Þjóðviljinn - 30.06.1978, Qupperneq 7

Föstudagur 30. júní 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Norrænar minjar grafnar upp í Jórvík á Englandi
Fornleifafræöingar í
kapphlaupi viö tímann
Forseti tslands, dr. Kristján
Eldjárn, er nýkominn úr ferö til
Englands þar sem hann var
gerður aö heiðursdoktor viö
háskólann i Leeds. Hann notaöi
tækifærið til að lita á mikinn
fornleifauppgröft, sem nú fer
fram I Jórvik (York), á minjum
norrænnar byggöar þar frá vik-
ingatlmunum. Þjóöviljinn átti i
gær samtal viö forsetann um
þessa heimsókn.
Þarna er um að ræða mjög
merkar minjar frá sama tima og
landnám islands átti sér stað og
sögualdartimunum og leiðir i ljós
að búseta norrænna manna hefur
verið meiri i Jórvik heldur en
kemur fram i skráðum heimild-
um, sagði Kristján. Ég var þarna
i einn dag en ég er einn af vernd-
urum þessa uppgraftar. Það var
Rætt við dr.
Kristján Eldjárn,
forseta íslands,
sem er nýkominn
úr heimsókn
þaðan
Magnús Magnússon i Skotlandi
sem stóð fyrir þvi en hann drifur
þetta áfram með miklum auglýs-
ingakrafti.
Uppgröfturinn fer fram i mið-
borg Jórvikur og eru þvi
fornleifafræðingar i kapphlaupi
við timann. Þeir hafa nú eitt og
hálft ár til stefnu og verður þá
hætt hvernig sem á standur þvi að
þarna eiga að koma byggingar,
bilastæði og götur.
Aðalsvæðið er i Copper Gate,
sem áður hét Járnsmiðagata, og
þar er ekki mikið að sjá. Svæðið
er eins og hvert annað flag og
fornleifafræðingar á við og dreif
hver með sina teskeið. Þeir vanda
sig mjög mikið eins og nú er yfir-
leitt gert og er unnið úr þvi sem
upp kemur á rannsóknarstofum.
Þeir hlutir sem þarna hafa
komið fram er hafðir til sýnis og
eru þeir svipaðir og við könnumst
við frá sögualdartimanum. Einn-
ig hafa verið gefnir út margir
smábæklingar um uppgröftinn.
Eins og áður sagði hefur þarna
Kristján Eldjárn
verið stórt norrænt hverfi með
margs konar iðngreinum. Þarna
hefur verið kambasmiði, skart-
gripasmiði, klæðagerö og skógerð
svo aö eitthvað sé nefnt. Hlutirnir
sem fundist hafa eru ekki beint
dýrlegir en ákaflega þýðingar-
miklir, sagði dr. Kristján að lok-
um.
—GFr
Cr Vopn frú Carrar eftir Brecht sem sýnt veröur fram á haust.
Enn metár í Þjóðleikhúsinu
433 sýningar og yfir
130 þúsund áhorfendur
• Leikrit Jökuls, Káta ekkjan, Á sama tíma að ári,
Fröken Margrét og Mæður og synir sýnd í haust
• Tveir einþáttungur eftir Agnar Þórðarson í æfíngu
Leikári Þjóöleikhússins lauk
m eö sýningu á Kátu ekkjunni um
sl. helgi. Er þá lokiö einu um-
svifamesta leikári ieikhússins til
þessa. Tala sýningargesta var
rúmiega 133 þúsund og sýninga-
fjöldi hvorki meira né minna en
433 á leikárinu. Meirihluti þess-
ara sýninga var i leikhúsinu
sjálfu, en hins vegar hafa aldrei
verið jafnmargar sýningar utan
höfuðborgarinnar eöa á annaö
hundraö.
Leiksýningar á sjálfu leikárinu
dreifast á rúmlega 9 mánaða
tlmabil og ef frá eru dregin
mánudagskvöldin, sem eru fri-
kvöld leikara og þriggja vikna hlé
vegna verkfalls opinberra starfs-
manna i haust, kemur i ljós að
leikhúsið hefur haft sem svarar
tveimur sýningum á dag. Tala
sýninga á Stóra sviöinu var 209
eða svipað og undanfarin ár og
tala gesta rúmlega 96 þúsund. A
Litla sviöinu voru sýningar 63 og
tala gesta 4.823. Sýningar utan-
húss i leikferöum i skólum og við-
ar vorusamtals l62ogtala áhorf-
enda rúmlega 33 þúsund.
A verkefnaskránni voru sam-
tals 20 viöfangsefni.4 leikrit voru
sýnd eftir isl. höfunda. Týnda
teskeiðin eftir Kjartan Ragnars-
son, Grænjaxlar eftir Pétur
Gunnarsson o.fl. og Stalin er ekki
hér eftir Véstein Lúðviksson og
voru þau öll frumflutt, auk þess
voru svo sýningar á Gullna hliöi
Daviðs Stefánssonar, sem tekið
var upp til sýninga frá fyrra leik-
ári. Tvær forsýningar voru á enn
einu nýju islensku leikriti á Lista-
hátið, það er Sonur skóarans og
dóttir bakaranseða Söngurinn frá
My Lai eftir Jökul Jakobsson,
sem siðan verður frumsýnt i
haust.
Þrjú viðfangsefni voru sérstak-
lega ætluð börnum eða ungling-
um: öskubuska, Dýrin i Hálsa-
skógi og Grænjaxlar. lslenski
dansflokkurinn stóð með Þjóð-
leikhúsinu að þremur sýningum á
árinu, Hnotubrjót Tsjaikovskis,
sem var i fyrsta sinn fluttur á Is-
landi, m.a. með Helga Tómassyni
I einu helsta hlutverkinu, sömu-
leiðis voru frumfluttir ýmsir
dansar, m.a. á listahátið verk
eftir Yuri Chatal og Ingibjörgu
Björnsdóttur við tónlist eftir Jón
Asgeirsson og Þursaflokkinn.
Meðal gestadansara I vetur auk
Helga voru Anna Aragno, Matti
Tikkanen, Þórarinn Baldvinsson.
Sveinbjörg Alexanders og Alpo
Pakarinen.
Á leikárinu var i fyrsta sinn
fluttur i leikhúsinu griskur harm-
leikur. Það var ödipús konungur
eftirSófóklesi islenskum búningi
eftir Helga Hálfdanarson. önnur
erlend verk voru eftir John Mill-
ington Synge, Bertolt Brecht,
Roberto Athayde, Per Olov En-
quist, Eduardo de Filippo og
Bernard Slade.
Leikrit hins siðastnefnda, A
sama tima aö ári, var frumsýnt á
Húsavik I marsmánuði og hefur
veriö sýnt á 51 staö úti um land
samtals 83svar sinnum. Hefur
ekkert leikrit verið sýnt jafn oft
utan Reykjavíkur siöan leikferöir
hófust á lslandi. Þessi gaman-
leikur verður sýndur á stóra sviði
leikhússins i haust.
Nótt ástmeyjanna var sýnd 12
sinnum i leikför um Austur- og
Norðurland i haust. Grænjaxlar
var þaö leikrit sem sýnt var næst-
oftast á leikárinu, voru sýningar
alls 63,16 I 8 skólum i Reykjavik
og 25á 12 stöðum utan Reykjavik-
ur, þá voru þeir sýndir nokkrum
sinnum I Þjóöleikhúsinu og 12
sinnum á Kjarvalsstööum. Þá
voru sýningar tslenska dans-
flokksins i skólum og i Stykkis-
hólmi og Hnifsdal, sömuleiöis var
Fröken Margrét sýnd i Mennta-
skóianum á Isafiröi og viö Sund.
Þannig hefur Þjóöleikhúsiö veriö
meö sýningar á 70 stööum viös-
vegar á landinu á þessu liöna
leikári.
Sýningar á Fröken Margréti
urðu samtals 55, þar af 52 á Litla
sviðinu i leikhúskjallaranum og
hefurekkertleikrit verið sýntþar
jafnoft. Bæði Fröken Margrét og
Mæður og synir verða sýnd aö
nýju I haust, enda sýnd fyrir fullu
húsi fram undir lok leikár.
Tvær gestaleiksýningar voru á
árinu: Raatikko dansflokkurinn
frá Finnlandi sýndi á Stóra svið-
inu m.a. leikdans byggðan á sögu
Halldórs Laxness, Sölku Völku,
og Leikfélag Akureyrar sýndi
Alfa Beta á Litla sviðinu.
Og loks má ekki gleyma Kátu
ekkjunni, sem hefur reynst ein
vinsælasta óperettusýning leik-
hússins fyrr og siðar og veröur
tekin til sýningar að nýju I haust.
Þar kemur m.a. fram sem kunn-
ugt er Þjóðleikhúskórinn, sem
hélt upp á 25 ára afmæli sitt meö
tvennum tónleikum á árinu. Auk
þeirra verka, sem nefnd hafa ver-
ið má nefna að fleiri verk hlutu
mjög góða dóma svo sem Týnda
teskeiðin og Stalin er ekki hér.
Rúmlega 30 leikarar eru fast-
ráönir viö leikhúsið, en auk þess
léku um 20 aðrir leikarar eitt eöa
fleiri hlutverk á árinu. 1 Kátu
ekkjunni sungu 5 einsöngvarar, i
Islenska dansflokknum eru 10
dansarar og i Þjóðleikhúskórnum
40söngvarar. Þá tóku rúmlega 60
hljóðfæraleikarar þátt i sýning-
um leikhússins i vetur og um 20
aukaleikarar, en fastráðið starfs-
fólk er um 50 manns. Algengt er
að um 300 manns séu á launum
hjáleikhúsinu I hverjum mánuði.
10 leikstjórar störfuðu i Þjóð-
leikhúsinu i vetur og eru þeir
þessir: Baldvin Halldórsson,
Benedikt Arnason, Briet Héöins-
dóttir, Gisli Alfreösson, Gunnar
Eyjólfsson, Helgi Skúlason,
Klemens Jónsson, Sigmundur
örn Arngrimsson, Stefán Bald-
ursson og Sveinn Einarsson.
Leikmynda- og búningateiknarar
voru þessir: Birgir Engilberts,
Æjörn G. Björnsson, Guðrún
Svava Svavarsdóttir, Gunnar
Bjarnason, Gylfi Gislason Magn-
ús Tómasson, Messiana Tómas-
dóttir, Sigurjón Jóhannsson og
gestirnir Alistair Powell og Una
Collins.
Eins og fyrr segir hef jast I sept-
ember sýningar á hinu nýja leik-
riti Jökuls Jakobssonar, á Kátu
ekkjunni og Á sama tima að ári á
Stóra sviðinu en á Fröken Mar-
gréti og Mæðrum og sonum á
Litla sviðinu. Þar er jafnframt
verið að æfa tvo nýja einþáttunga
eftir Agnar Þórðárson.
Verdur jardvarmadeild
úr Háskóla
Sameinuöu þjóöanna
stofnuö hér á landi?
Þjálfun í
jarövarma-
fræðum á
r
Islandi
A 25 ára afmæli Sameinuöu
þjóöanna var gerö samþykkt um
aö stofna bæri Iláskóla Sam-
einuöu þjóöanna (HSÞ) sem væri
starfsræktur þannig, aö deildir
hans væru staösettar viöa um
heim. Eftir að tekiö var aö ræöa
um þennan háskóla vaknaöi
áhugi á lslandi fyrir þvi aö fá eina
deild hingaö er snerti jarövarma-
fræöi. Lengi þvældist þó máliö
fyrir innlendum stofnunum og
ráöuneytum og voru urn tima
horfur á aö lslendingar misstu af
þessu tækifæri að fá deild frá HSÞ
staösetta hér á landi.
Það var loks I mars s.l. að rikis-
stjórn Islands sendi tillögur til
HSÞ um þjálfunar-áætlun á veg-
um HSÞ á sviði rannsókna og
vinnslu á jarðvarmaorku. 1 þeim
tillögum er gert ráð fyrir aö Is-
lendingar standi straum af
meginhluta þess kostnaöar sem
beint er tengdur innlendri aðstöðu
og mannafla, en HSÞ standi
straum af dvalarstyrkjum og
erlendum kostnaði styrkþega.
Jafnframt tilkynnti ríkistjórnin
HSÞ að hún hefði i hyggju að
veita árlega einn styrk, er tengd-
ur sé þessari starfsemi og muni
sá styrkþegi valinn af Isienskum
stjórnvöldum. I tiliögum sinum
lagði rikisstjórnin til, að
starfsemin skyldi hefjast á árinu
1979 og að á þvi ári yrðu veittir
sem svaraði 5 ársdvalarstyrkj-
um. Lét rikisstjórnin i ljós áhuga
á að gera formlegan samning um
fyrirkomulag þessa starfs.
I fréttabréfi Verkfræöinga-
félags Islands er frá þvi greint að
vinnufundur á vegum Háskóla
Sameinuöu þjóðanna veröi
haldinn að Laugarvatni dagana
3.-7. júli n.k.
,,Til fundarinshefur verið boðið
ýmsum heimþekktum jarö-
varmavisindamönnum og vis-
indamönnum frá þróunarlöndum,
alls 10 einstaklingum auk sér-
fræðinga frá Orkustofnun og
Háskóla Islands. Einnig sækja
fundinn ýmsir forráöamenn frá
HSÞ, Unesco og Sameinuðu
þjóðunum a' sviðum auðlinda-
nýtingar og menntamála.
Þeir menn, sem koma til
fundarins erlendis frá, eru:
A. Alcaraz, Filippseyjum
T. Boldizar, Ungverjalandi
R. S. Bolton, Nýja Sjálandi
R. Cataldi, Italiu
G. Cuéllar, E1 Salvador
R. Hánel, Vestur-Þýskalandi
L. J.P.Muffler, Bandarikjunum
S. Murali, Indlandi
S. B.Ojiambo, Kenia
S. Onodera, Japan
J. M.Harrison, HSÞ
Walther Manshard, HSÞ
Walt Shearer, HSÞ
J.R. McNitt, Sameinuðu þjóðun-
um
E. M.Fournier d’Albe, Unesco
Sveinn S. Einarsson, Sam. þj.
Undanfarnar vikur hefur verið
starfandi vinnuhópur skipaður
sérfræðingum frá Orkustofnun og
Háskóla tslands, sem haft hefur
það verkefni að semja drög að
starfsáætlun fyrir þjálfun 1 jarð-
varmafræðum á Islandi á vegum
HSÞ. Verða þessi drög lögö fram,
kynnt og rædd á vinnufundinum
að Laugarvatni. Þá mun einnig
væntanlega verða úr þvi skorið,
hvort af samningum verður um
tillögur rikisstjórnarinnar til HSÞ.
Ef samningar takast og
jarövarmadeild HSÞ veröur
stofnuö á tslandi, er ekki aö efa,
aö þaö veröur mikil lyftistöng
fyrir islsnska visindamenn og
verkfræöinga á sviöi jarðvarma
og fyrir þróun þeirra mála hér á
landi I framtiöinni.”
—óre