Þjóðviljinn - 21.12.1978, Síða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 21. desember 1978
Stefán Jónsson:
Börn eru besta fólk.
Teikningar:
Friðrika Geirsdóttir.
167 bls.
isafoldarprentsmiöja.
1978.
Það er tilhlökkunarefni fyrir
hver jól að fá að skrifa um bækur
Stefáns Jónssonar, og ekki dregur
Ur ánægjunni i þetta sinn. Börn
eru besta fólk er eftirlætisbókin
min úr safni Stefáns og aö minu
áliti besta bók hans. Þetta er
fyrsta bókin I þrileiknum um
Asgeir Hansen, siðasta verkinu
sem Stefán skrifaði handa
börnum og unglingum, og sem
sýnir glöggt hvað Stefán var enn-
þá ungur i anda þegar hann dó.
Verkið er samið sem heild, skipu-
lagt frá upphafi sem þriggja
binda verk, þess vegna er erfitt
aö skrifa um fyrstu bókina eina,
þótt af nógu sé að taka i henni.
Þar er grundvöllurinn lagður.
//Er þaö hann, amma?"
Sagan gerist I Reykjavik milli
1930 og ’40. Hún segir frá Ásgeiri
sem er kallaður Hansen af þvi að
hann á engan fööur. Hann er 10-11
ára i fyrstu bókinni og býr i
kjallaraherbergi viö Grettis-
götuna hjá mömmu sinni og
ömmu. Konurnar vinna báðar,
„Við þykjumst alltaf vera
góða fólkið í bókunum.”
mamma á skrifstofu, amma
prjónar fyrir fólk og spáir fyrir
þvi lika.
Það er föðurleysi Asgeirs sem
þessi saga snýst um að mestu
leyti. Það veldur beint eða óbeint
þróun mála hjá Asgeiri og i
kringum hann, þvi það veldur
honum stööugum áhyggjum.
Hann er I raun haldinn þráhyggju
vegna þess aö móðir hans tók
fyrir hans minni þá ákvöröun ,aö
segja honum ekki hver faöir hans
er. Framan af lýsir Asgeir föður-
duld sinni á fyndinn hátt, sögu-
maöur sér hið barnalega við við-
brögðin, en svo veröa sárindin
meiri og atvik alvarlegri, og þá
fer grlniö af.
Það er Asgeir sem segir söguna
11. persónu. Hann segir hana ekki
jafnóöum og hún gerist heldur er
hann orðinn aöeins eldri, þó ekki
fullorðinn, þegar hann litur yfir
þessi viðburðariku ár i lifi sinu.
Ekkert fær lesandi að vita sem
Asgeir veit ekki, en stundum
getur fullorðinn lesandi ráðið I at-
vik sem Asgeir skilur ekki en
segir þó frá. Þannig er alltaf i
bókum Stefáns.
//Ásgeir hét ég.."
Asgeir er sögumaöur og lika
aöalpersóna bókarinnar. Lesandi
kynnist honum aðallega innan
frá, hugsunum hans, orðum og
gerðum, en einnig heyrum við
hvernig aörir bregðast við
honum. Ásgeir er margbrotnasta
aöalpersónan i barnabókum
Stefáns, alls ekki allur þar sem
hann er séður. Frá honum
sjálfum vitum við að hann er lag-
legur strákur, vel gefinn, oftast
prúöur og drenglyndur, stundum
þó grobbinn og reynist eiga gott
með að spinna upp sögur þegar
þörf krefur. Hann tekur sjálfan
sig eins og eðlilegan hlut sem
vonlegt er, og lesandi gerir það
lika.
Þangaö til myndin af honum
fær aðra liti. Þaö kemur I ljós að
hann orkar ögrandi á fólk,
einkum fólk sem ræður, kennara,
skólastjóra, fyrirfólk og lögreglu.
Framan af gerir hann sér ekki
grein fyrir þessu, ekki fyrr en
hann fær það óþvegið hjá Arndisi
kennara: ,,Æ, ég þoli vist aldrei
þetta sjálfumglaða, uppveðraða
fés á þér, greyiö mitt.” (97) Þessi
skellur kemur i framhaldi af
langvarandi erfiðleikum og
veröur einn af þeim dropum sem
fylla mælinn. Asgeir lendir upp á
kant viö félaga sina, og ekki alveg
að ósekju, hann fer að skrópa i
skólanum, þjálfast I að ljúga og
langar til að lenda i virkilega
vondum málum.
En um leiö og hann spilar töff út
á við og vekur fyrrverandi
félögum sinum hryllingsblandna
öfund er hann pindur hiö innra:
„Stundum fannst mér ég vera
orðinn útilegumaður, sem allir I
byggð ofsóttu...” (104-5) Hann
getur ekki talað viö neinn, hann
veit um engan sem kann ráðið út
úr þessum vanda nema móður
sina — og það er svo kviövænlegt
að leita til hennar.
//...en móðir min Guðrún"
í augum Asgeirs er móðir hans
borg á bjargi traust. Hann iýsir
henni svo, að hún hafi ekki verið
,,I orðunum, sem hún sagði,
fremur i þvl, hvernig hún sagði
orðin og þó langhelst I þvi, sem
var á bak við orðin. Hún var á bak
við allt, sem hún sagði, og þar var
mjög gott að vita af henni.” (7-8)
Henni er treystandi út i æsar.
Guörún ber engan svip af hefö-
bundnum mæðrum barnabóka.
Hún er ung og falleg, bæði I
augum Ásgeirs og honum eldri
karlmanna. Þegar hún veröur
fyrir kynferðislegum átroöningi á
vinnustað lætur hún ekki kúga sig
heldur segir upp starfi. Og þegar
hún fær ekki aðra vinnu kaupir
hún fjölritunarstofu viö Laufás-
veginn. Hún er kvenréttindakona
og stússar mikið i félagsmálum.
Af þessu leiðir að hún getur
ekki sinnt syni sinum nóg og
fylgist ekki með vaxandi hugar-
vili hans. Uppeldið hefur hún falið
móöur sinni, nauðug viljug, þótt
hún viti að amma er alltof lin viö
drenginn.
1 þessari fyrstu bók verður ekki
ljóst hvernig Guðrún hefur orðið
sú kona sem hún er, einörð, sjálf-
stæð og upp á engan komin.
Asgeir segir hvaö eftir annaö að
móöir sin sé fálát og köld, sýni
aldrei tiifinningar sinar nema
þegar þau eru ein. Hún ber svip af
karlmanni, en þann svip hefur
hún fengið af harkalegri lifs-
reynslu sem segir frá i 3. bindi.
Karlmannaþjóöfélagið hefur
neytt hana til að taka sér
karlmannsstöðu með kostum þess
og göllum.
Persónugallerí
Amma Asgeirs er sjómanns-
ekkja frá Eyrarbakka og afar ólik
móöur hans. Þeim mæðgum
kemur ekki alltaf vel saman enda
fara skoðanir þeirra I ólikar áttir.
Asgeiri þykir mjög vænt um
ömmu sina, en þegar liöur á
bókina og hann þroskast gegnum
sina erfiðleika fer hann að sjá
óvæntar hliðar á henni og veröur
gagnrýninn. Þó minnkar ekki ást
hans. Lifsbaráttan hefur ekki
gertömmu kalda og fáláta heldur
slóttuga konu sem kann að beita
bæði útliti og tilfinningum sér til
Framhald á 18. siðu
Silja
Aðalsteinsdóttir
skrifar
um barnabækur
Efnisyfirlit.
Bls.
Að fjárfesla 13
1. Markmið með fjárfestingunni og lengd
fjárfestingartimans ............................ 13
2 Hófuóreglur ....................................... 14
3. Helstu tegundir fjárfestinga ..................... 14
3.1. Varnarfjárfcstingar ...................... 15
3.2. Sóknaríjárfestingar ...:.................. 17
4. Áartlanagerð...................................... 18
Heimildaskrá.................................... 19
2. kafli:
Fjármagn á íslandi 20
I Hvar er fjármagn aA fá? ........................... 20
2. Hvað kostar fjármagn?............................. 21
2.1. Nafnvextir ............................... 23
. 2.2. Virkirvextir ............................. 24
2.3 Raunvexúr.................................. 25
2.4. Fórnarvextir.............................. 29
3. Mat á hagkvarmni lánsfjáróflunar.................. 29
4 Skattaleg mcóhöndlun vaxtagjalda.................. 34
Heimildaskrá .................................. 34
3. kaflr
Tnggingar 37
10. I.ifeyristrvggingar ............................... 37
II Sjoófclagar................................ 38
1.2 Iðgjöld.................................... 39
1.3. Rcttur til liíeyris....................... 39
1.4 Kéttur til lántöku......................... 41
' 1.5. <ictá lifcvnssjóiVinnu til grciöslu
lifcyris 42
1. íi l.ndiirsko<5un lifcyriskcríis landsmanna .. 43
1.7. Skattalcg mcóhöndltin lifcyrisgjaidá.... 43
2.0 Aórur trsggingar 47
2.1 Almannatryggmgar 47
2.2. I ryggingnrfclögin......................... 4ó
2.3 Irv'ggingarsamningiir ....................... 4ö
2.4 (irtmdvöllur tryggingarstarfscmí............. 50
2.5. Sjukra- og slysatryggmgar ................. 51
2 (>. I.iílrvggingar ........................... 5(>
2.7. Ilcimilistryggingar ........................ 5K
2. K. Htiscigcndalrvgging ....................... 61
2 ú Briiua-og vnMagutrygging ................. 63
2 10. Bifreióatrvggmgar.......................... 63
llcimildaskrá . “ ‘................................ 64
4 kafli:
Innlánsstofnanir 65
I.O. Starfscmi.......................................... 67
2.0. Innlánsvcxtir .................................... 69
3.0, Skattlagning sparifjár ........................... 75
Hcimildaskrá ...................................... 75
5. kafli:
Spariskírteini ríkissjóðs 76
1.0. Aröscnn spariskirteina ............................ 76
2.0 ÁhiCtla ........................................... 80
3.0. Scljunlciki..................................... 81
4.0 Skattalcg mcóhöndlun .............................. 81
Viðauki*........................................... 83
Itcimildaskrá ..................................... 83
6. kafli.
HapjKlrættisskuldabréf ríkissjóðs 86
I.O. Aröscmi ........................................... 86
2.0. Áharlla .......................................... 88
3.0. Scljanlciki....................................... 88
4.0. Skattaleg mcóliöndlun ............................ 88
Viöaukt............................................ 89
Hcimildaskra ...................................... 90
7 kafli:
Veðskuldabréf 9i
1. Útgáfa vcöskuldabréfa ........................ 9|
2. Handhafaskuldahrcí nafnbrcf...................... 93
3. Jafnur afborganir jafnar árgreiöslur
(annuitci) ..................................... 93
4 Aröscmí og áhietta veöskuldabréfa................ 93
5. Suerö vcöskuldabréfamarkaðsins .................. 97
6. Kaup og sölustaóir............................... 98
7. Kaup minnislisti................................. 98
7.1. Arösemi -- virkir vextir ................ 98
7.2. Lcngd lánstima .......................... 99
7.3. Áfallnir vextir......................... 99
7.4. Nafnvextir .............................. 99
7.5. Útgefandi .............................. 100
7.6. Vcðið................................... 100
7.7. Áhvilandi vcðskuldir.................... 102
7.8. Þinglvsing.............................. 102
7.9 Samjívkki maka.......................... 103
7.10. Kramsalsröð............................ 103
8. Sala ........................................... 103
9. Skattaleg mcðhöndlun ........................... 104
10. Innheimta ^fborganir veðskuldabréfa.......... 104
11. Cievmsla ...................................... 106
12 Vaxtabréf....................................... 106
Viöauki I...................................... 108
Viðauki II..................................... III
Heimildaskrá .................................. 113
8. kaflr:
Hlutabréf iw
1.0. Sagan ......................................... 114
2.0. Hlutafélagalögin ............................. 115
3.0. Hlutabréfaviðskipti á Islandi................. 116
3.1. Arðsemi ................................ II?
3.2. Skattlagning......^................... 118
3.3. ðrvggi fjárfcstingarinnar .............. 118
3.4 Scíjanlciki............................. 119
4.0. Nokkur hlutafélög á Islandi .................... 119
5.0. Skilvrði og kostir virkra hlutabréfa-
viðskipta á Islandi ........................... 120
6.0._ Viðskipti mcð hlutabréf við cðlilcgar
aðsucður á fjármagnsmarkaði ................... 122
Heimildaskrá .................................. 125
9 k.ifli:
Fasteignir 125
|ó Katipfiivtcigna.................................... 127
f I (irciö'lugcta..... 127
1.2 Þarfirnar 129
1.3. Skiptilagsmal 131
14 Husn.cöislcitin 133
14 1 Nvbvggingar.............................. 133
14 11 Byggingarkosinaður 134
1.4 1.2. I jármögnun 134
14 13 Aröscmi nvbvggmga 134
14 2 Iddra húsna-ði ‘ 135
14 2 1 Hagkvit-mni «>g fjármögiurn cldra
hÚMiirðis 135
14 2 2 Kttstnaður við cndtirbxmr .. 137
1.5. Kaupsamningur 141
l.6u_Samanicki: Minnislisti 147
2.0. Sala fastcigna .................................. 147
2 I Samantckt: Minnislisti viösölu
fastcigna .............................. 150
3.0, Skattalcg meóhöndlun samkv;cmt lögunt
um tckju- og cignarskatt scm gilda
ciga t.l 31.12.1978 ............................ 150
3 I I Mcðhörtdlun söluhagnaðar................ 151
3.2. Nýju skaltalögin......................... 152
3.2.1 Meðhöndlun söluhagnaðar af ibúðar-
»g aivinnuhúsnteöi ... 152
Viðaukt I 156
Vn'uuki II .................................... 158
H ciinilda.sk rá ............................... 164
10. kafli
Bílaviðskipti -165
I ó Almcnht........................................ 165
2.0. I jöldi fólksbila. algenguslu nterki
og aldursskipting............................... 166
3.0 Sala notaðra bila og meðaleignar-
haldstimi..................................... 167
4 0. Þörfin fyrir bíl/kaup á bil 168
5.0 Vcrð biía/endursala ...................... 169
5.1. Hagkvicmm staðgrciðslu eða
lánskaupa ................................ 172
5 2. Sala gegn veðskuldabréfi 172
6.0 Skattaleg mei'höndlun söluhagnat'ar
af bifren'um.................................... 174
6.1. L.inkabifreii'ir ......................... 174
6.2 Bifrcu' til atvinnureksturs............... 175
6.3. Ákvict'i nýju skatlulaganna .............. 176
Vii'auki........................................ 176
Hcimildaskrá ................................. 177
11. kafli
Fyrirtækjarekstur 178
1.0. F.instaklingar og einstaklings-
fyrirncki ..................................... 178
2.0. Sjálfskoðun fyrir stofnun fyrirta-kis........... 179
3.0. Mat á hagkvæmni stofnunar fvrirtickis........... 180
4.0. Rekstur fvrirta-kisins........................ 181
4.1. Art'scmi ............................... 181
4.2. Hvernig má auka hagnat'inn? .............. 183
4.3 Hvernig má bicta nvtingu
fjármagnsins?.............................. 187
5.0. Áhictta og untbun .............................. 190
Heimildaskrá ................................... 190
12. kafli:
Ýmsir munir ivi
1.0. Frimerki ...................................... 192
2.0. Mvnt............................................ 195
3.0. Listavcrk....................................... 197
4.0. Gumlir munir (antik) ........................... 198
5.0. Fá'alstcinar.................................... 201
6.0. Kðulmálmar ..................................... 202
Heimildaskrá ................................... 203
13 kafli:
Heimilisbókhald, áætlanagerð
ogeftirlit 204
I Áictlanageri'..................................... 205
1.1. Innborganir .............................. 207
1.2. IJtborganir .............................. 208
1.3. D.cini um geri'greiðsluáætlunar........... 214
2.0. Skráning raunverulcikans........................ 221
3.0. F.fnrlit ....................................... 223
Heimildaskrá ................................... 224
Fjárfestingahandbókiii Sónar™g
Markmiðið með þessari bók er að gefa ein-
staklingum möguleika á að:
— Minnka tilkostnað við fjárráðstafanir með
meiri þekkingu og bættu skipulagi. Auka
tekjur með hagkvæmari fjárráðstöfunum.
Þannig á einstaklingurinn að geta aukið ráð-
stöfunarfé sitt verulega.
— öðlast öryggi og sjálfstraust i samningum.
— Komast hjá þvi að reiða sig á ráð illa
upplýstra manna.
— Geta með bættu skipulagi losnað úr fjár-
hagslegri óreiðu, sem nú nrjáir svo marga,
og bætt þar með liðan sina.
— Ná betri árangri i baráttu við verðbólguna.
Fjárfestingahandbókin er skrifuð af sérfræðingum
Fjárfestingarfélags íslands og á erindi til allra, hvort
sem um er að ræða rekstur fyrirtækja eða fjárfestingar
einstaklinga. Kynntu þér efnisyfirlitið hér að ofan.
Fæst í næstu bókaverslun
Útgefandi: Frjálst framtak hf.