Þjóðviljinn - 01.07.1978, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 1. júli 1978
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóöfrelsis
tJtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Framkvæmdastjóri: Eiöur Berg-
mann Ritstjórar: Kjartan ólafsson Svavar Gestsson Fréttastjóri: Ein-
ar Karl Haraldsson. Umsjón meö sunnudagsblaði: Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson Ritstjórn, afgreiösla auglýs-
ingar: Siöumilla 6, Simi 81333 Prentun: Blaðaprent hf.
Rétturinn til
menningarlífs
Þessa dagana standa yf ir í Vestmannaeyjum norrænir
menningardagar sjómanna og fiskvinnslufólks. Vinn-
andi fólk víðs vegar að hefur f jölmennt til Eyja til þátt-
töku í þessum f yrstu norrænu menningadögum á Islandi.
Þessi hátíð er til marks um vaxandi umsvif Menningar-
og f ræðslusambands aiþýðu sem stendur að þessari há-
tíð með Vestmannaeyjabæ. Tilgangur menningardag-
anna er að varpa Ijósi á lífskjör og menningu tiltekinna
starfsstétta, auka veg og virðingu fólksins sem verkin
vinnur, ef la umræðu og auka skilning annarra á störf um
þess, aðstæðum og áhugamálum. Stefán Ogmundsson
formaður MFA sagði er hann setti hátíðina:
„Slíkar hátiðir og umræður helgaðar þeim, eru tengd-
ar fólki úr ákveðnum starfsgreinum. Þeim er ætlað að
hefja störf þeirra til aukins vegs og meiri virðingar en
áður. Þeim er ætlað að þroska skilning okkar á gildi
vinnunnar og þeirra verðmæta, sem hún skapar, skilning
á því hversu dýrmæt þau eru og vandmeðfarin eigi þau
að verða til farsældar öllum jafnt".
Ráðstefna menningardaganna fjallar um „réttinn til
vinnu, gegn atvinnuleysi — rétturinn til menningarlífs".
Ekki er að efa að umræður verði þróttmiklar um þetta
efni. En viðhorf fulltrúa frá hinum Norðurlöndunum
verða eflaust ólík sjónarmiðum íslensku fulltrúanna.
Meðan verkafólk á hinum Norðurlöndunum berst fyrir
þeim mannréttindum að hafa vinnu á tímum vaxandi at-
vinnuleysis, stendur íslenskt verkafólk frammi fyrir þvi
að vera svipt réttinum til menningarlífs vegna ógnvekj-
andi langs vinnudags. Islenskt verkafólk kynntist því
fyrir rúmu ári, er yfirvinnubann verkalýðsfélaganna
stóð, hvað átta stunda vinnudagur var í raun. Baráttan
fyrir mannsæmandi launum fyrir dagvinnuna eina er í
raun jafn mikið mannréttindamál og baráttan fyrir rétt-
inum til vinnu.
Verkalýðsflokkarnir, Alþýðuflokkurinn og Alþýðu-
bandalag unnu mikinn kosningasigur sl. sunnudag. Það
traustsem verkafólk sýndi þessum f lokkum leggur þeim
miklar skyldur á herðar. Ekki aðeins á sviði kjaramála.
Verkalýðshreyfingin bæði fagleg og pólitísk hefur ekki
aðeins skyldum að gegna í baráttunni f yrir hinu daglega
brauði. Það er hlutverk verkalýðshreyfingarinnar að
hafa forystu á sviði menningarbaráttu, gegn ómenningu
og spillingu auðhyggjunnar. Innan Alþýðusambandsins
hef ur það komið í hlut MFA að halda uppi menningar- og
fræðslustarfi innan verkalýðsfélaganna. Það fræðslu-
starf þarf að ef la og verkalýðsf lokkarnir þurfa að nýta
aukinn þingstyrk til að láta MFA njóta meiri opinbers
stuðnings en verið hefur. Það er smánarblettur á ís-
lensku þjóðfélagi að það fólk sem annast verðmæta-
sköpunina í þjóðfélaginu, verðmætasköpun sem gerir
okkur mögulegt að halda uppi menningarstofnunum og
skólakerfi, — það fólk skuli ekki fá opinberan stuðning
sem skyldi viðsína f ullorðinsf ræðslu. úr þessu verður að
bæta og sú reisn sem er yfir menningardögunum í Eyj-
um sýnir að MFA veldur vel miklu menningar- og
f ræðsluhlutverki.
íslensk verkalýðshreyf ing hefur haft forystuna í lífs-
kjarabaráttunni á þessari öld, en hreyf ingunni er ekkert
mannlegt óviðkomandi. Aukið menningar- og fræðslu-
starf í höndum verkalýðssamtakanna er forsenda var-
anlegs árangurs í lífskjarabaráttunni. Á bernskudögum
islenskrar verkalýðshreyf ingar orðaði skáldið Þorsteinn
Erlingsson þetta svo í fyrirlestri í Verkamannafélaginu
Dagsbrún:
„En kynslóð, sem vinnur á daginn og ver öllum kvöld-
um sínum og litlu frístundum til þess að mennta sig og
sinum litlu aurum til menningar sér og félagsnauð-
synju.. Slíka menn óttast æðri stéttir og stjórnvöld
rikjanna. Því að þeir vinna í lið með sér alla bestu og
réttlátustu menn þjóðanna, og þeir munu erfa ríkið og
völdin". Þessi orð og athafnir MFA á menningardögun-
um í Eyjum minna á nauðsyn baráttunnar fyrir réttinum
til menningarlífs. óre
Hvað er verka-
lýösflokkur?
Hlustendur Rikisútvarpsins
höföu i fyrrakvöld gaman aö
þeirri hirtingu sem forsætisráö-
herra fékk vegna athugasemdar
hans:
..Fréttastofu Utvarps hefur
borist athugasemd frá Sjálf-
stæöisflokknum undirrituö af
Geir Hallgrimssyni forsætisráö-
herra, formanni flokksins. Þar
segir aö i fréttum útvarps hinn
26. júni hafi fréttamaöur rætt
um „verkalýösflokkana” i
merkingunni „Alþýöuflokkur”
og „Alþýöubandalag”. Siöan
segir orörétt: „Ég vil fyrir hönd
Sjálfstæðisflokksins mótmæla
notkun hugtaksins „verkalýös-
þvi aö tala um „sigur tveggja
verkalýösflokka”. En athugum
hugtakiö verkalýösflokkur nán-
ar.
Astæöan til þessaö yfirleitt er
talaö um Alþýöuflokkinn og Al-
þýöubandalagiö sem verkalýös-
flokkana tvo liggur i sögu þess-
ara flokka. Alþýöuflokkurinn og
Alþýöusambandiö voru eitt og
þaö sama 1916-42. Fyrirrennar-
ar Alþýöubandalagsins eru
sprottnir upp úr verkalýðs-
hreyfingunni sem vinstri armur
Alþýðuflokksins 1920-40. Al-
þýöubandalagiö var stofnaö aö
tUstuölan Alþýöusambandsins
1954-56 sem kosningabandalag.
AUar rætur þessara tveggja
flokka liggja I verkalýðshreyf-
ingunni og þvi teljast þeir
verkalýðsflokkar.
Þaö er aftur á mdti hlálegt aö
Samningarjni
siðspilltir

flokkur” i þessari merkingu og
tel þaö brot á hlutleysi I frétta-
flutningi rikisútvarpsins. Eins
og festir vita er mikill fjöldi
launþega I Sjálfstæöisfiokknum.
Sjál fstæöisflokkurinn sækir
„ fylgi sitt til allra stétta og er
ekki siöur verkalýösflokkur en
hinir tveir fyrrnefndu flokkar”.
„flokkur allra stétta” vUl allt i
einu fara aö kalla sig verkalýös-
flokk meö meiru. Sjálfstæöis-
flokkurinn, sem stofnaöur var
1929 var andsnúinn allri starf-
semi verkalýöshreyfingarinnar.
Þaöer ekkifyrren 1934 erhelm-
ingur „Þjóöernishreyfingar Is-
lendinga” gekk i Sjálfstæöis-
Skammt stórra högga á milli. Formennirnir veröa fyrir haröri
gagnrýni flokksbræöra.
fyrir gagnrýni í eigin málgögn- J
um 1 gær reiddi eini nýi þing- .
maöur Framsóknarflokksins I
hátt til höggs. Alexander *
Stefánsson lætur þau orð faUa i |
Timanum eftir 10 ára for- ■
mannstið Ólafs Jóhannessonar I
aö nU verði aö fara að byggja ■
upp Framsóknarflokkinn. Þaö ■
er ekki nóg aö flokksformenn- ■
irnir fái vantraust kjósenda. Nú ■
lesa þeir vantraustsyfirlýsingar I
frá samþingmönnum sinum. 5
Timi uppgjörs er kominn i her- |
bUöum fráfarandi stjórnar- ■
flokka. —óre.
„Refsháttur”
Ólafs i
NU eru allir aö tala við alla og ■
mikil kurteisi rikir i pólitiskum |
skrifum. Dagblaösmenn eru þó ■
aö sjálfsögöu stikkfri frá kurt- I
éisinni eins og sjá má i eftirfar- \
andi klausu úr leiðara blaösins i ■
gær, þar sem gerö er tilraun til •
aö sálgreina forystu Fram- j
sóknar:
„Ólafur reynir nú refshátt. ■
Forustumenn Framsóknar |
tönnlastá þvi, aö þeir.sem sigr- ■
uöuikosningunum.hljótiaöbúa I
yfir einhverjum töframeðulum J
til aö lækna efnahaginn. Þeir g
eigi nú aö sýna þau. Auövitaö ■
bUa sigurvegarar kosninganna _
ekki yfir neinum töfralyfjum. I
Framsókn býðst þvi aöeins tii ■
aö styöja minnihlutastjórn |
þeirra um skamma hrlö. Siöan ■
mundi hUn segja, að minni- I
hlutastjórn heföi brugöist, m
sparka henni og reyna sjálf aö I
komast i stjórn”.
Hvers vegna
siðspilling?
Þaö er tímanna tákn, aö at- I
lögufýsn Vilmundar Gylfasonar ”
hefur þokaö fyrir heimspekileg- |
um vangaveltum. I kjallara- ■
grein i gær hefur hann mál sitt ■
á þessa leið:
„Mannlifiö er sneisafullt af f
þversögnum. Ein af þversögn- |
um mannlifsins er einfaldlega ■
sU, aö þó aö öll siðmenning á öll- I
um timum sé byggð upp á ■
samningum og samkomulagi, |
þar sem einstaklingar og hópar J
ná sumu fram og sumu ekki, þá ■
eru samningar samkvæmt eöli 1
málsins siðspilltir. Samningar I
erusiöspilltir einfaldlega vegna |
þess aö þeir byggjast á þvi aö ■
slaka á”.
Satt aö segja er þetta nokkuð ■
skrýtin einkunnagjöf á öllu þvi, ■
Þessari athugasemd Geirs
var aö hálfu fréttastofunnar
svaraö á eftirfarandi hátt:
„í fréttatlma klukkan 19
mánudaginn 26. júni voru
spurningar iagöar fyrir 5 leiö-
toga flokkanna, Geir Hallgrims-
son, formann Sjálfstæöisflokks-
ins, Benedikt Gröndal, formann
Alþýöuflokksins, Einar Agústs-
son, varaformann Framsóknar-
flokksins, Svavar Gestsson,
efcta mann á lista Alþýöu-
bandalagsins i Reykjavik og
Magnús Torfa ólafsson, for-
mann Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna. Leiötogarnir
fengu spurningar skriflega á
blaöi áöur en Utvarp hófst.
Spurningum sem lögö var fyrir
Svavar Gestsson var oröuö á
eftirfarandi hátt: „Svavar
Gestsson: það er unnt aö túlka
úrslitin sem sigur tveggja
verkalýösflokka. Heldur þú aö
kjósendur I þessu tilliti sem
launþegar vilji samstarf Al-
þýöubandalagsins og Alþýöu-
flokksins”. Hér er hvergi tekið
fram aö verkalýðsflokkar i
landinu séu aöeins tveir og ekki
talaö um verkalýösflokkana,
heldur tvo verkalýösflokka.
Fréttastofan visar þvi á bug
fullyröingum formanns Sjálf-
stæöisf lokksins ”,
Þannig lét fréttastofan ekki
hanka sig, heldur slapp vel meö
I
Við þurfum að byggja
flokkinn upp að nýju
— segir Alexander
Stefánsson í Ólafsvík,
nýkjörinn þingmaöur
Framsóknarflokksins
í Vesturlands-
kjördæmi
AUuiuter SlcUnuon er *«
Kiuakini elni nyliftinn I þingliRi
Ru4kn(rllokk>in> Aleunder
helur raunnr veriB varaþingmiB-
ur frá þvl 1971, en hefur ekki
. knmih ínn * biní >IBan 1971.
ar aMerfUr I árMur>laam o* þar
> eg vi« >l«degi>hlMln. >em vlrh
ulaf kaeltu rWli hal* belnl >p)0l
um ilnum afl I ramanknarfkikkn
um IþvlakyniaBbrJóU hann nlh-
ur. *n þe>> ab flokþaforvdan hafi
þrtun. efkngu byggbar um k
- •----,11 *g leg
idefnu, |
Eglel.ab leggja beri »«r
aherilu * »j*varutveg og b«
ab dtflulningdramleiBaUn i
mmtu leyli fram dll um la
ass
hagamkl* er afi komi
rábl. >em fulllrúar It
vinnurekenda og
standi ab. Og tní
atefnu I kJiramkluiT
geU trey»t. Sjalfvit
kerfl er þjdbarvandl,
afi breyla
uppkj*
I kjarai
flokkinn aö félag ihaldsverka-
manna, Óöinn, var stofnaö og
flokkurinn fór aö gefa sig aö
verkalýösmálum. En þó inn-
ganga þjóðernissinnanna 1934
heföi þessi áhrif, þá virkar þaö
hjákátlegt áriö 1978 aö forsætis-
ráöherra vilji fá verkalýös-
stimpil á flokk kaupsýslu-
manna, iðnrekenda og Ut-
geröarmanna. En kannski hefur
Geir fundiö leiö til aö endurhæfa
Sjálfstæöisflokkinn og bæti viö
nafniö verkalýösheiti og nefni
hann Sjálfstæöis verkalýös-
flokkinn.
Arás á Óla Jóh.
Þaö vantar ekki aö formann
fráfarandi stjórnarflokka veröi
sem samningar heita. Þaö er
auövitaö rétt, aö málamiölanir
geta veriö siðsiállandi. En þær
eru þaö ekki i sjálfu sér. Þær
veröa þaö hinsvegar, ef menn
gera þaö ekki hreinlega upp viö
sjálfa sig og aöra hvaö um er
samiö.og hvaöekki.HUn veröur
siöspillt þegar menn forklúöra
samkomulagi meö óheilindum.
Um þaöeru mörg dæmi: eitt hiö
frægasta geta menn lesiö um af
endurminningum Emils Jóns-
sonar: hann segir þar berum
oröum aö flokkur hans hafi tekið
aö sér embætti utanrlkisráö-
herra i stjórn Hermanns Jónas-
sonar til þess að koma I veg
fyrir aö sU stjórn stæöi viö
fyrirheit þriggja flokka um aö
láta herinn fara.