áðurnefndri lagagrein.
Þar segir að óheimilt sé að
gefa með vöru einhvem hlut,
sem dregið getur kaupendur til
þess að kaupa vöruna vegna
verðmætis I þvi sem henni fylg-
ir.
Varan á að standa fyrir sér
sjálf, og dagblað er vara, og er
hámarksverð hennar 1500 krón-
ur f áskrift, ákveöið af opinber-
um aðilum.
Enda greiða áskrifendur Dag-
blaðsins ekki neitt aukalega
fyrir happadrættið.
Ekki er hægt að skýla sér á
bak við getraun I þessu sam-
bandi, þar sem engum manni
dettur I hug að kalla þann leik
getraun, þar sem spurningar og
svör eru lögð fyrirfram upp I
hendurnar á mönnum.
Visir sá að við svo búið mátti
ekki standa. Þegar Dagblaðið
bauð einn bil, bauð Visir þrjá.
Eins og ólafur Ragnarsson rit-
stjóri sagði I auglýsingaþættin-
um hjá fyrrverandi kollega sin-
um: — Við urðum að yfirbjóða.
Næst eiga menn von á þvi,að
Dagblaðið bjóði eina ibúð eða
svo, —og Visirbjóði heila blokk.
Brennt barn
forðast eldinn
Að visu hafa þeir Visismenn
liklega komist fyrir horn lag-
anna, þvi þeir setja lausn
áskrifenda á myndagetraun
einu sinni i mánuði að skilyrði
fyrir happadrættismiðunum,
sem siðan er dregið úr.
Visir hefur enda brennt sig á
þessum lögum áður, þótt það
hafi verið fyrir tið Ólafs
Ragnarssonar.
Samkvæmt upplýsingum frá
Ólafi W. Stefánssyni i dóms-
málaráðuneytinu,efndi Visir til
áskrifendahappadrættis með
sama sniði og Dagblaöið gerir
ni^fyrir rúmum áratug. Þá var
komið á framfæri athugasemd-
um við ráðuneytið, og Visir varð
að breyta áskrifendahappa-
drættinu i einfalda getraun.
Þjóðviljinn kemur hér með
þeirri ósk á framfæri að sak-
sóknari og/eða dómsmálaráðu-
neytið hefji rannsókn á þvi
hvort samkeppni siödegisblað-
anna i þeirri mynd sem að ofan
er lýst brýtur I bága við 14. gr.
laga nr. 84 frá 1933. —AI.
r
Merkur Vestur-Islendingur látinn:
Njáll Ófeigur
Þann 19. september s.l. andað-
ist vestur I Winnipeg I Kanada
Vestur-lslendingurinn Njáll Ófeig-
ur Bardal 72 ára að aldri. Hann
var sonur Arinbjarnar Bardal,
sem fluttist til Kanada I hópi is-
lenskra landnema og var úr
Bárðardal { Suður-Þingeyjar-
sýslu, hann stofnaði siðar Bardals
útfararstofnunina I Winnepeg og
rak hana til dauðadags. Njáll
Ófeigur gekk i kanadiska her-
skólann og útskrifaðist þaðan
sem verkfræðingur. Hann vann
sem foringi I kanadiska fasta-
hernum fyrir siðari heims-
styrjöldina og fór með Winnepeg-
herdeildinni til Bermudaeyja,
Jamaica og svo þaðan i byrjun
striðsins til Hong Kong, þar sem
fimm þúsund manna kanadiskt
herlið leysti af hólmi setulið
breska heimsveldisins sem þar
var.
Japanir gerðu innrás I bresku
nýlenduna Hong Kong meö þrjá-
tiu þúsund manna liði og tók hana
eftir frækilega vörn Kanada-
manna I mannskæðum bardögum
þar sem barist var dögum saman
i návigi. Þeir Kanadamenn sem
liföu af þennan blóðuga hildar-
leik voru teknir til fanga og hafðir
I fangabúðum Japana út styrjöld-
ina. Einn þessara rnanna var
Njáll Ófeigur Bardal.
Þegar liða tók á styrjöldina þá
varð mikill matarskortur og
hungur I fangabúöunum i Hong
Kong sem leiddi til dauða fjölda
fanga. Þegar sulturinn varð hvað
mestur undir lok styrjaldarinnar,
þá braust hópur kanadiskra her-
manna inn i matar forðabúr iap-
anska hersins til aö seðja hungur
sitt. Þessi hópur hermanna var
tekinn og átti aö dæma hann til
dauöa. En þegar hér var komið,
Bardal
þá tilkynnti Njáll Ófeigur að
hann sem foringi i kanádiska
hernum hefði gefið fyrirskipun
um innbrotið og menn hans væru
skyldugir aö hlýða foringja sin-
um. Þetta skildu Japanir, þvi
hvergi var heraginn strangari
heldur en I þeirra eigin her.
Þetta Ieiddi til þess að inn-
brotsmennirnir voru látnir lausir
og hætt við að dæma þá, en I
þeirra stað var Njáll Ófeigur tek-
inn fyrir herrétt og umsvifalaust
dæmdur til dauða. En undir svona
kringumstæðum máttu foringjar
velja um dauðdaga. Þeir máttu
velja um hvort þeir létu skjóta sig
eða höggva. Þegar Njáll Ófeigur
var spurður hvorn dauðdagann
hann kysi heldur, þá svaraði hann
á stundinni að hann vildi láta
höggva sig. Við þetta óvænta
svar er sagt að komiö hafi hik á
japönsku herforingjana sem
gengu afsiðis og töluðust viö.
Japönsku herforingjarnir vissu
ekki til þess að nokkur vestur-
landamaður hefði áður kosiö aö
láta höggva sig. Þann dauödaga
töldu þeir einkarétt Japana. Njáll
Ófeigur var þvi spurður um hver
ástæðan væri fyrir þessu ein-
kennilega vali. Hann svaraði þvi
til að hann væri Islendingur og ef
að þeir læsu íslendingasögur þá
mundu þeir komast að raun um
að fleiri þjóða menn heldur en
Japanir einir þyrðu að láta
höggva sig.
Vegna þessa atviks var aftök-
unni frestað, en þar sem um svip-
að leyti urðu endalok styrjaldar-
innar, þá var hún aldrei fram-
kvæmd. Þegar við hjónin vorum
stödd vestur i Kanada sumarið
1967, og bjuggu hjá bróður
konu minnar, þá heyrði ég þessa
sögu.og var hún höfð eftir einum
þeirra herfanga sem lifðu af hel-
vitisvist fangabúðanna i Hong
Kong; það fylgdi frásögninni aö
Njáli Ófeigi hefði hvergi brugðið
þegar upp yfir honum var lesinn
dauðadómurinn, en hann hafði
rekið upp kuldahlátur.
Máske hefur það lika veriö
þessi hlátur sem setti japönsku
herforingjana i vafa um hvaö ætti
að gera; þvi verður aldrei svarað.
Skömmu seinna kom Njáll Ófeig-
ur i heimsókn I húsið þar sem ég
bjó, þvi húsbóndinn og hann voru
vinir.
Þetta var hár maður og þrekinn
með einbeittan svip, sem talaði
þróttmikið Islenskt mál, þó hann
Framhald á 14. siðu