Þjóðviljinn - 21.03.1978, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 21. mars 1978
Úr einni kennslustofu
í564fermetra hásnæði
Rætt við
Harald
Guðnason
bókavörð
Bókasafn Vestmannaeyja flutti
nýlega i nýtt og glæsilegt
húsnæði. Nýja safnahúsið, sem
einnig mun hýsa byggðasafnið og.
skjalasafn bæjarins, stendur efst
I Stakkagerðistúninu, við hliö
gamla sjúkrahússins, sem ns er
oröið ráðhús. Blaðamaöur
skyggndist um gáttir bókasafns-
ins og ræddi við Harald Guðnason
bókavörð. Haraldur er margfróð-
ur og kunnur af skeleggum blaða-
skrifum og útvarpserindum.
Haraldur Guðnason: „Maður
bara rambaði svona á þetta af
vana”.
ur átti. Þar var safniö fram að
gosi, og það var erfitt að reka
safnið i svo þröngum húsakynn-
um. Þegar ég byrjaði taldi safnið
tæp 3000 bindi, en óx svo smátt og
Góðar heimtur úr gosinu
— Hvað eru mörg bindi i
safninu núna?
— Það eruskráð 24.500 bindi nú,
og er það allt frá þeim tima eftir
að ég byrjaði. Við töpuðum um
1500 bindum i gosinu. Það voru
bækur sem voru i láni og fóru á
flæking eða undir hraun. Um 4000
bindi voru i láni þegar gaus svo að
þetta mega heita góðar heimtur.
— Var bókavarðarstarfið þitt
aöalstarf frá upphafi?
— Nei þetta var ekki mitt aðal-
starf fyrstu árin . Ég vann lika hjá
Einari rika i fiskvinnu og
byggingavinnu, ásamt því að
hafa umsjón með bókasafni hans.
— Hvað varð um bókasafnið i
gosinu?
— Starfsemin lagðist
náttúrulega niður. Égfór þá strax
i að pakka niður þvi dýrmæt-
astaúr safninu og fór með það til
Reykjavíkur. Þar fékk ég bæk
urnar geymdar i leiguhúsnæð.
Landsbókasafnsins og þjóð-
skjalasafnsins og þar voru þær i
geymslu fram á haust. Þeir
Aðsóknin fer mjög eftir veðri, sagði Haraldur. Þegar blaðamaður kom
þar var bllðskaparveður og fáir á ferli. Fyrsta daginn sem opnað var f
nýja safninu voru lánuð út 1000 bindi.
— Ert þú innfæddur
Vestmannaeyingur, Haraldur?
— Nei ég er Rangæingur, þeir
fluttu margirhingað til Eyja áður
fyrr. Ég flutti hingað 1940, en
hafði áður verið hér nokkuð lengi
á vertíð.
Bókavörður hjá Einari
rika
— Hvenær gerðist þú svo
bókavörður?
— Haustið 1949 tók ég við
starfi bókavarðar. Ég
ætlaði reyndar aldrei að sækja
um starfið, en kunningi minn i
bæjarstjórn hvatti mig til þess og
það varð til þess, að ég er nú
búinn að vera i þessu i 28 ár. Áður
hafði ég verið við bókasafn
Einars Sigurðssonar, en hann tók
upp þá nýbreytni að koma upp
bókasafni, þar sem starfsfólk
Hraðfrystistöðvarinnar gat feng-
ið lánaðar bækur. Safn Einars
„rika” var á þeim tima stærra en
bæjarbókasafnið og eftir þvi sem
ég best veit er hann eini
einkaatvinnurekandinn sem hef-
ur haft slika starfsemi. Þetta
bókasafn var við lýði ein 8 eöa 9
ár.
Bókasafnið stofnað 1862
— Hvenær var Bókasafn
Vestmannaeyja stofnað?
— Bókasafnið var stofnað árið
1862. Forgöngu um stofnun þess
hafði Bjarni E. Magnússon sýslu-
maður. Hann ólst upp i Flatey og
Skáleyjum i Breiðafirði, undir
handarjaðri forvigismanna
fyrstu lestrarfélaganna á Islandi
og vissi þvi manna best, hverja
þýðingu góður bókakostur hafði
fyrir fátækt fólk I einangraöri
byggð. Bjarni fékk til liðs við sig
sr. Brynjólf Jónsson og Jóhann
Pétur Bryde kaupmann, sem
lagði fram mest fé til stofiiunar
safnsins, 20 rikisdali, sem var
mikið fé á þeim tima. Bjarni
sýslumaður var mikill félags-
málafrömuöur. Hann stofnaði
þetta sama ár, 1862,
Bátaábyrgðafélag Vestmanna-
eyja og hér frammi i safninu
erum við með mynd af Bjarna og
fatakistu hans, sem
Bátaábyrgðarfélagið gaf safninu
við vigslu nýja hússins.
Á 20 stöðum
— Hefur ekki oft verið þröngt
um bókasafniö?
— Jú, mikil ósköp. Safnið er
búið að vera á 20 stöðum, aö öllu
leyti eða að hluta til. Safnið var
lengi I tveim stofum i „Kuða”,
húsi við Formannabraut 4 sem
Tómas M. Guöjónsson kaupmað-
Texti og myndir: eös
Bókasafniðnýja er bjart og rúmgott, búið finnskum húsgögnum og færanlegum hillum af danskri gerð.
Heildargólfflötur safnsins er 564 fermetrar.
— Nú lætur þú af bóka-
varðarstarfinu i sumar. Er þér
ekkertsártum að hætta nú, þegar
safnið er komið i þcssi glæsilegu
húsakynni?
— Nei, ég sé ekki eftir að hætta.
Ég er búinn að vera svo lengi i
þessu og ég er þeirrar skoðunar
að það sé gott að ungir menn taki
við.
Fjölbreytt starf og líf-
rænt
— Hvernig hefur þér likað
starfið?
— Mér hefur líkað starfið að
mörgu leyti vel. Maður hefur
náttúrulega verið óánægður með
aðstöðuna og fundist illa rekin
tryppin hjá ráðamönnum, að það
slQfldi ekki vera fyrr, sem eitt-
hvaðvar gert i málum bókasafns-
ins. Égvareinn i þessu lengst af,
en nú á siðustu árum hefur verið
bætt við starfsfólki. En þetta er
fjölbreytt starf og lifrænt maður
hefur samband við fjölda fólks.
Envondhúsakynnihafa háð safn-
inu ansi mikið. Það var eiginlega
ekki hægt að skipuleggja þetta
eins og safn átti að vera, maður
bara rambaði svona á þetta af
vana.
Þessi unga stúlka var niöursokkin I lesturinn.
smátt. Við fluttum upp á loftið 1
Kuða 1956 ogfengum þá viöbótar-
pláss. En það var svo þröngt
niðri, að ég setti hillur i gluggana
til að nýta plássiö. Safnið óx að
jafnaöi um 1000 bindi á ári og þá
koma að þvi að við urðum aö fá
geymsluherbergi úti i bæ.
Finnbogi Guðmundsson og Bjarni
Vilhjálmsson voru mjög hjálp-
legir og vildu allt fyrir mig gera.
Ég var nú svo bjartsýnn, að ég
bjóst ekki við að hrunið færi á
húsiö, ensvohorfði ég þaö brenna
og hverfa i hraunið. Áður haföi
þakiö hrunið undan vikurþungaog
þá var farið að bjarga bókunum
og voru þær fluttar i gagnfræða-
skólann. 1 húsinu höfðu sprungiö
leiðslur og flóði allt i vatni. En
þetta var tekið i áföngum og sett-
ar upp stoðir, þannig að ekkiværi
mannhætt að vera þar inni.
í barnaskólanum eftr
gos
— Hvenær hófst starfsemin á
nýjan leik?
— 1 mai 1973 vorum við í
Hafnarfirði, og þá datt mér i hug
að fara heim og reyna aö lána
köllunum sem voru að vinna hér.
Ég fékk pláss i Barnaskólanum
og fór svo hingaö i júni og byr jaði
að koma þessu í kring. Aðkoman i
skólanum varslæm, en unnið var
að hreinsun og gekk það bærilega.
Ég byr jaði svo 7. júli, en ekki var
mikið um útlán fyrsta kastið.
Menn unnu ansi lengi og fram á
nætur. Ég held þó að 10 manns
hafi komið fyrsta daginn.
Metútlán ’76
Ég fékk tvær skólastofur undir
starfsemina og þetta jókst svo, að
árið 1976 voru metútlán 47.500
bindi á ári. Þetta var i einni stofu,
þvi við urðum að láta aöra stof-
una eftir tvö ár. Þarna var ágætt
að vera. Siöan fluttum við hingaö
og hér var opnað 2. desember
1977.
600 tonn á þakinu
— Tafði gosið ekki byggingu
nýja safnahússins?
— Jú, nýja safnið var búið að
vera lengi á döfinni, en gosið setti
strik i reikninginn. Vinna við
byggingu hússins hófst i ágúst
1969. Þegar búið var að slá upp
fyrir efri hæðinni i april 1972,
gerði ofsa rok og allt fauk niður.
Þetta varð til þess að verkið
stöðvaðist f fleiri mánuði. Þegar
gosið hófst var búið að slá upp
veggjum annarrar hæðar og und-
ir plötuna fyrir þakið. Um 600
tonn af ösku og vikri söfnuðust
fyrir á þakinu, og það sýnir aö
vandað hefur verið til verksins,
að þetta skyldi ekki hrynja undan
þunganum.
Eins og dagur og nótt
— Er ekki mikill niunur að vera
kominn i þetta nýja og rúmgóða
húsnæði?
— Aðstöðumunurinn er eins og
dagurog nótt. Bókasafnið hefur til
umráða 1. hæðina og kjallarann. 1
kjallaranum verða bókageymsl-
ur. Ekki er búið að ganga frá hon-
umenn, en þar eru nú einir 300
kassar I geymslu. Þar á lika að
vera skjalasafn bæjarins. A
annarri hæð hússins verður svo
Byggðasafn Vestmannaeyja. og
flytur byggðasafniö þangaö mjög
bráðlega. _cös