Þjóðviljinn - 19.11.1977, Qupperneq 11

Laugardagur 19. nóvember 1977 WÓÐVILJINN — StÐA 11
ÐRIR ÁVEXTIR
ástæöur til þess aö man-
skapurinn á geimskipinu Jörð eigi
að afneyta kjamorkunni sem
meginorkugjafa. Með byggingu
kjarnorkuvera útum allar trissur
sé hrundiö af stað þróun sem
enginn sjái i rauninni fyrir
endann á. Þaö hafi ekki fundist
nein leið tilað tryggja sig gegn
leka á kjarnaofnum. Jarðskjálft-
ar, fellibyljir og flóð geti valdiö
spjöllum á kjarnaverunum með
ófyrirséðum afleiðingum.
Kjarnorkuver útum allt (eða
jafnvel i smáum stil) eru vitfirr-
ing, segja umhverfisverndar-
menn, en pólitikusamir (meira
að segja kratarnir á Norðurlönd-
um) halda þvi fram að beislun
kjarnorkunnar til friðsamlegra
þarfa (einsog kjarnorkan sé villi-
hestur sem bara þurfi að temja)
sé eina framtiðarlausnin á orku-
vandamálinu. Það er auðvitað
lýgi. Þaö sem þessa málafiutn-
ingsmenn myrkrahöfðingjans
skorti sjálfa er bara hugar-orka
tilað fitja uppá nýjum hug-
myndum. Við vitum að draga má
úr orkuneyslu á vesturlöndum um
allt að helming án þess að
lifna'ðarhættir breytist að veru-
legu ráði. Til dæmis: einángrun
húsa ernær óþekkt i stórum þétt-
býlum löndum, hús i mið- og jafn-
vel noröur evrópu mætti auöveld-
lega hita upp marga mánuði á ári
bara með þvi að safna þeim
sólarvarma sem fellurá húsið. Úr
lifrænum úrgangi frá meðalstórri
fjölskyldu má framleiða gas sem
nægir til allrar eldunar á þvi
heimili.Svoekki sé talað um hvað
mætti spara ef menn tækju uppá
þvi að eyöa tima sinum i eitthvaö
vitlegra en að stunda hámarks-
neyslu á öllum fjandanum allar
stundir sólarhringsins.
Þjóðir „hins frjálsa vestræna
heims” neyta ekki til þess að lifa,
heldur lifa þær til þess að neyta.
„"Þúgetur ekki lifað svona”, segja
foreldrar viö afkvæmi sin (lausa-
leiksbörn kapitalismans eftir
skilgreiningu róttæks háskóla-
kennara i Reykjavik) þegar
krakkagreyin eru aö reyna að
draga sig útúr verstu neyslu-
hringiðunni. Afþvi þjóðir hins
ofneytandi „frjálsa vestræna
heims” vilja halda áfram að kýla
vömbina, verða þær aö ráða yfir
sifellt meiri orku, framleiddri af
þeim sjálfum eða stoiinni frá
þriðja eða fjórða heiminum. Það
er djöfullegt að vera háðir hinum
viöurstyggilegu aröbum, segja
leiðtogar þessara þjóða, það
getur dottið i þessa skratta að
vilja fá sæmandi verð fyrir oliu-
afurðirnar. Hvað gera bændur?
Oddvitar neysluþjóðanna
gripa tii þess gamla en vafa-
sama ráðs að magna skrattann
uppúr jörðinni, loka hann inni
sérstaklega mönnuöum geisla-
þéttum geymum, svonefndum
kjarnorkuverum, láta hann
hamast þar að kljfifa sjálfan sig
endalaust iherðar niður og fram-
leiða með þvi móti orku sem
notuð er til þess aö framleiða
mestanpart skitti og ónýtt drasl
sem má henda á morgun. Það er
nauðsynlegt aö framleiða ónýtan
varning sem má henda á morgun
til þess aö halda framleiðslunni
gángandi, tryggja atvinnu, halda
lifskjörunum uppi og koma i veg
fyrir byltlngu.
Umhverfisverndarmenn, sumir
þeirra frægir fræðingar á sviði
visinda, hafa bent á hundrað
Það er vont að vera óttaslegin.
Þá liður manninefnilega Illa. Það
er óhollt fyrir sálina að liða illa
(þótt sumir boðiö þá kenningu að
sálin sé bara dáldið flókin talva),
og það er lika vont fyrir lfkamann
þegar sálin liður af ótta. Lfkami
og sál eru nefnilega samtengd, að
minnsta kosti á þessu sildarplani
(þótt einhverjir haldi þvi fram að
allt sé þetta bara ein gerð af
Massey-Ferguson).
Sumir valdhafar, og í raun ekki
svo fáir, vilja að fólkið sé ótta-
’ slegið og beri virðingu fyrir vald-
inu. A Islandi hefur þaö allsekki
haft neina afgerandi neikvæða
merkingu að segja aö einhver
„beri óttablandna virðingu” fyrir
einhverjum. Það þykir mjög fint
ef það spyrst að einhver beri ótta-
blandna virðingu fyrir manni. Þá
er maður kall i krapinu. Við
skulum ekki þrátta um merkingu
orða, heldur segja: það er úti
hróa hött að maður eigi aö láta
sér þykja vætlt um þarin eða þá
sem maður óttast.
Óttinn grefur undan rökhugsun.
Ósköp „venjulegt fólk” vinnur
niðingsverk af ótta við eitthvað
sem það getur ekki skýrt eða skil-
greint,hvorkifyrirsjálfum sérné
öðrum. Fólk er fiflað af yfir-
völdum og fjölmiðlum uns það fer
að trúa þvi aö sér stafi hætta af
fólki sem er eins illa eða verr
statt en það sjálft, en hefur
kannski önnur ytri sérkenni,
annaö túngumál, aðra siði eða
aðrar skoöanir. Kommúnistaof-
sóknir (og pólitiskar ofsóknir
yfirhöfuð), galdraofsóknir, gyð-
Ingaofsóknir, menntámárinaof-
sóknir, viö þekkjum þessi orð og
allt hið hroðalega sem þeim hefur
tengst gegnum tiðina. En það er
einsog sum börn veröi að brenna
sig, fólk neitar að læra af sögunni,
jafnvel þegar dæmin liggja ljóst
fyrir. Sumirsegja jafnvel að saga
sé ekki til, allt gerist I einni
andrá. Gott og vel, gefum skit i
krónólógíu, en reynum allavega
að læra af eigin reynslu.
Kannski eru Islendingar ekki
barnanna bestir hvað snertir kyn-
þáttafordóma, t.d. er ég sann-
færður um að ef allir hermenn
Bandarikjanna sem eru hér á
landi væru dökkir á hörund, þá
mundu mun fleiri styðja þá skyn-
samlegu stefnu að senda þá heim
til sin. Stundum á óttinn sér aug-
ljósar orsakir. Það getur verið
yfirvofandi atvinnuleysi, menn
óttast að geta ekki séð heimili
sinu farborða: en óttinn getur lika
átt sér aðrar orsakir duldar,
persónulegar, bældar.
Allavega er ótti alitaf vondur
og erfiöur fyrir þann sem haldinn
er óttanum. Og ótti getur verið
smitandi. Það er staðreynd að
valdið, kapítalistar og einræðis-
herrar allra landa og allra tima
ala á óttanum, þeir nærast á ótta
lýösins. Þeir stjórna i nafni
óttans. Margirgræða á ótta fólks.
„Kauptu þér byssu, þú ert ekki
öruggur á götunni byssulaus”,
auglýsa vöruhúsin vestan hafs.
Angist fjöldans er beint inná
brautir mannhaturs, ofbeldis og
blóösúthellinga.
1 kapftalfsku þjóðfélagi þýðir
auður vald og vald þýðir auöur.
Kannski verður það þannig uns
peningar verða aflagöir. Menn
rámar að visu I að hafa heyrt
talað um ,,að hafa vald á ein-
hverju”, t.d. vald á túngumáli
eða einhverri listgrein, en svona
orðræða er úr tisku. Þulimir i
fjölmiölunum tala um að einhver
hafi náö völdum, en ekki aö ein-
hver hafináð valdi. Og til þess að
ná völdum þurfa menn annaö
hvort: peninga eða her.
Auðmenn allra tima hafa
mataö krókinn á styrjöldum.
Vopnakaupmenn nefnist einn
hópurhrægamma Þeir þrá „þægi
ieg strið, éinsog til dæmis 6 daga
striöið sem var „afskaplega
þægilegt”, stuttog laggott, prýði-
legur matur fyrir fjiflmiðlana, lá
við að mætti sjónvarpa þvi beint
einsog handboltaieik, býsnin öll
af hergögnum eyöilögö, afbragðs
strið i augum þýskra, amerískra,
breskra, sovétskra og franskra
vopnakaupmanna.
Kapitalistar geta séð sér hag i
þviaðkveikjahatur á milliþjóöa,
þjóöabrota og trúarsamfélaga. Ef
þannig sterdur á er þeim ekkert
heilagt. Peningurinn er þeirra
trúarbrögð, bánkareikningurinn
þeirra hjarta: þeir hafa á sfnum
snærum aragrúa fjósamanna
sem dreifa mykjuhaugum áróð-
ursins gegnum fjölmiðlana, sjón-
Sá sem ekki hraöar sér hann
dregst afturúr, er eitt af slag-
orðum timans.
Afturúr hverju? Varla geta
menn dregist afturúr sjálfum
sér? Einhverntima var þaö kallað
eftirsókn eftir vindi. Nú er það
kallað að koma sér áfram. Það er
að lita á tilveruna einsog kapp-
hlaup.
Það er heimska að hika!
Þannig hljóðar annað slagorö i
Eitt af þvi sem karlmaöur
getur aldrei reynt er aö finna
barn vaxa inni sér. I þvi efni
veröur karlmaðurinn vist aö láta
sér nægja að segja einsog
maðurinn: ”Mér fannst ég finna
til”.
Hér ætla ég að slá botn i þennan
spuna um nokkrar myndir á sýn-
ingu. Finnist einhverjum aö ég sé
að kássast uppá jússur sem
ekkert komi mér við, þá verð ég
aö hryggja viðkomandi meö þvi
aö viðurkenna að einn af mínum
(ótal)veikleikum eru myndar-
jússur.
varp og hljóðvarp, blöö og kvik-
myndir.
Henry gamli Miller lét einu-
sinni svo um mælt að heldur
mundi hann láta skjóta sig en að
fara i strið að láta skjóta sig.
Honum var legið á hálsi fyrir aö
fara ekki i Spánarstriðið. Hann
sagði að þeir væru fifl sem létu
etja sér I strið. Séö i stærra sam-
hengi hefur karlinn eflaust rétt
fyrirsér.En mannsævin erstutt-
og menn lifa yfirleitt ekki i stóru
samhengi heldur þröngu sam-
hengi munns, maga, kynlffs og
atiivarfs. Vitfirringar eru aö
smiða tól tilað drepa alla jarðar-
búa I þrieða fjórgáng á hálftima.
Það er kallað að „þróa vopna-
kerfi”. Minnir á Atlas gamla sem
sagði mönnum aö þróa vöðva-
kerfið meö þvi að toga i gorma þá
yrði þeir hamingjusamir og
öruggir.
Hugsjónir hershöfðingja og
„hernaðarsérfræðinga” eru hug-
sjónir mannlegrar niðurlægingar
og haturs. Menn sem undir norm-
ölum kringumstæðum velja sér
starf atvinnuhermannsins, leigu-
þýsins, eða atvinnumoröingjans
hljóta að vera meira en litið tak-
markaðir eða hreinlega klikk-
aöir. Hermenn eru bara skitur i
augum þeirra sem sitja i Sviss og
telja blóöpenínga. Aftur og aftur
og aftur, mikill gróöi og ein-
hverjir dauðir veslingar i
valnum.
tiðinni. Skelltu þér úti þaö, fáöu
þér brynvarða stresstösku og
Volvó,flýttu þér maður það er að
koma gengislækkun! Vertu töff,
almbogaðu þig áfram, faröu
aldrei f strætó, notaðu svitakrem
(þaö veitir þér öryggiskennd),
hafðú'hraöan á, kýidu á þaö þá
fyrst ferðu að fila að þú sért
lifandi maöur! Andlitin þurrkast
út! Þú leggur krans á þitt eigiö
hjarta.
| ^