Þjóðviljinn - 25.11.1978, Blaðsíða 11

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 25. nóvember 1978
Laugardagur 25. nóvember 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA II
LÍFIÐ ER KÓRÆFING
Litið við á söngfjölum
Menntaskólans við Hamrahlíð
Kórinn á æfingu.
Nokkrir félagar úr kór Menntaskólans viö Hamrahllö.
Innlifun, röggsemi og persónutöfrar einkenna stjórn Þorgeröar.
þá Þorkel Sigurbjörnsson og
Gunnar Reyni Sveinsson, „Blá-
stjarna” Jóns Þórarinssonar,
útsetningar á islenzkum þjóö-
lögum...
E: — Madrlgalar og Islenzk lög.
Sp.: En varanlegasta „hit”-
lagiö hjá ykkur?
öll: — Viö lyftum hug I hæöirt
(J.S. Bach, texti eftir Böövar
Guömundsson.)
Sp.: Hvers sakniö þiö mest úr
eldri prógrömmum?
R: — Viö vorum meö
júgóslavnesk þjóölög meö textum
eftir Þorstein Valdimarsson, sem
geröu geysilega lukku, þegar viö
fórum til Isafjaröar fyrir einu
ári.
B: — Stemmur Jóns Asgeirs-
sonar fyrir mig, takk. Viö vorum
meö þær I útvarpskeppnimni I
Danmörku I fyrra.
öltin og sópraninn tóku undir
þaö.
Þaö var álit kvartettsins, aö
sálmar, jólalög og styttri
madrigalar væru langsamlega
auövcldust aö æfa. Ekki var aö
sökum aö spyrja, aö þeim þóttu
nútimaverkin erfiöust.
A FYRSTA DEGI þessa
vetrar hélt Norræna húsiö í
Reykjavík upp á 10 ára
afmæli stof nunarinnar
meö þvi aö efna til tónleika
í húsakynnum sinum eins
og alþjðð mun kunnugt,
enda var tónleikunum út-
varpaö.
Góökunningi islenzkra
tónlistarunnenda frá fjöl-
mörgum tónleikum, þótt
aöeins 11 ára sé og þar aö
auki háður stöðugum
mannaskiptu m, kór
Menntaskólans við
Hamrahlíð, frumflutti
þarna verk eftir Nestor
danskra nútimatónskálda,
Vagn Holmboe, og Jón
Nordal, sem sérstaklega
höföu verið samin af þessu
tilefni.
Islenzka verkið hét
„Kveðið í bjargi", en
stjórnandi kórsins taldi
það „stórkostlegt tónverk,
gætt óvenjulegum anda,
magnað og áhrifamikiö."
Og jafnframt erfiðasta
verkið, sem kórinn hefur
fengizt við.
Tónleikar þessir eru
aðeins nýlegt dæmi um
þann veglega sess, sem
Hamrahlíðarkórinn undir
stjórn Þorgerðar Ingólfs-
dóttur skipar í tónlistarlífi
landsmanna. Nú hefur
verið ákveðið að gefa út
plötu með jólalögum og
helgisöngvum, sem er
væntanleg um næstu
mánaðamót. Það er
margra mat, að fyrr hefði
mátt skera þessum glæsi-
lega málsvara ungrar
tónlistariðkunar breiðskifu
en öllum fjöldanum af
skrumskældri skilvindu-
músík, sem íslenzkir
hljómplötuframleiðendur
hafa þjakað þjóðina með
að undanförnu.
En framför er alltaf
framför, þótt hljótt fari.
Unglingakórar á islandi hafa
löngum átt erfitt uppdráttar, m.a.
vegna tónmenntakennaraleysis 1
gagnfræöa- og menntaskólum. Þó
hafa sifellt fleiri skólar séö sóma
sinn I þvl aö stofna kór og ráöa
kórstjóra, jafnvel þótt ekki séu
alls staöar tök á aö kenna öllum
nemendunum tónmennt, enda má
segja, aö meö slikri viöleitni seöji
skólinn tónlistarþörf áhuga-
sömustu nemenda sinna aö veru-
legu leyti.
Eini menntaskólakór á landinu,
sem verulega hefur látiö aö sér
kveöa, er kór Menntaskólans viö
Hamrahliö I Reykjavlk. Hann er
stofnaöur 1967, en þá var skólinn
aöeins ársgamall og haföi
rúmlega 300 nemendur. Þor-
geröur Ingólfsdóttir hefur veriö
stjórnandi kórsins frá upphafi og
gert hann aö svo sérstöku fyrir-
brigöi I hérlendri kórmenningu,
aö til þessa hafa sex meiriháttar
Islenzk nútlmatónskáld látiö
kórinn frumflytja verk eftir sig, en
þau eru Gunnar Reynir Sveins-
son, Jón Asgeirsson, Jón Nordal,
Jón Þórarinsson, Páll
Pampichler Pálsson og Þorkell
Sigurbjörnsson.
Svokallaöir „blandaöir kórar”
eru kórar, sem ná yfir allt söng-
sviöiö, sópran, alt, tenór og
bassa, andstætt karlakórum (T,
B) og kvenna-og barnakórum (S,
A), sem vegna hins smærra radd-
sviös þykja hafa heldur minni
Gunnar
Reynir
Sveinsson
tónskáld:
„Ég er ávallt reiðubú-
inn að skrifa fyrir
Hamrahlíðarkórinn und-
ir stjórn Þorgerðar
Ingólfsdóttur, sé til mín
leitað. Það er einfaldlega
vegna þess að hann er
hæfasti blandaði kór
landsins til að f lytja sam-
tímatónlist. Þorgerður
hefur þann hæfileika að
geta búið til ótrúlega góð-
an kór úr lítt mótuðum
efnivið. Þar fer saman
góður hljómur, rytmisk
spenna og almenn söng-
gleði. Þorgerður er ein-
hver hæfasti músikupp-
alandi þjóðarinnar, sem
ég hef kynnst, og væri
það f agnaðaref ni, ef
fleiri músikuppalendur
tækju svipaða, jákvæða
stefnu til þess að rífa
ungviðið upp úr iágkúru
dægurlaga.
Það er mjög sjarmer-
andi að hlusta á kórinn
æfa. Vinnugieði, ósér-
hlífni og kraftur streymir
frá stjórnandanum og
ummyndast í ferskum,
tón- og taktvissum söng
kórsins. Það má segja, að
fátt sé eins mannlegt og
hrífandi i tónlist og sú
sterka UPPHAFNING,
sem næst í fögrum kór-
söng".
Paramiðlunin
tjáningarmöguleika, þá hafa mun
færri tónverk veriö samin fyrir
óblandaöa kóra sem bitastæö
þykja, jafnt fyrr á öldum sem á
þessari.
Meö tilkomu slfellt fleiri bland-
aöra kóra hefur hinu heföbundna
veldi karlakóra á Islandi smám
saman veriö hnekkt. Skv. hinni
sivinsælu höföatöluviömiöun er
haft fyrir satt, aö óvlöa sé jafn-
blómleg kórstarfsemi og hér á
landi, hvaö sem nú felst I þvl;
skortur á ýmsu ööru, eins og tón-
leikahöll, tónbókasafni,
tónmenntarkennslu á gagnfræöa-
og háskólastigi og ýmsu fleiru
myndar aö minnsta kosti heldur
sorglegt mótvægi viö þennan
gleöilega kóráhuga, ef maöur
tekur um málin I vlöara skilningi.
En hvaö sem þvl llöur, þá geta
áreiöanlega fáir blandaöir kórar
á tslandi státaö af jafn litrlkum
og afkastamiklum starfsferli á
jafnskömmum tima og kór
Hamrahliöarskólans. Hann hefur
haldiö tónleika viö margvisleg
tækifæri innan skólans og utan,
bæöi i lýöveldinu og erlendis. t út-
löndum hefur hann reynzt þjóö-
inni veröugur menningarfulltrúi,
án þess aö þurfi aö jafna viö
höföatölu.
^ Kórinn tók þátt I alþjóölegu tón-
listarmóti i Wales 1971, var
fulltrúi tslands I lokakeppni nor-
rænna æskukóra I Noregi 1973,
Sviþjóö 1975og Danmörku 1977Og
tók þátt I kórahátiöunum
„Europa Cantat” (Evrópa syng-
ur) á Englandi 1976 og „Zimrija”
i tsrael I fyrra.
Ariö 1973 söng Hamrahliöar-
kórinn á hátlö ISCM
(International Society of Contem
porary Music) haldinni I
Reykjavik, tók þátt I keppni á
vegum evrópskra útvarpsstööva
1974 og frumflutti ýmis norræn
tónverk á Norrænu músik-
dögunum 1976 og á UNM,
Tóniistarhátiö norræns æskufólks
1977, en síöastnefndu tvenn sam-
tök eru aöallega vettvangur
nýrra tónverka og höfunda þeirra
og voru þá bæöi haldin I
Reykjavik.
Meö Sinfóniuhljómsveit tslands
söng kórinn 1975 og hefur margoft
komiö fram I útvarpi og sjón-
varpi hérlendis. Þá hefur hann
sungíö fyrir útvarpsstöövar á
Noröurlöndum og komiö fram I
brezku útvarpi og sjónvarpi.
Mannaskiptin
t vetur eru 54 manns I kórnum,
allir nemendur Menntaskólans
viö Hamrahllö. A hverju ári
veröa miklar breytingar og
umskipti, er kórfélagar ljúka
námi viö skólann, en nýtilkomiö
áfangakerfi hefur gert duglegum
nemendumkleiftaö ljúkanámiá
3 árum i staö 4. Þetta örvar enn
mannaskipti, en aö sögn Þor-
geröar eru kórfélagar oft einmitt
þroskaö námsfólk, sem kann aö
nota timann. Hún nefndi sem
dæmi, aö af þátttakendum i tsra-
elsförinni I fyrra væru nú aöeins
15 eftir I núverandi kórnum; þó
væru enn færri eftir, sem höföu
veriö á Europa Cantat mótinu I
hitteöfyrra, eöa 5 (fimm) manns!
Þaö gegnir raunar furöu, hvernig
kórnum tekst aö halda gæöastaöli
sinum viö sllkar aöstæöur.
Vinnuálagið
En þrátt fyrir ágæta stjórn-
kænsku og persónutöfra Þor-
geröar Ingólfsdóttur, sem flestir
viömælenda minna eru á einu
máli um, eru ugglaust til fleiri
skýringar á sérstööu Hamra-
hllöarkórsins. Ein er sú, aö reglu-
legar æfingar eru aldrei færri en
þrjár á viku, en veröa fleiri eftir
þörfum, þegar aö meiriháttar
tónleikum dregur. Þetta vinnuá-
lag getur stundum reynt á skiln-
ing og samstarfsvilja kennara og
skólayfirvalda. Ég spuröi þvl
Guömund Arnlaugsson, sem er
rektor i Hamrahllö og auk þess
(flestum skákmönnum aö góðu
kunnur, um kosti og galla viö aö
hafa kór af slikum karat innan
veggja skólans. Þessu svaraöi
Guömundur þannig:
„Kóstirnir liggja nú I augum
uppi. Þaö er gaman aö hafa fólk
innan skólans, sem gerir ein-
hvern hlut vel, hvort sem þaö er á
tónlistarsviöi eöa ööru sviöi. Kór-
starfiö er eitt af þvl, sem bezt er
gert i skólanum, býst ég viö.
Gallarnir eru hugsanlega þeir,
aö þetta fólk hafi stundum of llt-
inn tima aflögu fyrir nám, en min
reynsla er yfirleitt sú, aö fólk sem
er duglegt I músikinni er oftast
nær duglegt viö nám, þannig aö
þetta gengur minna út yfir námiö
en maöur skyldi halda fyrirfram.
Ég hef haft mikla ánægju af
kórnum og reynt aö styöja viö
bakiö á honum eins og hægt hefur
veriö. A þessum timum, þegar
mikiö er um yfirborösmennsku og
menn reyna aö fá hlutina billega,
er gaman aö sjá dæmi um hiö
gagnstæöa: aö leggja verulega aö
sér mikla vinnu og alúð I starfi og
fá eitthvaö út úr þvi, eins og óhætt
er aö segja aö kórinn hefur
fengiö.
Þetta er samstilltur hópur;
þegar þau hafa veriö erlendis,
hafa þau vakið mikla og góöa
athygli.ekki aöeins fyrir sönginn
heldur einnig fyrir elskulega og
kurteisa framkomu.”
Þess ber aö geta, aö stjórnand-
inn baö mig fyrir íram aö koma á
framfæri þakklæti hennar og
kórsins fyrir jákvæöa afstööu
kennara og yfirmanna I þeirra
garö.
Aðkoman
Æfingar kórsins hafa jafnan
farið fram I sgmkomusal Hamra-
hllöarskólans slöastliöin tvö ár,
en sá salur hlýtur aö vera meö
stærri félagsathvörfum I fram-
haldsskólum landsins; hann
tekur um 600 manns i sæti. Hann
er jafnframt samastaður
Kammersveitar Reykjavikur og
hefur veriö miöpunktur hins fjör-
ugasta tónleikahalds i höfuð-
borginni. Ég skrapp á eina
æfinguna fyrir skömmu, laust
fyrir miöaftansleytiö, til aö for-
vitnast um hug og hag krakkanna
I kórnum og hvaö yfirleitt væri á
seyöi.
Stúdentsefni höföu verið
dimmitteruö frá skólanum sama
dag meö tilheyrandi góölátlegum
ærslum, en ekki var þó hætt viö
kóræfinguna af þeim sökum.
Jafnskjótt og salurinn haföi
tæmzt aö athöfn lokinni, tfndust
fjórar tylftir ungmenna og hálfri
betur inn og hófu aö æfa upp á
kraft. Þetta voru lög, sem eiga
eftir aö veröa sungin um jólin:
tvlkórverk eftir Jacobus Gallus
allas Handl og mótetta eftir Hans
Leo Hassler viö 96. Davlössálm
frá 16. öld, nokkru yngri verk
m.a. eftir Praetorius, Bach og
fleiri, svo og verk eftir Þorkel
Sigurbjörnsson viö „Ljós og
hljóma” Hannesar Péturssonar,
sem hin væntanlega hljómplata
kórsins veröur heitin eftir.
Meö snældutóli búnu splunku-
nýjum rafhlööum réöst ég aö
blönduöum kvartett kórfélaga
sem komiö var upp i skyndi, þeim
Ernu Ingvarsdóttur (ölt),
Ragnari Marteinssyni (bassa),
Boga Þór Siguroddssyni (tenór)
og önnu Sigurmundsdóttur
(sópran).ená daginn kom, aö hin.
siöastnefnda átti bróöur I kórnum
og tvö eldri systkin hennar höföu
veriö i honum áöur.
Sp.: Hvernig er andinn i
kórnum núna?
R. — Ég er jíklega búinn að
vera lengst okkar hérna i kórnum
og ég hef mikiö tekiö eftir, hvern-
ig mórallinn hefur breytzt. á ýmsa
vegu: hann er mjög hress núna.
Þó mætti skjóta inn, aö mér finnst
kórpartýin okkar ekki eins
skemmtileg og þau voru einu
sinni. Þaö voru fleiri og hressari
„teboð” hér áöur fyrr.
B: — Ég er á þriöja ári I
kórnum, og mér finnst jafnari
mórall og minni klikumyndun nú
en áöur var, enda komu tiltölu-
lega fleiri nýliöar I kórinn I haust
en ég man eftir. Þá hefur veriö
óvenjumikiö starfaö á þessari
haustönn, t.d. frumflutt tvö erfiö
verk á afmælistónleikum
Norræna hússins nýlega.
Sp.: Gengurvelaöfá fólkiallar
raddir, eöa er tenórinn llka
klassiska vandamáliö hjá ykkur?
B: — Síöustu ár hefur veriö
gifurleg aösókn og færri komizt I
kórinn en vildu, nema I tenór, en
þar hafa málin samt bjargazt
yfirleitt meö hörku (...!). Þaö eru
i rauninni bara tveir eða þrlr sem
geta kallazt góöir tenórar, hitt
eru baritónar.
R: — Bassinn er aftur á móti
oftast nógu djúpur, en stundum
ekki alveg nógu hár.sérstaklega I
verki Jóns Nordal, þegar hann lék
sér uppi á g! (þ.e. ofarlega á
tenórsviði, — ROP.)
Krökkunum fannst verk
Nordals erfitt og kváöust hafa
„stressazt yfir þvi I fyrstu, en
þaö vann mjög á.”
E: — Viö höfum aldrei tekiö
svona þungt verk á haustönn fyrr,
þaö hefur yfirleitt veriö stefnt aö
þvl aö koma kórnum saman meö
léttari verkefnum I upphafi hvers
starfsárs.
Vinsældalistinn
Sp.: Hvers konar lög er
skemmtilegast aö syngja?
A: — Madrlgalar.
(ókunnugum lesendum skal
upplýst, aö flestir madrlgalar,
eöa „endurreisnarskeiös -
hirðingjasönglög” eru stutt 3-6
radda kórverk frá kringum 1500-
1620 viö veraldiega texta, gjarna
um efni úr grisk-rómverskri
goöafræöi I sveitasælustil. Þá var
vinsælt á betri bæjum úti 1
Evrópu aö kyrja þessi lög aö
loknum kvöldveröi, enda I raun-
inni ætluö til „heimasöngs”,
einum manni ihverri rödd. Beztu
madrigalar þykja enn i dag óviö-
jafnanleg listaverk, ómissandi á
söngskrá hvaöa kórs sem er.)
B: — Hvaö sem er. Jafnvel
nútímaverk eins og Nordals-
verkið, þegar gengur svona vel.
Þaö kemur oft skemmtilegra út,
þegar verk eru erfiö og menn
þurfa aö einbeita sér mjög mikiö.
R: Hvaöa lög eru skemmti-
legust? Ja, bæöi gömlu madrlgal-
arnir og lika Islenzk verk eftir t.d.
Sp.: Hafiö þiö lært á hljóöfæri?
R: — Ég læröi á pianó. Einu-
sinni.
A: — Sama hér.
E: — Ég læröi á fiölu I fimm ár.
Þetta kváöu þau hafa hjálpaö
mjög mikið viö komuna I kórinn,
en tiltölulega margir eru læsir á
nótur strax I upphafi. Auöveldaöi
þetta kórnum mjög aö ná tökum á
verki á stuttum tima.
t Hamrahllö er annar kór, sem
án tillits til stæröar hverju sinni
er auknefndur „litli kórinn”.
Hann æfir einu sinni á viku.
Fjórmenningar minir sögöu ekki
óalgengt aö krakkar flyttust
þaöan yfir i „stóra” kórinn og hiö
þrefalda vinnuálag, sem þar
rikir, ef aukinn áhugi á kórsöng
kviknaöi með þeim I „litla”
kórnum.
Hvaöa afstaöa er rlkjandi hjá
Hamrahliöarmenntlingum al-
mennt gagnvart kórnum? Þessu
var svaraö meira eöa minna in
solido á þann veg, aö kórfélögum
Framhald á 18. siöu
Jón
Nordal,
tónskáld:
„Þetta er geysigóður
kór og vinnur af hrifn-
ingu og dugnaði. Mér
likaði sérstaklega vel við
f lutninginn á verki mínu í
Norræna húsinu. Það sem
mér þótti einna mest um
vert var, hvað þetta til-
tölulega óþjálfaða fólk
gekk upp i verkefni, sem
var mjög erf itt fyrir það.
Það lét ekkert á sig fá og
skilaði sínu með miklum
ferskleika. Mér fannst
aðdáunarvert hve vel
tókst til, sérstaklega
þegar haft er í huga hve
margt nýtt fólk var í
kórnum þetta haust. Á
svo stuttum tíma finnst
mér þetta ótrúlegur
árangur og varla áhugá-
fólki ætlandi. En þégar
hins vegar hver einasti
maður verður að leggja
sig svona mikið fram til
að þetta takist, verður
spennan og ferskleikinn
kannski því meiri.
Það er mjög sjaldan,
sem maður fær frumf lutt
eftir sig verk svo vel. Ég
hef fullan hug á að semja
fleiri verk fyrir Hamra-
hlíðarkórinn eftir þessa
reynslu."
Greinarhöfundur ræöir viö blandaöan kvartett kórfélaga: Erna Ingvarsdóttir, Ragnar Marteinsson,
Bogi Þór Siguroddsson og Anna Sigurmundsdóttir.