Þjóðviljinn - 17.02.1978, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 17. febrúar 1978
Ásmundur Stefánsson, hagfrædingur ASÍ:
Vandinn ekki
heldur ríkisstjórnin
KRUPMRTTUR j>es.'77-des.'78
UO />gS.#77»/QO
'OiKERT
SKERT
/ DES. '78 VRB/ KRUPMftrruR
8% UECrRt £H / DCS. '77
/Z*A LfECrRt ER SK*C SHMWM&
þ.B. þYRFrt RB ttmtetfR UM /3{%
Linuritið sem fjallað er um i viðtalinu.
„Þegar kjaraskerðing-
aráhrif frumvarps ríkis-
stjórnarinnar um efna-
hagsráðstafanir eru met-
in telst okkur til að
minnst sé um 12% kjara-
skerðingu að ræða.
Fyrsta desember 1978
yrði kaupmáttur 8% lægri
en 1. des. 1977 og 1. des.
1978 yrði kaupmátturinn
a.m.k. 12% lægri en hann
hefði orðið ef samningar
hefðu staðið óriftir. Þeg-
ar allt er tekið með telst
okkur til að kaup þyrfti
þá að hækka um a.m.k. 13
1/2% til þess að halda
sama kaupmætti og 1.
des. 1977".
Þetta sagði Ásmundur Stef-
ánsson, hagfræðingur, i viðtali
við Þjóðviljann til skýringar á
þvi linuriti sem hann hefur gert
og fylgir með fréttinni. Ás-
mundur benti á að i þessu dæmi
væri reiknað út frá verðlagsfor-
sendum rikisstjórnarinnar.
Margt benti þó til að verðbólga
yrði meiri á árinu en gert er ráð
fyrir af opinberum aðilum og
þvi mætti gera þvi skóna að
munurinn á samningunum og
skertu visitölubótunum ykist
verulega og þvi meir þeim mun
örari sem verðbólgan yrði. Töi-
urnar yrðu örugglega orðnar
hrikalegri i árslok heldur eh nú.
Aðeins 3 1/2% aukning
,,Það er afar athyglisvert að
rikisstjórnin sér enga aðra leið i
baráttunni við verðbóiguna
heldur en að ráðast á kaupið. En
þrátt fyrir auknar skattáiögur
og 12% kjaraskerðingu á árinu
gerir hún sjálf ekki ráð fyrir að
dragi úr verðbólgu nema um
nokkur prósentustig. Ef við lit-
um hinsvegar á hvað hefði gerst
ef samningarnir hefðu fengið að
standa óhreyfðir sjáum við að
ekki var mikil hætta á ferðum
vegna þeirra. Samkvæmt þeim
átti kaupmáttur taxtakaups að
vaxa um 9% milli áranna ’77 og
’78.
Frá þessu ber aö draga
minnkandi yfirvinnu sem áætl-
uð er 3% á árinu út frá úrtaks-
könnun kjararannsóknarnefnd-
ar á þriðja ársfjórðungi 1977.
Einnig aukningu beinna
skatta sem metin er 2 1/2%.
Áukning ráðstöfunartekna á
timabilinu hefði þvl oröið um 3
1/2%, eða svipuð aukningu þjóð-
artekna”,sagði Ásmundur enn-
fremur.
Ahrif beinna skatta eru metin
út frá því að skattvisitala var á-
kveðin 31% i stað 41% (-4-1.3%),
10% skyldusparnaði (-4-0.4%)
og sjúkragjaldi, sem lagt hefur
verið á, ( -e-0.8%) eða samtals 2
1/2% minnkun ráðstöfunar-
tekna vegna aukinnar skatt-
heimtu.
Sjálfdæmi um
kaup og kjör
Ásmundur benti á, að verka-
lýðshreyfingin hefði hingað til
verið reiðubúin til þess að ræða
það við rikisvaldið hvaða áhrif
skattabreytingar ættu að hafa á
visitölukerfið. t samningunum
’74 var samið um lækkun beinna
skatta og hækkun óbeinna. Arið
’73 var fallist á að viðlagasjóðs-
gjald hefði ekki áhrif á visitölu
til hækkunar. Þessvegna væri
það svivirðilegra en nokkru
tali tæki þegar rikisstjórnin
slengdi vanhugsaðri tillögu um
að taka óbeina skatta út úr visi-
tölureikningi um næstu áramót
framan i verkalýðshreyfinguna
án nokkurs samráðs. Enda þótt
nú sé búið að draga þetta til
baka má lita á tillöguna sem
viljayfirlýsingu rikisstjórnar-
innar og búast má við að þráð-
urinn verði tekinn upp að nýju i
haust. Þessi ákvörðun breytir i
engu kjaraskerðingaráhrifum
frumvarpsins og áformunum
um riftun samninganna.
En eins og málið var sett fram
i upphafi, að taka óbeina skatta
út úr visitölugrundvellinum um
áramót en halda niðurgreiðsl-
unum inni mátti setja upp
hrikaleg dæmi, sem segja mun
meira sögu en tappagjaldsdæm-
ið, sem ráðherrarnir notuðu er
þeir kynntu tillögurnar.
„Segjum sem svo að sett væri
innvigtunargjald á mjólk. Það
mældist þá ekki inn I verðbóta-
visitölu. Rikisstjórnin gæti tekið
þá ákvörðun að greiða niður
mjólkina sem innvigtunargjald-
inu næmi. Verðið héldist þvi ó-
breytt,en kaup lækkaði vegna á-
hrifa niðurgreiðslunnar til
lækkunar á verðbótavlsitölunni.
Þarna væri þvl komið leikfang
fyrir ráðamenn, sem tæplega
væri einu sinni þeim sjálfum til
góðs. En stjórnmálamönnum
væri selt sjálfdæmi um kaup og
kjör i landinu.”
Til upplýsingar skal þess get-
ið að óbeinir skattar i verðbóta-
visitölu eru metnir samtals á
18.7%. (Söluskattur, 10.6%, toll-
ar, aðflutningsgjöld, 4.7% og
önnur gjöld 3.4%) Fimm pró-
sent niðurgreiðslur koma þar á
móti, svo heildaráhrifin I verð-
bótavisitölunni eru 13.7%.
Tenging við þjóðar-
afkomu óraunhæf
Asmundur veik að þvl i lokin
að sú skoðun hefði verið sett
fram að endurskoða þyrfti vis-
tölugrundvöllinn og verðbótaút-
reikninginn. M.a. hefði verið
stungið uppá aö tengja visitöl-
una viö þjóðarafkomu og við-
skiptakjör. Árið 1975 hefðu hag-
fræðingar ASI og Vinnuveit-
endasambandsins komist að
þeirri sameiginlegu niðurstöðu
og slikt væri óraunhæft. Ekkert
hefðu hinsvegar samtök launa-
fólks haft á móti þvi eins og nú
væri ástatt að þessi tenging væri
fyrir hendi. Viðskiptaárferði
væri svo gott núna að það hefði
skilað launafólki nokkurri kaup
hækkun umfram samninga.
Staðreyndin væri samt sú, að
Asmundur Stefánsson.
þrátt fyrir að allar ytri aðstæður
væri hinar hagstæðustu, verðlag
á útflutningsvörum hærra en
gert var ráð fyrir I forsendum
siðustu samninga og fram-
leiðsluaukning meiri en reiknað
var með sæi rlkisstjórnin aðeins
eina leið út úr ógöngum sinum:
Að ráðast á launin.
Ekki samningarnir
„Það eru ekki samningarnir
frá þvl vorið ’77 sem valda efna-
hagsvandanum i dag. Rlkis-
stjórnin var beinn aðili aö þess-
um samningum, en hefur ekki i
neinu atriði staðið við þær for-
sendur sem nauðsynlegt var að
hún kæmi i verk að slnu leyti.
1 þvi sambandi má nefna átak
I hagræðingu hjá einkaaðilum
til þess að skapa svigrúm fyr-
ir kauphækkanir, sömuleiðis
aukna hagkvæmni hjá hinu op-
inbera og markvissari fjárfest-
ingarstefnu. Ekkert af þessu
hefur komist i framkvæmd. I
stað fjárfestinga sem miða að
þvi að treysta atvinnugrund-
völlinn og auka framleiðsluna
hefur verið ýtt undir óarðbæra
verðbólgufjárfestingu. Og þann
tilfærsluvanda sem við er að
glima I atvinnullfinu leysir rlk-
isstjórnin ekki með slnum efna-
hagsráðstöfunum. Verkalýðs-
hreyfingin hefur ekki bara hafn-
að hugmyndum rikisstjórnar-
innar, heldur einnig sett fram
eigin leið og á þeim grundvelli
einum er einhver von til þess að
hægt sé að leysa vandann með
sæmilegum friði og án röskunar
á kjarasamningum.
—ekh.
Stjórn LÍV um ýrumvarp ríkisstjórnarinnar:
Rangt og óviturlegt
Stjórn Landssambands Is-
lenzkra verzlunarmanna mót-
mælti frumvarpi rikisstjórnar-
innar um efnahagsráðstafanir á
eftirfarandi hátt á fundi sinum 14.
þ.m.
■ „Seint verður nægileg áhersla
lögð á mikilvægi þess, að kjara-
samningar séu virtir, rétt sem
aðrar fjárskuldbindingar I þjóð-
félaginu. Allt of oft hafa þó stjórn-
völd brotiö gegn þessu grund-
vallaratriðiogermál til komiðað
linni.
Þegar samningar voru geröir á
s.l. vori var miðað við þáverandi
ástand efnahagsmála og áætlanir
um þróun þeirra til loka
Sovésk heimsókn
Hér á landi er nú stgjldur I boði
Alþýðusambands íslands Gleb
Simonenko forstjóri Trygginga-
deildar Aiþýðusambands Sovét-
ríkjanna. Með heimsókn hans er
ASt að endurgjalda boð frá
Aiþýðusambandi Sovétrikjanna.
Meðan á dvölinni stendur mun
Gleb Simonenko heimsækja
vinnustaði og stofnanir bæði i
Reykjavik og nágrenni og á
Akureyri, en þar verður hann i
tvo daga. Þá heimsækir hann
Félagsmálaskóla alþýðu i ölfus-
borgum, en þar verða rúmlega
tuttugu manns við námsstarf
næstu tvær vikur. Þá mun hann
eiga sérstakar viðræður við for-
ystumenn ÁSÍ. Gleb Simonenko
hélt fyrirlestur um sovésk verka-
lýðsmálefni á Hótel Loftleiöum i
gærkvöldi.
samningstimabilsins. Síðan þá
hafa efnahagsástæður sist
versnað.
Verðbólgan heldur þó áfram að
vaxa og dylst engum nauösyn
þess að hamla þar á móti og
tryggja að atvinnuvegir lands-
manna geti þrifist með eðlilegum
hætti. Engum dettur i hug aö hægt
sé aö kveða niður verðbólguna i
einni svipan. Til þess þarf lengri
tima og um það þarf að nást sam-
staða allra meginafla I þjóð-
félaginu, ef árangurs á að vænta.
Ekki má gripa til neinna þeirra
aðgerða i stundarárangursskyni,
sem slðar gætu spillt fyrir fram-
haldsaðgeröum til úrbóta.
Sá þáttur frumvarps rikis-
stjórnarinnar, sem nú er til með-
ferðar á Alþingi, og ógildir að
hluta gildandi kjarasamninga, er
þvi bæði rangur og mjög óvitur-
legur, þar eð hann veldur litlu um
Framhald á 21. siðu
Lúðrasveitin Svanur
leikur í Grindavík
Lúðrasveitin Svanur heldur
tónleika á skemmtikvöldi i
félagsheimilinu Festi I Grindavik
á morgun, laugardaginn 18.
febrúar,
Þann 4. mars heldur lúðrasveit-
in slna árlegu tónleika i Háskóla-
bíói kl. 14.
Einnig heldur sveitin tónleika I
Stykkishólmi 11. mars næstk.
Einleikarar á tónleikum lúðra-
sveitarinnar eru englendingurinn
Brian Carlile sem leikur á túbu,
og norðmaðurinn Arne Björhei
sem leikur á trompett.
Stjórnandi lúðrasveitarinnar er
Snæbjörn Jónsson,en formaður er
Eirikur Rósberg.
t lúðrasveitinni eru 34 hljóð-
færaleikarar, og á meðal þeirra
eru nokkrir unglingar úr ung-
lingadeild sveitarinnar.