Þjóðviljinn - 22.09.1978, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 22.09.1978, Blaðsíða 4
4 SIDA — ÞJÓDVILJINN Föstudagur 22. september 1978 DIOÐVIUINN Málgagn sósíalisma, verkalýðs- hreyfingar og þjóðfrelsis tJtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann. Ritstjóri: Kjartan Ólafsson. Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson. Umsjón meö sunnudagsblaöi: Arni Bergmann. Aug- lýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson. Ritstjórn, afgreiösla, aug- lýsingar: Síöumúla 6, Simi 81333 Prentun: Blaöaprent hf. Seinfundið réttlœti Peningatekjum er mjög misskipt meðal landsmanna, sumir hafa miklar tekjur, aðrir litlar, en flestir falla i einhvern milliflokk. Það er ekkert réttlæti sjáanlegt i því, hvernig tekjur skiptast milli manna. Þær skiptast ekki eftir þörfum, ekki eftir aldri, ekki eftir vinnuástundun, ekki eftir hæfileikum, ekki eftir heiðar- leika, — þær skiptast einfaldlega ekki eftir neinni einni reglu, heldur margbrotnu kerfi þar sem mismunandi sjónarmið koma til greina. Peningatekjurnar ráöast að nokkru leyti af launum manna, en alls ekki að öllu. Jöfnuður í launum skapar í sjálf u sér engan jöf nuð i tekjum, vegna þess að veruleg- ur hluti tekna er alls ekki launatekjur. Þar má nefna alls kyns lífeyrisgreiðslur og aðrar tekjur af tryggingum, en veigamestar eru eignatekjur og tekjur sem spretta af kaupsýslu og atvinnurekstri. Launastefna verkalýðshreyfingarinnar og aðstaða til að koma henni fram er því ekki nema einn af mörgum áhrifaþáttum tekjuskiptingarinnar í þjóðfélaginu. Af öllum tekjum ber að gjalda skatt til hins opinbera, en mjög er misjafnt hvernig þeirri skattheimtu er fyrir komið. Að langmestu leyti fer skattheimtan fram á óbeinan hátt, þannig að þær vörursemkeyptareru,svoog þjónusta, bera í sér skatt. Minni hluti skattheimtunnar fer fram við álagningu á persónutekjur fólks. Þetta eru hinir beinu skattar sem miðast við tekjur liðins árs, en eru auðvitað í reynd greiddir af nútekjum gjaldársins. Um langt skeið hef ur óbeina skattheimtan farið mjög vaxandi hér á landi, þannig að hlutfall beinna skatta er orðið mjög lágt, lægra en gerist í löndum sem Islending- ar bera sig saman við. Beinir skattar eru því í heild létt- bærir hér á landi, þar sem það er fremur sjaldgæft að slíkir heildarskattar á tekjur fari fram úr 30% tekna á gjaldárinu, miðað við að skattþeginn standi áfram á svipuðu tekjustigi. Með nýjustu álögum á hátekjur er skattlagning um- framtekna kominn upp í 70%, en miðað við 40% árlega verðbólgu er þetta ekki nema 50% skattbyrði á umf ram- tekjur gjaldársins, og það er engum vorkunn að svara slikum sköttum. Gagnrýnt hefur verið að tekjumark hátekjuskattsins séof lágt. Á það má þó benda að föst laun í hæstu launa- flokkum opinberra starfsmanna sleppa undir þetta mark, jafnvel þótt ómagalaus einstaklingur eigi í hlut. Seint verða sett þau skattalög sem allir telja réttlæti í. Ástæðan felst í því sem að var vikið hér að framan, að tekjum er ekki skipt af neinni réttlætisreglu í þjóðfélag- inu, heldur fyrstog fremstaf reglu stéttskiptingarinnar. Eignastéttir sölsa til sín mikið, ýmsar forréttindastéttir fá dágóðan hlut, en aðrir fara halloka og geta þó á stundum komið ár sinni allvel f yrir borð í kraf ti samtaka og með nokkrum átökum. Skattlagningin er vitaskuld liður í átökum stéttanna um skiptinguna á afrakstri þjóðfélagsins. Nú kemur það til greina að beinar peningatekjur segja ekki allt um aðstöðu til borgaralegs lífs og eignamynd- unar í íslenska þjóðfélaginu. Þeir sem hafa atvinnu af því að reka tapfyrirtæki landsins í sjávarútvegi telja venjulega fram heldur rýrar tekjur, en umsvif þeirra benda þó oftar en ekki til lífsstíls betri borgara. Eru þá ekki húsið, bíllinn, neysluvaran, utanferðirnar skrif uð á tap f yrirtækisins? Um skattlagningu getur ekki verið að ræða ef neyslugæðin eru utan peningatekna viðkomandi skattþegns. Svipaðar aðferðir eru taldar algengar í verslunarrekstri. Aukin skattlagning f yrirtækja og eigna eru því auðvit- að réttlætismál fyrir almenning i landinu, en fyrir þá sem eru í aðstöðu Péturs þríhross og stassjónistans Júels væri slikt aðför að heiðri sannra Islendinga. ölögmætt undanskot undan skatti er aðferð borg- aranna til að ,,hefna þess í héraði sem nallaðist á al- þingi". Nýlega sagði einn af stjórnendum Seðlabankans að skattsvik væru þjóðarmeinsemd og yrði að ætla að meira en 10% þjóðartekna væru dregin undan skatti. Þetta eru alvarleg orð og þau ber að taka alvarlega. Hagsmunir launafólks krefjast þess að stjórnvöld taki málin föstum tökum. Verkalýðshreyfingin hlýtur að þrýsta á um það. Skattsvik eru borgaralegt athæf i, liður i því að grafa undan stéttarlegum ávinningum verka- lýðsins. DAGBIABID frfálst, áháð itaijhlail 4 A»«. - UMMTHOI.UIIl 'miMIU in»- ■ ITMJÓCN SHMlMlT A II. AIM.I.VMMjABCK, AM.illÓSI A MVIiWM IIII - ADAlMMI IHll 4 herraréðsér sem aðstoðarmann tttarframsóknaraiaAur hata ráW a&stoðarráðbarra Ættarveldi i iðnaðar- ráðuneyti? Dagblaðiö slær þvi upp i fyrirsögn i gær aö iðnaðarráö- herra hafi ráðiö systurson sinn sér til aðstoðar i ráðuneytinu. Og það enda þótt Þorsteinn Olafsson, viöskiptafræöingur, sé „virkur Framsóknarmað- ur.” Þaö getur svo sem litið nógu illa út fyrir Hjörleif Guttorms- son að eiga fyrir bróðurí starfs- mannaliði iönaöarráðuneytisins og ráða svo systurson sinn sem aðstoðarmann. Fyrra atriöið er að sjálfsögöu ekki gagnrýnis- vert, en hið siðara gæti sýnst þaö að óreyndu. Klippari þessa þáttar getur þó ekki annað en faUist á að veiga- mikil rök liggja aö baki þessar- ar ráðningar. I fyrsta lagi er Þorsteinn Olafsson hagvanur i ráðuneyt- unum og kunnugur öllum hnút- um i rikiskerfinu. í öðru lagi hefur hann með störfum sinum i fjármálaráðu- neytinu, m.a. sem deildarstjóri tolla- og eignadeildar, aflaö sér sérþekkingar á tollamálum, ekki sist i viðskiptum viö EFTA og EBE. Eitt af helstu verkefn- um iðnaöarráöuneytisins á næstunni verða einmitt tollamál iðnaðarins og i þvi sambandi hugsanleg frestun á þvi aö um- samdar tollalækkanir komi til “ framkvæmda. | Þá er þess að geta að Þor- ■ steinn Ólafsson er hæfur starfs- maður og sem f jármálaforstjóri stórfyrirtækis sl. tvö ár ætti hann að hafa aflaö sér reynslu sem kemur aðstoðarmanni iðnaðarráðherra aö notum. Um virkni Þorsteins sem Framsóknarmanns er það að segja að ekki hefur mikið borið á henni siðan á þeim dögum er hann sat i stjórn Sambands ungra Framsóknarmanna með þeim Ólafi Ragnari og Baldri Oskarssyni. Meginmáli skiptir að iðnaðarráðherra hefur ráðið sér hæfan aðstoöarmann. Svo geta menn leikið sér að þvi að velta fyrir sér hvort þessi ráðning tákni aukin áhrif „Framsóknarmanna” r Alpýðu- bandalaginu eða sé enn ein stað- festing á aðdráttarafli þess fyrir hugsandi Framsóknarmenn. Það sem hefur ráðið ákvörðun Þorsteins um að hverfa frá Kisiliðjunni i óvisst embætti er væntanlega hvorki frændsemi við ráðherra, pólitisk frama- girni né kjaraah'iði, heldur fyrst og fremst að hér er um spenn- andi verkefni að ræöa sem hann hefur alla buröi til að ráða við. Flokkiir i mótun I Staksteinum Morgunblaðs- ins i gær er vitnað i ræðu sem Asgeir BlöndalMagnússon flutti á landsfundi Alþýðubandalags- ins i fyrra. Eins og við er að bú- ast er þar ekki klippt né skorið að sérstökum velvilja og þvi er rétt aö birta hér aðeins fyllri glefsu úr ágætri hugleiðingu Ás- geirsBlöndals.Hann ræöir fyrst nokkuð um flokksstarf og inntak verkalýðsbaráttunnar frá upp- hafi en snýr sér siðan aö þvi að skilgreina stuttlega hvað teljast megi „góður verkalýðsflokk- ur”. „Félagar, flokkur okkar Al- þýöubandalagiö er ungur flokk- ur, enda þótt hann hafi tekið að erfðum marga baráttureynda liðsmenn frá fyrirrennurum sin- um. Hann hefur sigrast á ýms- um byrjunarörðugleikum og eflst að innri samheldni og áhrifum út á við. Hann hefur komið skipulagsmálum sinum i sæmilegt horf, gert sér stefnu- skrá og látið rækilega til sin taka i þjóðmálabaráttunni. Og ég vildi mega þakka fráfarandi formanni og stjórn giftusam- lega leiðsögn i þessum efnum öllum. En þótt Alþýðubandalag- ið hafi fengið fastara snið en forðum er þaö samt enn í mótun og á að vera þaö. Það vill vera breiöur sósialiskur flokkur þar sem hátt er til lofts og vitt til veggja. Og þaö er vel. Þaö vill auka skilning, virkni og frum- kvæði liðsmanna sinna bæði til að efla baráttuna út á við og til aðtryggjainnralýðræöi.Og það er nauðsynlegt. Já, Alþýðu- bandalagið er enn I mótun — og ég vona að þaö verði góður og batnandi flokkur.” Hvað er góður flokkur? „En hvað er þá góður flokk- ur? Góður sósialiskur flokkur þarf að hafa á valdi sinu skýra skilgreiningu jafnt á vandamál- um liðandi stundar sem lengra þróunarferli, og hann verður að geta barist af skerpu og þraut- seigju. Hann verður aö sameina festu og sveigjanleika og geta tengt svo saman dægurbaráttu og langtimamarkmið að alþýð- an sjái i hverjum áfangasigri blik af nýjum degi. En góður flokkur þarf lika að kunna að hlusta, kunna að leggja eyru við jörð til að nema dyn aöfarandi veðra. Og það er raunar ekki nóg, hann verður lika aö kunna að hlusta á raddir liðsmanna sinna og á raddir þess fólks sem barist er meö og barist er fyrir og stendur kannski allfjarri. Þær raddir kunna á stundum að vera ógreinilegar og það sem ýjaðer að óljóst og jafnvel mót- sagnakennt, en þau sannindi, sem þar kunna að felast, á góð- ur flokkur að sia frá, skýra og ydda og bæta þeim i vopnabúr sitt. Góður flokkur vertur að varðveita jarðsamband sitt. Þessi skilgreining min á góð- um verkalýösflokki er visast ófullkomin, enégvonaað hún sé eitthvað i áttina. Og ósk min er sú að flokkur okkar megi til- einka sér þessa eiginleika I sem rikustum mæli.” Reimleikarnir „Ekki skal ég leyna þvi að mér finnst á stundum eins og það sé dálitið reimt i kringum Alþýðubandalagiö og að þar séu ásveimi ýmis og ólik fyrirbæri. Ég þykist kenna þar anarkisma af margskonartagi, afturhverfa rómantik, trotskisma og ýmsa gamla barnasjúkdóma vinstri hreyfingar. Stundum er þar á ferð einskonar dalakofa-sósial- ismi eða þá marxisminn i leik- fangaiandi sem skyldar ekki nokkurn mann til neins. Um sirenusöng venjulegs kratisma skal hér ekki rætt né heldur af- skræmdar vestrænar útgáfur af sósialiskum viðhorfum runn- um upp á fjarlægum slóðum og viö gjörólikar aðstæður. Öll þessi fjölbreytni orkar dá- litið undarlega á gamlan kommúnista.sem var kennt það i æsku að sósialisminn væri kenningin um skilyrðin fyrir frelsun verkalýðsins og barátta i anda þeirrar kenningar. Það er að visu eðlilegt og ekkert nýtt aö uppi séu ýmis tilbrigði i þess- um fræðum og að ólikar sögu- legar forsendur og félagsiegar aöstæöur láti þar t.d. til sin taka. En fjölbreytnin nú virðist óvenju mikil og hræringarnar margvislegar. Og þvi minntist Ásgeir Blöndal Magmisson. ég á reimleika að mér finnst ■ sem sum þessi fyrirbæri a.m.k. I séu einskonar uppvakningar og “ tilheyri áföngum sem þegar eru | eða ættu að vera að baki. En ef ■ til vill er það svo að viðfang það I og vandi, sem orðið hafa M kveikja slikra viðhorfa, vitji | nýrrar kynslóðar i eitthvað ■ breyttri mynd og hún verði að _ kljást við þau á sina visu.” Þá þarf að virkja „En kannski eru þessar hug- J leiðingar minar aöeins þankar I gamals manns sem kann ekki ■ lengur að greina milli gærdags- | ins og dagsins i dag. Og kannski ■ eru augu min haldin, svo að ég I sjái ekki lengur mun þeirra J margvislegu sprota, er vaxa úr ■ moldu, eða kunni aö greina ólikt I fas og stigmál i göngulagi nýrr- J ar kynslóðarerfram hjá fer. Ég I vonaaðsvosé ekki, og mér þyk- ■ ir sem það ætti aö vera eitt af verkefnum Alþýðubandalagsins ■ sem breiðs sósialisks flokks að I virkja til samstarfs öil þau öfl i J áðurnefndum hræringum sem ■ einlæg eru og heilshugar i ■ sósialiskum viðhorfum sinum.” J —e.k.h. | „Dalakofa- sósíalismi“ Alþýöubanda- lagsins Réttur er undarlegt tímarit meö skrýtnum skoöunum. Þaö er eins reimt t kringum AlÞýöu- bandalagiö og aö Þar séu á sveimi ýmis og óiík fyrirbæri. Ég Þykist kenna Þar anarkisma af margskonar tagi, aftur- hverfa rómantík, trotsk- isma og ýmsa gamla barnasjúkdóma vinstri hreyfingar. Stundum er Þar é ferö einskonar dalakofa-sósíalismi eóa Þé marxisminn í leik- fangalandi sem skyldar r:. ci nokkurn mann til nefns. Um sírenusöng venjulegs kratisma skal hér ekki rcett né heldur afskræmdar vestrænar útgétur af sóstalískum viöhorfum runnum upp é fjarUegum slóöum og við gjörólíkar aóstæður.u Höfundur Þessara um-

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.