Þjóðviljinn - 15.10.1978, Page 24

DWÐVIUINN
Sunnudagur 15. október 1378.
Aðalslmi Þjóbviljans er 81333 kl. 9-21 mánudaga til föstu
daga, kl. 9-12 á laugardögum og sunnudögum.
Utan þessa tlma er hxgt aö nð I blaðamenn og aðra starfs
menn blaösins I þessum simum: Ritstjórn 81382, 81527
.81257 og 81285, útbreifisla 81482 og Blaöaprent 81348.
Verslið í sérverslun
með litasjónvörp
og hljómtæki
Skipholti 19, R.
simi 29800, (5 linur)'
Haraldur Sigurösson flettir kortasögu sinni.
Annað bindi Kortasögu íslands komið út:
Gamalt myrkur víkur
fyrir nýrri birtu...
— Landmælíngar eru
verk sem seint veröur
lokið/sennilega aldrei. Og
þar við bætist, að landið
okkar er að hlaupa
sundur eins og hjón, sem
búa við bölvað samkomu-
lag.
Þetta sagöi Haraldur Sigurðs-
son, fyrrum bókavörður, á fundi
með blaðamönnum sem haldinn
var i tilefni þess, að seinna bindi
verks hans, Kortasaga islands,
er komiö út. Fyrra bindið kom
út árið 1971. Hið siðara hefst
með Islandskorti Guðbrandar
biskups Þorlákssonar frá 1590,
en meö þvi segir Haraldur að
fyrst komi fram nokkurnveginn
útlinur Islands, og hefur þá
gerst stórt stökk frá næsta á-
fanga i kortagerð þar á undan.
Siðara bindi verksins leiðir svo
skilmerkilega i ljós, hversu
menn fá smám saman skapleg-
ar hugmyndir um lögun og legu
landsins, er undirstaða fæst
fyrir raunhæfari kort og gleggri
hugmyndir koma til sögunnar.
Rakinn er merkilegur þáttur
landfræðisögunnar, uns Björn
Gunnlaugsson lýkur mælingu
Islands og kort hans eru gefin út
1848.
Siöara bindi bókarinnar er i
sama stóra brotinu og hið fyrra,
það geymir auk textans 165
myndir af landakortum og
kortahlutum og eru 19 þeirra lit-
myndir. Verð bókarinnar er án
söluskatts 60.000 krónur en
72.000 krónur með skattheimtu.
Fyrra bindið hefur verið nær ó-
fáanlegt um skeið, en nokkur
eintök hafa veriö til i heftum og
eru nú bundin inn og kosta 20.000
krónur án söluskatts.
Haraldur kvaðst ekki hafa
nein áform um að halda áfram
kortasögu eftir framlag Björns
Gunnlaugssonar. Starf hans var
mjög merkilegt, en kortin enn ó-
nákvæm um margt, enda gat
Björn ekki farið um landið allt
og hafði mjög takmarkað fé til
starfsins. Hann fyllti upp i eyð-
urnar eftir lýsingum. Hann
lagði til grundvallar strand-
mælingar frá árunum 1801-1818,
sem voru út gefin á kortum i
Kaupmannahöfn sem sjókort
handa farmönnum og hélt á-
fram út frá mælingarpunktum
þeirra, sem þau kort gerðu,inn i
landið.
Frá eldri áfanga kortasög-
unnar sagði Haraldur þau tið-
indi, að i kortagerð hafi um tima
rikt svipaðar aðstæður og i
læknisfræðum: skurðlæknar og
lyflæknar átu hver úr sinum
poka og fyrirlitu hinn aðilann.
Eins var þetta i kortagerð, sæ-
farendur gerðu sjókort eftir
sinni reynslu, sem lærðir menn
fyrirlitu - þeir aftur á móti
gerðu kort eftir tiltölulega vafa-
sömum bóklegum heimildum.
Það er þess vegna að upp kemur
sá tviskinnungur, að við hlið Is-
lands er lengi að flækjast fyrir
mönnum land, sem oftast er
kallað Frislanda á sjókortum.
Siðan renna löndin tvö saman
Hér er sagan
rakin frá tímum
Guðbrandar
biskups til hins
merka skerfs
Bjöms Gunn-
laugssonar
með bættri sambúð korta-
gerðarmanna, rétt eins og
skurðlækningar og lyflækningar
taka upp friðsamlega sambúð.
Ég hefi verið að safna efni til
þessarar kortasögu frá þvi 1953,
sagði Haraldur ennfremur, en
ég byrjaði að skrifa 1956. Ég
hefi nokkrum sinnum dvalið i
British Museum, sem er safna
rikast að kortum, einnig i Paris,
Hamborg, Hollandi, Sviþjóð og i
Kaupmannahöfn, þar sem flest
þau kort er að finna sem eru
sérislensk. Hér heima er sára-
litið til.
Þvi fer fjarri, að ég telji, að
ekkert muni finnast framar af
áður óþekktum kortum, sem
varða þessa sögu. Suður i
Evrópu eru mörg klaustursöfn
og aðalsmannasöfn sem við
vitum ekki hverju leyna. En
mér þykir óliklegt að þau kort
væru annað og meira en til-
brigði við þekktar gerðir, ég á
ekki von á nýjum tegundum
korta.
Menn mega einnig vita, að
það er mikið gert af þvi að falsa
gömul kort. Tækni falsaranna
fleygir fram, en þeim skýst
þótt skýrir séu: blekið kom upp
um þá sem gerðu Vinlandskort-
ið, þótt skinnpjatlan væri eld-
gömul og allt I lagi með hana.
Hvort ég er ánægður með bók-
ina? Það þýðir vist ekki annað
en að vera ánægður. En bókin
hefði efalaust mátt vera betri,
ekki er að efa það..
Bókin er ljóssett, brotin um
og prentuð i prentsmiðjunni
Odda h.f..útliti og gerð réð Gisli
B. Björnsson.iVuglýsingastofan
h.f., en vinnu við útfærslu á upp-
setningu, frágang kápu og titil-
siðna annaðist Guðjón Eggerts-
son, Auglýsingastofan h.f.,Bók-
bandið vann Sveinabókbandið
h.f..A kápu er Islandskort Þórð-
ar biskups Þorlákssonar frá
1668.
AB
Ekki
er allt
gull
sem
glóir
Appelsinur eru hollar. Þær
eru hreinasta sælgæti. Safartk-
ar og mátulega sætar slá þær
allar aðrar lystisemdir heims-
ins út. Svo ekki sé minnst á
hvilikt næringargildi þær hafa.
C-vitamin og ýmis önnur
næringarefni sem likaminn
þarfnast finnast I þessum gullnu
gióaidinum.
Vlnarbrauð eru aftur á móti
óholl og fitandi. Dönsk vinar-
brauð eru ákaflega væmin. Syk-
ur, sulta, glassúr og drullu-
krem. Engin takmörk eru fyrir
sætleika og væmni vinarbrauða.
Svo ekki sé minnst á hve óholl
þau eru og fitandi. Einn stærsti
fituvaldur velferðarrikjanna
eru vinarbrauðin svokölluðu.
Hvflikur viðbjóður og nauðgun á
bragðkirtlum fórnarlambsins.
A meðan maðurinn minn
öskrar sig hásan út af rikjandi
rotnun og rányrkju, byltir hann
sér annars hugar i feigðarfaðmi
vinarbrauðanna. Hann hefur
kynnt sér allar vinarbrauðsteg-
undir hér i helvitinu og rennir
þeim niður eftir mikið smjatt og
háar frygðarstunur. Risahár
hundraöshluti visitölubundinna
«námslána hans rennur til
hryðjuverkamanna þeirra, sem
eitur þetta hnoða.
Tviskinnungsháttur mannsins
mins reis hæst, þegar hann
borðaöi ýmis konar himneskar
baunakássur i alla mata, en
hámaöi vinarbrauð I sig þess á
milli. Nú eru baunir horfnar af
borðum, en vinarbrauöin halda
áfram að vera hans ávana- og
fikniefni.
A fimmtiu og tveggja vikna
hjúskaparafmæli okkar I byrjun
þessa árs, reis ég upp á aftur-
lappirnar og sortnaði fyrir aug-
um þegar ég öskraði: Nú er
komið nógí— Siðan gekk ég nið-
ur og út til grænmetiskáup-
mannsins og keypti af honum
heilt kilógramm af Jaffa
appelsinum og tvö stykki af
Jaffa greipávöxtum. Sigri hrós-
andi skellti ég ávöxtunum á
borðið og lýsti þvi yfir að þetta
ættu að vera næringargjafar
okkar þar til birgðir yrðu á þrot-
um; þá skyldu keyptar nýjar.
Maðurinn minn leit skömm-
ustulega á mig þegar hann
teygði sig hikandi eftir einni
appelsinu. Ég fékk mér lika
eina og naut þess að kremja
laufin á milli tungu og góms, oft
með aðstoð tannanna. Svo
krestum við augun og grettum
okkur, þegar sýran úr ávöxtun-
um smaug út i taugakerfið.
Leik þennan lékum viö frá
Erla
Siguröardóttir:
KIPPT ÚR
KÖRFUNNI
morgni til kvölds, allt að sex
sinnum á dag. A timabilinu sást
ekki eitt vinarbrauð á heimili
okkar hjóna. Samband okkar
varð átakaminna og mildara i
flesta staði. Kvefið rauk úr okk-
ur eins og silfurskottur undan
ljósi. Alls neyttum viö niu kiló-
gramma af appelsinum og sex
stykkja af greipávöxtum.
1 febrúar gripu örlagapúkarn-
ir harkalega inn i lif okkar
hjóna. Eftir langan vinnu- og
skóladag, höfðum við háttað
snemma, búið vel um okkur i
hjónarúminu og kveikt á sjón-
varpinu. Fyrir framan okkur lá
bakki með fjórum appelsinum,
skornum niður i sex báta hver.
Klukkan hálf átta byrjaði
fréttatiminn. Fréttamaðurinn
með ferköntuöu gleraugun birt-
ist á skerminum og hóf þuluna
um styrjaldir, hrýðjuverk,
samningafundi, þjóðflokkaerj-
ur i þriðja heiminum og veður-
fregnir. Alltaf er eitthvað nýtt
að gerast i veðurmálum heims-
ins. Ekki var hann kominn langt
með þuluna, þegar við hjónin
gripum i hvort annað, með
svitadropa á enni og undarlegan
köggul i maganum. Hann las
áfram hægt og rólega, eins og
ekkert hefði i skorist: „Rann-
sóknir i Þýskalandi og Hollandi
hafa leitt i ljós, að Israelsk gló-
aldin innihalda geigvænlegt
magn af kvikasilfri. Hafa börn
og gamalmenni i þessum lönd-
um sýkst af þessum völdum.
Hafnar eru sams konar rann-
sóknir hér i Danmörku og hafa
kaupmenn eyðilagt birgðir sin-
ar af gyðingaglóaldinum. Talið
er að arabiskir hryðjuverka-
menn standi að baki þessa
harmleiks, sem ógnað getur
fjárhagslegu öryggi gyðinga”.
í miðri geðshræringunni leit
maðurinn minn sigri hrósandi á
mig. En ástandið bauö ekki upp
á slikt. Sem kólfi væri skotið
flaug ég fram á salerni, þar sem
við hjónin krupum eöa sátum
siöan.
Morguninn eftir setti maöur-
inn minn tuttugu og fjóra
appelsinubáta ofan i plastfötu,
sem skyldu verða vopnabirgðir
okkar ef til borgarastyrjaldar
kæmi. Þá skyldu hinir háu herr-
ar fá kvikasilfur i endaþarminn.
Að þvi loknu gekk maðurinn
minn niður og út i bakari, þar
sem hann keypti tvö sérbökuð,
tvö með rúsinum og möndlum
og tvö stúdentabrauð. Kramin
undir miskunnarleysi heimsins
neytti ég hljóðlát mins helm-
ings. Eitthvað var dáið inni i
mér. Eitthvað byltingarkennt
og frjálslegt hafði orðið að
beygja sig fyrir bláköldum
raunveruleikanum. Um kvöldið
bakaði ég pönnukökur.
\j litul er náiuiriilcgi sjclielni
sykurlaust
tygsigúmmí frá Wrigleys