Þjóðviljinn - 21.02.1979, Page 4

Þjóðviljinn - 21.02.1979, Page 4
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 21. febrúar 1979 UOWIUINN IVIálgagn sósíalisma, verkalýðs- hreyfingar og þjóðfreisis l tKefandi: riKðfufelaK l’jóftviljans FnimkvænidaHtjóri: Kiftur Bergmann Kiutjórar: Arni BerKmann. Kmar Karl Haraldsson. FróttuHtjóri VilhorK Harhardrtttir Kekstrarstjóri: ulfar Þormóösson Auglvsingastjóri: Kúnar Skarphéöinsson Afgreióslustjóri: Filip W Franksson Blahamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson. Erla Sigurö- ardóttir, Guöjón Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir. Ingólfur Mar- geirsson. Magnús H Glslason. Sigurdór Sigurdórsson Iþróttafrétta- martur: Ingólfur Hannesson Þingfréttamartur: Siguröur G. Tómasson Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Kögnvaldsson t’tlit og hönnun: GuÖjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson llandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir. Ellas Mar. Safnvörftur: Eyjólfur Arnason Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttii, Þorgeir Olafsson Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson. Afgreiftsla : Guömundur Stéinsson, Hermann P Jónasson, Kristfn Pét- ursdóttir Sfmavarsla: ólöf Halldórsdóttir. Sigrlöur Kristjánsdóttir Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir Húsmórtir: Jóna Siguröardóttir Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdóttir. Ctkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson. Kitstjórn. afgreirtsla og auglýsingar . Sföumúla 6. Reykjavfk. sfmi 8 13 33. Prentun: Blartaprent hf. / tilefni innrásar- innar í Víetnam # Ekki eru mörg ár liðin síðan Asía austanverð var mörgum vinstrisinnum í okkar heimshluta einskonar fyrirheitið land. í lífsþreyttu neyslukapphlaupi og von- briðgum með Sovétríkin fannst mönnum menningar- byltingin kínverska hressandi gustur — viðurkenning á því að eftirbyltingarþjóðfélag þyrfti og þyrði að taka sjálftsigtil bæna. Barátta Víetnama og granna þeirra í Indókina gegn frönskum og síðar bandarískum herjum varð mörgum mikil uppörvun: hún þótti sýna að hug- sjónir og einbeittur vilji væri vopnum sterkari, að smærri þjóðir væru ekki dæmdar til þess fyrirfram að lúta ofurefli, lúta boði erlends hervalds. Og hvað sem leið hatrömmum deilum Sovétmanna og Kínverja var sá einn kostur þóá ráði beggja, að þeir studdu baráttu þess- ara þjóða með ráðum og dáð. #Nú er önnur öld uppi. ( Kína hefur jafnaðarviðleitni menningarbyltingar vikið fyrir mikilli sókn í vestræna tækni og hergögn. Kampútsea verður vettvangur fyrir mannskæðar tilraunir með ,,herskálakommúnisma", forysta sigursællar þjóðfrelsishreyfingar fær þá eink- unn frá fyrri liðsmönnum að hún sé „verri en Hitler". Víetnamskur her fer inn í þetta grannríki til að tryggja að f jandsamlegri stjórn Pol Pots sé steypt af stóli — og hvað sem menn halda um þá stjórn komast þeir ekki hjá því, að hér er um vopnaða íhlutun að ræða. Og nú síðast gerir risinn í norðri, Kína, innrás í Vietnam og veifar þá formúlum um svonefndan yfirgang smáríkisins sér til afsökunar, formúlum sem engu líkjast fremur en mál- flutningi verstu yfirgangsafla í sögu okkar aldar. # Slík þróun er tilræði við margar útbreiddar hugmynd- ir. Hún er meðal annars banabiti kenninga um heims- samsæri kommúnismans, sem var svo lengi lífakkeri vestrænna málgagna. Um leið er þessi þróun mikið til- ræði við vonir margra ágætra manna og hreyfinga um farsæla alþjóðlega samstöðu í nafni þjóðfrelsis og só- sialisma. Menn verða að horfast í augu við það, að mun- urinn á samskiptum þeirra ríkja sem vilja kalla sig só- síalísk og þeirra sem kennd eru við kapítalísma er í raun miklu minni en menn vildu vera láta. Að í slíkum ríkjum er arfur sögunnar sem og þjóðernishyggjan í reynd sterkari þáttur en skírskotun til alþjóðahyggju. Að þjóð- félagsbyltingar leysa ekki átök um landamæri, þjóð- ernaminnihluta né heldur olíulindir v'rð strendur ríkja. Þessi þróun leggur einnig þær skyldur á herðar vinstrisinnum að þeir leggi á sig ósérhlífna úttekt á sér- kennum og þróunarmöguleikum hinna ýmsu og ólíku samfélaga, sem í senn gera tilkall til sósíalisma og byggja á valdeinokun byltingarflokksins. # Sósialistar og aðrir vinstrisinnar hljóta að harma að í stríðshrjáðum löndum Indókína hefur sigur byltingar- afla ekki orðiðtil þess að tryggja þjóðum þessara landa frið til uppbyggingar og framfara. Saga liðanna alda, þverstæður þjóðfrelsisbaráttunnar, sem og valdatafl Sovétríkjanna og Kína, allt hef ur þetta, hvað með sínum hætti kynt undir f jandskap og síðan beinan ófrið. En í augum sósialista geta þessar eða aðrar forsendur átak- anna aldrei orðið til þess að afsaka það að deilur er reynt að leysa með vopnavaldi. Allra síst deilur milli þeirra ríkja, sem sækja það fast að fá að njóta í vitund almennings nokkurs góðs af þeirri samúð og þeim von- um sem tengdar eru óosíalisma. Það hlýtur því að vera f rumkrafa til málsaðila að bardögum sé hætt og erlendir herir fari hver til síns heimalands. Hlutur fjármunamyndunar í vergri þjóðarframleiðslu 1960-1979 - Verðlag hvers árs % 34 I 33 , 32 31 30 29 28 27 26 25 | 24 23 22 21 20 Áætlun Spá Spá 1960 1965 1970 1975 Fjárfesting á kreppustiginu Um þaö hefur mikib veriö rætt aö undanförnu aö hlutur fjár- munamyndunar I þjööarfram- leiöslunni — heildarQárfestíngin i landinu — væri of hár, og heföi dregiö niöur lffskjör þjööarinnar. Hlutfalliö getur þó varla skipt | Breytileg átt ■ beir sem hafa fylgst meö Ifregnum frá Iran aö undanförnu veröa um margt fróöari en þeir áöur voru. Þaö er tU dæmis ■ ástæöa til aö vekjaathygli á þvf, Ihvernig sú mynd sem vestræn blöö hafa gefiö af tveim höfuö- persónum hins iranska drama, > keisaranum og Khomeini, hefur Ibreyst — allt aö þvi frá degi til dags. Siöustu vikur liöins árs var • mjög reynt aö halda í þá Ióskamynd af keisaranum, sem mörg bandarisk blöö báru fyrir brjósti: hann haföi sina galla, > en hann var umbótamaöur og Íhann var eina von Irans. Khomeini aftur á móti var of- stopafullur miöaldadurgur, • sem einskis góös var maklegur. IEn siöan hafa blööin smám saman gerst framkvæmda- samari i þvi aö draga fram » syndirkeisarans — eins og til aö Isætta almenningsálitiö viö þaö aö hann er farinn frá, meö öörum oröum: fariö hefur fé • betra. A hinn bóginn eru dregnir Ifram i dagsljósiö sérfræöingar, sem telja Khomeini yfirklerk hinn merkasta mann, allavega * stálheiöarlegan, og kannski Ieinu vörn Irans gegn þvi skrímsli sem verst er taliö, en þaö er marxisminn. j Eignakönnun j ekki lokið I Snemma i janúar héldu ýmis « blöö þvi t.d. fram, aö keisarinn I væri nú eignalaus maöur, hann meginmáii heldur hvernig og i hvaö fjárfestingin fer. Margir benda einnig á aö vegna fámennis ogstæröar landsins og sérstæöra atvinn uhátta geti talist eöliiegt aö fjárfestingarhlutfalliö sé hærra hérenl ýmsum nágrannaiöndum okkar. Nú er ræft um þaö aö heildar- fjárfesting megi ekki vera nema 24 til 25% af þjóöarframleiöslu ef heföi gefiö persnesku þjóöinni eignir sinar. En staöhæfingar af þessu tagi hafa fyrir löngu veriö aftur teknar. Hinsvegar hafa margir safnaö upplýsingum um eignir keisarans heima og er- lendis. Enginn hefur komist til botns í þvi dæmi, en heyrst hafa Skýjakijúfur transkeisara I New York tölur á borö viö 6-700 miljaröa króna eöa sem þvi svarar. Eitt af þvi sem einkenndi höf- und „hvitu byltingarinnar” svo- nefndu var þaö, aö fjármál hans og franska rikisins voru i einni bendu. 1958 yfirfæröi keisarinn mestallar eigur sínar yfir á svonefnda Pahlevistofn- un, sem var formlega óháö og átti m.a. aö fást viö góögeröar- starfsemi. I reynd stjórnaöi keisarinn sjálfur öllum fjár- málum Pahlevistofnunarinnar, og aldrei var gerö grein fyrir tekjum hennar eöa greiöslum. vei á aö fara. A töflunni hér aö ofan má sjá hvernig fjármuna- myndunin hefur sveiflast til ár frá ári 1960til 1979. Úr hámarkinu 1975 hefur fjárfestingarhlutfalliö ladckaö ört og er nú komiö i kreppustigiö frá ’69 til ’70. Ef til vill er rétt aö staldra viö þá staö- reynd og taka þaö ekki sem gefiö aö þaö sé einmitt rétta fjár- festingarstigiö. —ekh ------------------------------1 En andstæö.ingar keisarans • komust aö því, aö dag einn áriö I 1965 voru nokkrir tugir miljóna I dollurum yfirfæröir frá ýmsum I aöilum (Iranska oliufélaginu, innanrlkisráöuneytinu ofl.) á banka einn i Sviss. Sama dag voru greiddar af sama reikningi til Farah keisaraynju 33 miljón- ir dollara, bróöir keisarans Mahmud Resa fékk 55 miljónir, systir hans Ashraf 6 miljónir, og aörir laukar Pahleviættarinnar alls 15 miljónir dollara. „Góögjöröastarfsemin byrjar i eigin húsi” stendur þar. Salt í grautinn | Keisarinn og ættmenn hans ■ áttu i' tran 17 banka- og trygg- I ingafyrirtæki, 45 byggingar- fyrirtæki, 26 verslunarfyrirtadci I og flest stærri hótel i landinu — 1 svo nokkuö sé neínt. Irönsk I fyrirtæki höföu þaö fyrir siö aö bjóöa keisaranum eignarhlut, I og fá i staöinn ábatasöm inn- • flutningsleyfi, eöa fjárfest- ingarbann á keppinauta sina. Erlendis á keisarinn eigur sem tryggja honum salt i graut- inn i langan tima. Meöal annars á Pahlevistofnunin 36 hæöa skrifstofubyggingu I New York, og þarfekki einusinniaögreiöa skatt af leigunni, svo er lögfræö- ingi stofnunarinnar William Rogers fyrir aö þakka, en Rogers er fyrrverandi utan- rflúsráöherra Bandarikjanna. I Kaliforniu á keisarinn miklar fasteignir. I Sviss á hann höll ágæta meö atómsprengjubyrgi og húsnæöi fyrir átján lifveröi. —áb —áb.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.