Þjóðviljinn - 24.01.1979, Síða 13

Miðvikudagur 24. janúar 1979. IÞJÓÐVILJINN — StÐA 13
Vanþekking á þjóöum og mál-
efnum þeirra er hvimleiö og ill-
þolandi þeim sem veröur fyrir
baröinu á henni. bó veröur hún aö
teljast tiltölulega saklaus, ef ekki
eölileg, þegar i hlut á misjafnlega
upplýstur almenningur. Viö þvl
er t.a.m. ekki aö búast aö íslend-
ingar viti mikiö um kanadlska
smáborg eins og Kingston I
Ontario (sumir mættu þó gjarnan
vita aö Kanada er ekki hluti af
Bandarikjunum). A sama hátt
getur enginn ætlast til þess aö
ibúar Kingstonborgar séu al-
mennt vel aö sér um ísland og
þær rúml. 200 þús. sálir sem land-
iö byggja.
Máliö veröur hins vegar öllu
alvarlegra þegar fjölmiölar undir
yfirskini fræöslu gera sig seka um
glórulausa fáfræöi. Þjóöviljinn
hefur nokkrum sinnum vakiö at-
hygli lesenda sinna á þvi, hversu
fjarri sannleikanum ýmsar þær
greinar eru, sem birst hafa um
islensk málefni I erlendum
blööum og tlmaritum, nú slöast af
stjórnarmyndunar t. tilraunum
Lúöviks Jósepssonar. En af ein-
hverjum ástæöum bregöur svo
viö aö Þjóöviljinn viröist á
stundum telja sér til tekna aö vita
sem minnst um flest þaö er fram
fer I Noröur-Amerlku.
Hundasagan
hneykslanlega
Sunnudaginn 10. des. s.l. birtist
grein um Kanada eftir fyrrver-
andi blaöamann Þjóöviljans,
bórö Yngva Guömundsson. I
greinarkorni þessu er drepiö á
mörg merkileg mál sem ofarlega
eru á baugi I kanadlsku þjóöllfi
um þessar mundir, en á svo fávls-
an og yfirboröskenndan hátt, aö
ég sem Kandamaöur hlýt aö telja
þaö skyldu mina aö gera nokkrar
athugasemdir viö sllk skrif.
Þóröur gerir I upphafi aö
hneykslunarefni „hundasögu” af
Islandi eftir Farley Mowat, sem
mun hafa birst I dagblööum
nokkrum þar vestra. Mowat
þessi, eins og islenskir útvarps-
hlustendur hafa fengiö aö finna
fyrir, hefur einkum helgaö sig
skrifum um noröurhéruö Kanada
og ibúa þeirra. Mannfræöingar og
aörir visindamenn sem gerst
þekkja til á þessum slóöum hafa
uppnefnt hann „barely know-it”
sökum þekkingarskorts hans á
viöfangsefninu. Þaö er kannski
dæmigert aö grillufangara
þennan skyldi hafa rekiö á fjörur
Þjóöviljans s.l. sumar og þá
oröinn marxisti!
Mér skilst aö Þóröur hafi lokiö
B.A. prófi I stjórnmálafræöi frá
Háskóla Islands meö góöum
vitnisburöi lærifeöra sinna.
Fyrirfram heföi maöur búist viö
meiru frá slikum manni.
Að kunna að alhæfa
Aö kunna aö alhæfa er taliö
grundvallaratriöi I félags-
visindum. Er ekki fullmikiö upp I
sig tekiö aö segja: „Þessi hunda-
saga er nánast þaö eina, sem
fjallaö hefur veriö um Isíand i
kanadlskum fjölmiölum siöan
þorskastrföinu lauk,”? Þóröur
mun hafa búiö I 55 þús. manna
smábæ I Kanada undanfarna 4
mánuöi. Kanada er tæpar 10 mili-
ónir ferkílómetra aö flatarmáli.
Ibúar landsins eru um 23 miljónir
af u.þ.b. 100 mismunandi þjóö-
erni. 1 vesturfylkjunum búa m.a.
fleiri tugir þúsunda manna af
islenskum uppruna. Gefinn er út
óteljandi fjöldi blaða og timarita.
Kanadiska rlkisútvarpiö CBC
heldur úti neti sjónvarps- og
hljóövarpsstöðva á ensku og
frönsku sem allar hafa mis-
munandi dagskrá. Þá er hægt aö
nefna fleiri stöövar sem reknar
eru á einkagrundvelli. Móöir mln
ástkær á bóndabæ I Alberta vissi
a.m.k. vel aö kommúnistar væru
aö mynda stjórn á Islandi I haust
er leiö og haföi stórar áhyggjur af
þvi hvort ég fengi aö fara úr
landi.
Kosningar
Þóröur heldur áfram:
„Trudeau forsætisráöherra hefur
boöaö til almennra þingkosninga
næsta vor”. Trudeau hefur ekki
boöaötil neinna kosninga. Ef svo
væri heföi hann oröiö aö rjúfa
þing og láta þær fara fram innan
tiðar. Staöan hans nú er ekki slik
aö hún leyfi þaö. Hins vegar vill
svo til aö 5 ára kjörtimabil sam-
Trudeau; af hverju er persóna þjóöarleiötogans ómerkilegt
kosningamál?,
Íslenskír
hundar og
Trudeau
í Kanada
bandsþingsins rennur út næsta
vor og þá verða aö sjálfsögöu aö
fara fram kosningar.
„Formlega séö er tveggja
flokka kerfi I landinu, þó fleiri
flokkar eigi fulltrúa á þinginu i
höfuöborginni Ottawa”, segir
Þóröur Yngvi. Formlega séö geta
stjórnmálaflokkar 1 Kanada veriö
eins margir og verkast vill, en I
reynd er tveggja flokka kerfi. Þvi
veldur skipting landsins i
einmenningskjördæmi.
Ekki tekst Þóröi aö greina rétt
frá úrslitum kosninga 1974.
Samkvæmt tölum hans fengu
frjálslyndir 42% atkvæöa, ihalds-
menn 17%, en nokkrir smáflokkar
og óháöir þingmenn hirtu siöan
afganginn, þ.e. 41%! Þyrftu slikir
smáflokkar ekki nánari
umfjöllunar viö? í réttu lagi
skiptust atkvæði þannig: Frjáls-
lyndi flokkurinn fékk 42,4% at-
kvæöi, Ihaldsflokkurinn 34,8%,
Nýdemókratar (jafnaöarmenn)
15,1%, Sósial Kredit 4,9% og aörir
2,8%. En þessar prósentutölur
segja ekki einu sinni hálfa sögu.
264 þingsæti skiptust þannig á
milli flokkanna aö frjálslyndir
fengu 141 þingmann, Ihaldiö 95,
kratar 16, kreditlstar 11 og svo
einn þingmaöur óháöur.
Stjórnmálaflokkar
Vissulega er þörf á þvl aö fræöa
islenska lesendur nánar um
kanadiska stjórnmálaflokka.
Stjórnmálafræöingurinn Þóröur
gerir þaö svohljóöandi: „A
Frjálslynda flokknum og thalds-
flokknum er nánast enginn
munur nema sögulegur. Aö visu
gefa Stefnuskrár til kynna örlitinn
hugmyndafræöilegan mun, en
annars eru þeir venjulegir
borgaralegir flokkar sem greinir
á i einstökum málum en ekki
hvaöa efnahagsstefnu eigi aö
fylgja” (reyndar kemur fram I
lok greinarinnar aö flokkana
greinir ekki á um neitt nema
persónu Trudeaus). Aumingja
kratarnir koma slöan eins og
skrattinn úr sauöarleggnum. An
þess aö hafa látið þeirra aö
nokkru getiö fyrr, upplýsir
Þóröur aö þeir „reyni aö vera
öðruvisi en borgaraflokkarnir”
og stritist viö að vera i 2. alþjóöa-
sambandinu.
Hverju eru menn nær? Landi
minn einn, sem stundar nám viö
H.I. skrifaöi mér út til Kanada I
fyrra sumar aö hann sæi engan
mun á íslensku stjórnmálaflokk-
unum, þeir væru allir sama
tóbakiö (sem betur fer sá hann
ekki ástæöu til aö flika þessum
skoöunum opinberlega). Ég held
aö Alþýöubandalagsmenn sætti
sig illa viö aö vera settir á þóftu
meö Sjálfstæöisflokknum.
Olíuleidslurnar
Þá eru þaö málin sem „ekki eru
kosningamál” aö mati Þóröar
■Yngva (hvaðan sem hann hefur
fengiö þá flugu I höfuöiö), s.s.
efnahagsöröugleikar, 9-10% at-
vinnuleysi, bandarlsk itök, fyrir-
huguö lagning oliu- og jarögas-
leiöslna úr norövesturhéruöum
Kanada og spurningin um þjóöar-
einingu I landinu eöa Quebec-
máliö. Allt eru þetta mál sem
veröskulda mörg „Kanadabréf”
en ekki aö rétt sé minnst á þau I
útúrdúr.
Fréttir af þessum fyrirhuguöu
oliu- og gasleiöslum hafa t.d. aö
mestu fariö framhjá Þjóövilj-
anum. Samt er um aö ræöa ein-
hverjar mestu framkvæmdir I
sögu heimskapitalismans, aö
undanskildum striösrekstri.
Lengd þessara leiöslna veröur
um 15 þúsund kílómetrar,
drjúgum meiri en flugþol hinnar
nýju breiöþotu Flugleiöa.
Kostnaöur er áætlaöur i tugum
miljaröa dollara. An þess aö til
komi nokkurt „olluslys”, á lögn
leiðslnanna eftir aö valda gifur-
legri röskun á vistkerfi þess
landssvæöis sem hún veröur lögö
yfir. Þjóöviljinn ætti aö veröa sér
úti um stjórnarskýrslu um þetta
mál sem samin var undir forystu
Thomasar Bergers dómara.
Skýrsla þessi er mjög vönduö og
viöamikil og hefur haft geysileg
áhrif, m.a. þau aö hætt hefur
veriö viö aö leggja leiöslurnar um
Mackenzie dal eins og ætlaö haföi
veriö og aö enn hefur ekki veriö
ráöist I neinar framkvæmdir.
Atvinnuleysid
Hefur Þóröur Yngvi
Guömundsson reynt aö setja sig
inn I kjör þeirra rúmlega miljón
manna 1 Kanada sem ganga
atvinnulausir? A Nýfundnalandi
er atvinnuleysiö allt upp I 30%.
Milli 25-30% alls ungs fólks á
aldrinum 20-30 ára er án atvinnu.
Verst kemur þetta niöur á þvi
fólki sem er aö ljúka háskóla-
námi. Ofmenntaö vinnuafl!
glymur I eyrum þeirra hvar-
vetna. Nánast eina atvinnan sem
völ er á, fyrir utan aö ganga i
herinn, er aö fara hús úr húsi og
selja t.d. alfræöibækur eöa ryk-
sugur. Þaö kostaöi undirritaöa 8
mánaöa leit aö fá eitthvaö aö
gera, nánast hvaö sem var. A
vinnumiðlunarskrifstofum var
mér ráölagt aö gleyma þvi aö ég
heföi nokkurn tima stundaö nám i
háskóla, ef ég ætlaði aö gera mér
vonir um atvinnu.
Þjóöareining I Kanada hélt ég I
einfeldni minni aö væri aöalkosn-
ingamál Trudeaus. Undir henni á
hann mest allt sitt komiö. En þaö
er alveg út I hött aö eigna honum
tvityngisstefnuna (bilingualism)
svonefndu eins og Þórður gerir.
Hún er fyrst og fremst sköpunar-
verk nefndar (The Royal Comm-
ission on Bilingualism) sem
stofnuö var áriö 1963 aö tilstuölan
L.B. Pearsons þv. forsætisráð-
herra. Þaö væri öllu nær aö kalla
Pierre Trudeau afkvæmi þessar-
ar stefnu, þvi aö þaö var hún ööru
fremur sem lyfti honum upp I
valdamestu stööu þjóðarinnar,
nær algjörlega reynslulausum I
stjórnmálum.
Tungumálin
Nokkrar athugasemdir við
Kanadabréf í Þjóðviljanum
Þaö er fullmikil einföldun aö
halda þvl fram aö 1/3 hluti Kana-
damanna tali frönsku, hinir
ensku. Samkvæmt slöasta
manntali eru frönskumælandi
taldir 26,9% og meira en 90%
þeirra eru búsettir I Quebecfylki.
Þaö er alrangt aö „sum fylkin”
hafi neitaö aö framfylgja lögun-
um um tvö opinber og jafnrétthá
tungumál I landinu. Quebec er
eina fylkiö sem þaö hefur gert og
jafnframtsett lög er gera frönsku
eina aö opinberu tungumáli
fylkisins. Þetta hefur ekki aöeins
vakiö reiöi „enskra” manna I
fylkinu. heldur nánast allra
þjóöarbrota annarra en þess
franska, ekki slst frum-
byggjanna, indiána og inúlta.
ÞaÖ er ákaflega viilandi oröa-
lag aö segja, „aö flokkur sá sem
ræöur I Quebec hefur krafist aö-
skilnaöar frá rlkjasambandinu”.
Parti Quebecois, flokkur aöskiln-
aðarsinna, hefur aöskilnaö auö-
vitaö efst á sinni stefnuskrá, en I
fylkisstjórn hefur flokkurinn ekki
krafist aöskilnaðar enn sem kom-
iö er. René Levesque, flokksleiö-
togi og forsætisráöherra fylkisins
hefur lofaö þjóðaratkvæöa-
greiöslu um máliö.
Persóna Trudeaus
„Aöalkosningamáliö er hins
vegar persóna Trudeaus sjálfs”,
segir Þóröur fullur fyrirlitningar
á þvl hvaö kanadísk pólitík er
ómerkileg, og þykist nú heldur
betur hafa snúiö á Farley Mowat
og hundasögu hans. Ennfremur:
„... en glansinn af glæsilega
piparsveininum sem heillaöi allar
kanadlskar kerlingar upp úr
skónum á áratugnum er horfinn”.
Og skyldi engan undra, Pierre
Trudeau gekk I hjónaband árið |
1971! Hann er nú fráskilinn,
þriggja barna faöir. Menn hafa
jafnvel gert því skóna aö næstu
kosningar kunni hann aö vinna út
á þá samúö sem hann hefur hlotiö
fyrir aö vera einstætt foreldri.
En af hverju er persóna þjóöar-
leiðtogans svo ómerkilegt kosn-
ingamál? Þá speki hefur Þóröur
áreiöanlega ekki numiö viö fót-
skör meistara sinna i stjórnmála-
fræöum viö H.I.
Pierre Trudeau mun tæpast
veröa talinn meiriháttar
stjórnvitringur, en hann er aö
mörgu leyti hæfur einstaklingur
og hefur til aö bera persónutöfra,
sem öfluöu honum mikilla
vinsælda á slnum tlma. Honum
hefur liöist meiri stráksskapur en
nokkur annar kanadiskur stjórn-
málamaöur heföi getaö látiö sig
dreyma um, þótt mörgum sé nú
fariö aö blöskra hroki hans. Hann
hefur veriö forsætisráöherra I
bráöum 12 ár, svo aö I hugum
margra er hann oröinn jafnsjálf-
sagt tákn Kanada og bifurinn.
Þaö er þvl eölilegt aö andstæðing-
arnir veröi aö auglýsa slna leiö-
toga sem frambærilegan kost um
leiö og þeir nlöa persónu
Trudeaus.
Frjálslyndi og
afturhald
Eitt h ö f u ö v a n d a m á 1
Nýdemókrata er aö leiötogi
þeirra, Ed Broadbent, hefur ekki
þótt sérlega traustvekjandi til
þessa. Joe Clark var kosinn leiö-
togi íhaldsflokksins fyrir tæpum
þremur árum, fyrir tilstilli ollu-
auövaldsins I Alberta. Lengst af
siöan hefur hann þótt lltill bógur
og ekki llklegur til afreka. Joe
Who? spuröu menn. En engu hef-
ur veriö til sparað, fjölmiölunar-
sérfræöingar hafa gert allt sem I
þeirra valdi stendur til aö gera úr
honum trúveröuga landsfööur-
imynd. Svo viröist sem þaö hafi
aö einhverju leyti tekist, þvl aö
íhaldsflokkurinn hefur nú náö
umtalsveröu forskoti yfir Frjáls-
lynda flokkinn samkvæmt siöustu
skoöanakönnunum.
Undirrótin er þó sennilega sú,
aö hin fjölmenna millistétt lands-
ins, sem sér ofsjónum yfir skatta-
byröum sinum, einkum þvl sem
fer I „þennan bannsettan
letingjalýö sem ekki nennir aö
vinna”, þykir stjðrn Trudeaus of
lin (frjálshyggjan er góö til sins
brúks þegar vel árar) og heimtar
afturhaldsstjórn.
Hér hefur veriö eytt heldur
mörgum orðum út af litlu tilefni.
Þaö hef ég gert vegna þess aö ég
geri meiri kröfur til Þjóöviljans
en þær aö hann láti sér sæma aö
birta greinar sem hafa þaö eitt
gildi aö vera höfundi sinum til
skammar. Mér er þaö hulin ráö-
gáta hvers vegna jafnágætur
maöur og Þóröur er sagöur vera
sendir frá sér svona skrif. Manni
dettur helst I hug fátækur náms-
maöur aö kria sér út ókeypis
áskrift. Ég ræö Þóröi aö reyna aö
kynnast landi og þjóö meðan hann
dvelur I Kanada. Þá er von til
þess aö hann hafi eitthvaö fram
aö færa þegar hann snýr aftur.
Meö viröingu og vinsemd,
Keneva Kunz